سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۱: خط ۱۱:
| زادگاه            =نجف
| زادگاه            =نجف
| تاریخ وفات        =دی ۱۳۸۴
| تاریخ وفات        =دی ۱۳۸۴
| شهر وفات          =
| شهر وفات          =قم
| تاریخ شهادت      =
| تاریخ شهادت      =
| محل شهادت        =
| محل شهادت        =
| محل دفن          =حرم حضرت معصومه(س)
| محل دفن          =[[حرم حضرت معصومه(س)]]
| خویشاوندان سرشناس =
| خویشاوندان سرشناس =[[سیدمحمدعلی مرتضوی لنگرودی|سیدمحمدعلی]]، [[سیدمحمدحسین مرتضوی لنگرودی|سیدمحمدحسین]]، [[سیدمحمدمهدی مرتضوی لنگرودی|سیدمحمدمهدی]] (برادران)
| استادان          =
| استادان          =[[سیدحسین بروجردی]]، سیدمرتضی حسینی لنگرودی، [[امام‌خمینی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]]، [[میرزا هاشم آملی]]، [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[علامه طباطبایی]] و...
| شاگردان          =
| شاگردان          =
| محل تحصیل        =
| محل تحصیل        =[[تهران]]، [[قم]] و [[نجف]]
| اجازه روایت از    =
| اجازه روایت از    =آقابزرگ تهرانی
| اجازه اجتهاد از  =
| اجازه اجتهاد از  =
| اجازه روایت به    =
| اجازه روایت به    =
| اجازه اجتهاد به  =
| اجازه اجتهاد به  =
| تالیفات          =
| تالیفات          =رساله توضیح‌المسائل، تقریرات دروس امام‌خمینی شامل جواهرالاصول، الدرر الملتقاط فیما یتعلق بالتقلید والاجتهاد، رساله فی تعارض الادله و تخالفها، المسائل المستحدثه و...
| سایر              =
| سایر              =تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم
| سیاسی            =
| سیاسی            =مبارزه با [[رژیم پهلوی]] و حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت امام‌خمینی]]
| اجتماعی          =
| اجتماعی          =
| امضا              =
| امضا              =
خط ۳۲: خط ۳۲:
'''سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی'''، از شاگردان [[درس خارج اصول امام‌خمینی]].  
'''سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی'''، از شاگردان [[درس خارج اصول امام‌خمینی]].  


او در ۱۸ تیر ۱۳۱۰ در نجف اشرف به دنیا آمد.<ref>مرتضوی لنگرودی، ج۱، ص۸؛ ادهم‌نژاد، «سیدمرتضی مرتضوی لنگرودی، فقیه فرزانه»، ص۵۲-۵۳؛ «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۲۵.</ref> پدرش سیدمرتضی حسینی لنگرودی از شاگردان نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی و از مراجع تقلید وقت و مدرسان دروس عالی در قم بود.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۴۸-۲۵۰.</ref>  
== تولد ==
سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی در ۱۸ تیر ۱۳۱۰ در نجف اشرف به دنیا آمد.<ref>مرتضوی لنگرودی، جواهرالاصول، ج۱، ص۸؛ ادهم‌نژاد، «سیدمرتضی مرتضوی لنگرودی، فقیه فرزانه»، ص۵۲-۵۳؛ «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۲۵.</ref> پدرش سیدمرتضی حسینی لنگرودی از شاگردان نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی و از مراجع تقلید وقت و مدرسان دروس عالی در قم بود.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۴۸-۲۵۰.</ref>


== تحصیل ==
سیدمحمدحسن مرتضوی قرائت قرآن و خواندن و نوشتن را نزد شیخ عبدالله تبریزی و شیخ موسی آموخت. در سال ۱۳۲۱ش همراه با خانواده به تهران آمد و مقدمات را در مدرسه ابوالفتح و نزد استادان آن مدرسه فراگرفت. سپس به تحصیل دروس سطح پرداخت و معالم، قوانین و شرح لمعه را نزد استادانی چون سیداحمد شهرستانی و اسماعیل چاپلقی خواند. شرح منظومه ملاهادی سبزواری را هم نزد محی‌الدین الهی قمشه‌ای فراگرفت و سپس پیش میرزا ابوالحسن شعرانی، شرح اشارات، هیئت و شرح چغمینی را خواند و در درس اخیر با [[عبدالله جوادی آملی]]، [[حسن حسن‌زاده آملی]] و سیدرضی شیرازی هم‌دوره بود.
سیدمحمدحسن مرتضوی قرائت قرآن و خواندن و نوشتن را نزد شیخ عبدالله تبریزی و شیخ موسی آموخت. در سال ۱۳۲۱ش همراه با خانواده به تهران آمد و مقدمات را در مدرسه ابوالفتح و نزد استادان آن مدرسه فراگرفت. سپس به تحصیل دروس سطح پرداخت و معالم، قوانین و شرح لمعه را نزد استادانی چون سیداحمد شهرستانی و اسماعیل چاپلقی خواند. شرح منظومه ملاهادی سبزواری را هم نزد محی‌الدین الهی قمشه‌ای فراگرفت و سپس پیش میرزا ابوالحسن شعرانی، شرح اشارات، هیئت و شرح چغمینی را خواند و در درس اخیر با [[عبدالله جوادی آملی]]، [[حسن حسن‌زاده آملی]] و سیدرضی شیرازی هم‌دوره بود.


خط ۴۰: خط ۴۲:
مرتضوی لنگرودی هم‌زمان با حضور در درس آیات بروجردی و حسینی لنگرودی، در دوره دوم [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] (از مبحث مفاهیم تا آخر) و دوره دوم تا زمان [[تبعید امام‌خمینی|تبعید ایشان به ترکیه]] شرکت داشت و دوره اصول ایشان را به‌طور کامل تقریر کرد.<ref>«مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۲۷-۲۲.</ref> که شش جلد از آن توسط [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] منتشر شده است. وی در مقدمه تقریراتش از درس خارج اصول امام‌خمینی که با عنوان جواهرالاصول در سال ۱۳۷۶ش توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی منتشر شد، حضورش در درس [[امام‌خمینی]] را در تاریخ ۱۰ ربیع‌الاول ۱۳۷۸ (دوم مهر ۱۳۳۷) قید کرده است.<ref>مرتضوی، جواهرالاصول، ج۱، ص۲۲.</ref> او هم‌زمان در درس خارج فقه ایشان نیز شرکت می‌کرد. علاوه بر آن، در درس مسائل مستحدثه امام‌خمینی که در تابستان ۱۳۴۳ش در منزل ایشان تشکیل می‌شد شرکت داشت،<ref>مرتضوی، جواهرالاصول، ج۱، ص۵۲.</ref> بنابراین می‌توان گفت که قریب به ده سال در درس خارج اصول و فقه امام‌خمینی حضور می‌یافته است. او درباره ویژگی‌های درس امام‌خمینی می‌گوید:  <blockquote>«درس ایشان محتوای عمیقی داشت. نکته اساسی این بود که متعرض نظرات بزرگانی مانند حضرات آیات عظام نائینی، کمپانی، آقا ضیاء، حائری و... می‌شدند.‎ ‏البته استادان دیگر حوزه هم گاه و بی‌گاه، متعرض دیدگاه‌های آن بزرگان می‌شدند،‎ ‏ولی به‌طور مستمر و مرتب (آن هم همراه با بررسی و نقد) باشد، انصافاً در حوزه‎ ‏کم‌نظیر بود. ایشان سخنان آن بزرگان، به‌ویژه محقق نائینی را مطرح می‌کردند و بعد‎ ‏از ایراد و اشکال، نظر خود را مطرح می‌کردند». </blockquote>او درباره درس اصول ایشان که در مواردی با مباحث فلسفی التقاط می‌شود، بر این باور است که: <blockquote>«امام‌خمینی مباحث اصول را با مباحث پیچیده فلسفه درهم نمی‌آمیختند، زیرا معتقد‎ ‏بودند قسمت عمده مسائل اصولی، عرفی است و باید از دیدگاه عرفی بررسی‎ ‏شود و با فلسفه که مسائلش با دقت‌های عقلی همراه است، سازگاری ندارد. این کار،‎ ‏برای کسی که خود فیلسوف و مسلط بر مبانی فلسفی است، کار آسانی نیست... امام درس را با بیانی زیبا و عباراتی ساده و روان و منظم و مرتب ارائه می‌کردند؛‎ ‏طوری که اگر کسی می‌خواست در همان جلسه درس، مطالب ایشان را که به زبان‎ ‏فارسی می‌فرمودند، به عربی تقریر کند، می‌توانست». </blockquote>او درباره حضور شاگردانش در درس‌های متعدد و رعایت نظم می‌گوید: <blockquote>«معمول است که طلبه‌ها به درس‌های متعدد می‌روند؛ اما امام از این وضع‎ ‏ناراحت‏ ‏بودند و می‌فرمودند: «طلبه اگر بخواهد موفق بشود، نباید زیاد درس برود.‎ ‏در روز، یک یا دو درس کافی است، بیشتر آن نه‌تنها مفید نیست بلکه مضر است.‎ ‏درس صرفاً حضور و یا نوشتن آن نیست، بلکه باید همراه با فکر و اندیشه و ابتکار‎ ‏باشد...»  برخی از شاگردان، چون به درس‌های متعددی می‌رفتند، گاه دیر در درس‎ ‏حاضر‏ ‏می‌شدند. ایشان از این وضع، ناراحت بودند. روزی فرمودند: «من‎ ‏نمی‌گویم‏ ‏به درس من بیایید، ولی به هر درسی که می‌روید، سعی کنید از اول درس‎ ‏حاضر باشید. مجلس روضه که نیست به هر جای آن رسیدید، ثواب آن را‎ ‏ببرید».<ref>مرتضوی، جواهرالاصول، ج۱، ص۵۳-۵۷؛ سلسله موی دوست، ص۲۰۰-۲۰۳.</ref></blockquote>سیدمحمدحسن مرتضوی پس از رحلت پدرش و [[تبعید امام‌خمینی|تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور]]، در درس خارج فقه (کتاب حج) [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] شرکت کرد و هم‌زمان در درس خارج فقه [[سیدمحمد محقق داماد]] (مبحث صلات) و [[میرزا هاشم آملی]] (بحث معاملات) حضور می‌یافت و چند ماه هم در درس خارج اصول [[محمدعلی اراکی|شیخ محمدعلی اراکی]] شرکت کرد. سپس به نجف اشرف رفت و مدت کوتاهی در درس خارج فقه [[سیدابوالقاسم خویی]] حضور یافت. در آن مدت کوتاه، در [[درس خارج فقه امام‌خمینی]] نیز شرکت کرد.<ref> «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۵۲.</ref> او در کنار تحصیل دروس خارج فقه و اصول، به فراگیری علوم عقلی نیز می‌پرداخت و کتاب اسفار را نزد [[علامه طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] خواند. هم‌زمان در جلسات عرفان نظری ایشان که در خانه‌های حاضران و به‌صورت سیّار در شب‌های پنج‌شنبه و جمعه تشکیل و در آن کتاب‌هایی چون تمهید القواعد ابن ترکه و مبحث معاد بحارالانوار تدریس می‌شد، شرکت می‌کرد که این جلسات تا پایان حیات علامه طباطبایی استمرار داشت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۳۲۱-۳۲۳.</ref>
مرتضوی لنگرودی هم‌زمان با حضور در درس آیات بروجردی و حسینی لنگرودی، در دوره دوم [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] (از مبحث مفاهیم تا آخر) و دوره دوم تا زمان [[تبعید امام‌خمینی|تبعید ایشان به ترکیه]] شرکت داشت و دوره اصول ایشان را به‌طور کامل تقریر کرد.<ref>«مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۲۷-۲۲.</ref> که شش جلد از آن توسط [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] منتشر شده است. وی در مقدمه تقریراتش از درس خارج اصول امام‌خمینی که با عنوان جواهرالاصول در سال ۱۳۷۶ش توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی منتشر شد، حضورش در درس [[امام‌خمینی]] را در تاریخ ۱۰ ربیع‌الاول ۱۳۷۸ (دوم مهر ۱۳۳۷) قید کرده است.<ref>مرتضوی، جواهرالاصول، ج۱، ص۲۲.</ref> او هم‌زمان در درس خارج فقه ایشان نیز شرکت می‌کرد. علاوه بر آن، در درس مسائل مستحدثه امام‌خمینی که در تابستان ۱۳۴۳ش در منزل ایشان تشکیل می‌شد شرکت داشت،<ref>مرتضوی، جواهرالاصول، ج۱، ص۵۲.</ref> بنابراین می‌توان گفت که قریب به ده سال در درس خارج اصول و فقه امام‌خمینی حضور می‌یافته است. او درباره ویژگی‌های درس امام‌خمینی می‌گوید:  <blockquote>«درس ایشان محتوای عمیقی داشت. نکته اساسی این بود که متعرض نظرات بزرگانی مانند حضرات آیات عظام نائینی، کمپانی، آقا ضیاء، حائری و... می‌شدند.‎ ‏البته استادان دیگر حوزه هم گاه و بی‌گاه، متعرض دیدگاه‌های آن بزرگان می‌شدند،‎ ‏ولی به‌طور مستمر و مرتب (آن هم همراه با بررسی و نقد) باشد، انصافاً در حوزه‎ ‏کم‌نظیر بود. ایشان سخنان آن بزرگان، به‌ویژه محقق نائینی را مطرح می‌کردند و بعد‎ ‏از ایراد و اشکال، نظر خود را مطرح می‌کردند». </blockquote>او درباره درس اصول ایشان که در مواردی با مباحث فلسفی التقاط می‌شود، بر این باور است که: <blockquote>«امام‌خمینی مباحث اصول را با مباحث پیچیده فلسفه درهم نمی‌آمیختند، زیرا معتقد‎ ‏بودند قسمت عمده مسائل اصولی، عرفی است و باید از دیدگاه عرفی بررسی‎ ‏شود و با فلسفه که مسائلش با دقت‌های عقلی همراه است، سازگاری ندارد. این کار،‎ ‏برای کسی که خود فیلسوف و مسلط بر مبانی فلسفی است، کار آسانی نیست... امام درس را با بیانی زیبا و عباراتی ساده و روان و منظم و مرتب ارائه می‌کردند؛‎ ‏طوری که اگر کسی می‌خواست در همان جلسه درس، مطالب ایشان را که به زبان‎ ‏فارسی می‌فرمودند، به عربی تقریر کند، می‌توانست». </blockquote>او درباره حضور شاگردانش در درس‌های متعدد و رعایت نظم می‌گوید: <blockquote>«معمول است که طلبه‌ها به درس‌های متعدد می‌روند؛ اما امام از این وضع‎ ‏ناراحت‏ ‏بودند و می‌فرمودند: «طلبه اگر بخواهد موفق بشود، نباید زیاد درس برود.‎ ‏در روز، یک یا دو درس کافی است، بیشتر آن نه‌تنها مفید نیست بلکه مضر است.‎ ‏درس صرفاً حضور و یا نوشتن آن نیست، بلکه باید همراه با فکر و اندیشه و ابتکار‎ ‏باشد...»  برخی از شاگردان، چون به درس‌های متعددی می‌رفتند، گاه دیر در درس‎ ‏حاضر‏ ‏می‌شدند. ایشان از این وضع، ناراحت بودند. روزی فرمودند: «من‎ ‏نمی‌گویم‏ ‏به درس من بیایید، ولی به هر درسی که می‌روید، سعی کنید از اول درس‎ ‏حاضر باشید. مجلس روضه که نیست به هر جای آن رسیدید، ثواب آن را‎ ‏ببرید».<ref>مرتضوی، جواهرالاصول، ج۱، ص۵۳-۵۷؛ سلسله موی دوست، ص۲۰۰-۲۰۳.</ref></blockquote>سیدمحمدحسن مرتضوی پس از رحلت پدرش و [[تبعید امام‌خمینی|تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور]]، در درس خارج فقه (کتاب حج) [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] شرکت کرد و هم‌زمان در درس خارج فقه [[سیدمحمد محقق داماد]] (مبحث صلات) و [[میرزا هاشم آملی]] (بحث معاملات) حضور می‌یافت و چند ماه هم در درس خارج اصول [[محمدعلی اراکی|شیخ محمدعلی اراکی]] شرکت کرد. سپس به نجف اشرف رفت و مدت کوتاهی در درس خارج فقه [[سیدابوالقاسم خویی]] حضور یافت. در آن مدت کوتاه، در [[درس خارج فقه امام‌خمینی]] نیز شرکت کرد.<ref> «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۵۲.</ref> او در کنار تحصیل دروس خارج فقه و اصول، به فراگیری علوم عقلی نیز می‌پرداخت و کتاب اسفار را نزد [[علامه طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] خواند. هم‌زمان در جلسات عرفان نظری ایشان که در خانه‌های حاضران و به‌صورت سیّار در شب‌های پنج‌شنبه و جمعه تشکیل و در آن کتاب‌هایی چون تمهید القواعد ابن ترکه و مبحث معاد بحارالانوار تدریس می‌شد، شرکت می‌کرد که این جلسات تا پایان حیات علامه طباطبایی استمرار داشت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۳۲۱-۳۲۳.</ref>


مرتضوی که از [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، حسینی لنگرودی، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|گلپایگانی]]، [[محمدعلی اراکی|اراکی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی|شهاب‌الدین مرعشی نجفی]] و [[سیداحمد خوانساری]] اجازاتی در امور شرعیه و از شیخ آقابزرگ تهرانی اجازه روایت دریافت کرده بود، به تدریس در [[حوزه علمیه قم]] و اقامه جماعت (در [[مسجد سلماسی]]، از سال ۱۳۴۹ش) پرداخت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۳۱۱ـ۳۱۲.</ref> و همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم اعلامیه‌هایی را در حمایت از امام‌خمینی یا در انتقاد از [[حکومت پهلوی]] امضا می‌کرد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۹۹-۲۰۰، ۲۲۹ ـ ۲۳۰، ۲۳۹، ۲۴۸ ـ ۲۵۱، ۲۶۷ ـ ۲۶۸، ۲۶۹ ـ ۲۷۲، ۴۰۵، ۴۱۸ ـ ۴۲۰، ۴۰۳ ـ ۴۰۵، ۴۲۵ ـ ۴۲۸، ۴۴۹ ـ ۴۵۰ و ۴۷۶.</ref> به همین سبب [[ساواک]] در نامه‌ای به اداره کل سوم ساواک در مهر ۱۳۵۷، او را یکی از روحانیان طرفدار امام‌خمینی معرفی کرد.<ref>آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۹۸.</ref>
مرتضوی که از [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، حسینی لنگرودی، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|گلپایگانی]]، [[محمدعلی اراکی|اراکی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی|شهاب‌الدین مرعشی نجفی]] و [[سیداحمد خوانساری]] اجازاتی در امور شرعیه و از شیخ آقابزرگ تهرانی اجازه روایت دریافت کرده بود، به تدریس در [[حوزه علمیه قم]] و اقامه جماعت (در [[مسجد سلماسی]]، از سال ۱۳۴۹ش) پرداخت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۳۱۱ـ۳۱۲.</ref>  


او سال‌ها به تدریس دروس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و تقریراتش از [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] را مبنای تدریس قرار می‌داد و در درس خارج فقه هم مبنای او عروه‌الوثقی بود. وی همچنین از مراجع تقلید صاحب رساله بود.  
== فعالیت سیاسی اجتماعی ==
مرتضوی همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم اعلامیه‌هایی را در حمایت از امام‌خمینی یا در انتقاد از [[حکومت پهلوی]] امضا می‌کرد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۹۹-۲۰۰، ۲۲۹ ـ ۲۳۰، ۲۳۹، ۲۴۸ ـ ۲۵۱، ۲۶۷ ـ ۲۶۸، ۲۶۹ ـ ۲۷۲، ۴۰۵، ۴۱۸ ـ ۴۲۰، ۴۰۳ ـ ۴۰۵، ۴۲۵ ـ ۴۲۸، ۴۴۹ ـ ۴۵۰ و ۴۷۶.</ref> به همین سبب [[ساواک]] در نامه‌ای به اداره کل سوم ساواک در مهر ۱۳۵۷، او را یکی از روحانیان طرفدار امام‌خمینی معرفی کرد.<ref>آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۹۸.</ref>


دیگر تألیفات او عبارت است از: ۱- الدر النضید فی الاجتهاد و الاحتیاط و التقلید در دو جلد. ۲- کتاب الطهاره در ده جلد (شرح مبسوط کتاب طهارت عروةالوثقی به‌استثنای دماء ثلاثه و آداب و سنن). ۳- کتاب الصلوه در دو جلد (شرح صلاه عروةالوثقی تا مبحث اذان و اقامه). ۴- کتاب الصلوه (تقریر درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی). ۵- کتاب الخمس (تقریر درس آیت‌الله بروجردی). ۶- رساله فی القضاء (تقریر درس آیت‌الله بروجردی). ۷- رساله فی الطهاره (تقریر درس آیت‌الله بروجردی). ۸- جواهرالاصول در چهار جلد (تقریر درس امام‌خمینی از مباحث الفاظ تا مبحث اشتغال). ۹- الدرر الملتقاط فیما یتعلق بالتقلید والاجتهاد (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۰- رساله فی تعارض الادله و تخالفها (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۱- رساله فی قاعدتی الفراغ و التجاوز (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۲- رساله فی اصالت الصحة فی عمل الغیر (تقریر درس سیدنا الاستاذ). ۱۳- رساله فی القرعه (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۴- رساله فی قاعدة الید (تقریر درس سیدنا امام‌خمینی). ۱۵- المسائل المستحدثه (تقریر درس امام‌خمینی که پس از آزادی از قیطریه مدتی در منزلشان تشکیل می‌شد). ۱۶- حواشی بر رسایل شیخ انصاری. ۱۷- حواشی بر مکاسب شیخ انصاری. ۱۸- تعلیقه علی الکفایةالاصول. ۱۹- الذریعه الی التقی تعلیقه علی العروة الوثقی از ابتدای مسائل تقلید تا مبحث اذان و اقامه غیر از مسائل دماء ثلاثه. ۲۰- الحجة العلیا فی ولایة الفقهاء. ۲۱- وجیزة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره. ۲۲- جامع الشتات المسائل. ۲۳- رساله فی علائم البلوغ. ۲۴- الفوائد الرجالیه. ۲۵- نوادر الاثر فیما یتعلق بالأمام الثانی عشر در علائم ظهور. ۲۶- مصباح الناسکین (کتابی است مبسوط و جامع دعاها و زیارات). ۲۷- اللئالی المنثوره در دو جلد. ۲۸- وفیات الاعلام. ۲۹- نوادر ابناء الاعلام. ۳۰- الاربعینیات (درباره اربعین).<ref> «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۶۳-۶۶.</ref>
او سال‌ها به تدریس دروس خارج فقه و اصول در [[حوزه علمیه قم]] می‌پرداخت و تقریراتش از [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] را مبنای تدریس قرار می‌داد و در درس خارج فقه هم مبنای او عروه‌الوثقی بود. وی همچنین از مراجع تقلید صاحب رساله بود.
 
== تألیفات ==
تألیفات مرتضوی عبارت است از: ۱- الدر النضید فی الاجتهاد و الاحتیاط و التقلید در دو جلد. ۲- کتاب الطهاره در ده جلد (شرح مبسوط کتاب طهارت عروةالوثقی به‌استثنای دماء ثلاثه و آداب و سنن). ۳- کتاب الصلوه در دو جلد (شرح صلاه عروةالوثقی تا مبحث اذان و اقامه). ۴- کتاب الصلوه (تقریر درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی). ۵- کتاب الخمس (تقریر درس آیت‌الله بروجردی). ۶- رساله فی القضاء (تقریر درس آیت‌الله بروجردی). ۷- رساله فی الطهاره (تقریر درس آیت‌الله بروجردی). ۸- جواهرالاصول در چهار جلد (تقریر درس امام‌خمینی از مباحث الفاظ تا مبحث اشتغال). ۹- الدرر الملتقاط فیما یتعلق بالتقلید والاجتهاد (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۰- رساله فی تعارض الادله و تخالفها (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۱- رساله فی قاعدتی الفراغ و التجاوز (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۲- رساله فی اصالت الصحة فی عمل الغیر (تقریر درس سیدنا الاستاذ). ۱۳- رساله فی القرعه (تقریر درس امام‌خمینی). ۱۴- رساله فی قاعدة الید (تقریر درس سیدنا امام‌خمینی). ۱۵- المسائل المستحدثه (تقریر درس امام‌خمینی که پس از آزادی از قیطریه مدتی در منزلشان تشکیل می‌شد). ۱۶- حواشی بر رسایل شیخ انصاری. ۱۷- حواشی بر مکاسب شیخ انصاری. ۱۸- تعلیقه علی الکفایةالاصول. ۱۹- الذریعه الی التقی تعلیقه علی العروة الوثقی از ابتدای مسائل تقلید تا مبحث اذان و اقامه غیر از مسائل دماء ثلاثه. ۲۰- الحجة العلیا فی ولایة الفقهاء. ۲۱- وجیزة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره. ۲۲- جامع الشتات المسائل. ۲۳- رساله فی علائم البلوغ. ۲۴- الفوائد الرجالیه. ۲۵- نوادر الاثر فیما یتعلق بالأمام الثانی عشر در علائم ظهور. ۲۶- مصباح الناسکین (کتابی است مبسوط و جامع دعاها و زیارات). ۲۷- اللئالی المنثوره در دو جلد. ۲۸- وفیات الاعلام. ۲۹- نوادر ابناء الاعلام. ۳۰- الاربعینیات (درباره اربعین).<ref> «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، ص۶۳-۶۶.</ref>
==درگذشت==
==درگذشت==
سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی در نهایت در دی ۱۳۸۴ براثر سکته در [[قم]] درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط [[محمدتقی بهجت]] در [[حرم حضرت معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>«درگذشتگان: آیت‌الله مرتضوی لنگرودی»، ص۱۱۴.</ref>
سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی در نهایت در دی ۱۳۸۴ براثر سکته در [[قم]] درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط [[محمدتقی بهجت]] در [[حرم حضرت معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>«درگذشتگان: آیت‌الله مرتضوی لنگرودی»، ص۱۱۴.</ref>
خط ۶۱: خط ۶۷:
* «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی» (۱۳۷۲)، فصلنامه حوزه، دوره ۱۰، شماره ۵۵، فروردین ـ اردیبهشت.
* «مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی» (۱۳۷۲)، فصلنامه حوزه، دوره ۱۰، شماره ۵۵، فروردین ـ اردیبهشت.
{{پایان}}
{{پایان}}
[[رده:پروژه شاگردان]]
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]]
[[رده:شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی]]
[[رده:شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی]]
[[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]]
۲۱٬۱۴۹

ویرایش