پرش به محتوا

اجماع: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۹۶۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۰ فروردین ۱۴۰۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
'''اجماع'''، اتفاق نظر فقها و یکی از [[ادله اربعه|دلایل چهارگانه اصلی]] در [[احکام شرعی]].
'''اجماع'''، اتفاق نظر فقها و یکی از [[ادله اربعه|دلایل چهارگانه اصلی]] در [[احکام شرعی]].
[[اهل سنت]] اجماع را دلیلی مستقل برای رسیدن به حکم شرعی می‌دانند، تا آنجا که در مقام تعارض اجماع با [[کتاب (منبع اجتهاد)|کتاب]] و [[سنت]]، اجماع را مقدّم شمرده‌اند. [[امام‌خمینی]] همانند دیگر علمای [[شیعه]] تصریح می‌کند اجماع نزد امامیه، دلیل مستقلی در برابر کتاب و سنت نیست و به سنت و قول معصوم(ع) باز می‌گردد.
برای اجماع اقسامی ذکر شده است: اجماع دخولی، اجماع لطفی، اجماع حدسی، اجماع کشفی، اجماع تشرفی، اجماع محصّل و اجماع منقول.
در میان علمای شیعه درباره اجماع و مبانی حجیت آن، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. [[شیخ طوسی]] با ارائه و تحکیم قاعده عقلی «لطف»، قائل به حجیت اجماع لطفی شده است. گروهی نیز اجماع را از راه دخول شخص معصوم(ع) در میان اجماع‌کنندگان، حجت دانسته‌اند.
امام‌خمینی، نخست حجیت اجماع از راه کشف از دلیل معتبر یا حدس از رای معصوم(ع) را درست دانسته و در اثبات آن می‌گوید اگر آن دلیل به دست فقهای بعدی می‌رسید، همین مدلول اجماع از آن فهمیده می‌شد.
امام‌خمینی سپس، از مسلک «کشف از دلیل» عدول کرد، و کاشفیت اتفاق نظر علما از دلیل لفظی را بعید شمرده‌است؛ و کشف اجماع از قول امام(ع) از راه ملازمه عادی را تنها طریق مورد اعتماد دانسته‌است.
امام‌خمینی همسو با [[اصولیان]] اجماع منقول را در حکایت از اقوال علما که سبب انعقاد اجماع است، از موارد خبر حسّی می‌داند، که اگر دارای اثر باشد، دلیل حجیت خبر واحد، شامل آن خواهد شد.
امام‌خمینی، به کارکرد اجماع در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، توجه خاصی کرده و در مباحث اصولی همواره به مناط حجیت اجماع، توجه کرده و در موارد متعددی که علمای اصول به اجماع استناد کرده‌اند، بر آنان اشکال کرده‌است. ایشان همچنین در مباحث عقلی چون بحث امتثال اجمالی و بحث انبعاث از امر استناد به اجماع را صحیح ندانسته؛ از این‌رو از نظر ایشان تنها در مباحث تعبدی در اصول فقه که به کتاب و سنت تمسک می‌شود، اجماع قابل تمسک است.
==معنای لغوی و اصطلاحی==
==معنای لغوی و اصطلاحی==
اجماع به معنای اتفاق جماعت و عزم آنان بر کاری است<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۸/۵۷؛ فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.</ref> و در اصطلاح اجمالاً‌ به معنای اتفاق نظر فقها بر امری می‌باشد<ref>حکیم، الاصول العامة، ۲۴۳.</ref>؛ هرچند بر پایه مبانی مختلف در حجیت اجماع و محدوده آن، تعریف‌های مختلفی دارد که نقطه مشترک آن اتفاق نظری است که به نوعی کشف از قول معصوم(ع) کند.
اجماع به معنای اتفاق جماعت و عزم آنان بر کاری است<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۸/۵۷؛ فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.</ref> و در اصطلاح اجمالاً‌ به معنای اتفاق نظر فقها بر امری می‌باشد<ref>حکیم، الاصول العامة، ۲۴۳.</ref>؛ هرچند بر پایه مبانی مختلف در حجیت اجماع و محدوده آن، تعریف‌های مختلفی دارد که نقطه مشترک آن اتفاق نظری است که به نوعی کشف از قول معصوم(ع) کند.