قائم‌مقام رهبری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قائم مقام رهبری''' روند انتخاب [[حسینعلی منتظری]] به جانشینی رهبری از سوی [[مجلس خبرگان رهبری|خبرگان]] و کناره‌گیری وی.

امام‌خمینی در دوم فروردین ۱۳۶۸ در پیامی خطاب به مهاجران جنگ تحمیلی از همراهی غرب و شرق در نابودی اسلام نوشت که آنان به کمک افراد خودفروخته از [[منافق|منافقان]] و [[لیبرال]]‌ها ‏و [[بی‌دین]]‌ها، دست به کشتن [[روحانیان]] و افراد بی‌گناه می‌زنند و با نفوذ در اداره‌ها و بیوت افرادِ ساده‌اندیش حرف خود را از زبان آنان می‌زنند. ایشان در پایان تهدید کرد با هیچ‌کس پیمان برادری نبسته و دوستی‌اش با افراد، بستگی به درستی راه آنان دارد و اندرز داد که به جای دفاع از منافقان از [[شهدا|شهدایی]] که به دست این گروه کشته شده‌اند دفاع شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۵–۳۲۶.</ref>

 

 

امام‌خمینی یکی از نقاط ضعف منتظری به عنوان قائم‌مقام رهبری را رسوخ و نفوذ سیدمهدی هاشمی و جریان وابسته به وی و نیز نفوذ افراد و گروه‌های منحرف و مخالف نظام در بیت منتظری شمرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۳۰–۳۳۱ و ۳۳۴–۳۳۵.</ref> هاشمی ـ از نزدیکان منتظری و برادر داماد وی [[سیدهادی هاشمی]] ـ از پیش از انقلاب اسلامی، متهم به تندروی و قتل افراد بی‌گناه بود.<ref>طاهری خرم‌آبادی، خاطرات آیت‌الله سیدحسن خرم‌آبادی، ۲/۱۳۳–۱۳۵.</ref> نخستین هشدار امام‌خمینی به منتظری برای پاکسازی بیت خود از اشخاص منحرف پیش از قائم‌مقامی وی بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۶–۷؛ محمدی ری‌شهری، سنجه، ۴۷.</ref> یاران امام‌خمینی نیز نگران این مسئله بودند؛ ازجمله پس از انتخاب منتظری برای رهبری آینده، نگرانی خبرگان از بیت منتظری، به او منتقل شد. مشکینی در نامه‌ای خطاب به وی ضمن ابراز ارادت به او، دربارهٔ بیت و برخی از حواشی و محصورشدن او در میان افراد خاص ابراز نگرانی کرد.<ref>منتظری، خاطرات، ۲/۹۲۱–۹۲۴.</ref> سیداحمد خمینی نیز در نامه‌ای به منتظری دربارهٔ سوء استفاده اطرافیان از دفتر و خود ایشان هشدار داد.<ref>منتظری، خاطرات، ۲/۹۳۰–۹۳۵.</ref> چهار ماه پیش از بازداشت هاشمی، امام‌خمینی به واسطه [[سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی]] امام‌جمعه اصفهان به منتظری پیام داد و اخراج نفوذی‌ها ازجمله هاشمی از دفتر و بیت را خواستار شد که وی نه تنها توجه نکرد، بلکه به طاهری که از علاقه‌مندان بسیار جدی منتظری بود، غضب کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، سنجه، ۵۷–۵۸؛ خمینی، کیهان.</ref> امام‌خمینی چندین بار دیگر با افراد گوناگون ازجمله فرزند خود سیداحمد خمینی، [[سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها]] و [[سران قوای سه‌گانه]] از منتظری خواست که بیت خود را پاکسازی و هاشمی را بیرون کند که فایده‌ای نبخشید.<ref>خمینی، کیهان؛ مؤسسه اندیشه اسلامی، امام‌خمینی، رهبری و مسئله قائم‌مقامی، ۳۴۵–۳۴۶.</ref> [[مهدی کروبی]]، [[سیدمهدی امام‌جمارانی]] و [[سیدحمید روحانی]] نیز در نامه‌ای مفصل به منتظری اعلام کردند تا منابع خبری و تشکیلات وی اصلاح نشود، هیچ کاری دربارهٔ ایشان ثمربخش نخواهد بود.<ref>منتظری، خاطرات، ۲/۱۲۵۲–۱۲۶۰؛ روحانیون مبارز تهران، مجموعه بیانیه‌های روحانیون مبارز تهران از فروردین 1367 تا خرداد 1369، ۸۵–۸۸.</ref> دیگران ازجمله [[محمدمهدی ربانی املشی]] نیز که از خویشان منتظری (پدر همسر محمد منتظری) بود تلاش کرد مانع این گروه در تحریک منتظری شود اما نتوانست و آنان به او میدان نمی‌دادند و خودشان نزدیک‌تر بودند<ref>هاشمی رفسنجانی، صلح و توسعه، ۱۰۶.</ref> و حتی برای دوربودن هاشمی از دفتر منتظری، پیشنهاد سفارت وی در یکی از کشورها داده شد و نپذیرفتند.<ref>هاشمی رفسنجانی، صلح و توسعه، ۱۰۷.</ref>

حضور و نفوذ افراد یادشده به‌ویژه هاشمی موجب بدبینی منتظری به مسئولان نظام<ref>خمینی، رنجنامه، ۲۴؛ روحانیون مبارز تهران، مجموعه بیانیه‌های روحانیون مبارز تهران از فروردین 1367 تا خرداد 1369، ۸۶–۸۷.</ref> و تکروی او<ref>مهدوی کنی، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ۳۵۹.</ref> شد و باعث شد وی به جای افراد منافق و محارب، به نهادهای انقلابی ازجمله [[دادگاه‌های انقلاب]] و چهره‌های مؤمن و متعهد نظام به‌شدت اعتراض کند.<ref>روحانیون مبارز تهران، مجموعه بیانیه‌های روحانیون مبارز تهران از فروردین 1367 تا خرداد 1369، ۸۶–۸۷.</ref> امام‌خمینی افزون بر هاشمی، از منافقان و لیبرال‌ها که با بیت ارتباط داشتند و اهداف خود را تعقیب می‌کردند، یاد کرده و از وی راندن آنان را خواسته‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۳۰ و ۳۳۴–۳۳۵.</ref>

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس در جلسه ۲۰ فروردین ۱۳۶۸ دراین‌باره برای نمایندگان به‌طور مشروح سخن گفت و وجود اختلاف در حاکمیت نظام را نفی کرد و [[مصلحت]] نظام را در استعفای منتظری از قائم‌مقامی دانست و تأکید کرد مردم و خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی تابع امام‌خمینی‌اند و مشکلی در میان نیست.<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۷۸–۷۹.</ref> [[مجمع روحانیون مبارز]] با صدور بیانیه‌ای مشروح در ۲۸/۱/۱۳۶۸ ضمن حمایت از امام‌خمینی به خطر نفوذ دشمن در نهادها و بیت شخصیت‌ها هشدار داد و نفوذ سیدمهدی هاشمی و دست‌اندرکارانِ وی را از علت‌های جدایی منتظری از [[نظام جمهوری اسلامی]] شمرد.<ref>روحانیون مبارز تهران، مجموعه بیانیه‌های روحانیون مبارز تهران از فروردین 1367 تا خرداد 1369، ۸۵–۸۸.</ref> گزارش نصب و برکناری قائم‌مقام رهبری در قالب [[رنجنامه]] به قلم سیداحمد خمینی خطاب به منتظری منتشر شد و روزنامه‌ها آن را بازتاب دادند و بعدها [[محمد محمدی ری‌شهری]] وزیر اطلاعات و متصدی پرونده هاشمی نیز در دو کتاب سنجه انصاف و خاطره‌ها ماجرا را شرح داد. در برابر، منتظری و برخی از طرفداران او با نگارش خاطرات و پاسخ به رنجنامه از او دفاع کردند.

* محمدصادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10008/81/ قائم مقام رهبری]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۸، ص۸۱-۹۸.

 

[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده]]