محمدابراهیم جناتی: تفاوت میان نسخه‌ها

محمدابراهیم جناتی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۱۰:۱۷

۱۰۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۹ تیر ۱۴۰۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Shams

Image-reviewer، دیوان‌سالاران، emailconfirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران

۲۱٬۲۸۸

ویرایش

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 }}'''محمدابراهیم جناتی'''، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
-محمدابراهیم جناتی در سال ۱۳۱۱ش در روستای تاش در نزدیکی شاهرود به دنیا آمد. او از شش‌سالگی به فراگیری قرآن مجید و ادبیات فارسی در زادگاهش پرداخت. در سال ۱۳۲۲ش وارد مدرسه علمیه شاهرود شد و به تحصیل دروس حوزوی پرداخت. جناتی مقدمات و بخشی از دروس سطح را در آنجا و در مدت چهار سال فراگرفت. منظومه ملاهادی سبزواری را هم در همان‌جا و نزد استادان آن حوزه خواند و از استادان او در آن حوزه می‌توان به شیخ آقابزرگ اشرفی، شیخ بهاءالدین علمی، شیخ علی توحیدی، شیخ علی‌اصغر دانش‌پژوه، شریعتمدار تهرانی معروف به سبزواری، سیدعباس نجفی و شیخ محمد مفیدی اشاره کرد.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۲۹.</ref> وی آنگاه راهی گرگان شد و مدتی در مدارس دینی آن شهر نزد استادان آن شهر به تحصیل ادامه داد، ولی اطلاعاتی درباره استادان او در آن شهر در دست نیست. سپس به مشهد رفت و از عالمان آن سامان بهره‌مند شد.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> در همان زمان بود که [[سیدمحمدهادی میلانی|سیدمحمدهادی حسینی میلانی]] وارد مشهد شد و جلسات تدریس درس خارج فقه و اصول تشکیل داد و محمدابراهیم جناتی درحالی‌که ۲۲ سال بیشتر نداشت، در آن درس‌ها حضور یافت.<ref>«نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۳.</ref> جناتی سپس به تهران رفت و مدتی هم در مدارس علمیه آن شهر به تحصیل پرداخت.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> درباره استادان او در تهران هم گزارشی وجود ندارد. وی آنگاه راهی [[قم]] شد و در حوزه علمیه آن شهر از درس خارج فقه [[سیدحسین بروجردی|سیدحسین طباطبایی بروجردی]] و خارج اصول [[امام‌خمینی]] بهره برد.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰؛ ساعدی، موسعه اعلام الدعوه و الوحده و الاصلاح، ص۷۶.</ref> او از حضور کوتاه (چند جلسه‌ای) در [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] در [[مسجد سلماسی قم]] سخن گفته است،.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۴، ص۷؛ «نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۳.</ref> بنابراین می‌توان گفت که در اواسط دهه ۱۳۳۰ش که امام‌خمینی در مسجد سلماسی قم تدریس می‌کرد، در آن درس حضور می‌یافته است. سپس به نجف اشرف رفت و بیست‌وپنج سال در آن مرکز علمی اقامت گزید. در [[حوزه علمیه نجف|حوزه علمیه نجف اشرف]] در درس خارج فقه و اصول سیدمحمود حسینی شاهرودی، [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، سیدعبدالهادی شیرازی، شیخ حسین حلی، میرزا باقر زنجانی و [[سیدابوالقاسم خویی]] شرکت کرد. او در نجف اشرف در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی شرکت نمی‌کرد، ولی در گعده‌هایی که روزهای پنج‌شنبه و شب‌های جمعه در بیت امام‌خمینی برگزار می‌شد شرکت می‌کرد. همچنین نشست‌ها یا گعده‌های علمی با [[سیدمصطفی خمینی]] و برخی دیگر از روحانیان و مدرسان حوزه علمیه نجف برگزار می‌کرد .<ref>«نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۳.</ref> وی درس‌های برخی از استادان خود را تقریر کرد که از آن جمله می‌توان به تقریر درس خارج فقه آیت‌الله شاهرودی در ۵ جلد اشاره کرد.
+== تولد و تحصیل ==
+محمدابراهیم جناتی در سال ۱۳۱۱ش در روستای تاش در نزدیکی شاهرود به دنیا آمد. او از شش‌سالگی به فراگیری قرآن مجید و ادبیات فارسی در زادگاهش پرداخت. در سال ۱۳۲۲ش وارد مدرسه علمیه شاهرود شد و به تحصیل دروس حوزوی پرداخت. جناتی مقدمات و بخشی از دروس سطح را در آنجا و در مدت چهار سال فراگرفت. منظومه ملاهادی سبزواری را هم در همان‌جا و نزد استادان آن حوزه خواند و از استادان او در آن حوزه می‌توان به شیخ آقابزرگ اشرفی، شیخ بهاءالدین علمی، شیخ علی توحیدی، شیخ علی‌اصغر دانش‌پژوه، شریعتمدار تهرانی معروف به سبزواری، سیدعباس نجفی و شیخ محمد مفیدی اشاره کرد.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۲۹.</ref> وی آنگاه راهی گرگان شد و مدتی در مدارس دینی آن شهر نزد استادان آن شهر به تحصیل ادامه داد، ولی اطلاعاتی درباره استادان او در آن شهر در دست نیست. سپس به مشهد رفت و از عالمان آن سامان بهره‌مند شد.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> در همان زمان بود که [[سیدمحمدهادی میلانی|سیدمحمدهاد میلانی]] وارد مشهد شد و جلسات تدریس درس خارج فقه و اصول تشکیل داد و محمدابراهیم جناتی درحالی‌که ۲۲ سال بیشتر نداشت، در آن درس‌ها حضور یافت.<ref>«نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۳.</ref> جناتی سپس به تهران رفت و مدتی هم در مدارس علمیه آن شهر به تحصیل پرداخت.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> درباره استادان او در تهران هم گزارشی وجود ندارد. وی آنگاه راهی [[قم]] شد و در حوزه علمیه آن شهر از درس خارج فقه [[سیدحسین بروجردی|سیدحسین طباطبایی بروجردی]] و خارج اصول [[امام‌خمینی]] بهره برد.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰؛ ساعدی، موسعه اعلام الدعوه و الوحده و الاصلاح، ص۷۶.</ref> او از حضور کوتاه (چند جلسه‌ای) در [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] در [[مسجد سلماسی قم]] سخن گفته است،.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۴، ص۷؛ «نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۳.</ref> بنابراین می‌توان گفت که در اواسط دهه ۱۳۳۰ش که امام‌خمینی در مسجد سلماسی قم تدریس می‌کرد، در آن درس حضور می‌یافته است.
-او هم‌زمان با تحصیل به تدریس رسایل و شرح لمعه در حوزه علمیه نجف اشرف پرداخت. همچنین مدت یازده سال در جامعه النجف کتاب‌های سطح عالی حوزه (رسایل، مکاسب و کفایه) را در سه دوره تدریس کرد.<ref>ساعدی، موسعه اعلام الدعوه و الوحده و الاصلاح، ص۷۷؛ جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> وی در سال‌های آخر اقامت در نجف اشرف، در مدرسه آخوند خراسانی، به تدریس خارج اصول اشتغال داشت..<ref>ساعدی، موسعه اعلام الدعوه و الوحده و الاصلاح، ص۷۷؛ جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> او در مدت حضور در نجف اشرف، با امام‌خمینی هم ارتباط داشت و استفتائاتی را که از ایران ارسال می‌شد، به ایشان عرضه می‌کرد.<ref>«نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۴؛ پابه‌پای آفتاب، ج۴، ص۷.</ref>
+سپس به نجف اشرف رفت و بیست‌وپنج سال در آن مرکز علمی اقامت گزید. در [[حوزه علمیه نجف|حوزه علمیه نجف اشرف]] در درس خارج فقه و اصول سیدمحمود حسینی شاهرودی، [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، سیدعبدالهادی شیرازی، شیخ حسین حلی، میرزاباقر زنجانی و [[سیدابوالقاسم خویی]] شرکت کرد. او در نجف اشرف در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی شرکت نمی‌کرد، ولی در گعده‌هایی که روزهای پنج‌شنبه و شب‌های جمعه در بیت امام‌خمینی برگزار می‌شد شرکت می‌کرد. همچنین نشست‌ها یا گعده‌های علمی با [[سیدمصطفی خمینی]] و برخی دیگر از روحانیان و مدرسان حوزه علمیه نجف برگزار می‌کرد .<ref>«نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۳.</ref> وی درس‌های برخی از استادان خود را تقریر کرد که از آن جمله می‌توان به تقریر درس خارج فقه آیت‌الله شاهرودی در ۵ جلد اشاره کرد.
-محمدابراهیم جناتی در سال ۱۳۵۸ش به ایران بازگشت و در شهر قم مقیم شد و به تدریس دروس خارج فقه و اصول و فقه تطبیقی و اصول آن پرداخت. در کنار آن به تدریس علوم قرآن و علوم حدیث از دیدگاه مذاهب اسلامی اهتمام داشت. بحث‌های تطبیقی او از دیدگاه بیست و دو مذهب فقهی (امامیه، حنفیه، مالکیه، شافعیه، حنبلیه، بصریه، زیدیه، اباضیه، ظاهریه، اوزاعیه، ثوریه، لیثیه، راهویه، نخعیه، تمیمیه، طبریه، جریحیه، کلبیه، شبرمیه، ابن ابی لیلی، زهریه و عینیه) صورت گرفته است. او همچنین دوره فقه تطبیقی را در ستاد منطقه دو سازمان تبلیغات اسلامی تدریس کرده است. مدتی هم به تدریس فقه تطبیقی در مرکز فرهنگی عراقی‌ها پرداخت و همچنین درس اصول، علوم حدیث و علوم قرآنی را به‌صورت تطبیقی در معهد الدراسات الاسلامیه به زبان عربی برای عراقی‌ها تدریس کرده است.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۱.</ref> او از نخستین عالمانی است که علوم اسلامی را در [[حوزه علمیه قم]] به‌صورت تطبیقی، از دیدگاه جریان‌ها و مذاهب مختلف اسلامی تدریس کرده است. این درس‌ها در مجموعه‌هایی گردآوری شده است و بخشی از آنها مانند فقه مقارن، منابع اجتهاد، ادوار اجتهاد، ادوار فقه و مناسک حج از دیدگاه مذاهب اسلامی منتشر شده است.
+== تدریس و تحقیق ==
+او هم‌زمان با تحصیل به تدریس رسایل و شرح لمعه در [[حوزه علمیه نجف|حوزه علمیه نجف اشرف]] پرداخت. همچنین مدت یازده سال در جامعه النجف کتاب‌های سطح عالی حوزه (رسایل، مکاسب و کفایه) را در سه دوره تدریس کرد.<ref>ساعدی، موسعه اعلام الدعوه و الوحده و الاصلاح، ص۷۷؛ جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> وی در سال‌های آخر اقامت در نجف اشرف، در مدرسه آخوند خراسانی، به تدریس خارج اصول اشتغال داشت.<ref>ساعدی، موسعه اعلام الدعوه و الوحده و الاصلاح، ص۷۷؛ جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۰.</ref> او در مدت حضور در نجف اشرف، با [[امام‌خمینی]] هم ارتباط داشت و استفتائاتی را که از ایران ارسال می‌شد، به ایشان عرضه می‌کرد.<ref>«نگاهی به زندگانی و اندیشه‌های فقیه نوآور، آیت‌الله‌العظمی جناتی»، ص۴؛ پابه‌پای آفتاب، ج۴، ص۷.</ref>
-جناتی تاکنون در بسیاری از همایش‌ها و کنگره‌ها در ایران و خارج از کشور شرکت کرده و به سخنرانی پرداخته است. شرکت در همایش «جایگاه عقل در متون مقدس» در دانشگاه بیرمنگام، شرکت در سمپوزیوم «شناخت شیعه در گذشته و امروز» دانشگاه استانبول، حضور در همایش «فقه تطبیقی و شیوه‌های اجتهادی» دانشگاه دمشق، شرکت در کنگره مذاهب اسلامی و کنگره حج مکه و مدینه و شرکت در همایش «بحث‌های اسلامی» قماطیه و ایراد سخنرانی و ارائه مقاله علمی در آن همایش‌ها از آن جمله است. جناتی تاکنون [[مسائل مستحدثه]] (مسائل جدید) بسیاری را مورد پژوهش مستمر قرار داده و آنها را با توجه به شرایط زمان، مکان، عرف و نیاز جامعه و بر اساس مبانی فقه اجتهادی و عناصر اصلی استنباط در محافل علمی مطرح کرده است. آرا و نظرات نوینی چون [[نقش زمان و مکان در اجتهاد]]، جواز تصدی منصب قضاوت توسط زنان، جواز تصدی مقام مرجعیت و همه وظایف سیاسی اجتماعی توسط زنان، طهارت ذاتی مطلق انسان، حلیت ذبایح اهل کتاب، جواز میقات از ادنی الحل، جواز مجسمه‌سازی به‌عنوان فن و هنر، معین نبودن سن خاص در بلوغ دختران و نیز نظرات جدید ایشان درباره مسائلی چون موسیقی، هنر، حجاب و... ازجمله آن موارد است. یکی از ابتکارهای جناتی در رساله توضیح المسائل خویش این است که همه احتیاطات رایج در رساله‌ها را که بیش از صد مورد است، با شیوه اجتهادی و بر اساس عناصر اصلی استنباط، تبدیل به فتوای صریح کرده و در مورد هر مسئله نظر قطعی و مشخصی ارائه کرده است. همچنین مناسک حج او نیز با بیش از ۱۴۰۰ مسئله، از بزرگ‌ترین و کامل‌ترین کتاب‌های چاپ‌شده درباره مناسک حج تاکنون است.
+محمدابراهیم جناتی در سال ۱۳۵۸ش به ایران بازگشت و در شهر قم مقیم شد و به تدریس دروس خارج فقه و اصول و فقه تطبیقی و اصول آن پرداخت. در کنار آن به تدریس علوم قرآن و علوم حدیث از دیدگاه مذاهب اسلامی اهتمام داشت. بحث‌های تطبیقی او از دیدگاه بیست و دو مذهب فقهی (امامیه، حنفیه، مالکیه، شافعیه، حنبلیه، بصریه، زیدیه، اباضیه، ظاهریه، اوزاعیه، ثوریه، لیثیه، راهویه، نخعیه، تمیمیه، طبریه، جریحیه، کلبیه، شبرمیه، ابن‌ابی‌لیلی، زهریه و عینیه) صورت گرفته است. او همچنین دوره فقه تطبیقی را در ستاد منطقه دو سازمان تبلیغات اسلامی تدریس کرده است. مدتی هم به تدریس فقه تطبیقی در مرکز فرهنگی عراقی‌ها پرداخت و همچنین درس اصول، علوم حدیث و علوم قرآنی را به‌صورت تطبیقی در معهد الدراسات الاسلامیه به زبان عربی برای عراقی‌ها تدریس کرده است.<ref>جناتی، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، ص۳۱.</ref> او از نخستین عالمانی است که علوم اسلامی را در [[حوزه علمیه قم]] به‌صورت تطبیقی، از دیدگاه جریان‌ها و مذاهب مختلف اسلامی تدریس کرده است. این درس‌ها در مجموعه‌هایی گردآوری شده است و بخشی از آنها مانند فقه مقارن، منابع اجتهاد، ادوار اجتهاد، ادوار فقه و مناسک حج از دیدگاه مذاهب اسلامی منتشر شده است.
+جناتی تاکنون در بسیاری از همایش‌ها و کنگره‌ها در ایران و خارج از کشور شرکت کرده و به سخنرانی پرداخته است. شرکت در همایش «جایگاه عقل در متون مقدس» در دانشگاه بیرمنگام، شرکت در سمپوزیوم «شناخت شیعه در گذشته و امروز» دانشگاه استانبول، حضور در همایش «فقه تطبیقی و شیوه‌های اجتهادی» دانشگاه دمشق، شرکت در کنگره مذاهب اسلامی و کنگره حج مکه و مدینه و شرکت در همایش «بحث‌های اسلامی» قماطیه و ایراد سخنرانی و ارائه مقاله علمی در آن همایش‌ها از آن جمله است.
+جناتی تاکنون [[مسائل مستحدثه]] (مسائل جدید) بسیاری را مورد پژوهش مستمر قرار داده و آنها را با توجه به شرایط زمان، مکان، عرف و نیاز جامعه و بر اساس مبانی فقه اجتهادی و عناصر اصلی استنباط در محافل علمی مطرح کرده است. آرا و نظرات نوینی چون [[نقش زمان و مکان در اجتهاد]]، جواز تصدی منصب قضاوت توسط زنان، جواز تصدی مقام مرجعیت و همه وظایف سیاسی اجتماعی توسط زنان، طهارت ذاتی مطلق انسان، حلیت ذبایح اهل کتاب، جواز میقات از ادنی الحل، جواز مجسمه‌سازی به‌عنوان فن و هنر، معین نبودن سن خاص در بلوغ دختران و نیز نظرات جدید ایشان درباره مسائلی چون [[موسیقی]]، [[هنر]]، [[حجاب]] و... ازجمله آن موارد است. یکی از ابتکارهای جناتی در رساله توضیح المسائل خویش این است که همه احتیاطات رایج در رساله‌ها را که بیش از صد مورد است، با شیوه اجتهادی و بر اساس عناصر اصلی استنباط، تبدیل به فتوای صریح کرده و در مورد هر مسئله نظر قطعی و مشخصی ارائه کرده است. همچنین مناسک حج او نیز با بیش از ۱۴۰۰ مسئله، از بزرگ‌ترین و کامل‌ترین کتاب‌های چاپ‌شده درباره مناسک حج تاکنون است.
 == تألیفات ==