۲۱٬۱۶۲
ویرایش
سیدمحمود هاشمی شاهرودی: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| محل دفن =[[قم]]/[[حرم حضرت معصومه(س)]] | | محل دفن =[[قم]]/[[حرم حضرت معصومه(س)]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| استادان = | | استادان = [[امام‌خمینی]]، [[سیدابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]]، [[سیدمحمدباقر صدر]]، سیدکاظم حائری، مصطفی اشرفی شاهرودی، [[محمدابراهیم جناتی]]، مجتبی بهشتی اصفهانی، سیدمحمدتقی حکیم و... | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل =نجف | | محل تحصیل =نجف | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = | | تالیفات =بحوث فی علم الاصول، قاعدة الفراغ و التجاوز، قراءات فقهیة معاصره، رساله توضیح المسائل، مناسک الحج، مناسک حج (فارسی) تعلیقه‌ای بر فتاوای حضرت امام‌خمینی، صحیفه عدالت و.... | ||
| سایر = | | سایر =زندانی رژیم بعث عراق | ||
| سیاسی = | | سیاسی =حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران]]، مبارزه با [[حزب بعث عراق|رژیم بعث عراق]]، نماینده [[مجلس خبرگان رهبری]]، عضو [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]، عضو فقهای [[شورای نگهبان]]، رئیس قوه قضائیه، ریاست هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه، عضو [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی = تأسیس دانشگاه عدالت، عضویت در مجمع جهانی اهل‌بیت و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تأسیس مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت و... | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی =https://www.hashemishahroudi.org | | وبگاه رسمی =https://www.hashemishahroudi.org | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== تولد و خاندان == | == تولد و خاندان == | ||
سیدمحمود هاشمی شاهرودی در ۱۵ شهریور ۱۳۲۷ش در [[نجف اشرف]] و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش سیدعلی حسینی شاهرودی، از شاگردان برجسته [[سیدابوالقاسم خویی]] و مقرر بحث‌های ایشان و صاحب کتاب‌های محاضرات فی الفقه الجعفری و دراسات فی اصول العملیه بود. مادرش هم دختر سیدعلی مددی موسوی قائینی از شاگردان آقا ضیاءالدین عراقی و شیخ‌الشریعه اصفهانی و از علمای بزرگ خراسان و از مدرسان برجسته در آن شهر بود.<ref>انصاری، ص۱۴۱.</ref> | سیدمحمود هاشمی شاهرودی در ۱۵ شهریور ۱۳۲۷ش در [[نجف اشرف]] و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش سیدعلی حسینی شاهرودی، از شاگردان برجسته [[سیدابوالقاسم خویی]] و مقرر بحث‌های ایشان و صاحب کتاب‌های محاضرات فی الفقه الجعفری و دراسات فی اصول العملیه بود. مادرش هم دختر سیدعلی مددی موسوی قائینی از شاگردان آقا ضیاءالدین عراقی و شیخ‌الشریعه اصفهانی و از علمای بزرگ خراسان و از مدرسان برجسته در آن شهر بود.<ref>انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله هاشمی شاهرودی»، ص۱۴۱.</ref> | ||
== تحصیل == | == تحصیل == | ||
سیدمحمود هاشمی شاهرودی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه علوی نجف اشرف گذراند. او هم‌زمان دروس حوزوی را نزد شیخ هادی سیستانی می‌آموخت. سپس وارد مدرسه منتدی النشر شد و تحصیلاتش را در آنجا پی گرفت. هاشمی شاهرودی در سال ۱۳۴۱ش در چهارده سالگی با تشویق جدش سیدعلی‌اکبر هاشمی وارد [[حوزه علمیه نجف اشرف]] شد و از آن سال به‌طور مستمر به فراگیری دروس حوزوی پرداخت.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> وی دروس سطح را در حوزه علمیه نجف اشرف و نزد سیدکاظم حائری، مصطفی اشرفی شاهرودی، [[محمدابراهیم جناتی]]، مجتبی بهشتی اصفهانی و سیدمحمدتقی حکیم به پایان رساند و سپس در درس استادان دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه نجف شرکت کرد.<ref>انصاری، ص۱۴۱.</ref> | سیدمحمود هاشمی شاهرودی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه علوی نجف اشرف گذراند. او هم‌زمان دروس حوزوی را نزد شیخ هادی سیستانی می‌آموخت. سپس وارد مدرسه منتدی النشر شد و تحصیلاتش را در آنجا پی گرفت. هاشمی شاهرودی در سال ۱۳۴۱ش در چهارده سالگی با تشویق جدش سیدعلی‌اکبر هاشمی وارد [[حوزه علمیه نجف اشرف]] شد و از آن سال به‌طور مستمر به فراگیری دروس حوزوی پرداخت.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> وی دروس سطح را در حوزه علمیه نجف اشرف و نزد سیدکاظم حائری، مصطفی اشرفی شاهرودی، [[محمدابراهیم جناتی]]، مجتبی بهشتی اصفهانی و سیدمحمدتقی حکیم به پایان رساند و سپس در درس استادان دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه نجف شرکت کرد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله هاشمی شاهرودی»، ص۱۴۱.</ref> | ||
هاشمی شاهرودی در سنین جوانی در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی شرکت کرد و از مستشکلین درس [[امام‌خمینی]] در نجف بود. او از همان زمان مورد عنایت و توجه ویژه امام‌خمینی قرار گرفت و از جمله امام‌خمینی از مسئولان [[شهریه امام‌خمینی|شهریه خود]] خواسته بود برای هاشمی شاهرودی شهریه ویژه‌ای که مخصوص فضلای حوزه بود، اختصاص دهند.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> | هاشمی شاهرودی در سنین جوانی در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی شرکت کرد و از مستشکلین درس [[امام‌خمینی]] در نجف بود. او از همان زمان مورد عنایت و توجه ویژه امام‌خمینی قرار گرفت و از جمله امام‌خمینی از مسئولان [[شهریه امام‌خمینی|شهریه خود]] خواسته بود برای هاشمی شاهرودی شهریه ویژه‌ای که مخصوص فضلای حوزه بود، اختصاص دهند.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | == فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | ||
او پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، در برگزاری تظاهرات مردم عراق در نجف و در گرامیداشت این پیروزی نقش داشت و به همین علت تحت پیگرد رژیم بعث قرار گرفت. در پی آن، مأموران امنیتی رژیم بعث عراق جستجوی گسترده‌ای را برای دستگیری علمای مبارز نجف از جمله هاشمی شاهرودی آغاز کردند. وی با اطلاع از این وضعیت و با درخواست آیت‌الله صدر از عراق خارج شد و از طریق کویت به ایران مهاجرت کرد. در پی ناکامی دستگاه‌های امنیتی در دستگیری هاشمی شاهرودی، رژیم بعث عراق سه تن از برادران هاشمی شاهرودی را دستگیر و اعدام کرد و حتی پیکر آنان را هم به خانواده‌یشان تحویل نداد. | او پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، در برگزاری تظاهرات مردم عراق در نجف و در گرامیداشت این پیروزی نقش داشت و به همین علت تحت پیگرد [[حزب بعث عراق|رژیم بعث]] قرار گرفت. در پی آن، مأموران امنیتی رژیم بعث عراق جستجوی گسترده‌ای را برای دستگیری علمای مبارز نجف از جمله هاشمی شاهرودی آغاز کردند. وی با اطلاع از این وضعیت و با درخواست آیت‌الله صدر از عراق خارج شد و از طریق کویت به ایران مهاجرت کرد. در پی ناکامی دستگاه‌های امنیتی در دستگیری هاشمی شاهرودی، رژیم بعث عراق سه تن از برادران هاشمی شاهرودی را دستگیر و اعدام کرد و حتی پیکر آنان را هم به خانواده‌یشان تحویل نداد. | ||
هاشمی شاهرودی پس از ورود به ایران به محضر امام‌خمینی شتافت و مسئولیت هماهنگی میان حوزه‌های علمیه نجف و [[امام‌خمینی]] را به عهده گرفت و نمایندگی آیت‌الله صدر را در ایران بر عهده داشت. همچنین با موافقت امام‌خمینی، رابط ایشان و آیت‌الله صدر شد و پیام‌های علمای نجف را به سمع امام‌خمینی می‌رساند. شاهرودی همچنین نقش برجسته و اساسی در گسترش رابطه میان امام‌خمینی و آیت‌الله صدر داشت و نظریات آیت‌الله صدر درباره امور مهم از جمله فشارهای رژیم بعث به حوزه نجف و اخراج، دستگیری و اعدام علما و ستیز با مراسم حسینی و چگونگی اتخاذ موضع مناسب در قبال اقدامات رژیم بعث را به امام‌خمینی منتقل می‌کرد. | هاشمی شاهرودی پس از ورود به ایران به محضر امام‌خمینی شتافت و مسئولیت هماهنگی میان حوزه‌های علمیه نجف و [[امام‌خمینی]] را به عهده گرفت و نمایندگی آیت‌الله صدر را در ایران بر عهده داشت. همچنین با موافقت امام‌خمینی، رابط ایشان و آیت‌الله صدر شد و پیام‌های علمای نجف را به سمع امام‌خمینی می‌رساند. شاهرودی همچنین نقش برجسته و اساسی در گسترش رابطه میان امام‌خمینی و آیت‌الله صدر داشت و نظریات آیت‌الله صدر درباره امور مهم از جمله فشارهای رژیم بعث به حوزه نجف و اخراج، دستگیری و اعدام علما و ستیز با مراسم حسینی و چگونگی اتخاذ موضع مناسب در قبال اقدامات رژیم بعث را به امام‌خمینی منتقل می‌کرد. | ||
او در سال ۱۳۶۱ش همراه با سیدمحمدباقر | او در سال ۱۳۶۱ش همراه با [[سیدمحمدباقر حکیم]]، [[مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق]] را تأسیس کرد و ضمن عضویت در هیئت مؤسس، ریاست آن تشکل را بر عهده گرفت. پس از مدتی ریاست آنجا را به آیت‌الله حکیم واگذار کرد و خود مدت‌ها در مقام سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، به بیان مواضع آن می‌پرداخت و به‌ویژه علیه رژیم بعث عراق افشاگری می‌کرد. او سپس به دستور امام‌خمینی به تدریس و بررسی مسائل فقهی، به‌ویژه احیای فقه حکومتی استوار بر ادلة استنباط جواهری پرداخت. امام‌خمینی در یکی از دیدارهایش با اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، خطاب به هاشمی شاهرودی فرمود: «شما باید با فراغت به بحث و تدریس در حوزه علمیه قم اهتمام داشته باشید». این توصیه بر اساس شناختی بود که از توان علمی هاشمی شاهرودی به‌عنوان یکی از شاگردانش در [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف اشرف]] و حضور فعالانه او در درس امام‌خمینی و مناقشاتش در بحث داشت.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> | ||
هاشمی شاهرودی در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۴ نامه‌ای به امام‌خمینی نوشت و خواستار اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه شد. در آن نامه آمده بود:<blockquote>«محضر شریف استاد عزیز، رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی روحی فداه. پس از عرض سلام و افتخار دستبوسی آن جان جانان و استاد بزرگوار، گاهی اوقات اتفاق می‌افتد مقداری وجوه شرعیه از بلاد عربی به اینجانب می‌رسد. چنانچه لطف فرموده اجازه دهید این قبیل وجوهات را صرف در امور اسلامی و کمک به برادران عراقی مستمند و یا مخارج طلاب و مبلغین عراقی بنماییم، مزید منت است».</blockquote>امام‌خمینی در پاسخ با درخواست او موافقت کرد.<ref>صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۴۳.</ref> | هاشمی شاهرودی در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۴ نامه‌ای به امام‌خمینی نوشت و خواستار اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه شد. در آن نامه آمده بود:<blockquote>«محضر شریف استاد عزیز، رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی روحی فداه. پس از عرض سلام و افتخار دستبوسی آن جان جانان و استاد بزرگوار، گاهی اوقات اتفاق می‌افتد مقداری وجوه شرعیه از بلاد عربی به اینجانب می‌رسد. چنانچه لطف فرموده اجازه دهید این قبیل وجوهات را صرف در امور اسلامی و کمک به برادران عراقی مستمند و یا مخارج طلاب و مبلغین عراقی بنماییم، مزید منت است».</blockquote>امام‌خمینی در پاسخ با درخواست او موافقت کرد.<ref>صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۴۳.</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
== تألیفات == | == تألیفات == | ||
تألیفات هاشمی شاهرودی عبارت است از: الف) آثار چاپ‌شده: بحوث فی علم الاصول، دوره ۷ جلدی است از تقریرات درس اصول آیت‌الله العظمی شهید سیدمحمدباقر صدر. این تقریرات نشانگر اوج پختگی و کمال مکتب اصولی شهید صدر است، الخمس ۲ جلد، قاعدة الفراغ و التجاوز، قراءات فقهیة معاصره: مجموعه‌ای دو جلدی است مشتمل بر موضوعات و [[مسائل مستحدثه|مسائل مستحدثه فقهی]] که پیش‌تر به صورت مقالاتی در فصلنامه فقه اهل‌بیت(ع) منتشر شده بود، الإجارة ۲ جلد، اضواء و آراء: مجموعه‌ای ۳ جلدی است در توضیح مطالب و عبارات پیچیده کتاب بحوث فی علم الاصول ـ تقریرات درس شهید صدر ـ و افزودن برخی از اقوال و استدلالات لازم، الزکاة، المضاربة، منهاج‌الصالحین ۲ جلدی، رساله توضیح المسائل، مناسک الحج، مناسک حج (فارسی) تعلیقه‌ای بر فتاوای حضرت امام‌خمینی (ره)، الصوم مسائل وردود طبقاً لفتاواه، الفقه الزراعی: تقریر به قلم حجة الاسلام شیخ حیدر حبّ اللَّهف، صحیفه عدالت: مجموعه ۷ جلدی است حاوی بیانات آیت‌الله هاشمی شاهرودی در زمینه‌های فقهی، حقوقی، قضایی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در دوره تصدی قوه قضائیه به مناسبت‌های مختلف ایراد شده است، المحصول فی علم الاصول: تقریرات درس اصول آیت‌الله هاشمی شاهرودی به قلم حجةالاسلام‌والمسلمین شیخ نوری حاتم الساعدی که چهار جلد آن چاپ شده است، النظرة الکونیة (جزوه)، محاضرات فی الثورة الحسینیة (جزوه)، معطیات آیت المودة، مصدر التشریع و نظام الحکم فی الاسلام، التفسیر الموضوعی لنهج‌البلاغة، الصوم تربیةً و هدایةً (جزوه)، حکومت اسلامی (فارسی)، نظرة جدیدة فی ولایة الفقیه (جزوه)، سخنرانی های متنوعی که برخی از آنها در مجلات عربی و فارسی منتشر شده است از جمله: «الامام علی علیه‌السلام العطاء الحضاری المتواصل»، دمشق ۱۳۸۱ش، «وجه شبه میان ابراهیم خلیل(ع) و شهید صدر» برداشتی از آیه مبارکه: «انّ ابراهیم کان أمةً قانتاً لله حنیفاً ولم یکن من المشرکین»، «نظریه حکومت و رهبری سیاسی در اسلام» سخنرانی در جمع طلاب بحرینی. آثار آماده چاپ: قاعدة لاتعاد، الاجتهاد و التقلید، بحوث فی الفقه (کتاب الشرکة)، بحوث فی الفقه (کتاب البیع)، بحوث فی التشریع الجنائی (الحدود و التعزیرات)، احکام عامة للعقود، بحوث فی الاقتصاد الاسلامی، نقدی بر فلسفه حقوق، دوره علم الاصول بالغ بر ۱۵ جلد و بحوث استدلالیة فی القضاء.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> | تألیفات هاشمی شاهرودی عبارت است از: الف) آثار چاپ‌شده: بحوث فی علم الاصول، دوره ۷ جلدی است از تقریرات درس اصول آیت‌الله العظمی شهید سیدمحمدباقر صدر. این تقریرات نشانگر اوج پختگی و کمال مکتب اصولی شهید صدر است، الخمس ۲ جلد، قاعدة الفراغ و التجاوز، قراءات فقهیة معاصره: مجموعه‌ای دو جلدی است مشتمل بر موضوعات و [[مسائل مستحدثه|مسائل مستحدثه فقهی]] که پیش‌تر به صورت مقالاتی در فصلنامه فقه اهل‌بیت(ع) منتشر شده بود، الإجارة ۲ جلد، اضواء و آراء: مجموعه‌ای ۳ جلدی است در توضیح مطالب و عبارات پیچیده کتاب بحوث فی علم الاصول ـ تقریرات درس شهید صدر ـ و افزودن برخی از اقوال و استدلالات لازم، الزکاة، المضاربة، منهاج‌الصالحین ۲ جلدی، رساله توضیح المسائل، مناسک الحج، مناسک حج (فارسی) تعلیقه‌ای بر فتاوای حضرت امام‌خمینی (ره)، الصوم مسائل وردود طبقاً لفتاواه، الفقه الزراعی: تقریر به قلم حجة الاسلام شیخ حیدر حبّ اللَّهف، صحیفه عدالت: مجموعه ۷ جلدی است حاوی بیانات آیت‌الله هاشمی شاهرودی در زمینه‌های فقهی، حقوقی، قضایی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در دوره تصدی قوه قضائیه به مناسبت‌های مختلف ایراد شده است، المحصول فی علم الاصول: تقریرات درس اصول آیت‌الله هاشمی شاهرودی به قلم حجةالاسلام‌والمسلمین شیخ نوری حاتم الساعدی که چهار جلد آن چاپ شده است، النظرة الکونیة (جزوه)، محاضرات فی الثورة الحسینیة (جزوه)، معطیات آیت المودة، مصدر التشریع و نظام الحکم فی الاسلام، التفسیر الموضوعی لنهج‌البلاغة، الصوم تربیةً و هدایةً (جزوه)، حکومت اسلامی (فارسی)، نظرة جدیدة فی ولایة الفقیه (جزوه)، سخنرانی های متنوعی که برخی از آنها در مجلات عربی و فارسی منتشر شده است از جمله: «الامام علی علیه‌السلام العطاء الحضاری المتواصل»، دمشق ۱۳۸۱ش، «وجه شبه میان ابراهیم خلیل(ع) و شهید صدر» برداشتی از آیه مبارکه: «انّ ابراهیم کان أمةً قانتاً لله حنیفاً ولم یکن من المشرکین»، «نظریه حکومت و رهبری سیاسی در اسلام» سخنرانی در جمع طلاب بحرینی. | ||
آثار آماده چاپ: قاعدة لاتعاد، الاجتهاد و التقلید، بحوث فی الفقه (کتاب الشرکة)، بحوث فی الفقه (کتاب البیع)، بحوث فی التشریع الجنائی (الحدود و التعزیرات)، احکام عامة للعقود، بحوث فی الاقتصاد الاسلامی، نقدی بر فلسفه حقوق، دوره علم الاصول بالغ بر ۱۵ جلد و بحوث استدلالیة فی القضاء.<ref>«[https://www.hashemishahroudi.org/fa/page/1 زندگینامه آیت‌الله هاشمی شاهرودی]».</ref> | |||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
سیدمحمود هاشمی شاهرودی در ۳ دی‌ماه ۱۳۹۷ در بیمارستان خاتم‌الانبیاء تهران درگذشت و پیکر او پس از تشییع و اقامه نماز توسط سیدعلی خامنه‌ای در تهران، به قم منتقل و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.<ref>انصاری، ص۱۴۲.</ref> | سیدمحمود هاشمی شاهرودی در ۳ دی‌ماه ۱۳۹۷ در بیمارستان خاتم‌الانبیاء تهران درگذشت و پیکر او پس از تشییع و اقامه نماز توسط سیدعلی خامنه‌ای در تهران، به قم منتقل و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله هاشمی شاهرودی»، ص۱۴۲.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||