۲۱٬۱۴۹
ویرایش
عباسعلی عمید زنجانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
عمید زنجانی در سال ۱۳۴۰ش راهی نجف اشرف شد.<ref>انصاری، ص۱۴۳.</ref> بنابراین می‌توان گفت که سه سال در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی در [[مسجد سلماسی قم]] شرکت می‌کرده است. او پس از ورود به عراق، در [[حوزه علمیه نجف اشرف]] در درس [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدمحمود حسینی شاهرودی]] و میرزا باقر زنجانی شرکت کرد.<ref>انصاری، ص۱۴۳.</ref> در مهر ۱۳۴۴ ش و هنگام ورود امام‌خمینی به عراق، در نجف اشرف در حال تحصیل بود و از بدو ورود ایشان به نجف اشرف، در خدمت استاد سابق خویش قرار گرفت و در دید و بازدیدهای امام‌خمینی با دیگر مراجع شرکت داشت. عمید زنجانی ازجمله افرادی بود که از امام‌خمینی درخواست کردند تا درس خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه نجف ادامه دهد و پس از پذیرش این خواسته توسط امام‌خمینی، از بانیان آن درس بود و تا سال ۱۳۴۶ ش که به ایران بازگشت در آن درس (خارج فقه مکاسب) در [[مسجد شیخ انصاری نجف]] شرکت می‌جست.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۶۳.</ref> عمید زنجانی همچنین از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و ایشان به برخی از افرادی که توسط عمید زنجانی معرفی شده بودند، اجازاتی در امور شرعیه داده بود.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۴، ۴۶۱.</ref> او در کنار حضور در درس امام‌خمینی، در دریافت [[وجوهات شرعی]] به نام ایشان هم فعال بود و بر اساس گزارش ساواک، در سال ۱۳۴۵ش به همین بهانه به ایران سفر کرد و در همان سفر با دختر [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] ازدواج کرد. او در نجف، در جلساتی با محوریت [[سیدمصطفی خمینی]] و با هدف برنامه‌ریزی برای ادامه مبارزه شرکت می‌کرد و بر اساس گزارش [[ساواک]]، گرداننده آن جلسات بود. همچنین در انتقال [[پیام‌ها و اعلامیه‌های امام‌خمینی|اعلامیه‌ها]] و نوارهای سخنرانی‌های امام‌خمینی و دیگر فعالان سیاسی به کشور فعالیت می‌کرد. به سبب این فعالیت‌ها، ساواک در بهمن ۱۳۴۶ ش او را از کشور ممنوع‌الخروج کرد.<ref>آیت‌الله سید...، ص۲۲۲-۲۲۳.</ref> بنابراین از همان سال در قم ماندگار شد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> و به تدریس درس کفایه و مکاسب در [[حوزه علمیه قم]] پرداخت و هم‌زمان بازنویسی تقریرات درس امام‌خمینی را با عنوان شرح [[تحریرالوسیله]] آغاز کرد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۵۱.</ref> | عمید زنجانی در سال ۱۳۴۰ش راهی نجف اشرف شد.<ref>انصاری، ص۱۴۳.</ref> بنابراین می‌توان گفت که سه سال در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی در [[مسجد سلماسی قم]] شرکت می‌کرده است. او پس از ورود به عراق، در [[حوزه علمیه نجف اشرف]] در درس [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدمحمود حسینی شاهرودی]] و میرزا باقر زنجانی شرکت کرد.<ref>انصاری، ص۱۴۳.</ref> در مهر ۱۳۴۴ ش و هنگام ورود امام‌خمینی به عراق، در نجف اشرف در حال تحصیل بود و از بدو ورود ایشان به نجف اشرف، در خدمت استاد سابق خویش قرار گرفت و در دید و بازدیدهای امام‌خمینی با دیگر مراجع شرکت داشت. عمید زنجانی ازجمله افرادی بود که از امام‌خمینی درخواست کردند تا درس خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه نجف ادامه دهد و پس از پذیرش این خواسته توسط امام‌خمینی، از بانیان آن درس بود و تا سال ۱۳۴۶ ش که به ایران بازگشت در آن درس (خارج فقه مکاسب) در [[مسجد شیخ انصاری نجف]] شرکت می‌جست.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۶۳.</ref> عمید زنجانی همچنین از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و ایشان به برخی از افرادی که توسط عمید زنجانی معرفی شده بودند، اجازاتی در امور شرعیه داده بود.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۴، ۴۶۱.</ref> او در کنار حضور در درس امام‌خمینی، در دریافت [[وجوهات شرعی]] به نام ایشان هم فعال بود و بر اساس گزارش ساواک، در سال ۱۳۴۵ش به همین بهانه به ایران سفر کرد و در همان سفر با دختر [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] ازدواج کرد. او در نجف، در جلساتی با محوریت [[سیدمصطفی خمینی]] و با هدف برنامه‌ریزی برای ادامه مبارزه شرکت می‌کرد و بر اساس گزارش [[ساواک]]، گرداننده آن جلسات بود. همچنین در انتقال [[پیام‌ها و اعلامیه‌های امام‌خمینی|اعلامیه‌ها]] و نوارهای سخنرانی‌های امام‌خمینی و دیگر فعالان سیاسی به کشور فعالیت می‌کرد. به سبب این فعالیت‌ها، ساواک در بهمن ۱۳۴۶ ش او را از کشور ممنوع‌الخروج کرد.<ref>آیت‌الله سید...، ص۲۲۲-۲۲۳.</ref> بنابراین از همان سال در قم ماندگار شد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> و به تدریس درس کفایه و مکاسب در [[حوزه علمیه قم]] پرداخت و هم‌زمان بازنویسی تقریرات درس امام‌خمینی را با عنوان شرح [[تحریرالوسیله]] آغاز کرد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۵۱.</ref> | ||
عمید زنجانی در سال ۱۳۵۰ش با دعوت جمعی از متدینان و علاقه‌مندان به امام‌خمینی در مسجد لرزاده تهران و به دستور آیت‌الله مرعشی نجفی راهی تهران شد و امام جماعت آن مسجد را بر عهده گرفت. با استقرار او در مسجد فوق، آنجا به یکی از مهم‌ترین کانون‌های فعال علیه حکومت پهلوی در تهران تبدیل شد و عمید زنجانی با دعوت از سخنرانان انقلابی، سعی در تبیین اهداف امام‌خمینی داشت. یکی از اقدامات او تأسیس صندوق قرض‌الحسنه در آن مسجد بود. آن صندوق پشتوانه‌ای برای فعالان سیاسی بود و ازجمله وامی برای خرید اسلحه به سازمان مجاهدین خلق داد. همین مسئله حساسیت ساواک را برانگیخت و آنها برای آنکه اسناد آن به دست ساواک نیفتد، اسناد آن صندوق را آتش زدند. او سپس کانون ارشاد اسلامی را در همان مسجد تشکیل داد و جلسات هفتگی برای جوانان برگزار می‌کرد. آنگاه با دایر کردن کتابخانه آن کانون، به تغذیه فکری جوانان پرداخت.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۵۱-۱۶۱.</ref> ارتباط او با امام‌خمینی در همه سال‌های تبعید امام‌خمینی در عراق برقرار بود. او پس از درگذشت مشکوک سیدمصطفی | عمید زنجانی در سال ۱۳۵۰ش با دعوت جمعی از متدینان و علاقه‌مندان به امام‌خمینی در مسجد لرزاده تهران و به دستور [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی|آیت‌الله مرعشی نجفی]] راهی تهران شد و امام جماعت آن مسجد را بر عهده گرفت. با استقرار او در مسجد فوق، آنجا به یکی از مهم‌ترین کانون‌های فعال علیه حکومت پهلوی در تهران تبدیل شد و عمید زنجانی با دعوت از سخنرانان انقلابی، سعی در تبیین اهداف امام‌خمینی داشت. یکی از اقدامات او تأسیس صندوق قرض‌الحسنه در آن مسجد بود. آن صندوق پشتوانه‌ای برای فعالان سیاسی بود و ازجمله وامی برای خرید [[ابزار جنگی|اسلحه]] به [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] داد. همین مسئله حساسیت ساواک را برانگیخت و آنها برای آنکه اسناد آن به دست ساواک نیفتد، اسناد آن صندوق را آتش زدند. او سپس کانون ارشاد اسلامی را در همان مسجد تشکیل داد و جلسات هفتگی برای جوانان برگزار می‌کرد. آنگاه با دایر کردن کتابخانه آن کانون، به تغذیه فکری جوانان پرداخت.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۵۱-۱۶۱.</ref> ارتباط او با امام‌خمینی در همه سال‌های تبعید امام‌خمینی در عراق برقرار بود. او پس از درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]]، نامه تسلیتی به امام‌خمینی ارسال کرد و ایشان هم در پاسخ از عمید زنجانی تشکر کردند.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۵.</ref> عمید زنجانی در آبان ۱۳۵۶ در سخنانی در [[مسجد لرزاده]]، از سیدمصطفی خمینی تجلیل کرد و درگذشت مشکوک او را به امام‌خمینی تسلیت گفت.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۸، ص۱۴۰.</ref> امام‌خمینی در دوم اردیبهشت ۱۳۵۷ اجازه‌نامه‌ای خطاب به او صادر کرد.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۳۶۵.</ref> | ||
عباسعلی عمید زنجانی در تهران در جلسات روحانیان مبارز تهران شرکت می‌کرد.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۸، ص۱۰-۱۱.</ref> و یکی از اعضای مؤسس جامعه روحانیت مبارز تهران بود.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۲۴۲.</ref> و همراه با آنان اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی امضا می‌کرد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۴۵، ۳۲۴، ۳۷۰، ۴۲۲، ۴۳۰، ۴۳۶، ۴۵۵، ۴۶۹، ۴۸۵، ۵۱۱، ۵۱۶.</ref> به همین سبب بارها به ساواک احضار شد و ساواک در دستوری در اول شهریور ۱۳۵۷ بر دستگیری او تأکید کرد.<ref>سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۰، ص۳۳۰.</ref> او در آن ماه بارها در سخنرانی‌هایش از امام‌خمینی نام برد و از ایشان تجلیل کرد.<ref>سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص۳۶۸، ۳۶۹، ۳۹۹، ۴۰۹، ۴۲۱، ۴۸۰، ۴۸۱.</ref> به همین سبب پس از سرکوب قیام مردم تهران در ۱۷ شهریور توسط حکومت پهلوی، او نیز بازداشت و در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری زندانی شد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۸۸-۱۹۵.</ref> که پس از آزادی در نامه‌ای به امام‌خمینی، ایشان را در جریان قرار داد.<ref>صحیفه دل، ج۱، ص۱۲۶.</ref> امام‌خمینی هم پاسخی به او ارسال کردند.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۴۸۱.</ref> او در تهران به مبارزات خود در سازمان‌دهی تظاهرات علیه حکومت پهلوی ادامه داد و در بهمن ۱۳۵۷ در تحصن روحانیان مبارز در دانشگاه تهران در اعتراض به سیاست شاپور | عباسعلی عمید زنجانی در تهران در جلسات روحانیان مبارز تهران شرکت می‌کرد.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۸، ص۱۰-۱۱.</ref> و یکی از اعضای مؤسس [[جامعه روحانیت مبارز تهران]] بود.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۲۴۲.</ref> و همراه با آنان اعلامیه‌هایی را علیه [[حکومت پهلوی]] امضا می‌کرد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۴۵، ۳۲۴، ۳۷۰، ۴۲۲، ۴۳۰، ۴۳۶، ۴۵۵، ۴۶۹، ۴۸۵، ۵۱۱، ۵۱۶.</ref> به همین سبب بارها به [[ساواک]] احضار شد و ساواک در دستوری در اول شهریور ۱۳۵۷ بر دستگیری او تأکید کرد.<ref>سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۰، ص۳۳۰.</ref> او در آن ماه بارها در سخنرانی‌هایش از [[امام‌خمینی]] نام برد و از ایشان تجلیل کرد.<ref>سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص۳۶۸، ۳۶۹، ۳۹۹، ۴۰۹، ۴۲۱، ۴۸۰، ۴۸۱.</ref> به همین سبب پس از سرکوب [[واقعه هفده شهریور ۱۳۵۷ش|قیام مردم تهران در ۱۷ شهریور]] توسط حکومت پهلوی، او نیز بازداشت و در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری زندانی شد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۱۸۸-۱۹۵.</ref> که پس از آزادی در نامه‌ای به امام‌خمینی، ایشان را در جریان قرار داد.<ref>صحیفه دل، ج۱، ص۱۲۶.</ref> امام‌خمینی هم پاسخی به او ارسال کردند.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۴۸۱.</ref> او در تهران به مبارزات خود در سازمان‌دهی تظاهرات علیه حکومت پهلوی ادامه داد و در بهمن ۱۳۵۷ در تحصن روحانیان مبارز در دانشگاه تهران در اعتراض به سیاست [[شاپور بختیار]]، نخست‌وزیر، برای جلوگیری از [[بازگشت امام‌خمینی به ایران|بازگشت امام‌خمینی به کشور]] (بستن فرودگاه‌ها برروی پروازهای خارجی) حضور داشت.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۲۱۳-۲۲۴.</ref> | ||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | == فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | ||
عمید زنجانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شکل‌گیری کمیته انقلاب اسلامی در جنوب تهران نقش داشت. هم‌زمان به فعالیت‌های سیاسی در قالب جامعه روحانیت مبارز تهران ادامه می‌داد و مسئول منطقه ده آن تشکل (شاخه جنوب تهران) بود | عمید زنجانی پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] در شکل‌گیری [[کمیته انقلاب اسلامی]] در جنوب تهران نقش داشت. هم‌زمان به فعالیت‌های سیاسی در قالب [[جامعه روحانیت مبارز تهران]] ادامه می‌داد و مسئول منطقه ده آن تشکل (شاخه جنوب تهران) بود<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۲۵۲-۲۷۰.</ref> سرپرستی کمیته انقلاب اسلامی جنوب تهران، ریاست ستاد پشتیبانی جنگ استان تهران و نمایندگی امام‌خمینی در [[بنیاد مستضعفان]] ازجمله مسئولیت‌های او بود.<ref>انصاری، ص۱۴۳.</ref> | ||
او از پیشگامان تدوین حقوق اسلامی ـ خصوصی و جزایی ـ بود. همچنین پژوهشکده مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی را بنیان نهاد. برخی از تألیفات | عمید زنجانی در دوره سوم [[مجلس شورای اسلامی]] از تهران به نمایندگی برگزیده شد<ref>معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۳۲۷.</ref> و در همان دوره، با رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عضویت [[شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|شورای بازنگری قانون اساسی]] درآمد.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۲۹۵.</ref> او در چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی بار دیگر نماینده مردم تهران بود.<ref>معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۴۳۵.</ref> وی در ۱۶ بهمن ۱۳۶۹ به عضویت [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] منصوب شد و در ۱۱ شهریور ۱۳۷۰ علاوه بر عضویت در آن شورا، به عضویت شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان وابسته به آن شورا نیز درآمد. او که سال‌ها به تدریس در دانشگاه تهران می‌پرداخت، در ۳۰ فروردین ۱۳۷۳ سرپرستی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را بر عهده گرفت.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین عمید زنجانی، ص۳۰۰)</ref> | ||
عضویت در شورای فرهنگ عمومی کشور وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مشورتی یونسکو، عضویت در شورای نویسندگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، عضو و رئیس کمیته علوم انسانی جهاد دانشگاهی، عضو مشاور شورای زنان وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در کمیته حقوق وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای برنامه‌ریزی گروه الهیات وابسته به ستاد انقلاب فرهنگی، عضویت در شورای مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی (سمت) وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در هیئت‌امنای دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی، عضویت در هیئت‌منصفه مطبوعات، عضویت در هیئت تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات هیئت‌علمی دانشگاه تهران و سرپرستی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ازجمله مسئولیت‌های او بود.<ref>حاجی بیگی کندری، ص۲۷۰-۲۷۱.</ref> عمید زنجانی در سال ۱۳۸۴ش به‌عنوان نخستین فرد روحانی، ریاست دانشگاه تهران را بر عهده گرفت و سه سال تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶ در آن سمت بود.<ref>انصاری قمی، ص۱۴۴.</ref> | |||
او از پیشگامان تدوین حقوق اسلامی ـ خصوصی و جزایی ـ بود. همچنین پژوهشکده مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی را بنیان نهاد. | |||
== تألیفات == | |||
برخی از تألیفات عباسعلی عمید زنجانی عبارت است از: بلاهای اجتماعی قرن ما، پاسداران صلح و همزیستی، امامت از دیدگاه نهج‌البلاغه، بنیادهای ملیت در جامعه ایدئال اسلامی، حقوق اقلیت‌ها، وطن و سرزمین یا جغرافیای سیاسی اسلام، جهاد از دیدگاه امام علی در نهج‌البلاغه، پیوند مذهب و انسان، پژوهشی پیرامون عرفان و تصوف، مبانی فقهی کلیات قانون اساسی جمهوری اسلامی (جامعه کنونی ایران و انقلاب اسلامی)، ارزش‌های انسانی در تعارض مصرف، حقوق اساسی ایران (شامل دوران باستان، دوران اسلامی، مشروطه و جمهوری اسلامی با اصلاحات و بازنگری)، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، در راه برپایی حج ابراهیم، فقه سیاسی (حقوق معاهدات بین‌المللی و دیپلماسی در اسلام)، درآمدی بر حقوق اسلامی تطبیقی، موجبات ضمان (درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی)، آیات‌الاحکام، حقوق اساسی تطبیقی (حقوق اساسی کشورهای غربی و کشورهای اسلامی)، درآمدی بر فقه سیاسی (مروری بر کلیات و مبانی حقوق اساسی)، مبانی اندیشه سیاسی اسلام، روش‌شناسی تفسیر قرآن: مبانی و روش‌های تفسیر قرآن، قواعد فقه (مجموعه سه جلدی)، مبانی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر، فقه سیاسی (ده جلد)، بایسته‌های فقه سیاسی، نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، دانشنامه فقه سیاسی (دو جلد)، مبانی و اصول دین، گزیده فقه سیاسی (در یک جلد).<ref>صالحی تجریشی، ص۲۲-۲۹.</ref> | |||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
عباسعلی عمید زنجانی در ۸ آبان ۱۳۹۰ در تهران از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط محمدرضا مهدوی کنی به قم منتقل شد و در | عباسعلی عمید زنجانی در ۸ آبان ۱۳۹۰ در تهران از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط [[محمدرضا مهدوی کنی]] به [[قم]] منتقل شد و در [[حرم حضرت معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>انصاری قمی، ص۱۴۴.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||