سیدابوالفضل موسوی تبریزی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدابوالفضل سیدریحانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۴ش |
| زادگاه | تبریز |
| تاریخ وفات | ۲۵ فروردین ۱۳۸۲ |
| محل دفن | قم/حرم حضرت معصومه(س) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علی‌اکبر مشکینی، حسینعلی منتظری، سیدکاظم شریعتمداری، امام‌خمینی، عباسعلی شاهرودی و... |
| محل تحصیل | تبریز و قم |
| تألیفات | رسالة فی ولایة الفقیه |
| سایر | تدریس در حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، حمایت از نهضت امام‌خمینی، نماینده مجالس خبرگان قانون اساسی، خبرگان رهبری و شورای اسلامی، ریاست دیوان عالی کشور، مشاور رئیس قوه قضائیه، عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و... |
سیدابوالفضل موسوی تبریزی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد و تحصیل
سیدابوالفضل سیدریحانی معروف به موسوی تبریزی در ۱۳۱۴ش در تبریز دیده به جهان گشود.[۱] پدرش سیدرضا موسوی از علمای بنام تبریز بود.
سیدابوالفضل موسوی دوران ابتدایی را در تبریز طی کرد. آنگاه وارد مدرسه حسن پاشا در تبریز شد و ادبیات عرب (علم نحو) را نزد رسول شاهرودی خواند و چندی نیز از درس شیخ حنیف[۲] و میرزاعلی عطار بهره برد.[۳] در سال ۱۳۳۱ش به قم رفت و رسایل و مکاسب را نزد علی‌اکبر مشکینی و کفایه را نزد حسینعلی منتظری آموخت. هم‌زمان از بحث‌های اخلاقی علی‌اکبر مشکینی بهره‌مند می‌شد. او آنگاه در دوره سوم درس خارج اصول امام‌خمینی حاضر شد و آن درس را تقریر کرد. در آن درس با محمد مؤمن، محمدعلی گرامی و محسن تهرانی هم‌مباحثه بود. درس خارج فقه را هم نزد سیدکاظم شریعتمداری خواند و آن درس را نیز تقریر کرد. مدت کوتاهی هم در درس خارج فقه امام‌خمینی و عباسعلی شاهرودی حضور یافت.[۴] او سپس به تدریس شرح لمعه و مکاسب در حوزه علمیه قم پرداخت.[۵]
فعالیت مبارزاتی
موسوی تبریزی در سال‌های ۱۳۴۱-۱۳۴۳ در اغلب سخنرانی‌های امام‌خمینی در قم حضور می‌یافت.[۶] همچنین امضای او زیر اغلب اعلامیه‌های آنان در پشتیبانی از امام‌خمینی دیده می‌شود؛ ازجمله اعلامیه جمعی از فضلا و محصلان آذربایجانی حوزه علمیه قم به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت در سال ۱۳۴۴ش در انتقاد از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور و تأکید بر خلاف قانون و شرع بودن آن و ضرورت بازگرداندن ایشان به کشور.[۷] و ارسال تلگراف به امام‌خمینی در مهر ۱۳۴۴ در محکومیت مجدد تبعید ایشان به خارج از کشور و اظهار خوشحالی از حضور ایشان در نجف اشرف.[۸]
موسوی تبریزی که میان مردم تبریز از موقعیت خوبی برخوردار بود[۹] و با مردم و روحانیان آذربایجان ارتباط داشت،.[۱۰] در سال‌های نهضت امام‌خمینی (۱۳۴۳-۱۳۵۷ش) به تبریز سفر می‌کرد و جلساتی را به‌صورت سیار برگزار می‌نمود و در آن جلسات به تبیین اهداف نهضت امام‌خمینی می‌پرداخت. در یکی از آن جلسات، از امام‌خمینی با عنوان «حضرت آیت‌الله آقای خمینی رجل مجتهد عادل یعرفه کل الناس» نام برد که با استقبال مردم مواجه شد.[۱۱]
او که از ۱۳۴۷ش به عضویت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در آمده بود،.[۱۲] در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ از روحانیان فعال بود و با سخنرانی‌های انتقادی، به مبارزه علیه حکومت پهلوی ادامه می‌داد. در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ با ایراد سخنرانی افشاگرانه در مسجد سیدحمزه تبریز، به انتقاد از اقدامات حکومت پهلوی در سرکوب مبارزات مردم به‌خصوص سرکوب قیام ۱۹ دی قم و نیز انتشار مقاله موهن احمد رشیدی مطلق علیه امام‌خمینی پرداخت و مردم را به اعتراض علیه رژیم پهلوی فراخواند. پس از آن، تحت تعقیب قرار گرفت، لذا شبانه به قم منتقل شد و مبارزات سیاسی خود را در آن شهر ادامه داد.[۱۳] امضای او ذیل اغلب بیانیه‌ها، اعلامیه‌ها و نامه‌های جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دیده می‌شود.[۱۴]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
سیدابوالفضل موسوی تبریزی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در کلاس‌های قضایی و دادگستری پرداخت.[۱۵] وی در سال ۱۳۵۸ ش همراه با روحانیانی چون محسن دوزدوزانی، مسلم ملکوتی و مرتضی بنی‌فضل ستادی را موسوم به «ستاد تبلیغات» در قم برای اعزام روحانیان به سراسر کشور به‌ویژه آذربایجان برای تبیین اهداف نظام اسلامی تأسیس کرد. این ستاد با تشکیل «دفتر تبلیغات اسلامی» در قم به فعالیت‌های تبلیغی ادامه داد و پس از آن تعطیل شد.[۱۶] او در همان سال در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی از استان آذربایجان شرقی نامزد شد و توانست به آن مجلس راه یابد.[۱۷] او در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تبریز به نمایندگی برگزیده شد.[۱۸] وی در آن دوره در کمیسیون قضایی عضویت داشت.[۱۹] در دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی هم بار دیگر از سوی مردم تبریز به نمایندگی انتخاب شد.[۲۰] و در آن دوره هم عضو کمیسیون قضایی بود.[۲۱] او در اولین دوره مجلس خبرگان رهبری هم از سوی مردم استان آذربایجان شرقی به نمایندگی برگزیده شد و در دوره‌های دوم و سوم آن مجلس نیز همچنان نمایندگی مردم آن استان را بر عهده داشت.[۲۲]
موسوی تبریزی که در ۹ مهر ۱۳۶۳ از امام‌خمینی اجازه تصدی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده بود،[۲۳] پس از پایان دوره دوم مجلس شورای اسلامی به قوه قضائیه رفت و به سمت ریاست دیوان عالی کشور منصوب شد و هم‌زمان مشاورت عالی رئیس قوه قضائیه را بر عهده داشت.[۲۴] هم‌زمان از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و به تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت[۲۵] و رساله فی ولایه الفقیه از آثار علمی اوست.
درگذشت
موسوی تبریزی در ۲۵ فروردین ۱۳۸۲ درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط میرزا جواد آقا تبریزی در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۲۶]
پانویس
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۲۰۰؛ مشروح مذاکرات...، ج۴، ص۳۹۷.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۵۵-۵۵۶.
- ↑ صالح، ج۳، ص۴۶۷.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۵۵-۵۵۶.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله موسوی تبریزی»، ص۱۲۲.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۵۶.
- ↑ دوانی، ج۵، ص۱۵۰-۱۵۳؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۳۲-۱۳۳.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۷۸- ۱۷۳؛ دوانی، ج۵، ص۱۵۸-۱۵۹؛ سیر مبارزات امام در آیینه...، ج۵، ص۳۷۲-۳۶۹.
- ↑ خاطرات آیت‌الله شیخ...، ص۲۱۷.
- ↑ صالح، ج۱، ص۶۴.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۵۸.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۶۰.
- ↑ صالح، ج۳، ص۴۶۸.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۹۱- ۲۹۲، ۴۰۳-۴۰۵، ۴۴۹-۴۵۰، ۴۵۹-۴۶۲، ۴۸۱-۴۸۲، ۴۹۷-۴۹۸، ۵۰۷، ۵۲۵، ۵۲۸-۵۲۹ و ۵۳۲-۵۳۵.
- ↑ مشروح مذاکرات مجلس...، ص۳۹۷.
- ↑ خاطرات مسلم ملکوتی، ص۲۱۴-۲۱۸.
- ↑ مشروح مذاکرات...، ج۴، ص۳۹۷.
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۷۳.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۶۱.
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۲۰۰.
- ↑ خبرگان ملت، ج ۲، ص۵۶۱.
- ↑ خبرگان ملت، ج۲، ص۵۶۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۸۳.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله...»، ص۱۲۲.
- ↑ صالح، ص۴۶۸.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله...» ص۱۲۲.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات آیت‌الله شیخ مرتضی بنی‌فضل (۱۳۸۶)، تدوین: عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات مسلم ملکوتی (۱۳۸۵)، تدوین: عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خبرگان رهبری: معرفی نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۸۰)، ج۲، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- «درگذشتگان: آیت‌الله موسوی تبریزی» (۱۳۸۲)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۸۴.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صالح، سیدمحسن (۱۳۸۵)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۱ و ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱۲ و۱۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی (از آغاز انقلاب اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری) (۱۳۷۸)، تهران، اداره تبلیغات و انتشارات مجلس شورای اسلامی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک (۱۳۹۳)، ج۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۸: آیت‌الله‌العظمی محمد فاضل لنکرانی (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.