عقیده شیعه در مسئله مبدأ و معاد از دیدگاه امام‌خمینی (کتاب)

عقیده شیعه در مسئله مبدأ و معاد از دیدگاه امام‌خمینی (کتاب) شناسه: «عقیده شیعه در مسئله مبدأ و معاد از دیدگاه امام‌خمینی» کتابی به قلم فهیمه نیک‌زاد است که به تحلیل مبانی فلسفی و عرفانی امام‌خمینی درباره مبدأ و معاد می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۴۰۲ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج، منتشر شده است. محتوا: این پژوهش، کوشیده است باور خاص شیعیان در مسئله مبدأ و معاد را با توجه به مبنای فلسفی و عرفانی امام‌خمینی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و در این زمینه به تقریرهای جدیدی از براهین مبدأ و معاد اشاره شود. در فرازی از این کتاب آمده، از جمله دقایق دیدگاه امام‌خمینی در حوزه براهین خداشناسی این است که ایشان هر یک از رویکردهای عقلی، طبیعی و عرفانی را برای گروهی کارآمد می‌داند راه فلسفی استدلال می‌داند و نهایت نهر فلسفه را در خداشناسی در همین اندازه محدود می‌داند (امام‌خمینی، تفسیر سوره حمد، ص۱۱۰). ایشان معرفت مبتنی بر رویکرد طبیعی را در حوزه شناخت خدا، مرتبه نازل و ناقص از معرفت و متناسب با عوام مردم دانسته و از آن برای کاملین به حجاب و برای مقربان به سیئه تعبیر می‌کند (امام‌خمینی، شرح جنود عقل و جهل، ص۱۱۸؛ تفسیر سوره حمد، ص۱۳۳) و کامل‌ترین راه شناخت خدا را مشرب عرفانی می‌داند (امام‌خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۳۷). امام‌خمینی در تقریر برهان صدیقین با استناد به روایتی «اعرفو الله بالله» (الکافی، ج۱، ص۸) ضمن اشاره به دیدگاه جناب کلینی، شیخ صدوق، جناب ملاصدرا و فیض کاشانی دیدگاه پنجمی را به عنوان نظر خود عنوان می‌کند که مشرب عرفانی است (امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۹۱ و ۶۲۳-۶۲۶). امام‌خمینی لفظ معاد را به معنای «عود الی الله» بیان می‌کند و معتقد است معاد اثبات نشئه‌ای دیگر و اثبات عالم فوق طبیعت است (امام‌خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۵۸۹) و از این جهت که انسان در آن عالم همان‌طور که آفریده شده است باز می‌گردد، عالم آخرت را معاد می‌نامد. ایشان غایت آفرینش انسان را عالم غیب مطلق می‌داند (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۲۶۳). امام‌خمینی با ذکر اصول یازده‌گانه حکمت متعالیه نظیر اصالت وجود، حرکت جوهری، تشخیص وجود و قیام صور خیالی به نفس به اثبات معاد جسمانی می‌پردازد (امام‌خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۴۳۶-۴۳۸ و ۵۵۳-۵۸۸). ساختار: این کتاب از یک مقدمه و سه فصل سامان یافته است: فصل اول درباره کلیات و مفاهیم، عقاید اختصاصی شیعه و معرفی علمی امام‌خمینی می‌باشد. در فصل دوم درباره عقاید اختصاصی شیعه در ساحت خداشناسی، براهین اثبات خدا، اقسام صفات الهی، ارتباط میان ذات و صفات الهی و قضا و قدر، سخن به میان آمده است. و فصل سوم درباره عقاید اختصاصی شیعه در ساحت آخرت و معادشناسی، امکان و ضرورت معاد، اقسام معاد، برهان‌های اثبات امکان و ضرورت معاد، معاد مادی، معاد عقلی، معاد مثالی، معاد عنصری، شفاعت، مرگ، برزخ، میزان اعمال و بهشت و دوزخ، می‌باشد (نیک‌زاد، فهیمه، عقیده شیعه در مسئله مبدأ و معاد از دیدگاه امام‌خمینی، فهرست مطالب). پاورقی: در این کتاب به ترجمه برخی آیات و روایات و توضیح برخی اصطلاحات و معرفی برخی شخصیت‌های علمی در پاورقی پرداخته شده است. وضعیت نشر: چاپ اول این کتاب در سال ۱۴۰۲ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س))، منتشر شده است. منابع: ۱. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش. ۲. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، قم، نشر مؤسسه پاسدار اسلام، چاپ اول، ۱۴۱۰ق. ۳. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ یازدهم، ۱۳۸۸ش. ۴. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تقریرات فلسفه امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. ۵. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش. ۶. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش. ۷. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. ۸. نیک‌زاد، فهیمه، عقیده شیعه در مسئله مبدأ و معاد از دیدگاه امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۴۰۲ش.