یدالله دوزدوزانی: تفاوت میان نسخه‌ها

یدالله دوزدوزانی، از شاگردان درس خارج اصول امام خمینی.  

یدالله عباس‌زاده رفیع معروف به دوزدوزانی در سال ۱۳۱۴ش در خانواده‌ای تاجرپیشه در تبریز به دنیا آمد. پدرش عبدالحمید از تجار متدین و نیکوکار شهر تبریز بود. یدالله دوزدوزانی در سال ۱۳۲۲ ش وارد مکتب‌خانه‌ای در تبریز شد و ادبیات فارسی و عربی را نزد میر محمود آقا و آقا میرزا فرج‌الله آموخت. در سال ۱۳۲۵ش به مدرسه دینی حسن پاشا در تبریز رفت و مقدمات را در سه سال نزد حاج میرزا رسول شاهدی فراگرفت. در سال ۱۳۲۹ش راهی مدرسه طالبیه تبریز شد و ادبیات، منطق، اصول و شرح لمعتین را در محضر اساتیدی چون شیخ حسن چلوپز، میرزا آقا باغمیشه‌ای، میرزاعلی‌اصغر باغمیشه‌ای، میرزاعلی‌اصغر اخی جهانی، سید رضا مرندی، میرزا ابوالفضل صدیق سرابی و سید هادی خسروشاهی فراگرفت. هم‌زمان به تدریس ادبیات در مسجد «خاله اوغلی» تبریز پرداخت.

دوزدوزانی در سال ۱۳۳۳ ش به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر، دروس سطح را نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی، شیخ احمد پایانی اردبیلی، سید حسین قاضی طباطبایی و شیخ راضی نجفی تبریزی تکمیل کرد و سپس در درس خارج فقه آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی حضور یافت و مدت سه سال در آن درس شرکت کرد. سپس به درس خارج اصول امام خمینی راه یافت<ref>(الوانساز خویی، ج ۲، ص۵۹-۶۰؛ مقدم، ص۲۸۰-۲۸۱)</ref> و مدت دو سال در آن درس (دوره دوم تدریس درس خارج اصول امام خمینی) شرکت کرد و در مدت دو سال حتی یک جلسه نیز غیبت نداشت و به گفته خودش «همواره به درس ایشان حریص» بود. پس از دستگیری امام خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، از درس ایشان محروم ماند و پس از بازگشت امام خمینی به قم در فروردین ۱۳۴۳ و آغاز دوباره تدریس، اگرچه مثل دوره دو ساله فوق، به‌صورت مرتب در آن درس حضور نمی‌یافت، ولی در مواردی از درس ایشان در مسجد اعظم بهره می‌برد <ref>(«گفتگو با حضرت...»، ص۸).</ref> با استناد به گزارش فوق می‌توان گفت که او از سال ۱۳۴۰ ش و پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی، در درس خارج اصول امام خمینی که در مسجد اعظم برگزار می‌شد شرکت می‌کرده است. او پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، به فراگیری درس خارج فقه و اصول نزد آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری ادامه داد و بیست سال در آن درس حضور داشت. هم‌زمان در درس خارج فقه و اصول آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمد محقق داماد یزدی و شیخ حسن فرید اراکی نیز شرکت می‌کرد. مدت سه سال هم در درس فلسفه (اسفار) و تفسیر قرآن علامه طباطبایی حضور می‌یافت <ref>(الوانساز خویی، ج ۲، ص۵۹-۶۰؛ مقدم، ص۲۸۰-۲۸۱).</ref> وی سپس یک دوره درس منظومه حاج ملاهادی سبزواری را در حوزه علمیه قم تدریس کرد و از ۱۳۴۲ ش نیز به تدریس تفسیر قرآن در آن حوزه پرداخت <ref>(مقدم، ص۲۸۱-۲۸۲).</ref>

یدالله دوزدوزانی علاوه بر تدریس و تبلیغ، به مبارزه با حکومت پهلوی هم می‌پرداخت. پس از آزادی امام خمینی از حبس در تهران در مرداد ۱۳۴۲ ش، همراه با جمعی از علمای مبارز تبریز با ارسال پیامی خدمت آیات شریعتمداری و سید محمدهادی میلانی، آزادی امام خمینی و آیات سید حسن قمی و بهاءالدین محلاتی را تبریک گفت و پشتیبانی خود را از اقدامات و مبارزات روحانیت اعلام کرد <ref>(قیام ۱۵ خرداد به...، ج ۷، ص۵۴؛ آیت‌الله‌العظمی سید...، ج ۱، ص۲۸۱).</ref> سپس با ارسال تلگرافی به امام خمینی و سید حسن قمی، آزادی آنان را تبریک گفت<ref>(قیام پانزده خرداد به روایت...، ج ۷، ص۵۵).</ref> او در اسفند ۱۳۴۳ نیز همراه با جمعی از فضلا و محصلان علوم دینی آذربایجانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، به فضای سیاسی کشور اعتراض کرد و از تبعید امام خمینی به خارج از کشور انتقاد نمود و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شد <ref>(اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۱۳۲ ـ ۱۳۳).</ref>

وی در سال ۱۳۵۳ ش برای تبلیغ دین و پاسخگویی به نیاز نسل جوان، جلسات مذهبی را با شیوه‌ای نوین برای دو بخش بزرگ‌سالان و نوباوگان در تبریز تشکیل داد که از آن جمله می‌توان به جلسات دینی مکتب علی(ع) و جلسات هفتگی برای تربیت دینی نوباوگان هفت تا دوازده ساله در پنجاه مسجد شهر تبریز اشاره کرد. در این جلسات، شرکت‌کنندگان علاوه بر آموزش قرآن، به آموختن احکام و عقاید و سرودهای مذهبی و روش مناظره با مخالفان می‌پرداختند <ref>(مقدم، ص۲۸۲-۲۸۳؛ الوانساز خویی، ص۶۰-۶۱).</ref> در پی حمله عوامل حکومت پهلوی به مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، همراه با جمعی از استادان حوزه علمیه قم، با صدور اعلامیه‌ای «کشتار بی‌رحمانه مردم تبریز» را محکوم و سپس با اشاره به اقدامات سرکوبگرانه رژیم در سایر شهرها، به‌شدت از دولت انتقاد کردند. آنان همچنین در آن اعلامیه، با اشاره به اهانت روزنامه اطلاعات به امام خمینی «مرجع عالی‌قدر و بزرگ شیعه»، آن را محکوم نمودند<ref>(اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۴۸ ـ ۲۵۱؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۸، ص۲۳۶-۲۳۹).</ref> پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به بیت مراجع تقلید در قم (اردیبهشت ۱۳۵۷)، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم با ارسال نامه‌ای به مراجع تقلید، آن اقدام رژیم را محکوم کردند<ref>(اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۹۱ ـ ۲۹۲ و ۲۹۶ ـ ۲۹۹).</ref> همچنین در چهلمین روز سرکوب تظاهرات مردم تهران در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، روز ۲۴ مهر ۱۳۵۷ را در اعتراض به حکومت پهلوی و نیز یادبود شهدای آن روز، عزای ملی اعلام کردند <ref>(اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۳ ـ ۴۰۵).</ref> سپس همراه مدرسان حوزه علمیه قم با صدور اعلامیه‌ای حمایت و پشتیبانی خود را از کارکنان صنعت نفت اعلام نمودند<ref>(اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۳۳ ـ ۴۳۵).</ref>

دوزدوزانی از سال ۱۳۵۸ش تدریس دروس خارج فقه و اصول را در مسجد امام زین‌العابدین(ع) قم آغاز کرد و در سال ۱۳۷۷ ش توضیح المسائل خود را منتشر نمود <ref>(مقدم، ص۲۸۳).</ref> دیگر تألیفات او عبارت است از: تحقیق اللطیف حول التوقیع الشریف، تغییر جنسیت آری یا نه؟ (پژوهشی علمی در موضوع تغییر جنسیت و حکم شرعی آن)، ارشاد المؤمنین، حاشیه علی العروه الوثقی، منهاج الصالحین، دروس حول المعاد (از سلسله دروس تفسیر موضوعی قرآن)، دروس حول الموت و الحیاه و البرزخ وأشراط الساعه، دروس حول نزول القرآن، رساله هلالیه، کتاب قصاص، ملحقات توضیح المسائل، مناسک حج تمتع و عمره، استفتائات، تفسیر ترتیبی سوره‌هایی از قرآن، دوره اصول فقه، تقریرات بحث زکات، تقریرات صلات جماعت، تقریرات خمس، تقریرات حلق لحیه و تقریرات مکاسب محرمه <ref>(الوانساز خویی، ص۶۰).</ref>

دوزدوزانی در شهرهای قم، تهران، کرج، تبریز و... به فعالیت‌های عام‌المنفعه می‌پرداخت که بخشی از آنها عبارت‌اند از: احداث مسجد جوادالائمه(ع) در خیابان جیحون تهران (مسجد حاج کاظم فعلی)، بازسازی مسجد تاریخی شصت‌وسه ستون تبریز، تعمیر کتابخانه مدرسه طالبیه تبریز و... . وی همچنین مبلغانی را با هدف آموزش مسائل دینی به روستاییان و جلوگیری از گسترش عقاید منحرفان و غلات به شهرستان کلیبر در استان آذربایجان شرقی و ۵۰۰ روستای اطراف آن اعزام کرد. همچنین مبلغانی را به بخش زاغه در خرم‌آباد و شهرستان هشترود در آذربایجان شرقی و شهرری اعزام می‌نمود<ref>(مقدم، ص۲۸۲-۲۸۳؛ الوانساز خویی، ص۶۰-۶۱).</ref> سپس در سال ۱۳۷۵ش با هدف مبارزه با گروه‌هایی چون صوفیه، بهاییت و وهابیت، همراه با دو تن از روحانیان، داود الهامی و محمد مردانی، مؤسسه دفاع از حریم اسلام را تأسیس کرد و کتاب‌های جیبی با محوریت نقد آن جریان‌ها انتشار داد که برخی از آن کتاب‌ها عبارت است از: تصوف از دیدگاه ائمه اطهار، پیدایش تصوف در میان شیعیان، فرقه، دو محور عقاید وهابیان و بهاییت مولود تصوف؛ خرید و توزیع برخی از آثار از دیگر فعالیت‌های آن مؤسسه بود<ref>(الوانساز خویی، ص۶۰-۶۲؛ مقدم، ص۲۸۲-۲۸۳).</ref> ایشان هم‌اکنون از مراجع تقلید صاحب رساله و از مدرسان خارج فقه و اصول در قم است. او که سال‌ها به مقابله با گروهک‌ها و فرقه‌های انحرافی مذهبی می‌پرداخت در ۱۳۹۳ همایشی را با محوریت بررسی افکار داعش (دولت اسلامی عراق و شام) در تهران برگزار کرد <ref>(«مصاحبه اختصاصی حریم...»، ص۱۸)</ref>

* یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۸: آیت‌الله‌العظمی محمد فاضل لنکرانی (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.