عبدالحمید شریبانی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان            =  

| تصویر            =  

| سرشناسی          = عالم دینی، فقیه و اصولی

| محل دفن          = رواق دارالعباده حرم مطهر رضوی، مشهد

| خویشاوندان سرشناس = شیخ محسن شربیانی (پدر)، شیخ محمد شربیانی (پدربزرگ)

| استادان          = امام‌خمینی، علامه طباطبایی، آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری، آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی

| سیاسی            = فعال سیاسی در مبارزات علیه رژیم پهلوی، حضور در تظاهرات‌های سیاسی، حمایت از امام‌خمینی

== زادگاه ==

او در سال ۱۳۰۶ش در تبریز متولد شد. پدرش شیخ محسن شربیانی از علمای برجسته آذربایجان و پدربزرگش شیخ محمد شـربیانی معروف به «فاضل شربیانی» از مراجع تقلید و از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بود که بعد از وفات میرزای شیرازی، مرجعیت تقلید شیعیان را بر عهده داشت.<ref>شریف‌رازی، ج۷، ص۲۶۲؛ علیزاده، ص۲۵۹-۲۶۱.</ref>  

عبدالحمید پس از گذراندن دوره ابتدایی و متوسطه در تبریز، از سال ۱۳۲۰ش به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در زادگاهش و نزد عالمان آن منطقه فراگرفت. در سال ۱۳۲۲ش به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر، شرح لمعه و قوانین را نزد شیخ موسی عباسی زنجانی خواند.<ref>انصاری، ص۱۲۶.</ref> رسایل و مکاسب و کفایه را پیش آیات سیدحسین قاضی و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی فراگرفت. آنگاه از درس مکاسب و کفایه آیت‌الله سیداحمد موسوی خوانساری بهره‌مند شد. سپس در درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری و سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد.<ref>الوانساز خویی، ج۲، ص۱۷۱.</ref> وی همراه با جمع معدودی از طلاب علوم حوزوی چون مرتضی مطهری، جعفر سبحانی و... در درس خارج کفایه امام‌خمینی حضور یافت.<ref>سلسله موی دوست، ص۲۱۸.</ref> با توجه به سال‌های حضور او در قم (از ۱۳۲۰ش) می‌توان احتمال داد که از نخستین شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی بوده است. مدتی هم از درس خارج فقه آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی بهره برد. پس از آن به محضر علامه طباطبایی رسید<ref>انصاری، ص۱۲۶</ref> و از درس‌های فلسفه، عرفان، ریاضیات و علوم قرآنی ایشان بهره برد.<ref>نوروزی، ص۱۲.</ref> او همراه با مرتضی مطهری، حسینعلی منتظری، حسن حسن‌زاده آملی، عبدالله جوادی آملی و جمعی دیگر.<ref>یادنامه مفسر کبیر...، ص۷۶</ref> در جلسات خصوصی علامه طباطبایی شرکت می‌کرد و یکی از محصولات این جلسات کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم انتقادی بود.<ref>بابایی، ص۸.</ref> هم‌زمان با تحصیل، به تدریس فقه و اصول و همچنین فلسفه و کلام در حوزه علمیه قم پرداخت.

شربیانی در سال ۱۳۴۱ش به پیشنهاد جمعی از فضلا و علما، به زادگاهش بازگشت و به اقامه نماز جماعت در مسجد حاج میرزا یوسف در بازار تبریز پرداخت.<ref>الوانساز خویی، ج۲، ص۱۷۱-۱۷۲؛ شریف‌رازی، ج۳، ص۳۱۹.</ref> او در تظاهرات مردم تبریز در عاشورای ۱۳۴۲ ش شرکت داشت.<ref>خاطرات ۱۵ خرداد...، دفتر سوم، ص۳۷</ref> و پس از دستگیری امام‌خمینی و آیات سیدحسن قمی و شیخ بهاءالدین محلاتی در ۱۵ خرداد آن سال، همراه با روحانیان برجسته آذربایجان با ارسال تلگرافی به آنان، اقدام حکومت پهلوی را تقبیح و بر آزادی آنان تأکید کرد.<ref>دوانی، ج۴، ص۴۳۷-۴۳۸.</ref> در ۲ مهر ۱۳۴۲ش نیز همراه با روحانیان برجسته و مبارز آذربایجان و تبریز، اعلامیه‌ای علیه حکومت پهلوی صادر کرد و سیاست‌های دولت را در حوزه‌های مختلف مورد انتقاد قرار داد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۰۰ ـ ۱۰۳.</ref> او پس از ورود امام‌خمینی به نجف اشرف با ارسال تلگرافی، حضور ایشان را در جوار حرم علوی تبریک گفت.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۱۹۷.</ref>

عبدالحمید شربیانی پس از آن نیز به فعالیت‌های سیاسی تبلیغی خود در تبریز ادامه داد. در اربعین شهدای قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم، همراه با روحانیان شاخص تبریز، با صدور اعلامیه‌ای مردم را به شرکت در مجلس بزرگداشت شهدای قم دعوت کرد. پس از سرکوبی قیام مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، همراه با روحانیان مبارز تبریز با ارسال نامه‌ای به هیئت بازرسی اعزامی از تهران، اقدام حکومت پهلوی را در سرکوب تظاهرات مردم محکوم کرد.<ref>دوانی، ج۷، ص۷۶-۷۷؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۴۶ ـ ۲۴۷.</ref> وی پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به بیوت مراجع عظام تقلید در اردیبهشت ۱۳۵۷ ش، همراه با روحانیت مبارز تبریز با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله شریعتمداری، آن اقدام را محکوم نمود.<ref>همان، ص۲۸۴ ـ ۲۸۵.</ref> سپس با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله شریعتمداری، با اشاره به اعتصاب بازاریان تبریز، بر تداوم اعتصاب مردم تبریز در اعتراض به هتک حرمت مراجع تأکید کرد.<ref>دوانی، ج۷، ص۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref> در تابستان ۱۳۵۷ و در پی تحریم جشن نیمه شعبان توسط امام‌خمینی، در عملی کردن این دستور در تبریز نقش داشت.<ref>خاطرات آیت‌الله سید...، ص۴۱۹</ref> و در پی اعتصاب کارکنان صنعت نفت، همراه با روحانیان برجسته تبریز، حمایت خود را از آن اقدام اعلام کرد.<ref>نیکبخت و اسمعیل‌زاده، ص۳۱۸.</ref> شربیانی که یکی از روحانیان طراز اول تبریز بود.<ref>سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۱۴، ص۱۳۶</ref>، در تظاهرات ۱۰ آبان ۱۳۵۷ مردم تبریز نقش داشت و آن تظاهرات از منزل او و سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی شروع شد.<ref>همان، ص۱۵۵.</ref> وی پس از انتخاب شاپور بختیار به نخست‌وزیری، طی اطلاعیه‌ای خطاب به بختیار، نسبت به اتخاذ هر گونه تصمیمی علیه امام‌خمینی هشدار داد.<ref>«هشدار آیت‌الله...»، ص۲.</ref>

شربیانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های دینی در تبریز ادامه داد و در سال ۱۳۶۱ش به قم رفت و چهار سال به فعالیت‌های مذهبی در آن شهر پرداخت. از سال ۱۳۶۵ ش در شهر مشهد مقیم شد و به اقامه نماز جماعت در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد در حرم مطهر رضوی پرداخت.<ref>الوانساز خویی، ج۲، ص۱۷۲.</ref> هم‌زمان در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت. وی رساله عملیه خود را نیز منتشر کرد و محل رجوع و تقلید جمعی از متدینان شد.<ref>انصاری، ص۱۲۶.</ref>  

تألیفات او عبارت است از: ۱- رساله عملیه. ۲- العنایه الی مطالب الکفایه. ۳- ارشاد المطالب لمحتویات المکاسب. ۴- تعلیقات علی منظومه المحقق سبزواری. ۵- رساله النظر فی الجبر و القدر. ۶- رساله الامضاء فی القدر و القضاء. ۷- تفسیر العرفان لکنوز القرآن. ۸- مقدمه التفسیر. ۹- حواشی العروه الوثقی. ۱۰- حرکت و تحول در ماده (حرکت جوهریه). ۱۱- نقش زمان و مکان در اجتهاد. ۱۲- رساله‌ای پیرامون ولایت‌فقیه در زمان غیبت. ۱۳- رساله جوابیه علماء پاکستان. ۱۴- شرح شرایع الاسلام. ۱۵- رساله در وضع و مشتق. ۱۶- ارشاد الطالب لمحتویات المکاسب.<ref>الوانساز خویی، ج۲، ص۱۷۲؛ انصاری، ص۱۲۶.</ref> وی کتابخانه شخصی خود را وقف آستان قدس رضوی کرد.<ref>نوروزی، ص۱۲.</ref>