۱۶٬۴۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اخلاص'''، پاک‌کردن [[نیت]] برای [[خداوند]] و پیراستن از هر گونه آمیختگی. | '''اخلاص'''، پاک‌کردن [[نیت]] برای [[خداوند]] و پیراستن از هر گونه آمیختگی. | ||
[[امام‌خمینی]]، اخلاص را تصفیه عمل از هر گونه آمیختگی با غیر حق و حقیقت اخلاص را تصفیه عمل از هر آمیختگی می‌داند و باور دارد تا زمانی که بنده از قیود [[انانیت]] خارج نشود، به اخلاص حقیقی راه نمی‌یابد و اخلاص را بااهمیت‌ترین آداب [[عبادات]] و خالص‌کردن نیت از تمام مراتب [[شرک]] و مراقبت از نیت خالص را از امور دشوار می‌داند. | |||
امام‌خمینی اخلاص را به اخلاص در عمل، در صفت و در ذات تقسیم و برای اخلاص عملی مراتبی چون تصفیه عمل از شائبه رضای مخلوق و تصفیه عمل از ترس از عذاب‌های اخروی بر می‌شمارد. | |||
امام‌خمینی نشانه اخلاص را آن می‌داند که در صورت اطلاع مردم از آن عمل، نشاطی در [[قلب]] حاصل نشود. و برای آن آثاری چون حصول حکمت در [[قلب]] و ایمنی از وسوسه [[شیطان]] برمی‌شمارد و راه‌های تحصیل اخلاص را منحصر به [[تهذیب نفس|اصلاح نفس]] و ملکات آن می‌داند و [[حب دنیا]] و حب جاه را از آفات اخلاص و شرک، [[عجب]] و [[ریا]] را ازجمله موانع اخلاص می‌داند. | |||
==معنای لغوی و اصطلاحی== | ==معنای لغوی و اصطلاحی== | ||
اخلاص به معنای پاک‌کردن و سالم‌ساختن از آمیختگی<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۷/۲۶.</ref> یا اعتقاد خالص به [[توحید|یکتایی خداوند]]<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۴/۱۸۶.</ref> است. برخی اخلاص در اطاعت را ترک [[ریا]] معنا کرده‌اند.<ref>جوهری، الصحاح، ۳/۱۰۳۷.</ref> در اصطلاح [[اخلاق|اخلاقی]] به معنای پالایش نیت از همه شوائب<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، ۲/۴۱۳.</ref> و پاک‌کردن دل از آلودگیهای تیرهکننده<ref>جرجانی، کتاب التعریفات، ۵؛ تهانوی، موسوعة کشاف، ۱/۱۲۲-۱۲۳.</ref> است. در اصطلاح [[عرفان|عرفانی]]، افزون بر معنای یادشده، آن را پیراستگی عمل از هر گونه آمیختگی شمرده‌اند.<ref>انصاری، منازل السائرین، ۶۲.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز در اصطلاح عرفانی، اخلاص را تصفیه عمل از هر گونه آمیختگی با غیر حق می‌داند<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۲۸.</ref>؛ به گونه‌ای‌که انسان باطن خود را از هر چه جز خداست، پاک کند.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۲۷.</ref> | اخلاص به معنای پاک‌کردن و سالم‌ساختن از آمیختگی<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۷/۲۶.</ref> یا اعتقاد خالص به [[توحید|یکتایی خداوند]]<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۴/۱۸۶.</ref> است. برخی اخلاص در اطاعت را ترک [[ریا]] معنا کرده‌اند.<ref>جوهری، الصحاح، ۳/۱۰۳۷.</ref> در اصطلاح [[اخلاق|اخلاقی]] به معنای پالایش نیت از همه شوائب<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، ۲/۴۱۳.</ref> و پاک‌کردن دل از آلودگیهای تیرهکننده<ref>جرجانی، کتاب التعریفات، ۵؛ تهانوی، موسوعة کشاف، ۱/۱۲۲-۱۲۳.</ref> است. در اصطلاح [[عرفان|عرفانی]]، افزون بر معنای یادشده، آن را پیراستگی عمل از هر گونه آمیختگی شمرده‌اند.<ref>انصاری، منازل السائرین، ۶۲.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز در اصطلاح عرفانی، اخلاص را تصفیه عمل از هر گونه آمیختگی با غیر حق می‌داند<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۲۸.</ref>؛ به گونه‌ای‌که انسان باطن خود را از هر چه جز خداست، پاک کند.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۲۷.</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۴: | ||
امام‌خمینی ارزش عمل را به خلوص در نیت آن می‌داند و معتقد است کمال و نقص عمل تابع کمال و نقص نیت است؛ زیرا نیت، صورت کامل و جنبه ملکوتی عمل را می‌سازد<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۳۱.</ref>؛ وگرنه صورت ظاهری عمل افراد عادی با اولیای الهی فرقی ندارد؛ مانند گرسنگی و روزه افراد عادی با گرسنگی [[اهل بیت(ع)|خاندان عصمت(ع)]] که چند روز غذای خود را اطعام کردند و خداوند در مدح آنان آیه<ref>انسان، ۸-۹.</ref> نازل کرد.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۳۱.</ref> همچنین از آنجاکه صورت شیء از حقیقت آن جدا نیست، برخی روایات عمل را همان نیت شمرده‌اند که این به اعتبار فنای عمل در نیت، فنای ملک در ملکوت و فنای مظهر در ظاهر است؛ زیرا تمام عمل همان نیت است و عمل از خود استقلالی ندارد.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۳۲.</ref> | امام‌خمینی ارزش عمل را به خلوص در نیت آن می‌داند و معتقد است کمال و نقص عمل تابع کمال و نقص نیت است؛ زیرا نیت، صورت کامل و جنبه ملکوتی عمل را می‌سازد<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۳۱.</ref>؛ وگرنه صورت ظاهری عمل افراد عادی با اولیای الهی فرقی ندارد؛ مانند گرسنگی و روزه افراد عادی با گرسنگی [[اهل بیت(ع)|خاندان عصمت(ع)]] که چند روز غذای خود را اطعام کردند و خداوند در مدح آنان آیه<ref>انسان، ۸-۹.</ref> نازل کرد.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۳۱.</ref> همچنین از آنجاکه صورت شیء از حقیقت آن جدا نیست، برخی روایات عمل را همان نیت شمرده‌اند که این به اعتبار فنای عمل در نیت، فنای ملک در ملکوت و فنای مظهر در ظاهر است؛ زیرا تمام عمل همان نیت است و عمل از خود استقلالی ندارد.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۳۲.</ref> | ||
==نشانه‌‌ها و آثار== | ==نشانه‌‌ها و آثار== | ||
[[قرآن کریم]] نشانه مُخلَصان را دوری از اغوای شیطان بیان می‌کند.<ref>ص، ۸۲-۸۳.</ref> در روایات نیز نشانه‌هایی برای اخلاص ذکر شده است؛ ازجمله سلامت دل، رساندن خیر به دیگران و خودداری از بدی‌ها<ref>ابن‌شعبه، تحف العقول، ۲۱.</ref>؛ چنان‌که یکی از نشانه‌های اخلاص این است که شخص دوست نداشته باشد بر عملی که برای خدا انجام داده است، ستایش شود.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱/۱۰۰.</ref> امام‌خمینی همانند دیگر علمای اخلاق، <ref>ورام، تنبیه الخواطر، ۱/۱۸۸-۱۸۹؛ ابن‌فهد، عدة الداعی، ۲۱۷.</ref> با توجه به روایات، نشانه اخلاص را آن می‌داند که در صورت اطلاع مردم از آن عمل، نشاطی در [[قلب]] حاصل نشود.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۶۱.</ref> ایشان همچنین باور دارد اخلاص را می‌توان از آثار آن شناخت؛ چنان‌که آثار اخلاص در تحصیل علم، حصول حکمت در قلب و زبان است و اگر این امر حاصل نشد، روشن می‌شود عمل برای [[هوای نفس]] و شیطان بوده است.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۹۴.</ref> نیز از نشانه‌های درجات بالای اخلاص این است که بنده را از وسوسه [[شیطان]] در امان نگه می‌دارد و در این صورت طمع شیطان از وی قطع می‌شود.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۱۶۳.</ref> | [[قرآن کریم]] نشانه مُخلَصان را دوری از اغوای شیطان بیان می‌کند.<ref>سوره ص، ۸۲-۸۳.</ref> در روایات نیز نشانه‌هایی برای اخلاص ذکر شده است؛ ازجمله سلامت دل، رساندن خیر به دیگران و خودداری از بدی‌ها<ref>ابن‌شعبه، تحف العقول، ۲۱.</ref>؛ چنان‌که یکی از نشانه‌های اخلاص این است که شخص دوست نداشته باشد بر عملی که برای خدا انجام داده است، ستایش شود.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱/۱۰۰.</ref> امام‌خمینی همانند دیگر علمای اخلاق، <ref>ورام، تنبیه الخواطر، ۱/۱۸۸-۱۸۹؛ ابن‌فهد، عدة الداعی، ۲۱۷.</ref> با توجه به روایات، نشانه اخلاص را آن می‌داند که در صورت اطلاع مردم از آن عمل، نشاطی در [[قلب]] حاصل نشود.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۶۱.</ref> ایشان همچنین باور دارد اخلاص را می‌توان از آثار آن شناخت؛ چنان‌که آثار اخلاص در تحصیل علم، حصول حکمت در قلب و زبان است و اگر این امر حاصل نشد، روشن می‌شود عمل برای [[هوای نفس]] و شیطان بوده است.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۹۴.</ref> نیز از نشانه‌های درجات بالای اخلاص این است که بنده را از وسوسه [[شیطان]] در امان نگه می‌دارد و در این صورت طمع شیطان از وی قطع می‌شود.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۱۶۳.</ref> | ||
در برخی روایات آمده است که اگر کسی خود را چهل روز برای خداوند خالص گرداند، خداوند چشمه‌های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌کند<ref>صدوق، عیون اخبار، ۲/۶۹.</ref>؛ همچنین از آثار آن تقرّب شخص مخلِص به خدا، <ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم، ۹۳.</ref> [[امداد الهی|امدادهای الهی]] در زندگی فرد مخلص<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۶۷/۲۴۹-۲۵۰.</ref> و پیروزی و موفقیت در کارهاست.<ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم، ۹۳.</ref> علمای اخلاق نیز اخلاص را ازجمله مقامات مقربان می‌دانند که لقای پروردگار وابسته به آن است.<ref>نراقی، احمد، معراج السعاده، ۶۳۲.</ref> | در برخی روایات آمده است که اگر کسی خود را چهل روز برای خداوند خالص گرداند، خداوند چشمه‌های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌کند<ref>صدوق، عیون اخبار، ۲/۶۹.</ref>؛ همچنین از آثار آن تقرّب شخص مخلِص به خدا، <ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم، ۹۳.</ref> [[امداد الهی|امدادهای الهی]] در زندگی فرد مخلص<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۶۷/۲۴۹-۲۵۰.</ref> و پیروزی و موفقیت در کارهاست.<ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم، ۹۳.</ref> علمای اخلاق نیز اخلاص را ازجمله مقامات مقربان می‌دانند که لقای پروردگار وابسته به آن است.<ref>نراقی، احمد، معراج السعاده، ۶۳۲.</ref> | ||
| خط ۶۵: | خط ۷۲: | ||
* قرآن کریم. | * قرآن کریم. | ||
* آمدی، عبدالواحد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. | * آمدی، عبدالواحد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. | ||
* ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن‌علی، تحف العقول فیما جاء من الحکم و المواعظ عن آل‌الرسول(ص)، تصحیح علی‌اکبر غفاری، | * ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن‌علی، تحف العقول فیما جاء من الحکم و المواعظ عن آل‌الرسول(ص)، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | ||
* ابن‌عربی، محی‌الدین، الفتوحات المکیه، بیروت، دار صادر، بی‌تا. | * ابن‌عربی، محی‌الدین، الفتوحات المکیه، بیروت، دار صادر، بی‌تا. | ||
* ابن‌عربی، محی‌الدین، تفسیر ابن‌عربی، تحقیق سمیر مصطفی رباب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | * ابن‌عربی، محی‌الدین، تفسیر ابن‌عربی، تحقیق سمیر مصطفی رباب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | ||
| خط ۹۷: | خط ۱۰۴: | ||
* صدوق، محمد‌بن‌علی، الامالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش. | * صدوق، محمد‌بن‌علی، الامالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش. | ||
* صدوق، محمد‌بن‌علی، عیون اخبار الرضا(ع)، تحقیق سیدمهدی لاجوردی، تهران، جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق. | * صدوق، محمد‌بن‌علی، عیون اخبار الرضا(ع)، تحقیق سیدمهدی لاجوردی، تهران، جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق. | ||
* صدوق، محمد‌بن‌علی، معانی الاخبار، تصحیح علی‌اکبر غفاری، | * صدوق، محمد‌بن‌علی، معانی الاخبار، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. | ||
* طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق. | * طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق. | ||
* غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، تحقیق عبدالرحیم‌بن‌حسین عراقی، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا. | * غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، تحقیق عبدالرحیم‌بن‌حسین عراقی، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا. | ||
* فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، قم، هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | * فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، قم، هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | ||
* فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح علی‌اکبر غفاری، | * فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق. | ||
* کاشانی، عبدالرزاق، شرح منازل السائرین، تصحیح محسن بیدارفر، قم، بیدار، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش. | * کاشانی، عبدالرزاق، شرح منازل السائرین، تصحیح محسن بیدارفر، قم، بیدار، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* کتاب مقدس، بی‌جا، دارالکتاب المقدس، ۱۹۸۰م. | * کتاب مقدس، بی‌جا، دارالکتاب المقدس، ۱۹۸۰م. | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۹: | ||
* رحمت‌الله ضیائی اُرزگانی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10001/512/ اخلاص]»، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱، ص۵۱۲-۵۱۸. | * رحمت‌الله ضیائی اُرزگانی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10001/512/ اخلاص]»، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱، ص۵۱۲-۵۱۸. | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:اخلاق]] | |||
[[رده:اندیشه‌های امام‌خمینی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||