|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''ماه مبارک رمضان''' نهمین ماه قمری است که بنابر دستور قرآن بر مسلمانان واجب است در این ماه [[روزه]] بگیرند. بنابر آیات و روایات، قرآن در این ماه بر [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] نازل شده است؛ از این جهت این ماه جایگاه بافضیلتی نزد مسلمانان دارد. روایات فراوانی نیز درباره اهمیت این ماه نقل شده است. مطابق روایت، رمضان، ماه مهمانی خدا توصیف شده است. [[لیلةالقدر|شب قدر]] که نزول قرآن در آن شب بود، در این ماه قرار دارد.
| |
|
| |
|
| [[امامخمینی]] در سخنرانیهای متعدد از اهمیت و جایگاه ویژه ماه مبارک رمضان سخن گفته است. امام ماه رمضان را فرصتی برای تقرب به خداوند، [[تهذیب نفس]] و سلوک معنوی دانسته است. امامخمینی به مؤمنان توصیه میکند آداب روحی ماه رمضان را رعایت کنند و این آداب را ذکر و یاد خدا بیان میکند. امامخمینی رمضان را ضیافت خداوند برای بندگانش توصیف میکند و سفارش میکند که انسان باید با [[توبه]] و سلامت نفس وارد این ماه شود.
| |
|
| |
| == معرفی و جایگاه ==
| |
| ماه رمضان ماه نهم قمری است که بنابر آیه ۱۸۵ سوره بقره بر مسلمانان واجب است که در این ماه [[روزه]] بگیرند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۵۲۱؛ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ج۱، ص۶۲۶.</ref> مطابق این آیه، [[قرآن]] در این ماه بر پیامبر نازل شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ج۱، ص۶۲۶؛ خرمشاهی، «رمضان»، ص۱۱۱۸.</ref> واژه رمضان یک بار در قرآن کریم در همین آیه به کار رفته و تنها ماهی است که نام آن در قرآن آمده است. درباره اینکه نزول قرآن در ماه رمضان به چه صورت بوده است، اختلاف هست.<ref>معینی، «رمضان»، ذیل مدخل.</ref> برخی نزول قرآن را در این ماه به صورت یکباره و در [[لیلةالقدر|شب قدر]] دانستهاند که سپس به تدریج بر [[پیامبر(ص)]] نیز نازل شد. طبق نظر دیگر، آغاز نزول قرآن در شب قدر از ماه رمضان بوده است.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ج۲، ص۱۵ تا ص۲۲.</ref> گفته شده اينكه ماه رمضان براى روزه گرفتن انتخاب شده بخاطر اين است كه اين ماه بر ساير ماهها برترى دارد و قرآن در این آیه نازل شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ج۱، ص۶۳۴.</ref>
| |
|
| |
| ماه رمضان را ماه [[عبادت]] و خودسازى، ماه ترک معصيت و انجام اطاعت توصیف کردهاند.<ref>مكارم شيرازى، مثالهاى زيباى قرآن، ج۱، ص۱۲.</ref> روایات زیادی در فضیلت و جایگاه ماه رمضان آمده است.<ref>محمدی ریشهری، ماه خدا، ج۱، ص۳۲ تا ص۳۹.</ref> از پیامبر(ص) نقل شده که اگر بندگان میدانستند در رمضان چه برکتی است آرزو میکردند رمضان یک سال باشد.<ref>ابن الأثير، اسد الغابه، ج۵، ص۲۸۷.</ref> بنابر خطبه معروف پیامبر(ص) در آخرین جمعه ماه شعبان، رمضان ماهی است که مردم در آن به مهمانی خداوند دعوت شدهاند؛ و شب زندهداری و نمازخواندن در یک شب از شبهای این ماه را برابر با نماز هفتاد شب در ماههای دیگر قرار داده است.<ref>معینی، «رمضان»، ذیل مدخل.</ref> بنابر احادیث، هرچیزی بهاری دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۳۰.</ref> پیامبر(ص) بر [[تلاوت قرآن]] در این ماه تأکید کردهاند.<ref>ابن بابویه، ''الامالی''، ص۱۵۴.</ref> [[لیلةالقدر|شب قدر]] که شبی مهم و پربرکت است<ref>معینی، «رمضان»، ذیل مدخل.</ref> در یکی از شبهای فرد دهه آخر ماه رمضان است.<ref>خرمشاهی، «رمضان»، ص۱۱۱۸؛ کلینی، الکافی، ج۴، ص۶۶، ۱۵۷ و ۱۵۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۸۶.</ref> شیعیان براساس روایات، شب قدر را یکی از شبهای ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان دانستهاند.<ref>کلینی، الکافی، ج۴، ص۱۵۶ تا ص۱۶۰.</ref>
| |
|
| |
| رمضان را در سلوک روحی مسلمانان و تزکیه نفس و تقرب آنان به خداوند دارای جایگاهی بزرگ دانستهاند؛<ref>خرمشاهی، «رمضان»، ص۱۱۱۸.</ref> تا جایی که گفته شده فرد سالک سلوک خود را از این ماه آغاز میکند<ref>جوادی آملی، اسرار عبادات، ص۱۸.</ref> و به تزکیه نفس و اصلاح خویش میپردازد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۲۳، ص۱۰۸.</ref> همچنین برای ماه رمضان اعمال و ادعیه و نمازهای مستحبی زیادی در احادیث نقل شده است.<ref>معینی، «رمضان»، ذیل مدخل.</ref> ماه رمضان تاثیرات عمیقی مانند تغییرات در الگوی زندگی، ارتباطات اجتماعی، اقتصاد، فرهنگ و سبک زندگی بر جوامع مسلمان میگذارد.<ref>موسوی، «تاثیرات اجتماعی ماه مبارک رمضان»، ص۱۱.</ref>
| |
|
| |
| == اهمیت ماه رمضان از نگاه امامخمینی ==
| |
| ماه رمضان در منظومه فکری و معنوی [[امامخمینی]] ماهی با اهمیت تلقی میشد که سبب رشد و تعالی معنوی انسان میگردد.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۳۰ و ص۳۱.</ref> امام در سخنان خود بارها به جایگاه ویژه این ماه در سلوک فردی اشاره کرده و آن را فرصتی بینظیر برای تقرب به خداوند بیان کرده است. امام این ماه را به جهت اینکه [[لیلةالقدر|شب قدر]] در این ماه است و همچنین وحی نازل شده مبارک دانسته است.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۰، ص۲۴۸.</ref> ایشان ماه رمضان را ماه ضیافت پروردگار برای بندگانش توصیف میکند و در این باب میفرماید: «شما دعوت شدهاید به مهمانی خدا و شما در ماه رمضان مهمان خدا هستید. مهماندار شما، شما را وادار کرده به اینکه روزه بگیرید. این راههایی که به دنیا باز است و شهوات است، اینها را سدش کنید تا مهیا بشوید برای لیلة القدر.»<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۳۱.</ref>
| |
|
| |
| امامخمینی رمضان را ماه رحمت و غفران و برکت مینامد.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲، ص۴۵۸.</ref> از نگاه ایشان انسان در ماه رمضان باید چنان عمل کند که تا ماه رمضان سال دیگر از آنچه مورد رضای خدا است خارج نشود.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۸۱.</ref> امامخمینی بیان میدارد که مهمانی خدا صوم است و مانند مهمانی انسانها نیست؛ بلکه این مهمانی پرهیزدادن است از آن چیزهایی که مربوط به شهوات انسان است.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۸۰.</ref> امام شرط ورود به این مهمانی را این میداند که انسان غیر خدا را کنار بگذارد و با سلامت نفس وارد شود و خداوند را میزبان و حاضر بر خود ببیند.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲، ص۳۹۰؛ ج۱۷، ص۴۹۰.</ref>
| |
|
| |
| امامخمینی ماه رمضان را فرصتی برای [[تهذیب نفس]] و [[توبه]] میدانست و مبارکبودن آن را از این جهت میدانست که انسان توفیق پیدا میکند به تکالیف الهی عمل کند.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۸۰.</ref> ایشان دربارهٔ ماه رمضان توصیه میکند که مؤمنین باید آداب روحی ماه رمضان را رعایت کنند و این آداب تنها دعاخواندنِ صرف نیست؛ بلکه خواندن خدا و تذکر خدا به معنای واقعی است؛ تذکری که با توجه به آیه «أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»(آیه ۲۸ سوره رعد) نفوس را مطمئن میکند. امام یاد خدا را حاضر بودن خدا معنا میکند و معتقد است باید در ماه رمضان همواره به ذکر و یاد خدا مشغول بود و به رحمت خداوند شکرگزار بود.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۸۰.</ref>
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس|۲}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| * ابن الأثیر، عزالدین، اسد الغابه، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
| |
| * ابن بابویه، محمد بن علی، الامالی، قم، بینا، ۱۴۱۷ق.
| |
| * امام خمینی، سید روحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
| |
| * جوادی آملی، عبدالله، اسرار عبادات، بیجا، انتشارات الزهرا، ۱۳۷۲ش.
| |
| * خرمشاهی، قوامالدین، «رمضان»، دانشنامه قرآن و قرآنیپژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، ناهید، دوستان، ۱۳۹۳ش.
| |
| * طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم، العروة الوثقی (محشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
| |
| * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
| |
| * طبرسی، مجمع البیان، طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
| |
| * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق و تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
| |
| * محمدی ریشهری، محمد، ماه خدا (پژوهشی جامع دربارهٔ ماه مبارک رمضان از نگاه قرآن و حدیث)، با همکاری رسول افقی، ترجمه ترجمه محدثی، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۹ش.
| |
| * مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش.
| |
| * معینی، محسن «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بیتا.
| |
| * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش.
| |
| * مكارم شيرازى، ناصر، مثالهاى زيباى قرآن، قم، نسل جوان، ۱۳۸۲ش.
| |
| * موسوی، سیدحسن، «تاثیرات اجتماعی ماه مبارک رمضان»، آفاق علوم انسانی، شماره ۸۳، اسفند ۱۴۰۲ش.
| |
| {{پایان}}
| |
