confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۵۵۴
ویرایش
محاصره اقتصادی: تفاوت میان نسخه‌ها
←تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران
(←منابع) |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران== | ==تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران== | ||
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، مبانی نظری و رفتاری جدیدی در ایران شکل گرفت که در بسیاری از موارد با اهداف امریکا مغایر بود؛ از این‌رو امریکا سیاستش را در برابر ایران تغییر داد و با استفاده از [[دیپلماسی فشار]]، تحریم اقتصادی را در الگوی رفتاری خود با ایران گنجاند که در واقع واکنشی به تغییر رفتار و برنامه‌ها و اهداف ایران در عرصه بین‌المللی بود.<ref>متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۴۵ ـ ۴۶؛ مشیرزاده و جعفری، قدرت هژمون و دولت‌های انقلابی، مطالعه موردی امریکا و جمهوری اسلامی ایران، ۵۵ ـ ۵۶.</ref> | پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، مبانی نظری و رفتاری جدیدی در ایران شکل گرفت که در بسیاری از موارد با اهداف امریکا مغایر بود؛ از این‌رو امریکا سیاستش را در برابر ایران تغییر داد و با استفاده از [[دیپلماسی فشار]]، تحریم اقتصادی را در الگوی رفتاری خود با ایران گنجاند که در واقع واکنشی به تغییر رفتار و برنامه‌ها و اهداف ایران در عرصه بین‌المللی بود.<ref>متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۴۵ ـ ۴۶؛ مشیرزاده و جعفری، قدرت هژمون و دولت‌های انقلابی، مطالعه موردی امریکا و جمهوری اسلامی ایران، ۵۵ ـ ۵۶.</ref> | ||
[[امام‌خمینی]] ماهیت نهضت اسلامی ایران را موجب تقابل قدرت‌های بزرگ با ایران و توطئه‌چینی‌های گوناگون، ازجمله محاصره اقتصادی کشور می‌دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۵.</ref> ایشان برخی دیگر از اهداف محاصره اقتصادی را ایجاد مانع در راه تحقق عدالت در ایران،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۴.</ref> ناتوان‌سازی [[دولت اسلامی]] در رسیدگی به محرومان،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۴۱.</ref> بازداشتن ملت ایران از حقوق مسلّم خود، همچون استرداد و محاکمه [[محمدرضا پهلوی]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۰۹.</ref> برمی‌شمرد. | [[امام‌خمینی]] ماهیت نهضت اسلامی ایران را موجب تقابل قدرت‌های بزرگ با ایران و توطئه‌چینی‌های گوناگون، ازجمله محاصره اقتصادی کشور می‌دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۵.</ref> ایشان برخی دیگر از اهداف محاصره اقتصادی را ایجاد مانع در راه تحقق عدالت در ایران،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۴.</ref> ناتوان‌سازی [[دولت اسلامی]] در رسیدگی به محرومان،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۴۱.</ref> بازداشتن ملت ایران از حقوق مسلّم خود، همچون استرداد و محاکمه [[محمدرضا پهلوی]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۰۹.</ref> برمی‌شمرد. | ||
نخستین تحریم [[جمهوری اسلامی ایران]] پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امریکا، در پی [[تسخیر لانه جاسوسی آمریکا|تسخیر سفارت]] این کشور در ایران (۱۳ آبان ۱۳۵۸)، در واکنش به گروگان‌گیری اعضای سفارت و با هدف آزادی گروگان‌ها صورت گرفت.<ref>مقاله تسخیر لانه جاسوسی امریکا.</ref> اصلی‌ترین موارد تحریم در آن زمان، ممنوعیت واردات نفت از ایران، جلوگیری از صادرات قطعات یدکی و ابزارهای نظامی به ایران و مسدودکردن تمام دارایی‌های ایران در بانک‌های امریکایی بود.<ref>متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۵۳.</ref> موج دوم تحریم علیه ایران زمانی شکل گرفت که دولت امریکا به دلیل بمب‌گذاری در پایگاه نظامی این کشور در [[لبنان]] در اول آبان ۱۳۶۲، ایران را در فهرست کشورهای حامی [[تروریسم]] قرار داد و در پی آن، صادرات کلیه تجهیزات نظامی و کالاهای دارای مصارف دوگانه نظامی و غیر نظامی را به ایران ممنوع کرد و موجب محدودیت کمک‌های مالی، ازجمله اعطای وام بانک جهانی به ایران شد.<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری ایالات متحده امریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۰)، ۲۴۰؛ متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۵۵.</ref> در سال ۱۳۶۶ پس از درگیری مستقیم نظامی امریکا با ایران در [[خلیج فارس]]، تحریم‌های امریکا ضد ایران وارد مرحله جدیدی شد.<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری ایالات متحده امریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۰)، ۲۴۱.</ref> در این مرحله، امریکا در صدد کاهش صادرات نفت ایران به کشورهای غربی و محدودکردن تجارت آنها با ایران برآمد<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری ایالات متحده امریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۰)، ۲۴۱.</ref> و به برخی کشورها، مانند ژاپن نیز فشار آورد تا از روابط تجاری خود با ایران بکاهند.<ref>متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۵۸ ـ ۵۹.</ref> روند تحریم‌های اقتصادی علیه ایران از سال ۱۳۶۸ به بعد نیز ادامه داشت. | |||
نخستین تحریم [[جمهوری اسلامی ایران]] پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امریکا، در پی [[تسخیر لانه جاسوسی آمریکا|تسخیر سفارت]] این کشور در ایران (۱۳ آبان ۱۳۵۸)، در واکنش به گروگان‌گیری اعضای سفارت و با هدف آزادی گروگان‌ها صورت گرفت.<ref>مقاله تسخیر لانه جاسوسی امریکا.</ref> اصلی‌ترین موارد تحریم در آن زمان، ممنوعیت واردات نفت از ایران، جلوگیری از صادرات قطعات یدکی و ابزارهای نظامی به ایران و مسدودکردن تمام دارایی‌های ایران در بانک‌های امریکایی بود.<ref>متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۵۳.</ref> موج دوم تحریم علیه ایران زمانی شکل گرفت که دولت امریکا به دلیل بمب‌گذاری در پایگاه نظامی این کشور در [[لبنان]] در اول آبان ۱۳۶۲، ایران را در فهرست کشورهای حامی [[تروریسم]] قرار داد و در پی آن، صادرات کلیه تجهیزات نظامی و کالاهای دارای مصارف دوگانه نظامی و غیر نظامی را به ایران ممنوع کرد و موجب محدودیت کمک‌های مالی، ازجمله اعطای وام بانک جهانی به ایران شد.<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری ایالات متحده امریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۰)، ۲۴۰؛ متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۵۵.</ref> در سال ۱۳۶۶ پس از درگیری مستقیم نظامی امریکا با ایران در [[خلیج فارس]]، تحریم‌های امریکا ضد ایران وارد مرحله جدیدی شد.<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری [[ایالات متحده امریکا]] در رویارویی با جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۰)، ۲۴۱.</ref> در این مرحله، امریکا در صدد کاهش [[صادرات نفت ایران]] به کشورهای غربی و محدودکردن تجارت آنها با ایران برآمد<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری ایالات متحده امریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی (۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۰)، ۲۴۱.</ref> و به برخی کشورها، مانند ژاپن نیز فشار آورد تا از روابط تجاری خود با ایران بکاهند.<ref>متقی، تأثیر تحریم‌های امریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ۵۸ ـ ۵۹.</ref> روند تحریم‌های اقتصادی علیه ایران از سال ۱۳۶۸ به بعد نیز ادامه داشت. | |||
[[امام‌خمینی]]، با مغایردانستن تحریم اقتصادی با قوانین بین‌المللی<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۹۸.</ref> و ادعاهای بشردوستانه امریکا،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۸۶ و ۲۲۴</ref> به‌گرمی از آن استقبال کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۳۰.</ref> و تحریم را مایه بیداری و تلاش جوانان<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۳۲.</ref> و تحفه‌ای الهی نامید که افکار و توان نیروهای داخلی را به کار انداخت و از [[دولت]] و [[ارتش]] خواست در اقدامی پیش‌دستانه، دیگر کالاهای قدرت‌های استکباری را تحریم کنند تا کشور به [[خودکفایی]] برسد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۳.</ref> | [[امام‌خمینی]]، با مغایردانستن تحریم اقتصادی با قوانین بین‌المللی<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۹۸.</ref> و ادعاهای بشردوستانه امریکا،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۸۶ و ۲۲۴</ref> به‌گرمی از آن استقبال کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۳۰.</ref> و تحریم را مایه بیداری و تلاش جوانان<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۳۲.</ref> و تحفه‌ای الهی نامید که افکار و توان نیروهای داخلی را به کار انداخت و از [[دولت]] و [[ارتش]] خواست در اقدامی پیش‌دستانه، دیگر کالاهای قدرت‌های استکباری را تحریم کنند تا کشور به [[خودکفایی]] برسد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۳.</ref> | ||
==آثار و پیامدهای محاصره اقتصادی== | ==آثار و پیامدهای محاصره اقتصادی== | ||
تحریم‌های اقتصادی بی‌تأثیر نبوده و مشکلاتی، مانند محدودیت تجارت بین‌المللی ایران، سقوط ارزش ریال، قطع کمک نهادهای بین‌المللی و دشواری وضع اقتصادی و معیشتی مردم را به دنبال داشته‌است؛ اما بیشتر کارشناسان بر این نکته تأکید کرده‌اند که تحریم‌های امریکا تأثیری در تغییر رفتار ایران در جهت اهداف امریکا نداشته‌است.<ref>علیخانی، تحریم ایران، شکست یک سیاست، ۳۳۷.</ref> برخی سیاست‌مداران نیز، تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران را موفق و برخی دیگر ناموفق ارزیابی کرده‌اند.<ref>برژینسکی و دیگران، گزارش شورای روابط خارجی ایالات متحده، ضرورت بازنگری در سیاست امریکا در قبال ایران، ۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref> | تحریم‌های اقتصادی بی‌تأثیر نبوده و مشکلاتی، مانند محدودیت تجارت بین‌المللی ایران، سقوط ارزش ریال، قطع کمک نهادهای بین‌المللی و دشواری وضع اقتصادی و معیشتی مردم را به دنبال داشته‌است؛ اما بیشتر کارشناسان بر این نکته تأکید کرده‌اند که تحریم‌های امریکا تأثیری در تغییر رفتار ایران در جهت اهداف امریکا نداشته‌است.<ref>علیخانی، تحریم ایران، شکست یک سیاست، ۳۳۷.</ref> برخی سیاست‌مداران نیز، تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران را موفق و برخی دیگر ناموفق ارزیابی کرده‌اند.<ref>برژینسکی و دیگران، گزارش شورای روابط خارجی ایالات متحده، ضرورت بازنگری در سیاست امریکا در قبال ایران، ۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref> | ||