Image-reviewer، confirmed، templateeditor
۷۲۱
ویرایش
E.shahabi
۱۴ آذر ۱۴۰۱ عضو شد
جز
←مقدمه
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جز (←مقدمه) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جنگ تحمیلی'''، تجاوز نظامی [[عراق]] به [[جمهوری اسلامی ایران]] از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تا ۲۹ تیر ۱۳۶۷. | '''جنگ تحمیلی'''، تجاوز نظامی [[عراق]] به [[جمهوری اسلامی ایران]] از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تا ۲۹ تیر ۱۳۶۷. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
ایران پیش از اسلام شاهد جنگ‌های طولانی و هفتصد ساله با رومیان بوده است<ref>مقتدر، جنگ‌های هفتصد ساله ایران و روم، ۳ـ۹، ۱۷۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۴/۹۹ و ۱۲۰.</ref> در قرن‌های اخیر نیز در زمان [[صفویه]] و [[قاجار]]با روسیه تزاری و امپراتوری عثمانی جنگیده است و طی دو جنگ بزرگ میان [[روسیه]] و ایران بخش‌های گسترده‌ای از ایران طی [[قراردادگلستان]] در ۱۸۱۳م<ref>نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، ۱/۲۵۴ـ۲۵۶؛ مدنی، ۱/۳۸.</ref> و [[ترکمنچای|قراردادهای ترکمنچای]] در ۱۸۲۸م/ ۱۲۴۳ق به روسیه تزاری ملحق شد.<ref>نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، ۲/۱۷۹.</ref> همچنین درگیری [[ایران]] و [[افغانستان]] در سال‌های ۱۲۴۵ـ۱۲۵۷ش با دخالت [[انگلستان]] به سود افغانستان به جداشدن هرات از ایران انجامید.<ref>نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، ۲/۲۱۰ـ۲۱۳.</ref> ایران در جنگ جهانی اول [۱۲۹۳ش/ ۱۹۱۴م]<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱/۶۲.</ref> و دوم [۱۳۲۰ش/ ۱۹۴۱م] با وجود اعلام بی‌طرفی، به دست نظامیان متفقین اشغال شد<ref>ضیایی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی، ۶۶ـ۶۷.</ref> | ایران پیش از اسلام شاهد جنگ‌های طولانی و هفتصد ساله با رومیان بوده است<ref>مقتدر، جنگ‌های هفتصد ساله ایران و روم، ۳ـ۹، ۱۷۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۴/۹۹ و ۱۲۰.</ref> در قرن‌های اخیر نیز در زمان [[صفویه]] و [[قاجار]]با روسیه تزاری و امپراتوری عثمانی جنگیده است و طی دو جنگ بزرگ میان [[روسیه]] و ایران بخش‌های گسترده‌ای از ایران طی [[قراردادگلستان]] در ۱۸۱۳م<ref>نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، ۱/۲۵۴ـ۲۵۶؛ مدنی، ۱/۳۸.</ref> و [[ترکمنچای|قراردادهای ترکمنچای]] در ۱۸۲۸م/ ۱۲۴۳ق به روسیه تزاری ملحق شد.<ref>نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، ۲/۱۷۹.</ref>{{سخ}} | ||
همچنین درگیری [[ایران]] و [[افغانستان]] در سال‌های ۱۲۴۵ـ۱۲۵۷ش با دخالت [[انگلستان]] به سود افغانستان به جداشدن هرات از ایران انجامید.<ref>نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، ۲/۲۱۰ـ۲۱۳.</ref> ایران در جنگ جهانی اول [۱۲۹۳ش/ ۱۹۱۴م]<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱/۶۲.</ref> و دوم [۱۳۲۰ش/ ۱۹۴۱م] با وجود اعلام بی‌طرفی، به دست نظامیان متفقین اشغال شد<ref>ضیایی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی، ۶۶ـ۶۷.</ref>{{سخ}} | |||
عراق، پیش از تأسیس امپراتوری عثمانی بخشی از ایران بود و خاندان آق‌قویونلو بر آن حکومت می‌کردند. [[امپراتوری عثمان]]ی بر آن بود که عراق را در سال ۱۰۳۸ق/ ۱۶۳۸م جزئی از حکومت خود کند که منجر به جنگ‌های خونین چهارصدساله از قرن دهم تا سیزدهم قمری میان دو کشور شد. در بیشتر نبردهای میان ایران و عثمانی، عثمانی مهاجم بود و ایران یا با انگیزه دفاع یا با هدف تصرف زمین‌های ازدست‌رفته مبادرت به جنگ می‌کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۵۳۵ـ۵۳۶.</ref> امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۲۱م تجزیه شد و عراق اعلام استقلال کرد؛ ولی اختلافات ایران و عراقِ جدید این بار بر سر حقوق اتباع ایرانی در عراق و مسئله اروندرود که از گذشته نیز میان ایران و عثمانی بر سر آن اختلاف بود، خود را نشان داد.<ref>درویشی، جنگ ایران و عراق، ۲۱ـ۲۲.</ref> | عراق، پیش از تأسیس امپراتوری عثمانی بخشی از ایران بود و خاندان آق‌قویونلو بر آن حکومت می‌کردند. [[امپراتوری عثمان]]ی بر آن بود که عراق را در سال ۱۰۳۸ق/ ۱۶۳۸م جزئی از حکومت خود کند که منجر به جنگ‌های خونین چهارصدساله از قرن دهم تا سیزدهم قمری میان دو کشور شد. در بیشتر نبردهای میان ایران و عثمانی، عثمانی مهاجم بود و ایران یا با انگیزه دفاع یا با هدف تصرف زمین‌های ازدست‌رفته مبادرت به جنگ می‌کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۵۳۵ـ۵۳۶.</ref> امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۲۱م تجزیه شد و عراق اعلام استقلال کرد؛ ولی اختلافات ایران و عراقِ جدید این بار بر سر حقوق اتباع ایرانی در عراق و مسئله اروندرود که از گذشته نیز میان ایران و عثمانی بر سر آن اختلاف بود، خود را نشان داد.<ref>درویشی، جنگ ایران و عراق، ۲۱ـ۲۲.</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
[[اروندرود]] از به‌هم‌پیوستن دو رود دجله و فرات به وجود می‌آید و طول آن نود کیلومتر و بخش اعظم آب آن از رودخانه‌های ایران به‌ویژه رود کارون تأمین می‌شود.<ref>بهداروند و سوداگر، جنگ از نگاهی دیگر، ۳۲۲.</ref> در تیر ۱۳۱۶ش/ ۱۹۳۷م، عهدنامه‌ای میان وزیر امور خارجه وقت عراق [[ناجی الاصیل]] و [[عنایت‌الله سمیعی]] وزیر امور خارجه ایران امضا شد و در سال ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸م به تصویب مجالس دو کشور رسید و اسناد آن میان دو کشور مبادله شد. در این عهدنامه پروتکل ۱۹۱۳م و صورت جلسات کمیسیون تحدید ۱۹۱۴م مبنای تعیین مرز زمینی دو کشور قرار گرفت و برای نخستین بار به واژه تالوِوگ (خط القعر) برای منطقه اروند اشاره شد.<ref>درویشی، جنگ ایران و عراق، ۲۴.</ref> | [[اروندرود]] از به‌هم‌پیوستن دو رود دجله و فرات به وجود می‌آید و طول آن نود کیلومتر و بخش اعظم آب آن از رودخانه‌های ایران به‌ویژه رود کارون تأمین می‌شود.<ref>بهداروند و سوداگر، جنگ از نگاهی دیگر، ۳۲۲.</ref> در تیر ۱۳۱۶ش/ ۱۹۳۷م، عهدنامه‌ای میان وزیر امور خارجه وقت عراق [[ناجی الاصیل]] و [[عنایت‌الله سمیعی]] وزیر امور خارجه ایران امضا شد و در سال ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸م به تصویب مجالس دو کشور رسید و اسناد آن میان دو کشور مبادله شد. در این عهدنامه پروتکل ۱۹۱۳م و صورت جلسات کمیسیون تحدید ۱۹۱۴م مبنای تعیین مرز زمینی دو کشور قرار گرفت و برای نخستین بار به واژه تالوِوگ (خط القعر) برای منطقه اروند اشاره شد.<ref>درویشی، جنگ ایران و عراق، ۲۴.</ref> | ||