کاربر:Shams/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

شناسه  

محمدحسین جمشیدی (1340-1399ش)، دکترای علوم سیاسی از دانشگاه تهران و استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشکده علوم انسانی از دانشگاه تربیت مدرس بود. جمشیدی افزون بر تدریس، نگارش ده‌ها کتاب و مقاله را نیز در کارنامه خود دارد. او در حوزه اندیشه سیاسی اسلام، به‌ویژه نظرات شهید صدر و امام‌خمینی، صاحب‌نظر بود (رزومه علمی محمدحسین جمشیدی، دانشگاه تربیت مدرس).  

پرداختن به اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی، از چند جهت دارای اهمیت است: 1. امام‌خمینی اندیشمندی مسلمان در مکتب تشیع است که در حوزه سیاست و امور سیاسی جامعه نیز صاحبِ ‌نظر و دیدگاه‌هایی بود که می‌تواند در امور روز جامعه راهگشا باشد؛ 2. ایشان در سال 1357 انقلاب سیاسی بزرگی را رهبری کرد که شناخت درست آن، مانند هر انقلاب دیگری، مستلزم درک دیدگاه‌های سیاسی رهبر انقلاب است؛ 3. امام‌خمینی پس از پیروزی انقلاب، نظامی سیاسی را تأسیس کرد و به مدت ده‌سال، اداره و رهبری آن را بر عهده گرفت. سیره سیاسی امام‌خمینی، بیان‌گر نظرات و اندیشه‌های سیاسی ایشان است (جمشیدی، اندیشه سیاسی امام‌خمینی، 1388ش، ص 15-16). نویسنده در این کتاب، کوشیده است تصویری کلی، همه‌جانبه و بنیادین، هر چند مختصر، از دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی به دست دهد.

«اندیشه سیاسی امام خمینی»، پس از فهرست مطالب و پیشگفتار، شامل یک دیباچه و سیزده فصل است. نویسنده در فصل اول، دربارۀ زمانه، شخصیت و آثار سیاسی امام‌خمینی می‌نویسد. فصل دوم دربرگیرنده مبانی نظری اندیشه سیاسی امام‌خمینی است. مبانی انسان‌شناختی و دیدگاه اخلاقی امام‌خمینی در فصل سوم بیان شده است. فصل چهارم، به سیاست و دین در نگاه امام‌خمینی و فصل پنجم تا هفتم، به مفاهیم بنیادینی مانند آزادی، عدالت و حق و قانون در اندیشه امام‌خمینی پرداخته است. فصل هشتم تا سیزدهم نیز شامل مؤلفه‌های اندیشه سیاسی امام‌خمینی چون قیام و انقلاب، جامعه و دولت، حکومت و ولایت، نظریه ولایت فقیه، حاکم و رهبر در نظریه ولایت فقیه و مردم و حکومت است. پایان‌بخش کتاب، نمایه و فهرست منابع است (ن‌ک: جمشیدی، اندیشه سیاسی امام‌خمینی، 1388ش).

از ویژگی‌های بارز کتاب، شمول بررسی آثار امام‌خمینی است که در موضوعات مختلف نوشته یا گردآوری شده است. جمشیدی، ضمن دسته‌بندی آثار امام‌خمینی به چهار گروه عمده، مباحث سیاسی در هر یک از این آثار را پی گرفته است. گروه‌های چهارگانه از این قرارند: 1. آثاری که به‌طور کلی به بررسی موضوعات سیاسی پرداخته‌اند، مانند ولایت فقیه یا وصیت‌نامه الهی-سیاسی؛ 2. آثاری که با اهدافی نظیر فقهی یا عرفانی نگاشته شده و در کنار این اهداف، به موضوعات سیاسی هم اشاره کرده‌اند، مانند کتاب‌البیع، شرح چهل حدیث و مکاسب محرمه؛ 3. آثاری که اگرچه جنبۀ فقهی، عرفانی یا فلسفی دارند، اما شامل نوعی نگرش سیاسی و اجتماعی‌اند، مانند جهاد اکبر و رساله فی طلب والاراده؛ 4. آثار کلی مانند صحیفه امام و تبیان که دارای مسائل پرشمار سیاسی است (همان، ص 53-54).

کتاب «اندیشه سیاسی امام خمینی»، با 712 صفحه، نخستین‌بار در سال 1385 در تهران و به همت پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی با شمارگان1000 منتشر شد. این کتاب در سال 1388 و 1394 تجدید چاپ شد.

در یک پژوهش نظری، علاوه بر احاطه بر ابعاد مختلفِ دیدگاه اندیشمند، تحلیل، بررسی نتایج و نقد دیدگاه او نیز اهمیت فراوان دارد. حال آن‌که جنبۀ غالب کتاب، توصیفی است و کمتر به ارزیابی و بررسی نظریات، توجه شده است. به علاوه، تمرکز نویسنده بر برجسته‌ترین موضوعات اندیشه سیاسی امام‌خمینی است و از ورود به برخی از جزئیات، پرهیز کرده است (همان، ص 13).

جمشیدی، محمدحسین، اندیشه سیاسی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، 1388ش.