۱٬۲۹۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:حوزه‌های علمیه.jpg|بندانگشتی]] | |||
'''حوزه‌های علمیه'''، مراکز آموزشی، تربیتی و پژوهشی علوم دینی در میان [[شیعیان]]. | '''حوزه‌های علمیه'''، مراکز آموزشی، تربیتی و پژوهشی علوم دینی در میان [[شیعیان]]. | ||
ریشۀ شکل‌گیری حوزه‌های علمیه به صدر [[اسلام]] بازمی‌گردد. حلقه‌های درسی در زمان [[امامان معصوم(ع)]] و مراکز علمی که در عصر غیبت برای حفظ میراث ائمه(ع) تشکیل می‌شد، هستۀ اصلی حوزه‌های علمیه در دوره‌های جدید است. این حوزه‌ها در طول تاریخ با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده‌اند و تنها عواملی مانند پایداری علما و حمایت‌های مردمی، مانعِ از میان رفتن آنها شده است. | |||
[[امام‌خمینی]] حوزه‌های علمیه را مایه حیات اسلام و دژ مدافع اسلام و مذهب می‌دانست و حرکت اصلاحی خود را نیز از حوزه علمیه آغاز کرد. ایشان با اعتقاد بر ضرورت حفظ میراث گذشتگان در [[فقه]] سنتی، بر این باور بود که اصلاح حوزه در دورۀ جدید، به معنای تدوین برنامه‌هایی متناسب با نیاز کشور، در ضمن وفاداری به طریقه مشایخ گذشته است. | |||
از نظر امام‌خمینی مهم‌ترین خطرهایی که حوزه‌های علمیه را تهدید می‌کند، رواج تفکر و روحیه انزواطلبی، گسترش تشریفات و [[اشرافیت|تجملات]] و [[تحجر|تحجرگرایی]] است. | |||
==مفهوم حوزه== | ==مفهوم حوزه== | ||
حوزه به معنای ناحیه، محدوده قلمرو و بخشی از یک سازمان یا تشکیلات است<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۳/۲۶۰۰ ـ ۲۶۰۱.</ref> و حوزه علمیه، مرکز تحصیل علوم دینی<ref>معین، فرهنگ فارسی، ۱/۱۳۷۸.</ref> و عنوان جدیدی برای سازمان، نهاد و مرکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه<ref>حسینی، پیشگفتار، پنج.</ref> است و برای فهم، [[تفسیر]]، تعلیم، تبلیغ آموزه‌های دینی و حفظ و گسترش [[دین]] تأسیس شده است<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۱۱.</ref> امام‌خمینی حوزه‌های علمیه را محل تدریس، تعلیم و [[تربیت]]، تبلیغ دین، رهبری مسلمانان و جایگاه فقهای عادل و امین می‌دانست<ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۶.</ref> و کارکرد اصلی و مهم حوزه‌های علمیه را حفظ اسلام و ترویج آموزه‌های قرآنی و احکام الهی به شمار می‌آورد و بر پویایی و مقاومت آن در برابر [[دشمن|دشمنان]] اسلام تأکید می‌کرد. | حوزه به معنای ناحیه، محدوده قلمرو و بخشی از یک سازمان یا تشکیلات است<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۳/۲۶۰۰ ـ ۲۶۰۱.</ref> و حوزه علمیه، مرکز تحصیل علوم دینی<ref>معین، فرهنگ فارسی، ۱/۱۳۷۸.</ref> و عنوان جدیدی برای سازمان، نهاد و مرکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه<ref>حسینی، پیشگفتار، پنج.</ref> است و برای فهم، [[تفسیر]]، تعلیم، تبلیغ آموزه‌های دینی و حفظ و گسترش [[دین]] تأسیس شده است<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۱۱.</ref> امام‌خمینی حوزه‌های علمیه را محل تدریس، تعلیم و [[تربیت]]، تبلیغ دین، رهبری مسلمانان و جایگاه فقهای عادل و امین می‌دانست<ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۶.</ref> و کارکرد اصلی و مهم حوزه‌های علمیه را حفظ اسلام و ترویج آموزه‌های قرآنی و احکام الهی به شمار می‌آورد و بر پویایی و مقاومت آن در برابر [[دشمن|دشمنان]] اسلام تأکید می‌کرد. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۹: | ||
پس از رضاشاه عوامل متعددی ازجمله موقعیت اجتماعی متزلزل [[محمدرضا پهلوی]]، دولت را به همراهی با علما و تظاهر به دینداری وادار می‌ساخت و از سوی دیگر، نگرانی از گسترش مارکسیسم و جریان‌های ضد مذهبی، حوزه‌های علمیه و علما را به سوی مدارا با دولت می‌کشاند<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۲۴۷.</ref> پس از کودتای ۲۸ مرداد که با تثبیت قدرت محمدرضا پهلوی و سرکوب توده‌ای‌ها و [[ملی‌گرایی|ملی‌گرایان]] همراه بود، پهلوی به‌تدریج از علما فاصله گرفت؛ اما تا زمان درگذشت [[سیدحسین بروجردی]]، مرجع تقلید وقت ایران، در سال ۱۳۴۰، آرامش نسبی میان دو طرف ادامه داشت<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۲۴۸.</ref> درگذشت بروجردی موجب شد رژیم با تصور ضعف حوزه، در صدد اجرای برنامه‌های اصلاحی مورد نظر خود برآید؛ اما روند امور به گونه‌ای پیش رفت که اعتراض حوزه‌های علمیه و علما به رهبری امام‌خمینی، به مخالفت همه جانبه با محمدرضا پهلوی و در مرحله بعد اصل رژیم تبدیل شد<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۲۵۰.</ref> در این دوره برخی سیاست‌های رژیم، استقلال حوزه‌های علمیه و روحانیت را نشانه گرفته بود که با واکنش امام‌خمینی روبه‌رو شد؛ چنانکه پس از اعلام راه‌اندازی «دانشگاه اسلامی» از سوی رژیم که با هدف مدیریت و تسلط بر حوزه‌های علمیه صورت می‌گرفت، ایشان هشدار داد و با صراحت اعلام کرد تا پای جان از استقلال حوزه دفاع و از مدیریت وزارت فرهنگ بر حوزه علمیه جلوگیری می‌کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۳۰۳.</ref> از نظر ایشان، هدف رژیم از این ترفند سلطه‌جویانه، «کوبیدن اسلام با نام اسلام» بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۶۱.</ref>؛ چنانکه اقدام رژیم در بردن طلاب به سربازی را می‌توان در همین راستا شمرد. {{ببینید|سربازگیری طلاب}} | پس از رضاشاه عوامل متعددی ازجمله موقعیت اجتماعی متزلزل [[محمدرضا پهلوی]]، دولت را به همراهی با علما و تظاهر به دینداری وادار می‌ساخت و از سوی دیگر، نگرانی از گسترش مارکسیسم و جریان‌های ضد مذهبی، حوزه‌های علمیه و علما را به سوی مدارا با دولت می‌کشاند<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۲۴۷.</ref> پس از کودتای ۲۸ مرداد که با تثبیت قدرت محمدرضا پهلوی و سرکوب توده‌ای‌ها و [[ملی‌گرایی|ملی‌گرایان]] همراه بود، پهلوی به‌تدریج از علما فاصله گرفت؛ اما تا زمان درگذشت [[سیدحسین بروجردی]]، مرجع تقلید وقت ایران، در سال ۱۳۴۰، آرامش نسبی میان دو طرف ادامه داشت<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۲۴۸.</ref> درگذشت بروجردی موجب شد رژیم با تصور ضعف حوزه، در صدد اجرای برنامه‌های اصلاحی مورد نظر خود برآید؛ اما روند امور به گونه‌ای پیش رفت که اعتراض حوزه‌های علمیه و علما به رهبری امام‌خمینی، به مخالفت همه جانبه با محمدرضا پهلوی و در مرحله بعد اصل رژیم تبدیل شد<ref>حسینی‌زاده، شکل‌گیری و تحول حوزه‌های شیعه، ۲۵۰.</ref> در این دوره برخی سیاست‌های رژیم، استقلال حوزه‌های علمیه و روحانیت را نشانه گرفته بود که با واکنش امام‌خمینی روبه‌رو شد؛ چنانکه پس از اعلام راه‌اندازی «دانشگاه اسلامی» از سوی رژیم که با هدف مدیریت و تسلط بر حوزه‌های علمیه صورت می‌گرفت، ایشان هشدار داد و با صراحت اعلام کرد تا پای جان از استقلال حوزه دفاع و از مدیریت وزارت فرهنگ بر حوزه علمیه جلوگیری می‌کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۳۰۳.</ref> از نظر ایشان، هدف رژیم از این ترفند سلطه‌جویانه، «کوبیدن اسلام با نام اسلام» بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۶۱.</ref>؛ چنانکه اقدام رژیم در بردن طلاب به سربازی را می‌توان در همین راستا شمرد. {{ببینید|سربازگیری طلاب}} | ||
امام‌خمینی که معتقد بود رژیم پهلوی برای نابودی اسلام، از بی‌حرمتی به حوزه‌های علمیه و طلاب و محصور و زندانی‌کردن علما و مراجع ابایی ندارد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۴۱.</ref>، در فروردین ۱۳۴۲، پس از [[حمله رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه]] به این واقعه واکنش نشان داد و رژیم را نکوهش کرد<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۵۰.</ref> به باور ایشان اختلاف‌افکنی میان علما و مردم<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۷۳ ـ ۲۷۵.</ref> و نیز دست‌یافتن بر حوزه‌های علمیه و اداره آنها طبق میل و اراده حکومت<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۸۹.</ref>، ازجمله سیاست‌های رژیم پهلوی بود. حمله‌های مکرر رژیم به مدارس علوم دینی و بازداشت طلاب نیز با هدف برهم‌زدن آرامش محیط علمی حوزه‌ها و جلوگیری از علم‌آموزی طلاب<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۹۲.</ref> و در نهایت تعطیلی این مراکز علمی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۰۳.</ref> صورت می‌گرفت؛ چنانکه وقتی بعضی از مراجع مانند [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدکاظم شریعتمداری]] و امام‌خمینی از طریق نمایندگان‌شان، به ساخت بنا برای مدرسه علمیه و خوابگاه برای طلاب علوم دینی اقدام کردند، [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) با نگرانی از رشد و نفوذ حوزه‌های علمیه و مشکلات امنیتی آینده از ادامه کار جلوگیری کرد و در عوض ساخت بناها و مراکزی با محوریت تمدن روز در قم را پیشنهاد کرد. شخص محمدرضا پهلوی با اطلاع از ساخت این مدارس در قم، به جلوگیری از آن و وضع مالیات سنگین برای کسانی که پول ساخت این مدارس را تأمین می‌کنند، فرمان داد. بیشتر هزینه ساخت مدارس، به وسیله خیرین تأمین می‌شد<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/ ۲۲۶ ـ ۲۳۸ و ۲۴۲.</ref> در اسناد ساواک افزون بر اینکه از نامه امام‌خمینی به [[سیداحمد خمینی]] یا در سندی دیگر [[سیدمرتضی پسندیده]] یادشده است که ساختن بنا برای طلاب، تأمین هزینه آن و لزوم سرعت عمل و بی‌سروصدابودن آن را درخواست کرده است<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۲۳۴ و ۲۳۷؛ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۳.</ref> [[محمد صدوقی]] نیز به عنوان فردی که در دریافت وجوه نماینده امام‌خمینی است و در قم اقدام به خرید زمین و ساخت بنا برای [[طلاب]] می‌کند، معرفی شده است.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/ ۲۲۸ ـ ۲۳۰، ۲۳۷.</ref> {{ببینید| محمد صدوقی}} امام‌خمینی که حمایت و حفاظت از کیان اسلام و قرآن در برابر دشمنان را وظیفه اساسی حوزویان می‌دانست، بیداری و مقاومت حوزه‌های علمیه، به‌ویژه حوزه علمیه قم در برابر رژیم پهلوی را مایه سرافرازی و رونق نهضت روحانیت بر می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۱۴ ـ ۳۱۵، ۳۲۱ و ۳۳۸.</ref> | امام‌خمینی که معتقد بود رژیم پهلوی برای نابودی اسلام، از بی‌حرمتی به حوزه‌های علمیه و طلاب و محصور و زندانی‌کردن علما و مراجع ابایی ندارد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۴۱.</ref>، در فروردین ۱۳۴۲، پس از [[حمله به مدرسه فیضیه|حمله رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه]] به این واقعه واکنش نشان داد و رژیم را نکوهش کرد<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۵۰.</ref> به باور ایشان اختلاف‌افکنی میان علما و مردم<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۷۳ ـ ۲۷۵.</ref> و نیز دست‌یافتن بر حوزه‌های علمیه و اداره آنها طبق میل و اراده حکومت<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۸۹.</ref>، ازجمله سیاست‌های رژیم پهلوی بود. حمله‌های مکرر رژیم به مدارس علوم دینی و بازداشت طلاب نیز با هدف برهم‌زدن آرامش محیط علمی حوزه‌ها و جلوگیری از علم‌آموزی طلاب<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۹۲.</ref> و در نهایت تعطیلی این مراکز علمی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۰۳.</ref> صورت می‌گرفت؛ چنانکه وقتی بعضی از مراجع مانند [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدکاظم شریعتمداری]] و امام‌خمینی از طریق نمایندگان‌شان، به ساخت بنا برای مدرسه علمیه و خوابگاه برای طلاب علوم دینی اقدام کردند، [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) با نگرانی از رشد و نفوذ حوزه‌های علمیه و مشکلات امنیتی آینده از ادامه کار جلوگیری کرد و در عوض ساخت بناها و مراکزی با محوریت تمدن روز در قم را پیشنهاد کرد. شخص محمدرضا پهلوی با اطلاع از ساخت این مدارس در قم، به جلوگیری از آن و وضع مالیات سنگین برای کسانی که پول ساخت این مدارس را تأمین می‌کنند، فرمان داد. بیشتر هزینه ساخت مدارس، به وسیله خیرین تأمین می‌شد<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/ ۲۲۶ ـ ۲۳۸ و ۲۴۲.</ref> در اسناد ساواک افزون بر اینکه از نامه امام‌خمینی به [[سیداحمد خمینی]] یا در سندی دیگر [[سیدمرتضی پسندیده]] یادشده است که ساختن بنا برای طلاب، تأمین هزینه آن و لزوم سرعت عمل و بی‌سروصدابودن آن را درخواست کرده است<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۲۳۴ و ۲۳۷؛ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۳.</ref> [[محمد صدوقی]] نیز به عنوان فردی که در دریافت وجوه نماینده امام‌خمینی است و در قم اقدام به خرید زمین و ساخت بنا برای [[طلاب]] می‌کند، معرفی شده است.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/ ۲۲۸ ـ ۲۳۰، ۲۳۷.</ref> {{ببینید| محمد صدوقی}} امام‌خمینی که حمایت و حفاظت از کیان اسلام و قرآن در برابر دشمنان را وظیفه اساسی حوزویان می‌دانست، بیداری و مقاومت حوزه‌های علمیه، به‌ویژه حوزه علمیه قم در برابر رژیم پهلوی را مایه سرافرازی و رونق نهضت روحانیت بر می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۱۴ ـ ۳۱۵، ۳۲۱ و ۳۳۸.</ref> | ||
حوزه علمیه نجف نیز با توجه به محدودیت‌های به‌وجودآمده از سوی حکومت‌ها، دوره‌های اوج و فرود را پشت سر گذاشته است<ref>سیف‌زاده، ساختارها و فرایند گرایش‌های سیاسی، ص۱۰۶ ـ ۱۰۷.</ref> قدرت‌یافتن کمونیسم و [[حزب بعث عراق|حزب بعث در عراق]]، واکنش [[حوزه علمیه نجف]] و ورود این حوزه به صحنه سیاست، پیامدهایی همچون زندانی و اعدام‌شدنِ شمار زیادی از روحانیون را در پی داشت<ref>حکیم، حوزه علمیه نجف سیر تاریخی و دستاوردهای فقهی و اصولی، ص۱۲۵ و ۱۳۲.</ref> حکومت بعثی عراق برای زمین‌گیرکردن [[مرجعیت|مرجعیت شیعه]] و تضعیف حوزه‌های علمیه، اقدام‌هایی را مانند ضمیمه‌کردن عتبات و مکان‌های دینی به اوقاف، لغو معافیت طلاب از سربازی و [[اخراج ایرانیان از عراق]]<ref>تبرائیان، احیاگرحوزه نجف، زندگی و زمانه آیت‌الله العظمی حکیم، ص۴۸۷ ـ ۴۸۸.</ref> در سال‌های ۱۹۷۰م/ ۱۳۵۰ش، ۱۹۷۶م/ ۱۳۵۴ش، ۱۹۸۰م/ ۱۳۵۸ش و ۱۹۹۱م/ ۱۳۶۹ش انجام داد و با نسبت‌دادن اتهام [[جاسوسی]] به علمای شیعه و خاندان آنان تلاش کرد فعالیت‌های حوزه را محدود و عده زیادی از علما و طلاب غیر عراقی را از نجف اخراج کند<ref>سیف‌زاده، ساختارها و فرایند گرایش‌های سیاسی، ص۱۰۷ ـ ۱۰۸.</ref> هدف رژیم بعثی از پاکسازی حوزه از طلاب علوم دینیِ غیر عراقی، خالی‌کردن حوزه از ملیت‌های مختلف بود که رفت و آمد آنان خطری برای حاکمیت به شمار می‌رفت<ref>تبرائیان، احیاگرحوزه نجف، زندگی و زمانه آیت‌الله العظمی حکیم، ص۴۹۲ ـ ۴۹۳.</ref> امام‌خمینی با ناگوار شمردن این عمل، اعلام کرد از عراق خارج خواهد شد و از طلاب خواست آماده تحمل ناگواری‌ها باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۰۶ ـ ۴۰۷.</ref> {{ ببینید| حوزه علمیه نجف}} | حوزه علمیه نجف نیز با توجه به محدودیت‌های به‌وجودآمده از سوی حکومت‌ها، دوره‌های اوج و فرود را پشت سر گذاشته است<ref>سیف‌زاده، ساختارها و فرایند گرایش‌های سیاسی، ص۱۰۶ ـ ۱۰۷.</ref> قدرت‌یافتن کمونیسم و [[حزب بعث عراق|حزب بعث در عراق]]، واکنش [[حوزه علمیه نجف]] و ورود این حوزه به صحنه سیاست، پیامدهایی همچون زندانی و اعدام‌شدنِ شمار زیادی از روحانیون را در پی داشت<ref>حکیم، حوزه علمیه نجف سیر تاریخی و دستاوردهای فقهی و اصولی، ص۱۲۵ و ۱۳۲.</ref> حکومت بعثی عراق برای زمین‌گیرکردن [[مرجعیت|مرجعیت شیعه]] و تضعیف حوزه‌های علمیه، اقدام‌هایی را مانند ضمیمه‌کردن عتبات و مکان‌های دینی به اوقاف، لغو معافیت طلاب از سربازی و [[اخراج ایرانیان از عراق]]<ref>تبرائیان، احیاگرحوزه نجف، زندگی و زمانه آیت‌الله العظمی حکیم، ص۴۸۷ ـ ۴۸۸.</ref> در سال‌های ۱۹۷۰م/ ۱۳۵۰ش، ۱۹۷۶م/ ۱۳۵۴ش، ۱۹۸۰م/ ۱۳۵۸ش و ۱۹۹۱م/ ۱۳۶۹ش انجام داد و با نسبت‌دادن اتهام [[جاسوسی]] به علمای شیعه و خاندان آنان تلاش کرد فعالیت‌های حوزه را محدود و عده زیادی از علما و طلاب غیر عراقی را از نجف اخراج کند<ref>سیف‌زاده، ساختارها و فرایند گرایش‌های سیاسی، ص۱۰۷ ـ ۱۰۸.</ref> هدف رژیم بعثی از پاکسازی حوزه از طلاب علوم دینیِ غیر عراقی، خالی‌کردن حوزه از ملیت‌های مختلف بود که رفت و آمد آنان خطری برای حاکمیت به شمار می‌رفت<ref>تبرائیان، احیاگرحوزه نجف، زندگی و زمانه آیت‌الله العظمی حکیم، ص۴۹۲ ـ ۴۹۳.</ref> امام‌خمینی با ناگوار شمردن این عمل، اعلام کرد از عراق خارج خواهد شد و از طلاب خواست آماده تحمل ناگواری‌ها باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۴۰۶ ـ ۴۰۷.</ref> {{ ببینید| حوزه علمیه نجف}} | ||
| خط ۷۲: | خط ۸۰: | ||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی که استقبال بیشتری از حوزه‌های علمیه شد، بار دیگر به صورت جدی به تفکر اصلاح حوزه و نظم‌بخشیدن به آن توجه شد<ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ۲/۴۶۳.</ref> به همین منظور [[حسینعلی منتظری]] در دیدار با امام‌خمینی، پیشنهاد تشکیل [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم|شورای مدیریت حوزه]] با عضویت سه نماینده از سوی امام‌خمینی و سه نماینده از جانب مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] را ارائه کرد که ایشان آن را پذیرفت<ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ۲/۴۶۴.</ref> و فرمان تشکیل شورای شش‌نفره مدیریت را در ۸ اسفند ۱۳۵۹، صادر کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۱۶۰.</ref> {{ببینید | شورای مدیریت حوزه علمیه قم}} با توجه به اهمیت موضوع، امام‌خمینی یک سال پس از فعالیت شورا، در پیام ۲۲ بهمن ۱۳۶۰ دوباره بر اصلاح حوزه تأکید کرد و از همه به‌ویژه علما و مدرسان خواست درباره این موضوع همت ویژه‌ای به خرج دهند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۴۵ ـ ۴۶.</ref> ایشان نظام‌دادن به امور حوزه را از ضروریات به شمار می‌آورد و از بزرگان حوزه می‌خواست با برنامه‌ریزی دقیق و صحیح، مانع آسیب‌دیدن حوزه‌ها شوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۲۵.</ref> | پس از پیروزی انقلاب اسلامی که استقبال بیشتری از حوزه‌های علمیه شد، بار دیگر به صورت جدی به تفکر اصلاح حوزه و نظم‌بخشیدن به آن توجه شد<ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ۲/۴۶۳.</ref> به همین منظور [[حسینعلی منتظری]] در دیدار با امام‌خمینی، پیشنهاد تشکیل [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم|شورای مدیریت حوزه]] با عضویت سه نماینده از سوی امام‌خمینی و سه نماینده از جانب مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] را ارائه کرد که ایشان آن را پذیرفت<ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ۲/۴۶۴.</ref> و فرمان تشکیل شورای شش‌نفره مدیریت را در ۸ اسفند ۱۳۵۹، صادر کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۱۶۰.</ref> {{ببینید | شورای مدیریت حوزه علمیه قم}} با توجه به اهمیت موضوع، امام‌خمینی یک سال پس از فعالیت شورا، در پیام ۲۲ بهمن ۱۳۶۰ دوباره بر اصلاح حوزه تأکید کرد و از همه به‌ویژه علما و مدرسان خواست درباره این موضوع همت ویژه‌ای به خرج دهند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۴۵ ـ ۴۶.</ref> ایشان نظام‌دادن به امور حوزه را از ضروریات به شمار می‌آورد و از بزرگان حوزه می‌خواست با برنامه‌ریزی دقیق و صحیح، مانع آسیب‌دیدن حوزه‌ها شوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۲۵.</ref> | ||
اصلاح حوزه‌های علمیه از نظر امام‌خمینی، به معنای نادیده‌انگاشتن میراث گذشتگان در فقه سنتی نبود؛ بلکه ایشان این اصلاح را در تدوین برنامه‌ها و تحقیقات جدید | اصلاح حوزه‌های علمیه از نظر امام‌خمینی، به معنای نادیده‌انگاشتن میراث گذشتگان در فقه سنتی نبود؛ بلکه ایشان این اصلاح را در تدوین برنامه‌ها و تحقیقات جدید متناسب با نیاز کشور، ضمن وفاداری به طریقه مشایخ گذشته می‌دید<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۲۵ ـ ۴۲۶.</ref> علاوه بر این، از نظر ایشان ایجاد تحول درونی و از میان‌بردن آثار فکری و اخلاقی [[استعمار و استثمار|استعمار]] را که مانع اصلاحات است، بُعد دیگر اصلاح حوزه به شمار می‌رفت<ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۱۳۷ ـ ۱۳۸.</ref> | ||
امام‌خمینی اصلاح حوزه را اصلاح [[جامعه]] و فساد آن را فساد جامعه می‌دانست و به مسئولان هشدار می‌داد که دشمنان همواره در صدد نفوذ در حوزه‌های علمیه برای فاسدکردن جامعه هستند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۱۹۰.</ref>؛ از این‌رو ایشان با اشاره به نقش و خدمات حوزه‌های علمیه در گرفتاری‌های مختلف کشور به‌ویژه جنگ تحمیلی و تشکر از خدمات علما و فضلا از آنان می‌خواست تا به دلیل حساسیت امر تبلیغ، از این موضوع غافل نشوند و اهتمام بیشتری در این زمینه داشته باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۳۷۱.</ref> | امام‌خمینی اصلاح حوزه را اصلاح [[جامعه]] و فساد آن را فساد جامعه می‌دانست و به مسئولان هشدار می‌داد که دشمنان همواره در صدد نفوذ در حوزه‌های علمیه برای فاسدکردن جامعه هستند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۱۹۰.</ref>؛ از این‌رو ایشان با اشاره به نقش و خدمات حوزه‌های علمیه در گرفتاری‌های مختلف کشور به‌ویژه جنگ تحمیلی و تشکر از خدمات علما و فضلا از آنان می‌خواست تا به دلیل حساسیت امر تبلیغ، از این موضوع غافل نشوند و اهتمام بیشتری در این زمینه داشته باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۳۷۱.</ref> | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۳۵: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*حسین صالحی، [https://books.khomeini.ir/books/10005/34/ حوزه‌های علمیه]، دانشنامه | *حسین صالحی، [https://books.khomeini.ir/books/10005/34/ حوزه‌های علمیه]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۵، ص۳۴-۴۶. | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد پنجم دانشنامه امام‌خمینی]] | |||
[[رده:نهادهای حوزوی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||