۱۵٬۳۶۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:اصول فقه.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:اصول فقه.jpg|بندانگشتی]] | ||
'''اصول فقه'''، دانش قواعد ابزاری [[اجتهاد]] و کبرای استنباط احکام کلی الهی یا وظیفه عملی مکلف. | '''اصول فقه'''، دانش قواعد ابزاری [[اجتهاد]] و کبرای استنباط احکام کلی الهی یا وظیفه عملی مکلف. | ||
[[امام‌خمینی]]، علم اصول را قواعد ابزاری دانسته‌است که می‌تواند کبری استنباط احکام کلی الهی واقع شود یا وظیفه عملی مکلف را تعیین کند. | [[امام‌خمینی]]، علم اصول را قواعد ابزاری دانسته‌است که می‌تواند کبری استنباط احکام کلی الهی واقع شود یا وظیفه عملی مکلف را تعیین کند. | ||
| خط ۷: | خط ۶: | ||
با رحلت [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] و ایجاد محدودیت در دسترسی مردم به [[امامان(ع)]] و پیدایش مسائل جدید، نیاز به سازوکاری برای فهم [[شریعت، طریقت و حقیقت|شریعت]] و احکام فقهی نمود پیدا کرد. بیان این مباحث و تعیین ضوابط و قواعد استنباط صحیح احکام از منابع معتبر از سوی امامان(ع)، به‌مرور، مجموعه‌ای تشکیل داد که بعدها علم اصول فقه نام گرفت. از این‌رو امامان(ع) نخستین کسانی بوده‌اند که علم اصول را پایه‌گذاری کرده‌اند. | با رحلت [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] و ایجاد محدودیت در دسترسی مردم به [[امامان(ع)]] و پیدایش مسائل جدید، نیاز به سازوکاری برای فهم [[شریعت، طریقت و حقیقت|شریعت]] و احکام فقهی نمود پیدا کرد. بیان این مباحث و تعیین ضوابط و قواعد استنباط صحیح احکام از منابع معتبر از سوی امامان(ع)، به‌مرور، مجموعه‌ای تشکیل داد که بعدها علم اصول فقه نام گرفت. از این‌رو امامان(ع) نخستین کسانی بوده‌اند که علم اصول را پایه‌گذاری کرده‌اند. | ||
امام‌خمینی، نخست، موضوع علم اصول را «الحجة فی الفقه» معرفی کرده و سپس اصل نیازمندی علم به موضوع واحد و جامع را انکار کرده و به صرف وجود سنخیت میان مسائل یک علم بسنده کرده‌است. ایشان همانند دیگر اصولیان متأخر، مسائل علم اصول را در هشت مقصد؛ اوامر، نواهی، مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید و مجمل و مبین، امارات معتبر شرعی و عقلی، [[اصول عملیه]]، تعارض ادله و امارات و [[اجتهاد]] و [[تقلید]] دسته‌بندی کرده‌است. | امام‌خمینی، نخست، موضوع علم اصول را «الحجة فی الفقه» معرفی کرده و سپس اصل نیازمندی علم به موضوع واحد و جامع را انکار کرده و به صرف وجود سنخیت میان مسائل یک علم بسنده کرده‌است. ایشان همانند دیگر اصولیان متأخر، مسائل علم اصول را در هشت مقصد؛ اوامر، نواهی، مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید و مجمل و مبین، امارات معتبر شرعی و عقلی، [[اصول عملیه]]، تعارض ادله و [[اماره|امارات]] و [[اجتهاد]] و [[تقلید]] دسته‌بندی کرده‌است. | ||
امام‌خمینی در تبیین جایگاه و اهمیت دانش اصول فقه، آن را از مهم‌ترین مقدمات اجتهاد دانسته که در استنباط احکام شرعی دخیل است. و این علم را دانشی مشروع دانسته که ریشه در عصر معصومان(ع) دارد و سال‌ها مورد اقبال دانشمندان بوده‌است. | امام‌خمینی در تبیین جایگاه و اهمیت دانش اصول فقه، آن را از مهم‌ترین مقدمات اجتهاد دانسته که در استنباط احکام شرعی دخیل است. و این علم را دانشی مشروع دانسته که ریشه در عصر معصومان(ع) دارد و سال‌ها مورد اقبال دانشمندان بوده‌است. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۴: | ||
از امام‌خمینی دو دسته [[تألیفات و آثار امام‌خمینی|آثار]] اصولی برجای مانده‌است که همه به زبان عربی است: الف) آثار قلمی چون: [[انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایه (کتاب)|انوار الهدایه فی التعلیقة علی الکفایه]]، فی موضوع علم الاصول، [[الاستصحاب (کتاب)|الاستصحاب]]، [[التعادل و الترجیح (کتاب)|التعادل و الترجیح]]، [[لمحات الاصول (کتاب)|لمحات الاصول]] و [[الطلب و الاراده (کتاب)|الطلب و الاراده]]. | از امام‌خمینی دو دسته [[تألیفات و آثار امام‌خمینی|آثار]] اصولی برجای مانده‌است که همه به زبان عربی است: الف) آثار قلمی چون: [[انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایه (کتاب)|انوار الهدایه فی التعلیقة علی الکفایه]]، فی موضوع علم الاصول، [[الاستصحاب (کتاب)|الاستصحاب]]، [[التعادل و الترجیح (کتاب)|التعادل و الترجیح]]، [[لمحات الاصول (کتاب)|لمحات الاصول]] و [[الطلب و الاراده (کتاب)|الطلب و الاراده]]. | ||
ب) تقریرات، چون: [[تهذیب الاصول]]: تقریر جعفر | ب) تقریرات، چون: [[تهذیب الاصول]]: تقریر [[جعفر سبحانی]]، [[معتمد الاصول]]: تقریر [[محمد فاضل لنکرانی|محمدفاضل لنکرانی]]، [[محاضرات فی الاصول]]: تقریر [[حسینعلی منتظری]] و [[تحریر الاصول]]: تقریر [[عبدالله جوادی آملی]]. | ||
کتاب‌ها و درس‌های امام‌خمینی در اصول فقه از ویژگی‌هایی چون: پرهیز از مباحث فلسفی، خلط‌نکردن میان قواعد تکوین با تشریع، توجه به | کتاب‌ها و درس‌های امام‌خمینی در اصول فقه از ویژگی‌هایی چون: پرهیز از مباحث فلسفی، خلط‌نکردن میان قواعد تکوین با تشریع، توجه به [[عرف]]، دقت در مباحث زیربنایی و تأکید بر مباحث کاربردی، برخوردار است. | ||
برخی از مهم‌ترین دیدگاه‌های امام‌خمینی در مسائل اصولی عبارت‌اند از: موضوع علم و تمایز علوم، موضوع‌له الفاظ، حقیقت و | برخی از مهم‌ترین دیدگاه‌های امام‌خمینی در مسائل اصولی عبارت‌اند از: موضوع علم و تمایز علوم، موضوع‌له الفاظ، [[حقیقت و مجاز]]، حقیقت حکم، تبعیت احکام شرعی از مصالح و مفاسد، [[خطابات قانونی]]، [[حکم حکومتی]] و غیر حکومتی و [[خبر واحد]]. | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
| خط ۴۰۰: | خط ۳۹۹: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
*ابوالقاسم مقیمی حاجی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/71/ اصول فقه]»، [[دانشنامه امام خمینی]]، ج۲، ص۷۱–۹۵. | *ابوالقاسم مقیمی حاجی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/71/ اصول فقه]»، [[دانشنامه امام خمینی|دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۲، ص۷۱–۹۵. | ||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد دوم دانشنامه امام‌خمینی]] | [[رده:مقاله‌های جلد دوم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||