پرش به محتوا

سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی'''، تشکلی برآمده از وحدت هفت گروه اسلامی و مبارز. ==پیشینه== از آغاز نهضت اسلامی ایران به‌ویژه از سال ۱۳۴۹، گروه‌های مختلفی در داخل و خارج کشور با خط مشی سیاسی یا مسلحانه، با رژیم پهلوی، مبارزه می‌کردند. هفت‌...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۴: خط ۴۴:
البته اختلاف‌ها، منحصر در موارد ذکرشده نبود؛ بلکه درباره چگونگی اداره کشور و موضوعاتی مانند تمرکز امور در دست [[دولت]] یا واگذاری امور به بخش خصوصی، میان جریان‌های سه‌گانه، اختلاف‌ نظر جدی وجود داشت <ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۲۹۲.</ref>. این اختلاف‌ها به طور عمده، ناشی از برداشت‌های فکری و قرائت‌های متفاوت درباره مسائل اقتصادی ازجمله [[اصلاحات ارضی]]، توزیع کوپنی کالا و ایجاد [[تعاونی‌های روستایی]] بود <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۲۹ ـ ۱۳۵.</ref>.
البته اختلاف‌ها، منحصر در موارد ذکرشده نبود؛ بلکه درباره چگونگی اداره کشور و موضوعاتی مانند تمرکز امور در دست [[دولت]] یا واگذاری امور به بخش خصوصی، میان جریان‌های سه‌گانه، اختلاف‌ نظر جدی وجود داشت <ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۲۹۲.</ref>. این اختلاف‌ها به طور عمده، ناشی از برداشت‌های فکری و قرائت‌های متفاوت درباره مسائل اقتصادی ازجمله [[اصلاحات ارضی]]، توزیع کوپنی کالا و ایجاد [[تعاونی‌های روستایی]] بود <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۲۹ ـ ۱۳۵.</ref>.


به دنبال شدت‌گرفتن اختلاف‌ها، [[امام‌خمینی]] در ۱۲ [[مهر]] ۱۳۶۰ در جمع نمایندگان سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، اظهار داشت گروه‌های مختلف با حفظ تفاهم در امور عقیدتی و [[اصول عقاید اسلامی]] آسیبی نمی‌بینند و از آنان خواست با سایر گروه‌های مسلمان و پایبند به اصول اسلام و معتقد به [[استقلال]]، [[آزادی]] و جمهوری اسلامی ـ که هدف واحدی دارند ـ تفاهم کنند تا کار تداوم پیدا کند و با رضایت مردم همراه شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۷۱.</ref>. ایشان در زمینه عضوگیری سازمان نیز سفارش کرد به سوابق افراد در پیش و پس از انقلاب، دقت شود و هشدار داد مسامحه در این کار، موجب بروز مشکلات می‌گردد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۷۱ ـ ۲۷۲.</ref>. در این جلسه، برخی اعضای سازمان، به شکل غیر مستقیم، تقاضای تغییر نماینده امام‌خمینی را مطرح کردند؛ اما ایشان نپذیرفت و خواستار برخورد فعالانه‌تر راستی کاشانی شد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۵۱.</ref>.
به دنبال شدت‌گرفتن اختلاف‌ها، [[امام‌خمینی]] در ۱۲ [[مهر]] ۱۳۶۰ در جمع نمایندگان سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، اظهار داشت گروه‌های مختلف با حفظ تفاهم در امور عقیدتی و [[اصول عقاید اسلامی]] آسیبی نمی‌بینند و از آنان خواست با سایر گروه‌های مسلمان و پایبند به اصول اسلام و معتقد به [[استقلال]]، [[آزادی]] و جمهوری اسلامی ـ که هدف واحدی دارند ـ تفاهم کنند تا کار تداوم پیدا کند و با رضایت مردم همراه شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۷۱.</ref>. ایشان در زمینه عضوگیری سازمان نیز سفارش کرد به سوابق افراد در پیش و پس از انقلاب، دقت شود و هشدار داد مسامحه در این کار، موجب بروز مشکلات می‌گردد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۷۱ ـ ۲۷۲.</ref>. در این جلسه، برخی اعضای سازمان، به شکل غیر مستقیم، تقاضای تغییر نماینده امام‌خمینی را مطرح کردند؛ اما ایشان نپذیرفت و خواستار برخورد فعالانه‌تر راستی کاشانی شد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۵۱.</ref>.


پس از [[سخنرانی‌ها|سخنرانی امام‌خمینی]] در ۲۴ [[اسفند]] ۱۳۶۰ مبنی بر عدم‌ جواز عضویت نیروهای [[ارتش]] و [[سپاه]] در [[احزاب]] و تشکل‌ها <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۰.</ref>، نیروهای موسوم به جناح راست سازمان که عضو سپاه بودند، بنابر صلاح‌دید راستی کاشانی، از سازمان [[استعفا]] کردند و در سپاه ماندند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۱۱.</ref>. برخی از افراد طیف موسوم به چپ سازمان نیز از سپاه استعفا کردند و به دوستان خود در سازمان پیوستند که در نتیجه، جریان چپ سازمان، اکثریت را در شورای مرکزی به دست آورد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۱۱.</ref>. راستی کاشانی پس از اکثریت‌یافتن جناح موسوم به چپ و شدت‌یافتن اختلاف‌ها، در دیدار با امام‌خمینی در ۱۸ [[فروردین]] ۱۳۶۱، از ایشان کسب تکلیف کرد و امام‌خمینی از ایشان خواست همچنان به فعالیت ادامه دهد و نظارت خود را بر سازمان بیشتر کند. وی پس از این دیدار، با صدور پیامی در ۲۵ فروردین همان سال، همه نهادهای تصمیم‌گیری اعم از مجلس مشورتی و شورای هماهنگی سازمان را منحل و در اول [[اردیبهشت]] ۱۳۶۱ شورای موقتی را برای اداره امور سازمان تعیین و معرفی کرد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۶۳ و ۱۷۱ ـ ۱۷۲.</ref>؛ اما جریان معروف به چپ سازمان از همکاری با آن شورا امتناع کرد و با صدور اطلاعیه‌ای در ۲/۲/۱۳۶۱ اعلام کرد پیش از کسب تکلیف از امام‌خمینی درباره ابهامات و سؤالات موجود، تصمیمات سازمان را لازم‌الاتباع نمی‌داند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۷۲.</ref>.
پس از [[سخنرانی‌ها|سخنرانی امام‌خمینی]] در ۲۴ [[اسفند]] ۱۳۶۰ مبنی بر عدم‌ جواز عضویت نیروهای [[ارتش]] و [[سپاه]] در [[احزاب]] و تشکل‌ها <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۰.</ref>، نیروهای موسوم به جناح راست سازمان که عضو سپاه بودند، بنابر صلاح‌دید راستی کاشانی، از سازمان [[استعفا]] کردند و در سپاه ماندند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۱۱.</ref>. برخی از افراد طیف موسوم به چپ سازمان نیز از سپاه استعفا کردند و به دوستان خود در سازمان پیوستند که در نتیجه، جریان چپ سازمان، اکثریت را در شورای مرکزی به دست آورد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۱۱.</ref>. راستی کاشانی پس از اکثریت‌یافتن جناح موسوم به چپ و شدت‌یافتن اختلاف‌ها، در دیدار با امام‌خمینی در ۱۸ [[فروردین]] ۱۳۶۱، از ایشان کسب تکلیف کرد و امام‌خمینی از ایشان خواست همچنان به فعالیت ادامه دهد و نظارت خود را بر سازمان بیشتر کند. وی پس از این دیدار، با صدور پیامی در ۲۵ فروردین همان سال، همه نهادهای تصمیم‌گیری اعم از مجلس مشورتی و شورای هماهنگی سازمان را منحل و در اول [[اردیبهشت]] ۱۳۶۱ شورای موقتی را برای اداره امور سازمان تعیین و معرفی کرد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۶۳ و ۱۷۱ ـ ۱۷۲.</ref>؛ اما جریان معروف به چپ سازمان از همکاری با آن شورا امتناع کرد و با صدور اطلاعیه‌ای در ۲/۲/۱۳۶۱ اعلام کرد پیش از کسب تکلیف از امام‌خمینی درباره ابهامات و سؤالات موجود، تصمیمات سازمان را لازم‌الاتباع نمی‌داند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۷۲.</ref>.


به دنبال بی‌نتیجه‌ماندن گفتگوها و در پی رایزنی با برخی شخصیت‌های سیاسی مانند [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] <ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات،  ۶۰.</ref>، امام‌خمینی به درخواست اعضای سازمان، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]] را برای داوری و حل اختلاف‌ دو گروه تعیین کرد <ref>الویری، خاطرات ، ۹۶.</ref>. شورای هماهنگی سازمان نیز در ۱۸/۲/۱۳۶۱ با انتشار بیانیه‌ای‌، به شورای منتخب راستی کاشانی یادآوری کرد که از هر گونه موضع‌گیری بیرونی پیش از اعلام نظر امام‌خمینی، خودداری کند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۸۱ ـ ۱۸۲.</ref>. پس از تشکیل جلسات مختلف با حضور سه گروه و موسوی اردبیلی و انتقال مطالب به امام‌خمینی، ایشان اعلام کرد هر کس می‌تواند با راستی کاشانی کار کند، در سازمان بماند و هر کس مایل نیست، استعفا کند <ref>الویری، خاطرات ، ۹۶؛ سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۲۴ ـ ۲۲۵؛ دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۲۹۳.</ref>. با توجه به شرایط پیش‌آمده، جناح موسوم به چپ سازمان، ترجیح داد کناره‌گیری کند و اداره سازمان را به طیف معروف به راست که راستی کاشانی در رأس آن بود، واگذارد؛ لذا ۳۷ تن از اعضای دو طیف در ۳۰/۱۰/۱۳۶۱ طی نامه‌ای خطاب به راستی کاشانی، دسته‌جمعی استعفا کردند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۳ ـ ۲۳۴.</ref>.
به دنبال بی‌نتیجه‌ماندن گفتگوها و در پی رایزنی با برخی شخصیت‌های سیاسی مانند [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] <ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات،  ۶۰.</ref>، امام‌خمینی به درخواست اعضای سازمان، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]] را برای داوری و حل اختلاف‌ دو گروه تعیین کرد <ref>الویری، خاطرات ، ۹۶.</ref>. شورای هماهنگی سازمان نیز در ۱۸/۲/۱۳۶۱ با انتشار بیانیه‌ای‌، به شورای منتخب راستی کاشانی یادآوری کرد که از هر گونه موضع‌گیری بیرونی پیش از اعلام نظر امام‌خمینی، خودداری کند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۱۸۱ ـ ۱۸۲.</ref>. پس از تشکیل جلسات مختلف با حضور سه گروه و موسوی اردبیلی و انتقال مطالب به امام‌خمینی، ایشان اعلام کرد هر کس می‌تواند با راستی کاشانی کار کند، در سازمان بماند و هر کس مایل نیست، استعفا کند <ref>الویری، خاطرات ، ۹۶؛ سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۲۴ ـ ۲۲۵؛ دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۲۹۳.</ref>. با توجه به شرایط پیش‌آمده، جناح موسوم به چپ سازمان، ترجیح داد کناره‌گیری کند و اداره سازمان را به طیف معروف به راست که راستی کاشانی در رأس آن بود، واگذارد؛ لذا ۳۷ تن از اعضای دو طیف در ۳۰/۱۰/۱۳۶۱ طی نامه‌ای خطاب به راستی کاشانی، دسته‌جمعی استعفا کردند <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۳ ـ ۲۳۴.</ref>.
# دوره دوم: اختلاف‌های داخلی سازمان <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۳.</ref> و استعفای عناصر اصلی دو طیف چپ و راست، سرآغاز مرحله رکود تا انحلال سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی شد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۷.</ref>. در این دوره که از سال ۱۳۶۱ آغاز شد، سازمان اعلام کرد برخلاف گذشته، به صورت علنی فعالیت می‌کند و با حذف شاخه نظامی سازمان، تنها به عنوان تشکیلاتی عقیدتی ـ سیاسی، به فعالیت خود ادامه می‌دهد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۷ ـ ۲۳۸.</ref>. در فاصله سال‌های ۱۳۶۱ ـ ۱۳۶۵، عملکرد سازمان به‌شدت افول کرد. گروهی از اعضا با پذیرش مسئولیت در نهادهای نظامی، انتظامی و اطلاعاتی، از سازمان استعفا کردند. شماری به [[جبهه‌های جنگ]] رفتند و برخی از آنان به [[شهادت]] رسیدند. اعضای باقی‌مانده نیز به دلیل مسئولیت‌های پرشمار، فرصت کار تشکیلاتی نداشتند. افزون بر آن، فضای سیاسی حاکم بر کشور و جنگ تحمیلی، که چندان اقتضای فعالیت سیاسی و حزبی نداشت، و تأثیر منفی وضع حزب جمهوری اسلامی {{ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} در کار حزبی، شرایط انحلال سازمان را فراهم کرد <ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۲۹۴.</ref>. به دنبال این شرایط، امام‌خمینی تصمیم گرفت نماینده خود را از سازمان بردارد و از راستی کاشانی خواست از نمایندگی ایشان از سازمان استعفا کند و بیان داشت بنا ندارد در سازمان نماینده‌ای داشته باشد. اعضای سازمان نیز نظر امام‌خمینی را به معنای مخالفت ایشان با ادامه کار سازمان دانستند <ref>آرمین، مصاحبه ، ۱۹؛ سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۸.</ref>.
# دوره دوم: اختلاف‌های داخلی سازمان <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۳.</ref> و استعفای عناصر اصلی دو طیف چپ و راست، سرآغاز مرحله رکود تا انحلال سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی شد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۷.</ref>. در این دوره که از سال ۱۳۶۱ آغاز شد، سازمان اعلام کرد برخلاف گذشته، به صورت علنی فعالیت می‌کند و با حذف شاخه نظامی سازمان، تنها به عنوان تشکیلاتی عقیدتی ـ سیاسی، به فعالیت خود ادامه می‌دهد <ref>سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۷ ـ ۲۳۸.</ref>. در فاصله سال‌های ۱۳۶۱ ـ ۱۳۶۵، عملکرد سازمان به‌شدت افول کرد. گروهی از اعضا با پذیرش مسئولیت در نهادهای نظامی، انتظامی و اطلاعاتی، از سازمان استعفا کردند. شماری به [[جبهه‌های جنگ]] رفتند و برخی از آنان به [[شهادت]] رسیدند. اعضای باقی‌مانده نیز به دلیل مسئولیت‌های پرشمار، فرصت کار تشکیلاتی نداشتند. افزون بر آن، فضای سیاسی حاکم بر کشور و جنگ تحمیلی، که چندان اقتضای فعالیت سیاسی و حزبی نداشت، و تأثیر منفی وضع حزب جمهوری اسلامی {{ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} در کار حزبی، شرایط انحلال سازمان را فراهم کرد <ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۲۹۴.</ref>. به دنبال این شرایط، امام‌خمینی تصمیم گرفت نماینده خود را از سازمان بردارد و از راستی کاشانی خواست از نمایندگی ایشان از سازمان استعفا کند و بیان داشت بنا ندارد در سازمان نماینده‌ای داشته باشد. اعضای سازمان نیز نظر امام‌خمینی را به معنای مخالفت ایشان با ادامه کار سازمان دانستند <ref>آرمین، مصاحبه ، ۱۹؛ سعیدی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی از تأسیس تا انحلال ، ۲۳۸.</ref>.


emailconfirmed
۲٬۵۷۶

ویرایش