|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات کتاب
| |
| | تصویر = شهید جاوید.jpg
| |
| | نام عنوان = شهید جاوید
| |
| | نامهای دیگر =
| |
| | نامکتاببهفارسی =
| |
| | نویسنده = [[نعمتالله صالحی نجفآبادی]]
| |
| | مترجم =
| |
| | ترجمهبهدیگرزبانها =
| |
| | تاریخ نگارش =۱۳۴۷ش
| |
| | موضوع = قیام امام حسین(ع)
| |
| | سبک =
| |
| | زبان = فارسی
| |
| | ویراستار =
| |
| | به تصحیح =
| |
| | به کوشش =
| |
| | طراح جلد =
| |
| | تعداد جلد = ۱ جلد
| |
| | تعداد صفحات =
| |
| | قطع =
| |
| | مجموعه =
| |
| | نسخهالکترونیکی =
| |
| | ناشر =
| |
| | محل نشر =
| |
| | تاریخ نشر =
| |
| | نوبت چاپ =
| |
| | شمارگان =
| |
| | شابک =
| |
| | نوع رسانه =
| |
| | وبسایت ناشر =
| |
| | مشخصات نشر =
| |
| }}
| |
|
| |
|
| '''شهید جاوید''' کتابی از [[نعمتالله صالحی نجفآبادی]] دربارهٔ قیام امام حسین(ع) است. در این کتاب هدف از قیام امام حسین(ع) تشکیل حکومت اسلامی بیان شده است؛ نه شهادتطلبی که تفسیر غالب شیعه از عاشورا شمرده میشود. این کتاب پس از انتشار جار و جنجال زیادی به پا کرد و مورد نقد محافل مذهبی قرار گرفت.
| |
|
| |
| کتاب شهید جاوید موافقان و مخالفان زیادی در میان عالمان و روحانیون داشت. امام خمینی وارد این نزاعها نشد و جانب هیچ کدام از طرفین را نگرفت. آنچه که برای امام خمینی اهمیت داشت این بود که میان روحانیون تفرقه ایجاد نشود و نیروهای انقلابی در مقابل رژیم پهلوی تضعیف نگردد. از این جهت در نامههایی به برخی افراد، به آنها تأکید میکرد وارد این اختلافها نشوند.
| |
|
| |
| == معرفی و جایگاه ==
| |
| کتاب شهید جاوید اثر [[نعمتالله صالحی نجفآبادی]] در سال ۱۳۴۷ش منتشر شد.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۷.</ref> صالحی نجفآبادی این کتاب را نتیجه هفت سال تحقیق خود بیان کرده است.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۷.</ref> در این کتاب فلسفه قیام امام حسین(ع) به صورت تحقیقی تحلیلی مورد بحث قرار گرفته است.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۶.</ref> گفته شده این کتاب در حوزه عاشوراپژوهی انقلابی بهوجود آورد و عالمان شیعی را به بازاندیشی دربارهٔ عاشورا واداشت.<ref>صحتی سردرودی، عاشورا پژوهی با رویکردی به تحریفشناسی تاریخ امام حسین(ع)، ص۳۰۹.</ref> عالمانی مانند [[سید ابوالفضل زنجانی]]، [[حسینعلی منتظری]]، [[علیاکبر مشکینی]]، [[محمدتقی جعفری]] بر این کتاب تقریظ نوشتهاند.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۷.</ref>
| |
|
| |
| این کتاب پس از انتشار سر و صدای زیادی به پا کرد و به یکی از بحثانگیزترین و جنجالیترین کتابهای دوره معاصر تبدیل شد.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۶؛ کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۷.</ref> کتاب شهید جاوید واکنشهای متفاوتی میان عالمان دینی در پی داشت<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۶.</ref> و موجی از اعتراض و نارضایتی را در محافل دینی ایجاد کرد.<ref>رنجبر، «نقدی بر نظریه قیام امام حسین(ع) برای تشکیل حکومت در کتاب شهید جاوید»، ص۲۰۳.</ref> به گفته نویسنده کتاب در بعضی محافل حکم تکفیر و تفسیق او را دادند.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۲۰.</ref> گفته شده رژیم پهلوی و ساواک در تشدید این تنشها نقش مهمی ایفا کردند و سعی در تضعیف نیروهای انقلابی داشتند؛<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۹۲؛ جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران، ص۳۷۱ و ص۳۷۲.</ref> تا جایی که گفته شده در آن سالها به دستور ساواک، بیست هزار جلد از کتاب شهید جاوید چاپ شد تا سبب تفرقه شود؛ همان گونه که دستور چاپ ردیهها نیز داده میشد.<ref>جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران، ص۳۷۲.</ref>
| |
|
| |
| == نویسنده ==
| |
| {{اصلی|نعمتالله صالحی نجفآبادی}}
| |
| نعمتالله صالحی نجف آبادی (۱۳۰۲–۱۳۸۵ش)، مجتهد، مترجم قرآن، نواندیش دینی و پژوهشگر در علوم دینی به ویژه تاریخ اسلام و حدیث است.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۱۳ تا ۵۶.</ref> وی از شاگردان [[سیدحسین بروجردی|آیتالله بروجردی]]، [[امامخمینی|امام خمینی]] و [[حاج رحیم ارباب]] بود.<ref>کوشا، «مقدمه»، پژوهشهای قرآنی، ص۲۳ تا ص۲۵.</ref> وی از امام خمینی اجازه تصدی در امور حسبیه و تصرف در وجوه شرعیه و اخذ سهمین را داشت و نیز از کسانی بود که در تحکیم مرجعیت امام خمینی نقش بسزایی داشت.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۱۹.</ref> صالحی آثار متعددی در علوم دینی نوشته است؛ ترجمه قرآن، جهاد در اسلام، غلو و قضاوت زن در فقه اسلامی از آثار او است.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۳ تا ۵۴.</ref>
| |
|
| |
| == تشکیل حکومت، هدف قیام امام حسین(ع) ==
| |
| کتاب شهید جاوید فلسفه و هدف قیام امام حسین(ع) را تشکیل حکومت اسلامی دانسته است.<ref>رنجبر، «نقدی بر نظریه قیام امام حسین (ع) برای تشکیل حکومت در کتاب شهید جاوید»، ص۲۰۳؛ اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۶.</ref> این دیدگاه، در مقابل تفسیر غالب شیعه است که انگیزه قیام امام حسین(ع) را شهادتطلبی میدانست.<ref>رنجبر، «نقدی بر نظریه قیام امام حسین (ع) برای تشکیل حکومت در کتاب شهید جاوید»، ص۲۰۳.</ref> اندیشه محوری کتاب این است که امام حسین سه هدف را دنبال میکند؛ نخست تشکیل حکومت، دوم برقراری صلح و سوم شهادت.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۹.</ref> به گفته خود نویسنده، این کتاب موضوعی را که عالمان شیعه مانند [[سید مرتضی]] (درگذشت ۴۳۶ق) و [[شیخ طوسی]] (درگذشت: ۴۶۰ق) مطرح کردهاند تشریح کرده است.<ref>صالحی نجف آبادی، نقد و نظر، ص۳۸۳؛ کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۶.</ref> صالحی در این کتاب کوشید تا با نقد و بررسی اخبار تاریخی و خدشه واردکردن به برخی عقاید رایج، نظریه خود را ارائه کند. او با طرح مقدماتی به این نتیجه میرسد که پس از مرگ معاویه، بستری برای تشکیل حکومت اسلامی فراهم شده بود.<ref>رنجبر، «نقدی بر نظریه «قیام امام حسین (ع) برای تشکیل حکومت»، ص۲۰۵.</ref>
| |
|
| |
| کتاب شهید جاوید شامل پنج بخش و یک خاتمه است.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۷.</ref> عنوان بخشهای آن عبارتند از: علل قیام، ماهیت قیام، مراحل قیام، هدف قیام، و نتایج و آثار.<ref>صالحی نجفآبادی، شهید جاوید، ص۲.</ref>
| |
|
| |
| == علم امام ==
| |
| یکی از مهمترین مباحث کتاب شهید جاوید را بحث علم امام دانستهاند.<ref>جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران، ص۳۷۳.</ref> نویسنده این اثر در پی تفسیر خود از قیام امام حسین(ع)، ناگزیر مسئلهای کلامی را پیش میکشد.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۷.</ref> صالحی نجفآبادی در این کتاب علم تفصیلی امام(ع) را انکار میکند؛ زیرا او بر این باور است که آگاهی امام به سرنوشت خویش (شهادت) با رفتار امام(ع) در مراحل مختلف نهضت و در نهایت تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی سازگار نیست.<ref>رنجبر، «نقدی بر نظریه «قیام امام حسین (ع) برای تشکیل حکومت»، ص۲۰۷.</ref> این نظریه وی خلاف نظر غالب شیعه قلمداد میشود که برای امام علم لدنی قائل است و معتقد است امام از طریق این علم غیراکتسابی آینده را همچون گذشته میبیند.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۷.</ref>
| |
|
| |
| == دیدگاه امام خمینی ==
| |
| [[امامخمینی|امام خمینی]] در مباحث اختلافی کتاب شهید جاوید ورود نکرد و جانب هیچیک از طرفین را نگرفت.<ref>اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۹۳.</ref> با اینکه مدافعان کتاب، از نیروهای انقلابی و پیروان امام خمینی شمرده میشدند. آنچه که برای امام مذموم بود، خود این اختلافات بود که سبب تفرقه بین روحانیون شده بود و نیروهای انقلابی و جریانهای مقابل حکومت پهلوی را تضعیف میکرد.<ref>جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران، ص۳۷۲.</ref>
| |
|
| |
| امام خمینی در نامهای خطاب به فرزندش [[سیداحمد خمینی|سید احمد]] نوشت که در نزاع بین طلاب و اهل منبر راجع به این کتاب وارد نشود.<ref>خمينی، صحيفه امام، ج۳، ص۱۸. </ref> همچنین در نامهای خطاب به [[محمد یزدی]] نوشت: «آنچه اخیراً مورد تأسف این جانب است اختلافاتی است که نمیدانم با چه دستی در حوزه علمیه قم و بین اهل منبر پیدا شده است. امروز بهجای وحدت کلمه این نحو تفرق و توهین بعضی از بعضی و تکفیر بعضی موجب کمال تأسف است.»<ref>خمينی، صحيفه امام، ج۲، ص۳۴۱.</ref>
| |
|
| |
| == نقدها ==
| |
| پس از انتشار کتاب شهید جاوید نقدها و ردیههای بسیاری از سوی نویسندگان و عالمان دینی بر آن نوشته شد<ref>رنجبر، «نقدی بر نظریه قیام امام حسین (ع) برای تشکیل حکومت در کتاب شهید جاوید»، ص۲۰۳.</ref> که گفته شده بیش از سیزده عنوان کتاب است.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۷.</ref> این نقدها هیچکدام نتوانست نویسنده کتاب را قانع کند و صالحی به عمده آنها جواب داد که کتاب «عصای موسی» و «نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری» از آن جملهاند.<ref>کوشا، «مقدمه»، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، ص۳۷.</ref> [[علامه طباطبائی]]، [[مرتضی مطهری]]، [[لطفالله صافی گلپایگانی]]، [[علیپناه اشتهاردی]]، [[سید احمد فهری زنجانی]] و [[رضا استادی]] از جمله کسانی هستند که بر این کتاب نقد نوشتهاند.<ref>جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران، ص۳۷۴ و ص۳۷۵؛ اسلامی، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، ص۸۹ و ص۹۰.</ref>
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| * اسلامی، سیدحسن، «بررسی کتاب: کاروند کتاب شهید جاوید»، کتاب ماه دین، شماره ۱۷۰، آذر ۱۳۹۰ش.
| |
| * رنجبر، محسن، «نقدی بر نظریه قیام امام حسین(ع) برای تشکیل حکومت در کتاب شهید جاوید»، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، شماره ۱ (پیاپی ۵۳)، سال هجدهم، فروردین ۱۳۹۷ش.
| |
| * جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران (از روی کارآمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی) سالهای ۱۳۲۰–۱۳۵۷ش، بیجا، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۲ش.
| |
| * خمينی، سيد روحالله، صحيفه امام، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ۱۳۸۹ش.
| |
| * صالحی نجف آبادی، نعمتالله، تأثیر روایات در تفسیر و فهم قرآن، مقدمه محمدعلی کوشا، قم، صحیفه خرد، ۱۳۹۱ش.
| |
| * صالحی نجف آبادی، نعمتالله، پژوهشهای قرآنی، مقدمه محمدعلی کوشا، تهران، کویر، ۱۳۹۷ش.
| |
| * صالحی نجف آبادی، نعمتالله، نقد و نظر، تصحیح و تحقیق: محمدعلی کوشا، تهران، کویر، ۱۳۹۷ش.
| |
| * صحتی سردرودی، محمد، عاشورا پژوهی با رویکردی به تحریفشناسی تاریخ امام حسین(ع)، قم، خادم الرضا، ۱۳۸۵ش.
| |
| {{پایان}}
| |
