Image-reviewer، confirmed، templateeditor
۷۲۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
==فعالیتها== | ==فعالیتها== | ||
فعالیتهای جامعه روحانیت مبارز را در دو بخش پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی میتوان بررسی کرد: | فعالیتهای جامعه روحانیت مبارز را در دو بخش پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی میتوان بررسی کرد: | ||
===پیش از پیروزی انقلاب=== | |||
پس از درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]] در آبان [[۱۳۵۶]]، حوزههای علمیه سراسر کشور تعطیل شد و پیامهای تسلیت خطاب به امامخمینی، از سوی افراد و تشکلهای مختلف ازجمله جامعه روحانیت مبارز فرستاده شد.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۸۱ ـ ۸۲؛ مرکز اسناد، ۴/۳۶۵.</ref> برگزاری مراسم ختم سیدمصطفی خمینی در [[مسجد ارگ]] تهران و استقبال اقشار مختلف مردم، همچنین سخنرانی ماندگار حسن روحانی که لقب «امام» را برای امامخمینی به کار برد،{{ببینید|متن=ببینید|رهبری}} فعالیتهای جامعه روحانیت مبارز را علنی کرد.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۸۲ ـ ۸۳؛ روحانی، ۴۱۶ ـ ۴۱۷.</ref> | |||
در پی اهانت رژیم پهلوی به امامخمینی در روزنامه اطلاعات ۱۷/۱۰/۱۳۵۶ و تظاهرات [[نوزده دی]] [[قم]] و [[بیست و نه|۲۹ بهمن]] [[تبریز]] که به جنایت رژیم پهلوی در کشتار مردم انجامید. {{ببینید|متن=ببینید|نوزده دی؛ بیست و نه بهمن}} | در پی اهانت رژیم پهلوی به امامخمینی در روزنامه اطلاعات ۱۷/۱۰/۱۳۵۶ و تظاهرات [[نوزده دی]] [[قم]] و [[بیست و نه|۲۹ بهمن]] [[تبریز]] که به جنایت رژیم پهلوی در کشتار مردم انجامید. {{ببینید|متن=ببینید|نوزده دی؛ بیست و نه بهمن}} | ||
جامعه روحانیت مبارز ضمن محکومکردن این حوادث، حمایت خود را از تظاهرات مردمی اعلام کرد و اقدامات رژیم پهلوی را خلاف موازین انسانی و [[حقوق بشر]] خواند و در نامهای به [[مراجع تقلید]] و علمای تبریز، حادثه ۲۹ بهمن تبریز را تسلیت گفت.<ref>مرکز اسناد، ۳/۲۴۲، ۲۴۴، ۲۵۲ و ۴/۳۹۰ ـ ۳۹۱.</ref> این تشکّل در واکنش به فاجعه [[سینما رکس آبادا]]ن در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷،<ref>مرکز اسناد، ۳/۳۶۸.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|سینما رکس}} چهلم شهدای [[هفده شهریور]] در هجدهم مهر ۱۳۵۷،<ref>مرکز اسناد، ۳/۴۱۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|هفده شهریور}} حادثه سیزده آبان ۱۳۵۷ <ref>مرکز اسناد، ۳/۴۲۱.</ref> و در حمایت از اعتصاب کارکنان صنعت نفت در دهم آذر ۱۳۵۷ <ref>مرکز اسناد، ۳/۴۵۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|اعتصاب کارکنان صنعت نفت}} نیز اعلامیه صادر کرد. | جامعه روحانیت مبارز ضمن محکومکردن این حوادث، حمایت خود را از تظاهرات مردمی اعلام کرد و اقدامات رژیم پهلوی را خلاف موازین انسانی و [[حقوق بشر]] خواند و در نامهای به [[مراجع تقلید]] و علمای تبریز، حادثه ۲۹ بهمن تبریز را تسلیت گفت.<ref>مرکز اسناد، ۳/۲۴۲، ۲۴۴، ۲۵۲ و ۴/۳۹۰ ـ ۳۹۱.</ref> این تشکّل در واکنش به فاجعه [[سینما رکس آبادا]]ن در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷،<ref>مرکز اسناد، ۳/۳۶۸.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|سینما رکس}} چهلم شهدای [[هفده شهریور]] در هجدهم مهر ۱۳۵۷،<ref>مرکز اسناد، ۳/۴۱۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|هفده شهریور}} حادثه سیزده آبان ۱۳۵۷ <ref>مرکز اسناد، ۳/۴۲۱.</ref> و در حمایت از اعتصاب کارکنان صنعت نفت در دهم آذر ۱۳۵۷ <ref>مرکز اسناد، ۳/۴۵۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|اعتصاب کارکنان صنعت نفت}} نیز اعلامیه صادر کرد. | ||
خط ۲۱: | خط ۲۲: | ||
همچنین حضور برخی چهرههای جامعه روحانیت در [[شورای انقلاب]] {{ببینید|متن=ببینید|شورای انقلاب اسلامی}} تحصن در کنار دیگر مردم در [[دانشگاه تهران]] پس از بستن [[فرودگاه مهرآباد]] به دست رژیم پهلوی در بهمن ۱۳۵۷،<ref>موسوی تبریزی، ۴۹۰ ـ ۴۹۱؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۱۶۲.</ref> و عضویت چهرههایی مانند مطهری، محلاتی و مفتح در کمیته استقبال از امامخمینی، عرصه دیگری از حضور اعضای جامعه روحانیت مبارز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۱۴ ـ ۱۱۵.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|کمیته استقبال؛ بازگشت امامخمینی}} | همچنین حضور برخی چهرههای جامعه روحانیت در [[شورای انقلاب]] {{ببینید|متن=ببینید|شورای انقلاب اسلامی}} تحصن در کنار دیگر مردم در [[دانشگاه تهران]] پس از بستن [[فرودگاه مهرآباد]] به دست رژیم پهلوی در بهمن ۱۳۵۷،<ref>موسوی تبریزی، ۴۹۰ ـ ۴۹۱؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۱۶۲.</ref> و عضویت چهرههایی مانند مطهری، محلاتی و مفتح در کمیته استقبال از امامخمینی، عرصه دیگری از حضور اعضای جامعه روحانیت مبارز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۱۴ ـ ۱۱۵.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|کمیته استقبال؛ بازگشت امامخمینی}} | ||
جامعه روحانیت مبارز همچنین پس از حکم امامخمینی به [[مهدی بازرگان]] برای تشکیل دولت موقت در پانزده بهمن ۱۳۵۷ و همچنین خواسته ایشان از مردم برای اعلام نظر در این خصوص<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۵۴ و ۶۱.</ref> در اعلامیهای از مردم خواست تا به منظور حمایت از دولت بازرگان در راهپیمایی روز هجدهم بهمن ۱۳۵۷ حضور یابند.<ref>مرکز اسناد، ۴/۷۲۰ ـ ۷۲۱.</ref><br> | جامعه روحانیت مبارز همچنین پس از حکم امامخمینی به [[مهدی بازرگان]] برای تشکیل دولت موقت در پانزده بهمن ۱۳۵۷ و همچنین خواسته ایشان از مردم برای اعلام نظر در این خصوص<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۵۴ و ۶۱.</ref> در اعلامیهای از مردم خواست تا به منظور حمایت از دولت بازرگان در راهپیمایی روز هجدهم بهمن ۱۳۵۷ حضور یابند.<ref>مرکز اسناد، ۴/۷۲۰ ـ ۷۲۱.</ref><br> | ||
===پس از پیروزی انقلاب اسلامی=== | |||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی اعضای جامعه روحانیت مبارز برای پاسخگویی به نیازهای مختلف سیاسی و هدایت نیروهای مذهبی، با تدوین اساسنامه، فعالیت و هدفهای خود را از حالت دورهمنشینی و نیمهسازمانی به تشکیلاتی سازمانیافتهتر تبدیل کردند.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۷۹ ـ ۸۰.</ref><br> | |||
پس از تشکیل [[حزب جمهوری اسلامی]]، با طراحی و تدبیر حسینی بهشتی در ۲۹ بهمن ۱۳۵۷،<ref>نیکبخت، ۲۸۴.</ref> فعالیت نخبگان و عناصر محوری جامعه روحانیت مبارز در حزب جمهوری اسلامی متمرکز شد، {{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} و هر دو با هم به ایفای نقش پرداختند.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۱.</ref> به دلیل شرایط حساس و ناایمن جامعه و به درخواست مطهری و تأیید امامخمینی، مهدوی کنی که از اعضای بارز جامعه روحانیت مبارز تهران بود، مسئولیت کمیتههای انقلاب را بر عهده گرفت <ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۲۲ ـ ۱۲۴؛ مهدوی کنی، ۲۲۷.</ref><br> | پس از تشکیل [[حزب جمهوری اسلامی]]، با طراحی و تدبیر حسینی بهشتی در ۲۹ بهمن ۱۳۵۷،<ref>نیکبخت، ۲۸۴.</ref> فعالیت نخبگان و عناصر محوری جامعه روحانیت مبارز در حزب جمهوری اسلامی متمرکز شد، {{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} و هر دو با هم به ایفای نقش پرداختند.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۱.</ref> به دلیل شرایط حساس و ناایمن جامعه و به درخواست مطهری و تأیید امامخمینی، مهدوی کنی که از اعضای بارز جامعه روحانیت مبارز تهران بود، مسئولیت کمیتههای انقلاب را بر عهده گرفت <ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۲۲ ـ ۱۲۴؛ مهدوی کنی، ۲۲۷.</ref><br> | ||
در آستانه انتخابات خبرگان قانون اساسی، با توجه به حمایت امامخمینی از حضور روحانیان در انتخابات برای جلوگیری از غربیشدن قوانین و تأکید ایشان بر وحدت همه نیروهای انقلابی و مذهبی،<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۹/۲۲۶ ـ ۲۲۷ و ۲۳۸.</ref> جلسه مشترکی با حضور اعضای جامعه روحانیت مبارز، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و حزب جمهوری اسلامی، در حضور امامخمینی برای رسیدن به وحدت نظر تشکیل شد؛<ref>صالح، ۲/۵۷۴.</ref> تا با هدف حفظ وحدت، ائتلاف با نیروهای معتقد انقلابی و معرفی خبرگانی با تفکر اسلامی و مسلط بر [[احکام اسلام]]، وارد عرصه [[انتخابات]] شوند.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref> در نهایت افرادِ فهرست ائتلافی با رأی قاطع ملت به مجلس خبرگان قانون اساسی راه یافتند.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۳۱ ـ ۱۳۲؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۳۳۸ ـ ۳۳۹.</ref> با نزدیکشدن به نخستین دوره [[انتخابات ریاست جمهوری]] در بهمن ۱۳۵۸، امامخمینی با حضور روحانیان در انتخابات ریاستجمهوری مخالفت،<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۴۲۴؛ صالح، ۲/۶۳۱.</ref> و به آنان آمادگی بیشتر برای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی را سفارش کرد. بنابراین حسینی بهشتی از حضور در انتخابات صرف نظر کرد.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۳۷ ـ ۱۳۸.</ref> با ابهام در تابعیت ایرانی [[جلالالدین فارسی]] و استعفای او {{ببینید|متن=ببینید|فارسی، جلال الدین}} حزب جمهوری اسلامی [[حسن حبیبی]] را معرفی کرد.<ref>موحدی ساوجی، ۲۳۶.</ref> اما بهرغم مخالفتهای حسینی بهشتی و چند تن از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز ازجمله هاشمی رفسنجانی، سیدعلی خامنهای، باهنر و موسوی اردبیلی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اکثریت جامعه روحانیت از [[بنیصدر]] حمایت کردند و او در انتخابات به پیروزی رسید.<ref>شعبانی، ۲۶۱؛ سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۲؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۴۲۷.</ref> این اختلاف نظر موجب شکاف میان جامعه روحانیت و حزب جمهوری اسلامی شد.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۱ ـ ۸۲.</ref> | در آستانه انتخابات خبرگان قانون اساسی، با توجه به حمایت امامخمینی از حضور روحانیان در انتخابات برای جلوگیری از غربیشدن قوانین و تأکید ایشان بر وحدت همه نیروهای انقلابی و مذهبی،<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۹/۲۲۶ ـ ۲۲۷ و ۲۳۸.</ref> جلسه مشترکی با حضور اعضای جامعه روحانیت مبارز، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و حزب جمهوری اسلامی، در حضور امامخمینی برای رسیدن به وحدت نظر تشکیل شد؛<ref>صالح، ۲/۵۷۴.</ref> تا با هدف حفظ وحدت، ائتلاف با نیروهای معتقد انقلابی و معرفی خبرگانی با تفکر اسلامی و مسلط بر [[احکام اسلام]]، وارد عرصه [[انتخابات]] شوند.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref> در نهایت افرادِ فهرست ائتلافی با رأی قاطع ملت به مجلس خبرگان قانون اساسی راه یافتند.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۳۱ ـ ۱۳۲؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۳۳۸ ـ ۳۳۹.</ref> با نزدیکشدن به نخستین دوره [[انتخابات ریاست جمهوری]] در بهمن ۱۳۵۸، امامخمینی با حضور روحانیان در انتخابات ریاستجمهوری مخالفت،<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۴۲۴؛ صالح، ۲/۶۳۱.</ref> و به آنان آمادگی بیشتر برای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی را سفارش کرد. بنابراین حسینی بهشتی از حضور در انتخابات صرف نظر کرد.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۳۷ ـ ۱۳۸.</ref> با ابهام در تابعیت ایرانی [[جلالالدین فارسی]] و استعفای او {{ببینید|متن=ببینید|فارسی، جلال الدین}} حزب جمهوری اسلامی [[حسن حبیبی]] را معرفی کرد.<ref>موحدی ساوجی، ۲۳۶.</ref> اما بهرغم مخالفتهای حسینی بهشتی و چند تن از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز ازجمله هاشمی رفسنجانی، سیدعلی خامنهای، باهنر و موسوی اردبیلی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اکثریت جامعه روحانیت از [[بنیصدر]] حمایت کردند و او در انتخابات به پیروزی رسید.<ref>شعبانی، ۲۶۱؛ سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۲؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۴۲۷.</ref> این اختلاف نظر موجب شکاف میان جامعه روحانیت و حزب جمهوری اسلامی شد.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۱ ـ ۸۲.</ref> | ||
خط ۲۷: | خط ۲۹: | ||
پس از تصویب عدم [[کفایت سیاسی بنیصدر]] برای ریاستجمهوری در مجلس شورای اسلامی و برکناری او در تیر ۱۳۶۰ به دست امامخمینی <ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۴/۴۸۰.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|بنیصدر، سیدابوالحسن}} و انتخاب [[محمدعلی رجایی]] به سمت ریاستجمهوری، باهنر که از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت بود، به نخستوزیری منصوب شد.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۱۸۰؛ هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ۲۱۸.</ref> رجایی و باهنر هر دو در هشت شهریور همان سال به [[شهادت]] رسیدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ۲۵۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|رجایی، محمدعلی؛ باهنر، محمدجواد؛ هشت شهریور}} پس از شهادت آن دو سیدعلی خامنهای و [[میرحسین موسوی]]، رئیسجمهور و نخستوزیر شدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱ و ۳۵۹.</ref> دوره دوم مجلس شورای اسلامی در سال [[۱۳۶۳]] نیز با حضور بسیاری از اعضای حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت تشکیل شد و هاشمی رفسنجانی بار دیگر به ریاست مجلس دست یافت.<ref>هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت، ۱۳۰؛ اطلاعات، ۴/۲/۱۳۶۳.</ref> خامنهای نیز در سال [[۱۳۶۴]] برای بار دوم به ریاستجمهوری برگزیده شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، امید و دلواپسی، ۲۳۸، ۲۴۰.</ref> | پس از تصویب عدم [[کفایت سیاسی بنیصدر]] برای ریاستجمهوری در مجلس شورای اسلامی و برکناری او در تیر ۱۳۶۰ به دست امامخمینی <ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۴/۴۸۰.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|بنیصدر، سیدابوالحسن}} و انتخاب [[محمدعلی رجایی]] به سمت ریاستجمهوری، باهنر که از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت بود، به نخستوزیری منصوب شد.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۱۸۰؛ هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ۲۱۸.</ref> رجایی و باهنر هر دو در هشت شهریور همان سال به [[شهادت]] رسیدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ۲۵۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|رجایی، محمدعلی؛ باهنر، محمدجواد؛ هشت شهریور}} پس از شهادت آن دو سیدعلی خامنهای و [[میرحسین موسوی]]، رئیسجمهور و نخستوزیر شدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱ و ۳۵۹.</ref> دوره دوم مجلس شورای اسلامی در سال [[۱۳۶۳]] نیز با حضور بسیاری از اعضای حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت تشکیل شد و هاشمی رفسنجانی بار دیگر به ریاست مجلس دست یافت.<ref>هاشمی رفسنجانی، به سوی سرنوشت، ۱۳۰؛ اطلاعات، ۴/۲/۱۳۶۳.</ref> خامنهای نیز در سال [[۱۳۶۴]] برای بار دوم به ریاستجمهوری برگزیده شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، امید و دلواپسی، ۲۳۸، ۲۴۰.</ref> | ||
برخی اعضای جامعه روحانیت با توجه به اعتقاد خود مبنی بر اینکه سیاستهای اقتصادی اسلام، مبتنی بر حمایت از بخش خصوصی و کاهش نقش دولت در امور اقتصادی است، با انتقاد از سیاستهای اقتصادی و همچنین سیاست خارجی دولت میرحسین موسوی، خواستار اجرای امور به دست مردم و با نظارت دولت بودند. این انتقادها زمینهساز اختلاف و انشعاب در جامعه روحانیت شد.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۸۹ ـ ۱۹۰؛ سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۱۴۷.</ref> امامخمینی نیز در اردیبهشت ۱۳۶۳ روحانیت مبارز و دیگر علما را به بیداری در برابر ترفند دشمنان، دوری از اختلافات و عبرتگرفتن از تاریخ [[مشروطه]] دعوت کرد و ادامه اختلافات را سبب بازگشت دوباره [[استبداد]]، چنانکه در مشروطیت اتفاق افتاد، ارزیابی کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۸/۴۱۱.</ref><br> | برخی اعضای جامعه روحانیت با توجه به اعتقاد خود مبنی بر اینکه سیاستهای اقتصادی اسلام، مبتنی بر حمایت از بخش خصوصی و کاهش نقش دولت در امور اقتصادی است، با انتقاد از سیاستهای اقتصادی و همچنین سیاست خارجی دولت میرحسین موسوی، خواستار اجرای امور به دست مردم و با نظارت دولت بودند. این انتقادها زمینهساز اختلاف و انشعاب در جامعه روحانیت شد.<ref>کردی، جامعه روحانیت، ۱۸۹ ـ ۱۹۰؛ سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۱۴۷.</ref> امامخمینی نیز در اردیبهشت ۱۳۶۳ روحانیت مبارز و دیگر علما را به بیداری در برابر ترفند دشمنان، دوری از اختلافات و عبرتگرفتن از تاریخ [[مشروطه]] دعوت کرد و ادامه اختلافات را سبب بازگشت دوباره [[استبداد]]، چنانکه در مشروطیت اتفاق افتاد، ارزیابی کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۸/۴۱۱.</ref><br> | ||
==انشعاب در جامعه روحانیت مبارز تهران== | ==انشعاب در جامعه روحانیت مبارز تهران== | ||
در خرداد [[۱۳۶۶]]، به دلیل پارهای اختلافها و با درخواست خامنهای و هاشمی رفسنجانی از امامخمینی و موافقت ایشان،<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۲۰/۲۷۵.</ref> فعالیت حزب جمهوری اسلامی متوقف شد. {{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} و تعطیلی آن جامعه روحانیت را فعالتر کرد؛ هرچند اختلافنظرها در بسیاری موارد همچنان به قوت خود باقی ماند.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۷ ـ ۸۸.</ref><br> | در خرداد [[۱۳۶۶]]، به دلیل پارهای اختلافها و با درخواست خامنهای و هاشمی رفسنجانی از امامخمینی و موافقت ایشان،<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۲۰/۲۷۵.</ref> فعالیت حزب جمهوری اسلامی متوقف شد. {{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} و تعطیلی آن جامعه روحانیت را فعالتر کرد؛ هرچند اختلافنظرها در بسیاری موارد همچنان به قوت خود باقی ماند.<ref>سلیمی بنی و مظفری، جامعه روحانیت، ۸۷ ـ ۸۸.</ref><br> |