کاربر:Alipour/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخهها
imported>Alipour ابرابزار، اصلاح نویسههای عربی |
imported>Alipour بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
از | قمهزنی از آیینهای سوگواری دههٔ اول محرم، که طی آن، سوگواران با آداب و روشی خاص با قمه بر سر خود میزنند. به مجریان این آیین قمهزن میگویند.<ref>حسام مظاهری، «قمهزنی»، ج۷، ذیل مدخل.</ref> قمهزنی را در برخی مناطق، ازجمله قم، تیغزنی هم میگویند. زمان اصلی و معمول برای قمهزدن سحرگاه روز دهم محرم (عاشورا) است. معمولاً این مراسم از اذان صبح آغاز میشود و تا طلوع آفتاب و گاه تا ظهر ادامه مییابد. قمهزنان این رسم را تنها منحصر به روز عاشورا و روز شهادت [[امامعلی(ع)|امام علی(ع)]]، و روز اربعین میدانند.<ref>حسام مظاهری، «قمهزنی»، ج۷، ذیل مدخل.</ref> | ||
== پیشینه == | === پیشینه === | ||
برخی قمهزنی را در کنار پارهای رسوم دیگر نظیر «قفلزنی» و | برخی قمهزنی را در کنار پارهای رسوم دیگر نظیر «قفلزنی» و «سنگزنی»، به دورهٔ سلطنت شاهان صفوی نسبت میدهند که با حمایت ویژهٔ آنان، در سلک آیینهای عزاداری درآمده است. اما با قطعیت میتوان گفت که رسم قمهزنی در دورهٔ ناصرالدین شاه (۱۲۶۴–۱۳۱۳ ق) عمومیت و رواج یافت و بهمنزلهٔ یکی از آداب عزاداری عاشورا تثبیت شد. در آن زمان، قمهزنی مختص عیاران و پهلوانان که متولی برگزاری دستههای عزاداری بودند.<ref>حسام مظاهری، محسن، «قمه زنی»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، بیتا. ج۷، ذیل مدخل.</ref> | ||
== قمه زنی؛ وهن اسلام یا عزاداری؟ == | == قمه زنی؛ وهن اسلام یا عزاداری؟ == | ||
| خط ۳۱: | خط ۲۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* حسام مظاهری، محسن، «قمه زنی»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، بیتا. | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۱۶ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۹
قمهزنی
معرفی
قمهزنی از آیینهای سوگواری دههٔ اول محرم، که طی آن، سوگواران با آداب و روشی خاص با قمه بر سر خود میزنند. به مجریان این آیین قمهزن میگویند.[۱] قمهزنی را در برخی مناطق، ازجمله قم، تیغزنی هم میگویند. زمان اصلی و معمول برای قمهزدن سحرگاه روز دهم محرم (عاشورا) است. معمولاً این مراسم از اذان صبح آغاز میشود و تا طلوع آفتاب و گاه تا ظهر ادامه مییابد. قمهزنان این رسم را تنها منحصر به روز عاشورا و روز شهادت امام علی(ع)، و روز اربعین میدانند.[۲]
پیشینه
برخی قمهزنی را در کنار پارهای رسوم دیگر نظیر «قفلزنی» و «سنگزنی»، به دورهٔ سلطنت شاهان صفوی نسبت میدهند که با حمایت ویژهٔ آنان، در سلک آیینهای عزاداری درآمده است. اما با قطعیت میتوان گفت که رسم قمهزنی در دورهٔ ناصرالدین شاه (۱۲۶۴–۱۳۱۳ ق) عمومیت و رواج یافت و بهمنزلهٔ یکی از آداب عزاداری عاشورا تثبیت شد. در آن زمان، قمهزنی مختص عیاران و پهلوانان که متولی برگزاری دستههای عزاداری بودند.[۳]
قمه زنی؛ وهن اسلام یا عزاداری؟
عزاداری برای سیدالشهدا (ع) از بارزترین مصادیق تعظیم شعایر تشیع است که جامعه شیعی به آن اهتمام دارد. این شعار فراگیر شیعیان، امروزه در برخی مناطق همراه با اعمالی همچون قمهزنی و صدمهزدن به بدن انجام میشود و موجب ترسیم چهرهای خشن و منفور از اسلام شیعی در جهان شدهاست. از اینرو بررسی و نقد مشروعیت این قبیل اعمال از دیدگاه عالمان شیعه ضروری مینماید. فقهای شیعی دربارهٔ اینگونه اعمال مواضع متفاوتی اتخاذ کردهاند. برخی آن را مطلقاً جایز دانستهاند و برخی نیز با شرط واردنشدن ضرر به بدن، فتوا به جواز آن دادهاند. برخی دیگر از فقیهان با توجه به وهنآمیزبودن آن برای مکتب شیعه و با توجه به اینکه قمهزنی از مصادیق فعل ضرری و حرام است، آن را موضوعاً از دایره «تعظیم شعائر» خارج دانستهاند و به نامشروعبودن آن حکم دادهاند. از نگاه این دسته، با توجه به ضرورتها و اولویتهای عصر حاضر، از باب حکم ثانوی اعمال مذکور فاقد مجوز قانونی و شرعی است.[۴]
اینگونه اعمال در عزاداری امام حسین علیهالسلام سزاوار نیستند و در روایات هم هیچ توصیهای غیراز گریه بر حضرت سیدالشهدا نشدهاست.[۵]
نویسنده با دستهبندی روایات به سه بخش کوشیدهاست تا ثابت کند که این عمل وجه شرعی ندارد و به شبهات موجود در این باره پاسخ دادهاست. در ادامه بحث و بعد از اثبات حرمت اولیه این اعمال به بررسی حکم ثانویه آنها پرداخته و با پاسخ به سوءالات و شبهات مخالفین، حرمت آنها را از این جهت نیز ثابت کردهاست.[۶]
قمه زنی در صورتی که خطر جانی یا نقص عضو داشته یا مستلزم ضرر قابل توجه یا هتک مذهب و وهن عزاداری حضرت اباعبدالله (ع) باشد و همچنین از استعمال آلات مخصوص لهو و لعب باید خودداری شود.[۷] در این شرایط، مسئله قمه زدن نه تنها چنین نقشی ندارد، بلکه به علّت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن هیچگونه توجیه قابل فهم مخالفین، نتیجه سوء بر آن مترتب خواهد شد؛ لذا لازم است شیعیان علاقهمند به مکتب امام حسین علیه السّلام از آن خودداری کنند.[۸]
قمه زدن فی نفسه مانعی ندارد.[۹]
قمهزنی و اعمالی دیگر از این قبیل در مراسم عزاداری حسینی به حکم عقل و شرع حرام است و زخمی ساختن سر، که نه سود دنیوی دارد و نه اجر اخروی. ایذای نفس است که خود در شرع حرام است و در جهت این عمل، شیعیان اهل بیت (ع) مورد تمسخر قرار میگیرند و وحشی قلمداد میشوند. شکی نیست که این اعمال ناشی از وسواس شیاطین بوده و موجب رضایت خدا و پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) نیست و البته تغییر نام این اعمال در ماهیت و حکم شرعی آن که حرمت است، تغییری نخواهد داد.»[۱۰]
نظر امام خمینی دربارهٔ قمه زنی
امامخمینی توجه زیادی به عزاداری برای امام حسین(ع) داشتهاست؛ اما در این بینش مراقب است شکلی از عزاداری رخ ندهد که سبب وهن دین شود. امام در پاسخ به استفتائات فراوان دربارهٔ جواز قمهزنی میفرماید که اگر قمهزنی موجب ضرر نباشد مانع ندارد اما تأکید دارد که در این زمان و این شرایط و وضع کنونی از این عمل خودداری شود و توصیه به عزاداریهای معقول و مرسوم مانند سینهزنی میکند.[۱۱][۱۲][۱۳]
پانویس
- ↑ حسام مظاهری، «قمهزنی»، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ حسام مظاهری، «قمهزنی»، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ حسام مظاهری، محسن، «قمه زنی»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، بیتا. ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ آقا نوری، علی؛ خوش صورت موفق، اعظم، «بررسی و نقد دیدگاههای عالمان شیعی در باب لطم و قمهزنی»، شیعهپژوهی، شماره ۵، زمستان ۱۳۹۴ش، ص۲۷.
- ↑ اکبرنژاد، محمد تقی، «قمه زنی و اعمال نامتعارف در عزاداری»، بازتاب اندیشه اردیبهشت، شماره ۸۵، ۱۳۸۶ش، ص۵۳.
- ↑ اکبرنژاد، محمد تقی، «قمه زنی و اعمال نامتعارف در عزاداری»، فقه اهلبیت، شماره ۴۸، زمستان ۱۳۸۵ش، ص۱۹۶.
- ↑ منتظری، حسینعلی، رساله استفتاآت، ج۲، ص۳۲۱.
- ↑ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، امیر، قم، ۱۳۸۳ش، ج۱۷ ص۵۸۲.
- ↑ تبریزی، میرزا جواد، إستفتائات جدید، قم، سرور، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۴۵۴.
- ↑ اکبرنژاد، محمد تقی، «قمه زنی و اعمال نامتعارف در عزاداری»، فقه اهل بیت زمستان 1385 - شماره 48، ص۲۱۵.
- ↑ استفتاءات امام خمینی؛ ج 3، ص: 581 و 583.
- ↑ استفاتایات، ج۱۰، ص۶۵۵.
- ↑ استفتائات امام خمینی (س) ج. 10. صفحه 654
منابع
- حسام مظاهری، محسن، «قمه زنی»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، بیتا.