پرش به محتوا

افکار عمومی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۷: خط ۱۷:


== بی‌اعتنایی رژیم پهلوی به افکار عمومی ==
== بی‌اعتنایی رژیم پهلوی به افکار عمومی ==
فضای سیاسی عصر پهلوی به سبب خفقان و [[استبداد]] حاکم بر جامعه، [[دموکراسی]] واقعی نداشت<ref>خدایی، همه‌پرسی‌های رژیم شاه، ۲۱۰–۲۱۱.</ref> و مشارکت سیاسی و اجتماعی و نظارت عمومی بر عملکرد دستگاه حکومتی در حداقل ممکن قرار داشت.<ref>افضلی، دولت مدرن در ایران، ۳۲۳–۳۴۰.</ref> در این دوره پیوند و ارتباط میان مردم و رژیم، سست شده بود،<ref>روحانی، اهرم‌ها، سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی، ۱/۴۶۴.</ref> بنابراین حکومت با هدف جلب افکار عمومی، مظاهر، هنجارها و ارزش‌های دوران باستان را مهم و قابل توجه جلوه می‌داد و ترویج می‌کرد،<ref>افضلی، دولت مدرن در ایران، ۳۴۰–۳۴۵.</ref> اما این عملکرد، به دلیل هماهنگ‌نبودن با [[فرهنگ]] و اعتقادات مردم ایران، با شکست مواجه شد و همراهی افکار عمومی را در پی نداشت.{{ببینید|متن=ببینید|انجمن‌های ایالتی و ولایتی؛ جشن‌های ۲۵۰۰ساله؛ تاجگذاری شاه}}{{سخ}}
فضای سیاسی عصر پهلوی به سبب خفقان و [[استبداد]] حاکم بر جامعه، [[دموکراسی]] واقعی نداشت<ref>خدایی، همه‌پرسی‌های رژیم شاه، ۲۱۰–۲۱۱.</ref> و مشارکت سیاسی و اجتماعی و نظارت عمومی بر عملکرد دستگاه حکومتی در حداقل ممکن قرار داشت.<ref>افضلی، دولت مدرن در ایران، ۳۲۳–۳۴۰.</ref> در این دوره پیوند و ارتباط میان مردم و رژیم، سست شده بود،<ref>روحانی، اهرم‌ها، سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی، ۱/۴۶۴.</ref> بنابراین حکومت با هدف جلب افکار عمومی، مظاهر، هنجارها و ارزش‌های دوران باستان را مهم و قابل توجه جلوه می‌داد و ترویج می‌کرد،<ref>افضلی، دولت مدرن در ایران، ۳۴۰–۳۴۵.</ref> اما این عملکرد، به دلیل هماهنگ‌نبودن با [[فرهنگ]] و اعتقادات مردم ایران، با شکست مواجه شد و همراهی افکار عمومی را در پی نداشت.{{ببینید|متن=ببینید|انجمن‌های ایالتی و ولایتی| جشن‌های ۲۵۰۰ساله |تاجگذاری شاه}}{{سخ}}
امام‌خمینی این عدم همراهی افکار عمومی را در حوزه سیاست داخلی به دلیل تلاش رژیم در تغییر در احکام ضروری اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۹۹.</ref> برپایی جشن‌های حکومتی و صرف هزینه‌های گزاف و سرسام‌آور و ترویج بی‌بندوباری در جامعه،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۲۴–۱۲۷.</ref> نبود آزادی‌های سیاسی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۰۰ و ۳/۴۳۳.</ref> وجود خفقان در کشور،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۲۹.</ref> وجود [[فقر]] و نابسامانی‌های اقتصادی و اجتماعی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۸۵–۴۸۶.</ref> و [[فخرفروشی]] طبقه اشراف و غارت منابع کشور توسط آنها<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۷۳ و ۲۱۲.</ref> می‌دانست. ایشان با اینکه همواره از نبود شرایط مناسب برای انتشار افکار عمومی در [[مطبوعات]] و بازتاب دادخواهی و اظهار تظلم مردم انتقاد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۸۹.</ref> گاهی برای فعال نگه‌داشتن افکار عمومی، مردم را به قضاوت در خصوص عملکرد رژیم دعوت می‌کرد،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۴۲.</ref> به این جهت حکومت پهلوی با موج مخالفت افکار عمومی در سطح جامعه مواجه می‌شد. ایشان همکاری [[محمدرضا پهلوی]] با قدرت‌های استعماری و عقد قراردادها و پیمان‌های گوناگون با آنها را نیز ازجمله عوامل نارضایتی عمومی و همراه‌نشدن افکار عمومی با رژیم پهلوی برمی‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۶–۷ و ۵/۱۳۹ و ۱۴۰.</ref>{{سخ}}
امام‌خمینی این عدم همراهی افکار عمومی را در حوزه سیاست داخلی به دلیل تلاش رژیم در تغییر در احکام ضروری اسلام<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۹۹.</ref> برپایی جشن‌های حکومتی و صرف هزینه‌های گزاف و سرسام‌آور و ترویج بی‌بندوباری در جامعه،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۲۴–۱۲۷.</ref> نبود آزادی‌های سیاسی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۰۰ و ۳/۴۳۳.</ref> وجود خفقان در کشور،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۲۹.</ref> وجود [[فقر]] و نابسامانی‌های اقتصادی و اجتماعی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۸۵–۴۸۶.</ref> و [[فخرفروشی]] طبقه اشراف و غارت منابع کشور توسط آنها<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۷۳ و ۲۱۲.</ref> می‌دانست. ایشان با اینکه همواره از نبود شرایط مناسب برای انتشار افکار عمومی در [[مطبوعات]] و بازتاب دادخواهی و اظهار تظلم مردم انتقاد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۸۹.</ref> گاهی برای فعال نگه‌داشتن افکار عمومی، مردم را به قضاوت در خصوص عملکرد رژیم دعوت می‌کرد،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۴۲.</ref> به این جهت حکومت پهلوی با موج مخالفت افکار عمومی در سطح جامعه مواجه می‌شد. ایشان همکاری [[محمدرضا پهلوی]] با قدرت‌های استعماری و عقد قراردادها و پیمان‌های گوناگون با آنها را نیز ازجمله عوامل نارضایتی عمومی و همراه‌نشدن افکار عمومی با رژیم پهلوی برمی‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۶–۷ و ۵/۱۳۹ و ۱۴۰.</ref>{{سخ}}
رژیم پهلوی برای کاستن از فشار افکار عمومی در سال ۱۳۵۵ و تحت تأثیر سیاست خارجی [[آمریکا]]، طرح فضای باز سیاسی را در کشور به اجرا درآورد.<ref>کمالی، جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، ۲۱۲.</ref> امام‌خمینی این اقدام رژیم را ظاهرسازی، فریب افکار عمومی و ابزاری برای ابقای حکومت تفسیر کرد که مردم فریب آن را نخواهند خورد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۶۰–۲۶۱، ۴۶۴ و ۴/۲۶۷، ۴۲۳.</ref> ایشان معتقد بود [[تظاهرات]] مردم در روزهای [[تاسوعا]] و [[عاشورا]] بیان‌کننده این نکته است که اقدامات و نیرنگ‌های [[محمدرضا پهلوی]] نتوانست سبب جلب افکار عمومی به سمت حکومت غیرقانونی او شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۲۰۶، ۲۲۱–۲۲۲ و ۲۲۷.</ref> و در نهایت به بیداری افکار و احساسات عمومی در برابر مفاسد و جنایات پهلوی منجر گردید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۰۹، ۴۳۱–۴۳۳، ۴۷۳ و ۴/۱–۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|تظاهرات}}
رژیم پهلوی برای کاستن از فشار افکار عمومی در سال ۱۳۵۵ و تحت تأثیر سیاست خارجی [[آمریکا]]، طرح فضای باز سیاسی را در کشور به اجرا درآورد.<ref>کمالی، جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، ۲۱۲.</ref> امام‌خمینی این اقدام رژیم را ظاهرسازی، فریب افکار عمومی و ابزاری برای ابقای حکومت تفسیر کرد که مردم فریب آن را نخواهند خورد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۶۰–۲۶۱، ۴۶۴ و ۴/۲۶۷، ۴۲۳.</ref> ایشان معتقد بود [[تظاهرات]] مردم در روزهای [[تاسوعا]] و [[عاشورا]] بیان‌کننده این نکته است که اقدامات و نیرنگ‌های [[محمدرضا پهلوی]] نتوانست سبب جلب افکار عمومی به سمت حکومت غیرقانونی او شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۲۰۶، ۲۲۱–۲۲۲ و ۲۲۷.</ref> و در نهایت به بیداری افکار و احساسات عمومی در برابر مفاسد و جنایات پهلوی منجر گردید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۰۹، ۴۳۱–۴۳۳، ۴۷۳ و ۴/۱–۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|تظاهرات}}
خط ۲۳: خط ۲۳:
== هدایت افکار عمومی ==
== هدایت افکار عمومی ==
امام‌خمینی هدایت افکار عمومی در هنگام تصمیم‌گیری‌های کشور را ابزاری مؤثر برای پیشرفت همه‌جانبه کشور می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۲۷۹.</ref> و برای این هدایت و جهت‌دهی راهکارهایی در نظر می‌گرفت. ایشان آموزش صحیح برای تحول در افکار و فرهنگ مردم، دوری از گرایش‌های طاغوتی و هم‌رأیی و اتفاق عموم در جهت تحقق [[حکومت اسلامی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۴۸۰–۴۸۲؛ ۷/۱–۲ و ۸/۲۰۸–۲۰۹.</ref> و اطلاع‌رسانی صحیح<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۱ و ۱۶/۱۱۸.</ref> و گفتگوی صادقانه با مردم در خصوص مشکلات [[جامعه]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۱.</ref> را ازجمله راهکارهای هدایت افکار عمومی در جامعه می‌دانست و معتقد بود هر گونه تلاش در زمینه اصلاح و ارتقای افکار عمومی به منظور مصونیت‌بخشی در برابر توطئه‌های دشمنان قابل ستایش است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۷۱.</ref>{{سخ}}
امام‌خمینی هدایت افکار عمومی در هنگام تصمیم‌گیری‌های کشور را ابزاری مؤثر برای پیشرفت همه‌جانبه کشور می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۲۷۹.</ref> و برای این هدایت و جهت‌دهی راهکارهایی در نظر می‌گرفت. ایشان آموزش صحیح برای تحول در افکار و فرهنگ مردم، دوری از گرایش‌های طاغوتی و هم‌رأیی و اتفاق عموم در جهت تحقق [[حکومت اسلامی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۴۸۰–۴۸۲؛ ۷/۱–۲ و ۸/۲۰۸–۲۰۹.</ref> و اطلاع‌رسانی صحیح<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۱ و ۱۶/۱۱۸.</ref> و گفتگوی صادقانه با مردم در خصوص مشکلات [[جامعه]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۱.</ref> را ازجمله راهکارهای هدایت افکار عمومی در جامعه می‌دانست و معتقد بود هر گونه تلاش در زمینه اصلاح و ارتقای افکار عمومی به منظور مصونیت‌بخشی در برابر توطئه‌های دشمنان قابل ستایش است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۷۱.</ref>{{سخ}}
امام‌خمینی ابزارهایی را نیز برای اجرایی‌شدن هدایت افکار عمومی جامعه لازم می‌دانست که می‌توان آن‌ها را در دو حوزه کلانِ آموزش و فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی دسته‌بندی کرد. ایشان برای فرهنگ‌سازی و آموزشِ صحیح افکار عمومی در برابر دسیسه‌های [[دشمن]] به نهاد [[آموزش و پرورش]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۷۴–۷۵؛ ۱۰/۷۸–۸۳، ۲۳۲ و ۱۶/۴۹۵–۵۰۳.</ref> نهادهای فرهنگ‌ساز مانند [[سینما]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۱۷۶.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| فرهنگ؛ سینما}} [[هنر]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۱۴۵.</ref> و نهاد [[دانشگاه]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۴۳۲؛ ۸/۶۱ و ۱۷/۱۵۰.</ref> اهمیت می‌داد و در مقوله اطلاع‌رسانی صحیح به مردم، ابزارهایی مانند [[رسانه جمعی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۵۶؛ ۱۱/۱۹۵–۱۹۶ و ۱۳/۱۵۶–۱۵۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|مطبوعات}} [[صدا و سیما]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۹۹ و ۱۳/۱۵۷–۱۵۸.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| رادیو؛ تلویزیون}} و منابر مذهبی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۳۲ و ۳۴۶.</ref> را مؤثر می‌دانست.{{سخ}}
امام‌خمینی ابزارهایی را نیز برای اجرایی‌شدن هدایت افکار عمومی جامعه لازم می‌دانست که می‌توان آن‌ها را در دو حوزه کلانِ آموزش و فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی دسته‌بندی کرد. ایشان برای فرهنگ‌سازی و آموزشِ صحیح افکار عمومی در برابر دسیسه‌های [[دشمن]] به نهاد [[آموزش و پرورش]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۷۴–۷۵؛ ۱۰/۷۸–۸۳، ۲۳۲ و ۱۶/۴۹۵–۵۰۳.</ref> نهادهای فرهنگ‌ساز مانند [[سینما]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۱۷۶.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| فرهنگ | سینما}} [[هنر]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۱۴۵.</ref> و نهاد [[دانشگاه]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۴۳۲؛ ۸/۶۱ و ۱۷/۱۵۰.</ref> اهمیت می‌داد و در مقوله اطلاع‌رسانی صحیح به مردم، ابزارهایی مانند [[رسانه جمعی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۵۶؛ ۱۱/۱۹۵–۱۹۶ و ۱۳/۱۵۶–۱۵۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|مطبوعات}} [[صدا و سیما]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۹۹ و ۱۳/۱۵۷–۱۵۸.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| رادیو | تلویزیون}} و منابر مذهبی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۳۲ و ۳۴۶.</ref> را مؤثر می‌دانست.{{سخ}}
ایشان معتقد بود با اطلاع‌رسانی درست در خصوص اخبار و رویدادهای کشور می‌توان در مقابل هجمه‌های تبلیغاتی و مسموم رسانه‌های دشمن به مقابله پرداخت و ملت را از واقعیات جامعه آگاه کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۹.</ref> چنان‌که امروزه رسانه‌های گروهی در جهت‌دهی و تنظیم افکار عمومی نقشی بسزا دارند<ref>داوودی، در میانه دو انقلاب، ۶۲–۶۳.</ref> و از نظر برخی از صاحب‌نظران مهم‌ترین ابزار انتقال افکار و اطلاعات در جامعه‌اند.<ref>فخّار طوسی، امام‌خمینی و رسانه‌های گروهی، ۲۳۰.</ref>
ایشان معتقد بود با اطلاع‌رسانی درست در خصوص اخبار و رویدادهای کشور می‌توان در مقابل هجمه‌های تبلیغاتی و مسموم رسانه‌های دشمن به مقابله پرداخت و ملت را از واقعیات جامعه آگاه کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۹.</ref> چنان‌که امروزه رسانه‌های گروهی در جهت‌دهی و تنظیم افکار عمومی نقشی بسزا دارند<ref>داوودی، در میانه دو انقلاب، ۶۲–۶۳.</ref> و از نظر برخی از صاحب‌نظران مهم‌ترین ابزار انتقال افکار و اطلاعات در جامعه‌اند.<ref>فخّار طوسی، امام‌خمینی و رسانه‌های گروهی، ۲۳۰.</ref>
امام‌خمینی در این جهت، نقش جوانان، نخبگان و روشنفکران،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۴۲، ۲۵۳–۲۵۴، ۲۸۸، ۳۲۳ و ۴۳۷–۴۳۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| روشنفکری}} اهل هنر و قلم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۲۱ و ۱۵۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| نویسندگان}} حوزویان،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۴۹، ۱۶۲ و ۱۰/۱۴۵–۱۴۶.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|روحانیت؛ طلاب}} و دانشگاهیان<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۲۸۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| دانشجویان}} را در شکل‌دهی به افکار عمومی ملت و همسوکردن آنان با منافع کشور و [[اسلام]] برجسته و قابل توجه ارزیابی می‌کرد.{{سخ}}
امام‌خمینی در این جهت، نقش جوانان، نخبگان و روشنفکران،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۴۲، ۲۵۳–۲۵۴، ۲۸۸، ۳۲۳ و ۴۳۷–۴۳۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| روشنفکری}} اهل هنر و قلم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۲۱ و ۱۵۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| نویسندگان}} حوزویان،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۴۹، ۱۶۲ و ۱۰/۱۴۵–۱۴۶.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|روحانیت | طلاب}} و دانشگاهیان<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۲۸۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| دانشجویان}} را در شکل‌دهی به افکار عمومی ملت و همسوکردن آنان با منافع کشور و [[اسلام]] برجسته و قابل توجه ارزیابی می‌کرد.{{سخ}}
هر اندازه توجه و اهمیت به افکار عمومی و هدایت آن به سوی اهداف و مقاصد هر نظام سیاسی و حکومتی لازم و مهم قلمداد می‌شود<ref>فاضلی، مشارکت سیاسی و تشکل، جنبه‌های نظری و جایگاه، ۳۸۱.</ref> به همان اندازه توجه‌نکردنِ دولت‌ها به افکار عمومی می‌تواند آثار زیانباری بر حاکمیت سیاسی و اجتماعی داشته باشد،<ref>سووی، افکار عمومی و اثر آن در زندگی اجتماعی، ۲۲۲.</ref> بنابراین [[امام‌خمینی]] معتقد بود اگر دولت‌ها اهمیتی برای افکار عمومی ملت خویش قائل نشوند یا به تبلیغات غیر واقعی و بر خلاف جریان افکار عموم مردم بپردازند، نه تنها مردم را همراه با برنامه‌ها و اهداف خود نمی‌بینند، بلکه چندی بعد، خواست عمومی را در مقابل خود خواهند یافت. به نظر ایشان نمونه بارز این موضوع توجه‌نکردن [[حکومت پهلوی]] به مخالفت ملت در حمایت از [[اسرائیل]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۳۹.</ref> و همسویی با سیاست‌های آمریکا<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۶.</ref> بود.
هر اندازه توجه و اهمیت به افکار عمومی و هدایت آن به سوی اهداف و مقاصد هر نظام سیاسی و حکومتی لازم و مهم قلمداد می‌شود<ref>فاضلی، مشارکت سیاسی و تشکل، جنبه‌های نظری و جایگاه، ۳۸۱.</ref> به همان اندازه توجه‌نکردنِ دولت‌ها به افکار عمومی می‌تواند آثار زیانباری بر حاکمیت سیاسی و اجتماعی داشته باشد،<ref>سووی، افکار عمومی و اثر آن در زندگی اجتماعی، ۲۲۲.</ref> بنابراین [[امام‌خمینی]] معتقد بود اگر دولت‌ها اهمیتی برای افکار عمومی ملت خویش قائل نشوند یا به تبلیغات غیر واقعی و بر خلاف جریان افکار عموم مردم بپردازند، نه تنها مردم را همراه با برنامه‌ها و اهداف خود نمی‌بینند، بلکه چندی بعد، خواست عمومی را در مقابل خود خواهند یافت. به نظر ایشان نمونه بارز این موضوع توجه‌نکردن [[حکومت پهلوی]] به مخالفت ملت در حمایت از [[اسرائیل]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۳۹.</ref> و همسویی با سیاست‌های آمریکا<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۶.</ref> بود.


۲۱٬۳۲۴

ویرایش