۲۶٬۶۱۲
ویرایش
وجه خاص: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
وجه | '''وجه خاص'''، طریقی است که هر موجودی با حق‌تعالی در ارتباط است و حصه وجودی هر موجودی است که با توجه ایجادی حق نصیب او شده است. | ||
==اهمیت و جایگاه وجه خاص== | ==اهمیت و جایگاه وجه خاص== | ||
وجه خاص در اصطلاح عرفانی همان طریق سرّ و کانال وجودی هر موجودی است که هیچ واسطه‌ای بین او و پروردگارش نیست <ref>(جندی، شرح فصوص الحکم، ص۹۸؛ کاشانی، لطایف الأعلام، ص۳۱۹؛ اصطلاحات الصوفیه، ص۸۱ و ۲۵۲.</ref> اهل معرفت در مباحث عرفان عملی و در موارد متعددی نظیر لطایف سبعه | وجه خاص در اصطلاح [[عرفان|عرفانی]] همان طریق سرّ و کانال وجودی هر موجودی است که هیچ واسطه‌ای بین او و پروردگارش نیست <ref>(جندی، شرح فصوص الحکم، ص۹۸؛ کاشانی، لطایف الأعلام، ص۳۱۹؛ اصطلاحات الصوفیه، ص۸۱ و ۲۵۲.</ref> [[عرفا|اهل معرفت]] در مباحث عرفان عملی و در موارد متعددی نظیر [[لطایف سبعه|لطایف سبعه بطونی]]، سلسله مراتب خلقی و نظام هستی و معرفت‌شناسی سلوکی به بحث از سرّ وجودی وجه خاص پرداخته‌اند <ref>(ابن‌عربی، الفتوحات المکیه، ج۳، ص۳۴۳؛ قیصری، شرح فصوص الحکم، ص۲۹۷؛ ملاصدرا، ایقاظ النائمین، ص۷۲؛ قمشه‌ای، مجموعه آثار حکیم صهبا، ص۲۱۱؛ شاه‌آبادی، رشحات البحار، ص۱۹۸.</ref> | ||
امام‌خمینی نیز در آثار عرفانی خویش به بحث وجه خاص و سرّ وجودی پرداخته با استناد به برخی آیات الهی و روایات و همچنین با توجه به لطایف سبعه بطونی، جایگاه وجه خاص هر انسانی را بیان نموده است <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ص۳۲ و ۲۱۸؛ شرح دعای سحر، ص۱۹؛ شرح چهل حدیث، ص۱۲۷؛ آداب الصلاة، ص۱۰ و ۱۱۷-۱۱۸؛ سرّ الصلاة، ص۶۶.</ref> | [[امام‌خمینی]] نیز در آثار عرفانی خویش به بحث وجه خاص و سرّ وجودی پرداخته با استناد به برخی [[قرآن|آیات الهی]] و [[حدیث|روایات]] و همچنین با توجه به لطایف سبعه بطونی، جایگاه وجه خاص هر انسانی را بیان نموده است <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ص۳۲ و ۲۱۸؛ شرح دعای سحر، ص۱۹؛ شرح چهل حدیث، ص۱۲۷؛ آداب الصلاة، ص۱۰ و ۱۱۷-۱۱۸؛ سرّ الصلاة، ص۶۶.</ref> | ||
==چیستی وجه خاص== | ==چیستی وجه خاص== | ||
عرفا ارتباط موجودات با حق‌تعالی را به دو نحو می‌دانند: | عرفا ارتباط موجودات با حق‌تعالی را به دو نحو می‌دانند: | ||
به اعتقاد امام‌خمینی برای درک دقیق و درست این ارتباط و وجه خاص، باید درکی دقیق از توحید الهی داشت؛ زیرا خداوند به دلیل نامحدود بودن، در متن همه موجودات هستی حضور وجودی و معیت با آنها دارد، این حضور، معیت و احاطه از یک ارتباط وجودی خبر می‌دهد که نقطه اتصال و جهت مواجهه مستقیم خدا با موجودات است بدون آنکه سلسله ترتیبی نظام هستی واسطه باشد. امام‌خمینی با استناد به آیه «فأینما تولوا فثم وجه الله» <ref>(بقره: ۱۱۵.</ref> معتقد است حق‌تعالی نسبت به همه موجودات یکسان و با همه موجودات همراهی دارد <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، ص۲۱۸؛ شرح دعای سحر، ص۱۹؛ شرح چهل حدیث، ص۱۲۷؛ آداب الصلاة، ص۱۱۵-۱۱۸.</ref> | # طریق ترتیبی و نظام علی و معلولی: به این بیان که هر موجودی توسط علل یا معدات یا مظاهر به حق‌تعالی مربوط می‌شود و تجلی و فیض را از این مجاری دریافت می‌کند. | ||
# طریق وجه خاص: ارتباطی بدون واسطه میان حق‌تعالی و اشیاء است که هر موجودی مستقیماً از حق‌تعالی فیض مخصوص به خود را دریافت می‌کند. در عرف عرفان به طریق وجه خاص سرّ نیز گویند. سرّ، حصه هر موجودی از حق‌تعالی است که با توجه ایجادی نصیب وی شده و وجه خاصی است که در آن ساحت بین تقید انسان و اطلاق حق‌تعالی واسطه ای نیست <ref>(جندی، شرح فصوص الحکم، ص۹۷-۹۸؛ کاشانی، لطائف الاعلام، ص۳۱۹؛ جامی أشعة اللمعات ص۱۴.</ref> | |||
به اعتقاد امام‌خمینی برای درک دقیق و درست این ارتباط و وجه خاص، باید درکی دقیق از توحید الهی داشت؛ زیرا خداوند به دلیل نامحدود بودن، در متن همه موجودات هستی حضور وجودی و معیت با آنها دارد، این حضور، معیت و احاطه از یک ارتباط وجودی خبر می‌دهد که نقطه اتصال و جهت مواجهه مستقیم خدا با موجودات است بدون آنکه سلسله ترتیبی نظام هستی واسطه باشد. امام‌خمینی با استناد به آیه «فأینما تولوا فثم وجه الله»<ref>(بقره: ۱۱۵.</ref> معتقد است حق‌تعالی نسبت به همه موجودات یکسان و با همه موجودات همراهی دارد <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، ص۲۱۸؛ شرح دعای سحر، ص۱۹؛ شرح چهل حدیث، ص۱۲۷؛ آداب الصلاة، ص۱۱۵-۱۱۸.</ref> | |||
==سرّ وجودی== | ==سرّ وجودی== | ||
امام‌خمینی با استناد به آیه «لکلٍ وجهة هو مولیها» <ref>(بقره: ۱۴۸.</ref> سرّ وجودی را همان وجه خاص می‌داند که وجهه غیبی احدی هر یک از اشیاء است؛ زیرا احدیت ذاتی، وجه خاصی با هر یک از اشیا دارد <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، ص۲۱۸.</ref> در حقیقت سرّ وجودی رابطه خاص غیبی هر یک از اشیا با حضرت احدیت است . البته سرّ وجودی در عرفان امام‌خمینی به دو قسم علمی اسمایی و سرّ و جود عینی تقسیم می‌شود. سرّ و جودی علمی اسمائی جهت ارتباط مستقیم اعیان ثابته به عنوان تعینات علمی و حدود اسمائی الهی با وجود حق‌تعالی در حضرت علمیه است، و سرّ وجودی عینی جهت ارتباط مستقیم خارجی به عنوان تعینات خلقی در مراتب عینی می‌باشد <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، ص۳۲؛ فضلی، پیش انگاره‌های انسان شناختی، ص۱۹۵-۱۹۶.</ref> به اعتقاد امام‌خمینی این سرّ آنگاه به فعلیت می‌رسد که سالک حقیقت قلبی خود را از همه مراتب تعلقات کونی خارج گشته و حقیقت خود را از غیر تهی کرده باشد آنگاه سرّ الهی را در همه موجودات مشاهده می‌کند و وجه الهی را در سراسر نظام هستی می‌بیند <ref>(امام‌خمینی، سرّالصلاة، ص۶۶.</ref> | امام‌خمینی با استناد به آیه «لکلٍ وجهة هو مولیها» <ref>(بقره: ۱۴۸.</ref> سرّ وجودی را همان وجه خاص می‌داند که وجهه غیبی احدی هر یک از اشیاء است؛ زیرا احدیت ذاتی، وجه خاصی با هر یک از اشیا دارد <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، ص۲۱۸.</ref> در حقیقت سرّ وجودی رابطه خاص غیبی هر یک از اشیا با حضرت احدیت است. البته سرّ وجودی در عرفان امام‌خمینی به دو قسم علمی اسمایی و سرّ و جود عینی تقسیم می‌شود. سرّ و جودی علمی اسمائی جهت ارتباط مستقیم اعیان ثابته به عنوان تعینات علمی و حدود اسمائی الهی با وجود حق‌تعالی در حضرت علمیه است، و سرّ وجودی عینی جهت ارتباط مستقیم خارجی به عنوان تعینات خلقی در مراتب عینی می‌باشد <ref>(امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، ص۳۲؛ فضلی، پیش انگاره‌های انسان شناختی، ص۱۹۵-۱۹۶.</ref> به اعتقاد امام‌خمینی این سرّ آنگاه به فعلیت می‌رسد که سالک حقیقت قلبی خود را از همه مراتب تعلقات کونی خارج گشته و حقیقت خود را از غیر تهی کرده باشد آنگاه سرّ الهی را در همه موجودات مشاهده می‌کند و وجه الهی را در سراسر نظام هستی می‌بیند <ref>(امام‌خمینی، سرّالصلاة، ص۶۶.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||