پرش به محتوا

سیدجمال‌الدین موسوی ملایری: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
imported>Shams
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Shams
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۳: خط ۳۳:
'''سیدجمال‌الدین موسوی ملایری'''، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.  
'''سیدجمال‌الدین موسوی ملایری'''، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.  


سیدجمال‌الدین رئوف موسوی معروف به جمال‌الدین موسوی ملایری در ۱۳۱۰ ش در مشهد به دنیا آمد. پدرش آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی ملایری، از عالمان مشهد بود که پس از سال‌ها تحصیل در حوزه‌های علمیه خراسان و نجف اشرف نزد بزرگانی چون آیات محمدحسین نائینی و میرزا محمد آقازاده، در مشهد مقیم شد و به تدریس در آن سامان پرداخت. پدربزرگش سیدعبدالله ملایری هم از عالمان خراسان به شمار می‌رفت. سیدجمال‌الدین ملایری در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد و خواندن و نوشتن را در مشهد آموخت. آنگاه مقدمات و سطوح حوزوی را در همان‌جا و نزد عالمانی چون محمدتقی ادیب نیشابوری، میرزا احمد مدرس یزدی و شیخ هاشم قزوینی فراگرفت. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی شرکت کرد. حضور او در درس آیت‌الله میلانی کوتاه بود، چراکه در سال ۱۳۳۳ ش، به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف، به تکمیل تحصیلات خود پرداخت. جمال‌الدین ملایری در حوزه علمیه نجف اشرف، در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحمود حسینی شاهرودی، شیخ حسین حلی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و امام‌خمینی شرکت کرد.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۲-۱۷۴.</ref> شریف رازی که کتاب خود را در سال‌های سخت‌گیری حکومت پهلوی نوشته است، از امام‌خمینی با عنوان آیت‌الله‌العظمی موسوی نام برده که منظور امام‌خمینی است. ملایری در سال ۱۳۵۱ ش، تحت فشار حکومت بعث عراق، به کشور بازگشت، بنابراین می‌توان احتمال داد که در سال‌های ۱۳۴۴-۱۳۵۱ ش که در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشت، در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها برگزار می‌شد، حضور می‌یافته است. وی همچنین موفق به دریافت اجازه تصدی امور حسبیه و شرعیه از امام‌خمینی شد.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۵۱۲.</ref> در واقع امام‌خمینی، اجازه‌نامه‌ای را که آیت‌الله شاهرودی به ملایری داده بودند، امضا کردند.<ref>همان.</ref> ملایری که داماد آیت‌الله سیدحسن طباطبایی قمی از روحانیان برجسته مشهد بود.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۴</ref>، در انتقال برخی اخبار مشهد به نجف اشرف فعال بود. ازجمله وقتی حکومت پهلوی در سال ۱۳۴۵ ش، درصدد تصویب لایحه حقوق خانواده برآمد، آیت‌الله قمی با ارسال نامه‌ای به ملایری، از او خواست تا آیات شاهرودی و امام‌خمینی را در جریان لایحه فوق قرار دهد.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۵، ص۲۱۵.</ref> پس از دستگیری آیت‌الله قمی، نامه‌ای را در این زمینه از آیت‌الله میلانی دریافت کرد؛ آیت‌الله میلانی در آن نامه از ملایری خواسته بود آیات حکیم و خویی را در جریان اقدام حکومت پهلوی در دستگیری آیت‌الله قمی قرار دهد. ملایری پس از دریافت این نامه، جمعی از طلاب علوم حوزوی، ازجمله سیدمصطفی خمینی، فرزند امام‌خمینی را به منزل خود دعوت کرد و آنان را در جریان این امر قرار داد.<ref>سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۴، ص۱۱۵؛ آیت‌الله‌العظمی سید...، ج۳، ص۱۶.</ref> او در سال ۱۳۵۱ و در جریان اخراج ایرانیان مقیم نجف اشرف از عراق، از آن کشور اخراج شد و به کشور بازگشت و در مشهد مقیم شد. پس از مدتی حضور در آن شهر، به درخواست جمعی از اهالی غرب تهران (آریاشهر)، راهی آنجا شد و به اقامه نماز جماعت در مسجد امام صادق (ع) آریاشهر و تبلیغ دین در آنجا پرداخت.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref> ملایری در تهران، همراه با روحانیان مبارز، به فعالیت علیه حکومت پهلوی پرداخت و ازجمله، اعلامیه‌هایی را همراه با آنان، علیه حکومت پهلوی یا در حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ملایری در آبان ۱۳۵۶ و پس از رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی، همراه با جمعی از روحانیان تهران، با صدور اعلامیه‌ای، مردم را به شرکت در مجلسی به آن مناسبت در بازار تهران دعوت کردند.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ص۵۱۵-۵۱۶.</ref> او همچنین ازجمله روحانیانی بود که پس از انتشار مقاله موهن روزنامه اطلاعات علیه امام‌خمینی، اعلامیه‌ای را در محکومیت آن صادر کردند.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۶-۲۳۷.</ref> وی همچنین پس از سرکوبی تظاهرات مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، همراه با جمعی از روحانیان مبارز تهران، نامه‌ای را به مراجع تقلید صادر و آن اقدام را محکوم کردند و با خانواده‌های شهدای آن روز ابراز همدری نمودند.<ref>همان، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> یکی دیگر از اعلامیه‌هایی که توسط ملایری امضا شد، اعلامیه‌ای در تقبیح اقدام حکومت پهلوی در آتش زدن اماکن عمومی با هدف انتساب آن اقدامات به انقلابیان بود؛ وی همراه با روحانیان مبارز تهران، در آخرین روزهای دی ۱۳۵۷، اعلامیه‌ای را صادر کردند و به حکومت پهلوی در این زمینه هشدار دادند. آنان همچنین در آن اعلامیه، سرکوب تظاهرات مردم را محکوم کردند.<ref>دوانی، ج۹، ص۱۱۳-۱۱۶.</ref> درباره دیگر فعالیت‌های سیدجمال‌الدین ملایری پس از پیروزی انقلاب اسلامی گزارشی در دست نیست. او در منطقه آریاشهر تهران، در کنار اقامه نماز و تبلیغ دین، به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداخت که از آن جمله می‌توان به تعمیر و تکمیل بنای مسجد امام صادق (ع) و همچنین تأسیس کتابخانه و سالن سخنرانی در مسجد فوق و تأسیس درمانگاهی در همان‌جا اشاره کرد.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۴.</ref>
== زادگاه و خاندان ==
سیدجمال‌الدین رئوف موسوی معروف به جمال‌الدین موسوی ملایری در ۱۳۱۰ش در مشهد به دنیا آمد.  
 
پدرش آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی ملایری، از عالمان مشهد بود که پس از سال‌ها تحصیل در حوزه‌های علمیه خراسان و نجف اشرف نزد بزرگانی چون آیات محمدحسین نائینی و میرزا محمد آقازاده، در مشهد مقیم شد و به تدریس در آن سامان پرداخت.  
 
پدربزرگش سیدعبدالله ملایری هم از عالمان خراسان به شمار می‌رفت.
 
== تحصیل ==
سیدجمال‌الدین ملایری خواندن و نوشتن را در مشهد آموخت. آنگاه مقدمات و سطوح حوزوی را در همان‌جا و نزد عالمانی چون محمدتقی ادیب نیشابوری، میرزا احمد مدرس یزدی و شیخ هاشم قزوینی فراگرفت. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی شرکت کرد.  
 
حضور او در درس آیت‌الله میلانی کوتاه بود، چراکه در سال ۱۳۳۳ش، به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف، به تکمیل تحصیلات خود پرداخت. جمال‌الدین ملایری در حوزه علمیه نجف اشرف، در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحمود حسینی شاهرودی، شیخ حسین حلی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و امام‌خمینی شرکت کرد.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۲-۱۷۴.</ref>  
 
شریف رازی که کتاب خود را در سال‌های سخت‌گیری حکومت پهلوی نوشته است، از امام‌خمینی با عنوان آیت‌الله‌العظمی موسوی نام برده که منظور امام‌خمینی است.  
 
ملایری در سال ۱۳۵۱ش، تحت فشار حکومت بعث عراق، به کشور بازگشت، بنابراین می‌توان احتمال داد که در سال‌های ۱۳۴۴-۱۳۵۱ش که در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشت، در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها برگزار می‌شد، حضور می‌یافته است. وی همچنین موفق به دریافت اجازه تصدی امور حسبیه و شرعیه از امام‌خمینی شد.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۵۱۲.</ref> در واقع امام‌خمینی، اجازه‌نامه‌ای را که آیت‌الله شاهرودی به ملایری داده بودند، امضا کردند.<ref>همان.</ref>  
 
== فعالیت سیاسی و اجتماعی ==
ملایری که داماد آیت‌الله سیدحسن طباطبایی قمی از روحانیان برجسته مشهد بود.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۴</ref> در انتقال برخی اخبار مشهد به نجف اشرف فعال بود. ازجمله وقتی حکومت پهلوی در سال ۱۳۴۵ش، درصدد تصویب لایحه حقوق خانواده برآمد، آیت‌الله قمی با ارسال نامه‌ای به ملایری، از او خواست تا آیات شاهرودی و امام‌خمینی را در جریان لایحه فوق قرار دهد.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۵، ص۲۱۵.</ref>  
 
پس از دستگیری آیت‌الله قمی، نامه‌ای را در این زمینه از آیت‌الله میلانی دریافت کرد؛ آیت‌الله میلانی در آن نامه از ملایری خواسته بود آیات حکیم و خویی را در جریان اقدام حکومت پهلوی در دستگیری آیت‌الله قمی قرار دهد. ملایری پس از دریافت این نامه، جمعی از طلاب علوم حوزوی، ازجمله سیدمصطفی خمینی، فرزند امام‌خمینی را به منزل خود دعوت کرد و آنان را در جریان این امر قرار داد.<ref>سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۴، ص۱۱۵؛ آیت‌الله‌العظمی سید...، ج۳، ص۱۶.</ref>  
 
او در سال ۱۳۵۱ و در جریان اخراج ایرانیان مقیم نجف اشرف از عراق، از آن کشور اخراج شد و به کشور بازگشت و در مشهد مقیم شد. پس از مدتی حضور در آن شهر، به درخواست جمعی از اهالی غرب تهران (آریاشهر)، راهی آنجا شد و به اقامه نماز جماعت در مسجد امام صادق (ع) آریاشهر و تبلیغ دین در آنجا پرداخت.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>  
 
ملایری در تهران، همراه با روحانیان مبارز، به فعالیت علیه حکومت پهلوی پرداخت و ازجمله، اعلامیه‌هایی را همراه با آنان، علیه حکومت پهلوی یا در حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ملایری در آبان ۱۳۵۶ و پس از رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی، همراه با جمعی از روحانیان تهران، با صدور اعلامیه‌ای، مردم را به شرکت در مجلسی به آن مناسبت در بازار تهران دعوت کردند.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ص۵۱۵-۵۱۶.</ref> او همچنین ازجمله روحانیانی بود که پس از انتشار مقاله موهن روزنامه اطلاعات علیه امام‌خمینی، اعلامیه‌ای را در محکومیت آن صادر کردند.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۶-۲۳۷.</ref> وی همچنین پس از سرکوبی تظاهرات مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، همراه با جمعی از روحانیان مبارز تهران، نامه‌ای را به مراجع تقلید صادر و آن اقدام را محکوم کردند و با خانواده‌های شهدای آن روز ابراز همدری نمودند.<ref>همان، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> یکی دیگر از اعلامیه‌هایی که توسط ملایری امضا شد، اعلامیه‌ای در تقبیح اقدام حکومت پهلوی در آتش زدن اماکن عمومی با هدف انتساب آن اقدامات به انقلابیان بود؛ وی همراه با روحانیان مبارز تهران، در آخرین روزهای دی ۱۳۵۷، اعلامیه‌ای را صادر کردند و به حکومت پهلوی در این زمینه هشدار دادند. آنان همچنین در آن اعلامیه، سرکوب تظاهرات مردم را محکوم کردند.<ref>دوانی، ج۹، ص۱۱۳-۱۱۶.</ref>  
 
درباره دیگر فعالیت‌های سیدجمال‌الدین ملایری پس از پیروزی انقلاب اسلامی گزارشی در دست نیست. او در منطقه آریاشهر تهران، در کنار اقامه نماز و تبلیغ دین، به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداخت که از آن جمله می‌توان به تعمیر و تکمیل بنای مسجد امام صادق(ع) و همچنین تأسیس کتابخانه و سالن سخنرانی در مسجد فوق و تأسیس درمانگاهی در همان‌جا اشاره کرد.<ref>شریف رازی، ج۷، ص۱۷۴.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ‏۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۳

سیدجمال‌الدین موسوی ملایری
اطلاعات فردی
نام کاملسید جمال‌الدین موسوی ملایری
نسبپدرش آیت‌الله سید ابوالقاسم موسوی ملایری، پدربزرگش سید عبدالله ملایری
تاریخ تولد۱۳۱۰ شمسی
زادگاهمشهد
خویشاوندان
سرشناس
داماد آیت‌الله سید حسن طباطبایی قمی
اطلاعات علمی
استادانامام خمینی، سید محسن طباطبایی حکیم، سید عبدالهادی شیرازی، سید محمود حسینی شاهرودی، شیخ حسین حلی، سید ابوالقاسم موسوی خویی، سید محمدهادی حسینی میلانی، محمدتقی ادیب نیشابوری، میرزا احمد مدرس یزدی، شیخ هاشم قزوینی
محل تحصیلحوزه علمیه مشهد، حوزه علمیه نجف اشرف
اجازه اجتهاد ازامام خمینی، سید محمود حسینی شاهرودی
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیمبارزه با حکومت پهلوی، فعالیت در نهضت امام خمینی
اجتماعیاقامه نماز جماعت در مسجد امام صادق (ع) آریاشهر تهران، تعمیر و تکمیل بنای مسجد امام صادق (ع)، تأسیس کتابخانه و سالن سخنرانی در مسجد امام صادق (ع)، تأسیس درمانگاه در آریاشهر تهران


سیدجمال‌الدین موسوی ملایری، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

زادگاه و خاندان

سیدجمال‌الدین رئوف موسوی معروف به جمال‌الدین موسوی ملایری در ۱۳۱۰ش در مشهد به دنیا آمد.

پدرش آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی ملایری، از عالمان مشهد بود که پس از سال‌ها تحصیل در حوزه‌های علمیه خراسان و نجف اشرف نزد بزرگانی چون آیات محمدحسین نائینی و میرزا محمد آقازاده، در مشهد مقیم شد و به تدریس در آن سامان پرداخت.

پدربزرگش سیدعبدالله ملایری هم از عالمان خراسان به شمار می‌رفت.

تحصیل

سیدجمال‌الدین ملایری خواندن و نوشتن را در مشهد آموخت. آنگاه مقدمات و سطوح حوزوی را در همان‌جا و نزد عالمانی چون محمدتقی ادیب نیشابوری، میرزا احمد مدرس یزدی و شیخ هاشم قزوینی فراگرفت. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی شرکت کرد.

حضور او در درس آیت‌الله میلانی کوتاه بود، چراکه در سال ۱۳۳۳ش، به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف، به تکمیل تحصیلات خود پرداخت. جمال‌الدین ملایری در حوزه علمیه نجف اشرف، در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحمود حسینی شاهرودی، شیخ حسین حلی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و امام‌خمینی شرکت کرد.[۱]

شریف رازی که کتاب خود را در سال‌های سخت‌گیری حکومت پهلوی نوشته است، از امام‌خمینی با عنوان آیت‌الله‌العظمی موسوی نام برده که منظور امام‌خمینی است.

ملایری در سال ۱۳۵۱ش، تحت فشار حکومت بعث عراق، به کشور بازگشت، بنابراین می‌توان احتمال داد که در سال‌های ۱۳۴۴-۱۳۵۱ش که در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشت، در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها برگزار می‌شد، حضور می‌یافته است. وی همچنین موفق به دریافت اجازه تصدی امور حسبیه و شرعیه از امام‌خمینی شد.[۲] در واقع امام‌خمینی، اجازه‌نامه‌ای را که آیت‌الله شاهرودی به ملایری داده بودند، امضا کردند.[۳]

فعالیت سیاسی و اجتماعی

ملایری که داماد آیت‌الله سیدحسن طباطبایی قمی از روحانیان برجسته مشهد بود.[۴] در انتقال برخی اخبار مشهد به نجف اشرف فعال بود. ازجمله وقتی حکومت پهلوی در سال ۱۳۴۵ش، درصدد تصویب لایحه حقوق خانواده برآمد، آیت‌الله قمی با ارسال نامه‌ای به ملایری، از او خواست تا آیات شاهرودی و امام‌خمینی را در جریان لایحه فوق قرار دهد.[۵]

پس از دستگیری آیت‌الله قمی، نامه‌ای را در این زمینه از آیت‌الله میلانی دریافت کرد؛ آیت‌الله میلانی در آن نامه از ملایری خواسته بود آیات حکیم و خویی را در جریان اقدام حکومت پهلوی در دستگیری آیت‌الله قمی قرار دهد. ملایری پس از دریافت این نامه، جمعی از طلاب علوم حوزوی، ازجمله سیدمصطفی خمینی، فرزند امام‌خمینی را به منزل خود دعوت کرد و آنان را در جریان این امر قرار داد.[۶]

او در سال ۱۳۵۱ و در جریان اخراج ایرانیان مقیم نجف اشرف از عراق، از آن کشور اخراج شد و به کشور بازگشت و در مشهد مقیم شد. پس از مدتی حضور در آن شهر، به درخواست جمعی از اهالی غرب تهران (آریاشهر)، راهی آنجا شد و به اقامه نماز جماعت در مسجد امام صادق (ع) آریاشهر و تبلیغ دین در آنجا پرداخت.[۷]

ملایری در تهران، همراه با روحانیان مبارز، به فعالیت علیه حکومت پهلوی پرداخت و ازجمله، اعلامیه‌هایی را همراه با آنان، علیه حکومت پهلوی یا در حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ملایری در آبان ۱۳۵۶ و پس از رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی، همراه با جمعی از روحانیان تهران، با صدور اعلامیه‌ای، مردم را به شرکت در مجلسی به آن مناسبت در بازار تهران دعوت کردند.[۸] او همچنین ازجمله روحانیانی بود که پس از انتشار مقاله موهن روزنامه اطلاعات علیه امام‌خمینی، اعلامیه‌ای را در محکومیت آن صادر کردند.[۹] وی همچنین پس از سرکوبی تظاهرات مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، همراه با جمعی از روحانیان مبارز تهران، نامه‌ای را به مراجع تقلید صادر و آن اقدام را محکوم کردند و با خانواده‌های شهدای آن روز ابراز همدری نمودند.[۱۰] یکی دیگر از اعلامیه‌هایی که توسط ملایری امضا شد، اعلامیه‌ای در تقبیح اقدام حکومت پهلوی در آتش زدن اماکن عمومی با هدف انتساب آن اقدامات به انقلابیان بود؛ وی همراه با روحانیان مبارز تهران، در آخرین روزهای دی ۱۳۵۷، اعلامیه‌ای را صادر کردند و به حکومت پهلوی در این زمینه هشدار دادند. آنان همچنین در آن اعلامیه، سرکوب تظاهرات مردم را محکوم کردند.[۱۱]

درباره دیگر فعالیت‌های سیدجمال‌الدین ملایری پس از پیروزی انقلاب اسلامی گزارشی در دست نیست. او در منطقه آریاشهر تهران، در کنار اقامه نماز و تبلیغ دین، به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداخت که از آن جمله می‌توان به تعمیر و تکمیل بنای مسجد امام صادق(ع) و همچنین تأسیس کتابخانه و سالن سخنرانی در مسجد فوق و تأسیس درمانگاهی در همان‌جا اشاره کرد.[۱۲]

پانویس

  1. شریف رازی، ج۷، ص۱۷۲-۱۷۴.
  2. صحیفه امام، ج۱، ص۵۱۲.
  3. همان.
  4. شریف رازی، ج۷، ص۱۷۴
  5. یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۵، ص۲۱۵.
  6. سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۴، ص۱۱۵؛ آیت‌الله‌العظمی سید...، ج۳، ص۱۶.
  7. شریف رازی، ج۷، ص۱۷۳-۱۷۴.
  8. یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۹، ص۵۱۵-۵۱۶.
  9. اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۶-۲۳۷.
  10. همان، ص۲۴۴-۲۴۵.
  11. دوانی، ج۹، ص۱۱۳-۱۱۶.
  12. شریف رازی، ج۷، ص۱۷۴.

منابع

اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای حاج سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۱)، ج ۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۹، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۲ و ۳، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۴)، گنجینه دانشمندان (جلد هفتم)، قم، پیروز؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۹، آیت‌الله سیدمحمدصادق لواسانی (۱۳۹۵)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۵، آیت‌الله حاج شیخ عباس واعظ طبسی (۱۳۹۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.