احمد پایانی اردبیلی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| تاریخ تولد =۱۳۰۶ش | | تاریخ تولد =۱۳۰۶ش | ||
| زادگاه =اردبیل | | زادگاه =اردبیل | ||
| تاریخ وفات = | | تاریخ وفات =۲۶ اسفند ۱۳۷۵ | ||
| شهر وفات = | | شهر وفات =قم | ||
| تاریخ شهادت = | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت = | | محل شهادت = | ||
| محل دفن = | | محل دفن =[[حرم حضرت معصومه]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| استادان = | | استادان =امام‌خمینی، [[میرزا محمد مجاهدی تبریزی]]، [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]]، [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمد محقق داماد|آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد]] و... | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل =اردبیل، [[قم]] | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = | | تالیفات = | ||
| سایر = | | سایر =تبلیغ و تدریس | ||
| سیاسی = | | سیاسی =امضای از اعلامیه‌های مبارزاتی و عضویت در [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
'''احمد پایانی اردبیلی'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | '''احمد پایانی اردبیلی'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | ||
احمد پایانی معروف به پایانی اردبیلی در سال | == تولد == | ||
احمد پایانی معروف به پایانی اردبیلی در سال ۱۳۰۶ش در شهر اردبیل به دنیا آمد. اجداد او در جمهوری آذربایجان امروزی زندگی می‌کردند و پس از انعقاد عهدنامه گلستان و واگذاری شهرهای ماورای ارس به روسیه تزاری و سپس تشکیل اتحاد جماهیر شوروی با مرام کمونیستی، به اردبیل نقل مکان کردند. | |||
== تحصیل == | |||
احمد پایانی تحصیلات خود را از پنج سالگی و در مکتب‌خانه آغاز کرد و در آنجا تجوید و قرائت قرآن، گلستان و نصاب الصبیان را فراگرفت. پس از آن تحصیلات ابتدایی را در اردبیل سپری کرد. او در سال ۱۳۲۰ ش در حالی که چهارده سال داشت، به فراگیری دروس حوزوی روی آورد و وارد مدرسه علمیه ملاابراهیم شد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۳-۸۴.</ref> و مقدمات را نزد استادان آنجا خواند. ازجمله استادان او می‌توان به میرزا بشیر مدرس، شیخ غفور عاملی، میرزا مهدی عالم و میرزا صادق متشکری اشاره کرد. وی سپس در درس رسایل شیخ غلامحسین غروی و شرح لمعه آقایان امیرزاده اردبیلی، شیخ محمد عالمی و شیخ محسن نجفی شرکت کرد.<ref>جواهرکلام، ج۱، ص۳۱۵.</ref> | |||
او در سال ۱۳۲۶ش برای بهره‌مندی از محضر استادان [[حوزه علمیه قم]]، راهی این شهر شد. در آنجا مکاسب را نزد [[میرزا محمد مجاهدی تبریزی]] خواند. در درس رسایل هم از شاگردان [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]] بود و کفایه‌الاصول را هم نزد [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی|آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] خواند.<ref>الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، ص۲۳۴-۲۳۶.</ref> آنگاه در درس خارج فقه (بحث بیع مکاسب) [[سیدمحمد حجت کوه‌کمری|آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری]] شرکت کرد و پس از فوت ایشان، در درس خارج فقه [[سیدحسین بروجردی|آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی]] حضور یافت و یک دوره درس خارج اصول را هم نزد [[سیدمحمد محقق داماد|آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد]]،<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۹۰.</ref> [[امام‌خمینی]] و [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی]]<ref>مجموعه مقالات همایش آیت‌الله مشکینی، ج۲، ص۳۱۹؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.</ref> و [[سیدکاظم شریعتمداری]] شرکت کرد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.</ref> | |||
درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه و اصول یا هر دو درس ایشان گزارشی در درست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در سال‌های دهه ۱۳۳۰ ش در درس‌های امام‌خمینی که در [[مسجد سلماسی|مساجد سلماسی]] و [[مسجد محمدیه قم|محمدیه قم]] برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. او در سال‌های تحصیل خود با برخی از طلاب رابطه دوستی داشت که ازجمله آنان می‌توان از [[علی‌اکبر مشکینی|میرزا علی‌اکبر مشکینی]]، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی|آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]]، [[میرزاعلی احمدی میانجی]] و آیات [[جعفر سبحانی]] و [[ناصر مکارم شیرازی]] نام برد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.</ref> | |||
از | == تدریس == | ||
احمد پایانی هم‌زمان با تحصیل به تدریس هم اهتمام ویژه‌ای داشت، به‌گونه‌ای که تمام کتب متداول حوزه را در سطوح مختلف تدریس کرد. وی ابتدا به تدریس کتاب‌های حاشیه ملاعبدالله و معالم‌الاصول پرداخت و پس از آن نزدیک به پنجاه سال به تدریس کتاب‌های مهم فقه و اصول مانند قوانین الاصول، شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه الاصول اشتغال داشت و درس او از پررونق‌ترین دروس حوزه به شمار می‌آمد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.</ref> وی به‌ویژه در تدریس مکاسب شیخ انصاری و کفایه‌الاصول آخوند ملا محمدکاظم خراسانی ماهر بود و سال‌های متمادی به تدریس این دو کتاب می‌پرداخت. وی همچنین شرح و حواشی بر مکاسب نگاشته است که دو جلد آن از اول مکاسب محرمه تا آخر بیع ماقبل التملیک و لایقبل به چاپ رسیده است.<ref>مجموعه مقالات همایش آیت‌الله مشکینی، ج۲، ص۳۱۹.</ref> از دیگر فعالیت‌های علمی پایانی اردبیلی می‌توان به شرکت در جلسه دیرپای تفسیر قرآن کریم اشاره کرد که با حضور بزرگان و فضلای حوزه همچون آقایان احمدی میانجی، [[سیدموسی شبیری زنجانی]]، [[سیدابوالفضل میرمحمدی]]، [[سیدمهدی روحانی]] و [[احمد آذری قمی]] تشکیل می‌شد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۵.</ref> | |||
احمد پایانی در ۲۶ اسفند ۱۳۷۵ در قم از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی در صحن | == تألیفات == | ||
تألیفات احمد پایانی اردبیلی عبارت است از تقریرات بحث بیع درس خارج فقه آیت‌الله حجت کوه‌کمری،<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۵.</ref> تقریرات درس خارج اصول آیت‌الله بروجردی،<ref>مجموعه مقالات همایش آیت‌الله مشکینی، ج۲، ص۳۱۹.</ref> فهرست جامع الشّتات مرحوم میرزای قمی، ارشاد الطالب الی حقایق المکاسب (شرح مکاسب)، حاشیه کفایه الاصول، حاشیه مکاسب، رساله فی احکام الاراضی و اقسامها (در مجموعه مقالات کنگره شیخ انصاری)، رساله فی بیع الفضولی (در مجموعه مقالات کنگره محقق اردبیلی). همچنین از درس او نیز دو تقریر نگاشته شده است که عبارت است از: در کلاس درس مکاسب، نوشته رضا محمودی و در محضر شیخ انصاری، نوشته جواد فخار طوسی.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۶.</ref> کتاب اخیر در ۲۶ جلد (مکاسب محرمه در ۹ جلد، نمی از بیع در ۸ مجلد و خیارات در ۹ مجلد) به چاپ رسیده است و در کلاس درس مکاسب هم در سه جلد انتشار یافته است.<ref>جواهرکلام، ج۱، ص۳۱۸.</ref> | |||
== فعالیت سیاسی == | |||
از فعالیت‌های مهم احمد پایانی اردبیلی در عرصه سیاسی، شرکت و عضویت در [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] بود و نام او در زیر بسیاری از اعلامیه‌های مبارزاتی آن مرکز به چشم می‌خورد.<ref>سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد، ج۲، ص۸۲، ۲۱۵، ۲۳۵، ج۳، ۱۴۲، ج ۴، ۴۴۶؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۹۳.</ref> او پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] هم به فعالیت‌های علمی در قم ادامه داد. او برای تبلیغ به مناطق مختلف ازجمله مناطق مرزی شمال غربی کشور می‌رفت و مردم را با مسائل دینی و سیاسی آشنا می‌کرد که این مسافرت‌ها تا پایان عمرش تداوم داشت.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۶.</ref> | |||
== درگذشت == | |||
احمد پایانی در ۲۶ اسفند ۱۳۷۵ در [[قم]] از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط [[سیدموسی شبیری زنجانی|آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی]] در [[حرم حضرت معصومه(س)|صحن حضرت معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله پایانی»، ص۱۱۳.</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۵۲: | خط ۶۲: | ||
* انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۷۶)، «درگذشتگان: آیت‌الله پایانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۸، شماره ۴۳، بهار. | * انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۷۶)، «درگذشتگان: آیت‌الله پایانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۸، شماره ۴۳، بهار. | ||
* جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۱۳۸۵)، ج۳ (زندگی‌نامه اعضا)، تدوین: سیدمحسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | * جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۱۳۸۵)، ج۳ (زندگی‌نامه اعضا)، تدوین: سیدمحسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
* خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب | * خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
*سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۲، ۳ و ۴، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | |||
* شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۲، تهران، اسلامیه. | * شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۲، تهران، اسلامیه. | ||
* مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیت‌الله مشکینی (۱۳۹۲)، ج۲، قم، سازمان چاپ و نشر. | * مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیت‌الله مشکینی (۱۳۹۲)، ج۲، قم، سازمان چاپ و نشر. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:پروژه شاگردان]] | [[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]] | ||
[[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]] | [[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی]] | [[رده:شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۰۹:۲۱
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ش |
| زادگاه | اردبیل |
| تاریخ وفات | ۲۶ اسفند ۱۳۷۵ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدحسین بروجردی، آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد و... |
| محل تحصیل | اردبیل، قم |
| سایر | تبلیغ و تدریس |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | امضای از اعلامیه‌های مبارزاتی و عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم |
احمد پایانی اردبیلی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد
احمد پایانی معروف به پایانی اردبیلی در سال ۱۳۰۶ش در شهر اردبیل به دنیا آمد. اجداد او در جمهوری آذربایجان امروزی زندگی می‌کردند و پس از انعقاد عهدنامه گلستان و واگذاری شهرهای ماورای ارس به روسیه تزاری و سپس تشکیل اتحاد جماهیر شوروی با مرام کمونیستی، به اردبیل نقل مکان کردند.
تحصیل
احمد پایانی تحصیلات خود را از پنج سالگی و در مکتب‌خانه آغاز کرد و در آنجا تجوید و قرائت قرآن، گلستان و نصاب الصبیان را فراگرفت. پس از آن تحصیلات ابتدایی را در اردبیل سپری کرد. او در سال ۱۳۲۰ ش در حالی که چهارده سال داشت، به فراگیری دروس حوزوی روی آورد و وارد مدرسه علمیه ملاابراهیم شد.[۱] و مقدمات را نزد استادان آنجا خواند. ازجمله استادان او می‌توان به میرزا بشیر مدرس، شیخ غفور عاملی، میرزا مهدی عالم و میرزا صادق متشکری اشاره کرد. وی سپس در درس رسایل شیخ غلامحسین غروی و شرح لمعه آقایان امیرزاده اردبیلی، شیخ محمد عالمی و شیخ محسن نجفی شرکت کرد.[۲]
او در سال ۱۳۲۶ش برای بهره‌مندی از محضر استادان حوزه علمیه قم، راهی این شهر شد. در آنجا مکاسب را نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی خواند. در درس رسایل هم از شاگردان سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی بود و کفایه‌الاصول را هم نزد آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی خواند.[۳] آنگاه در درس خارج فقه (بحث بیع مکاسب) آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری شرکت کرد و پس از فوت ایشان، در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی حضور یافت و یک دوره درس خارج اصول را هم نزد آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد،[۴] امام‌خمینی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی[۵] و سیدکاظم شریعتمداری شرکت کرد.[۶]
درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه و اصول یا هر دو درس ایشان گزارشی در درست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در سال‌های دهه ۱۳۳۰ ش در درس‌های امام‌خمینی که در مساجد سلماسی و محمدیه قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. او در سال‌های تحصیل خود با برخی از طلاب رابطه دوستی داشت که ازجمله آنان می‌توان از میرزا علی‌اکبر مشکینی، آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، میرزاعلی احمدی میانجی و آیات جعفر سبحانی و ناصر مکارم شیرازی نام برد.[۷]
تدریس
احمد پایانی هم‌زمان با تحصیل به تدریس هم اهتمام ویژه‌ای داشت، به‌گونه‌ای که تمام کتب متداول حوزه را در سطوح مختلف تدریس کرد. وی ابتدا به تدریس کتاب‌های حاشیه ملاعبدالله و معالم‌الاصول پرداخت و پس از آن نزدیک به پنجاه سال به تدریس کتاب‌های مهم فقه و اصول مانند قوانین الاصول، شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه الاصول اشتغال داشت و درس او از پررونق‌ترین دروس حوزه به شمار می‌آمد.[۸] وی به‌ویژه در تدریس مکاسب شیخ انصاری و کفایه‌الاصول آخوند ملا محمدکاظم خراسانی ماهر بود و سال‌های متمادی به تدریس این دو کتاب می‌پرداخت. وی همچنین شرح و حواشی بر مکاسب نگاشته است که دو جلد آن از اول مکاسب محرمه تا آخر بیع ماقبل التملیک و لایقبل به چاپ رسیده است.[۹] از دیگر فعالیت‌های علمی پایانی اردبیلی می‌توان به شرکت در جلسه دیرپای تفسیر قرآن کریم اشاره کرد که با حضور بزرگان و فضلای حوزه همچون آقایان احمدی میانجی، سیدموسی شبیری زنجانی، سیدابوالفضل میرمحمدی، سیدمهدی روحانی و احمد آذری قمی تشکیل می‌شد.[۱۰]
تألیفات
تألیفات احمد پایانی اردبیلی عبارت است از تقریرات بحث بیع درس خارج فقه آیت‌الله حجت کوه‌کمری،[۱۱] تقریرات درس خارج اصول آیت‌الله بروجردی،[۱۲] فهرست جامع الشّتات مرحوم میرزای قمی، ارشاد الطالب الی حقایق المکاسب (شرح مکاسب)، حاشیه کفایه الاصول، حاشیه مکاسب، رساله فی احکام الاراضی و اقسامها (در مجموعه مقالات کنگره شیخ انصاری)، رساله فی بیع الفضولی (در مجموعه مقالات کنگره محقق اردبیلی). همچنین از درس او نیز دو تقریر نگاشته شده است که عبارت است از: در کلاس درس مکاسب، نوشته رضا محمودی و در محضر شیخ انصاری، نوشته جواد فخار طوسی.[۱۳] کتاب اخیر در ۲۶ جلد (مکاسب محرمه در ۹ جلد، نمی از بیع در ۸ مجلد و خیارات در ۹ مجلد) به چاپ رسیده است و در کلاس درس مکاسب هم در سه جلد انتشار یافته است.[۱۴]
فعالیت سیاسی
از فعالیت‌های مهم احمد پایانی اردبیلی در عرصه سیاسی، شرکت و عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و نام او در زیر بسیاری از اعلامیه‌های مبارزاتی آن مرکز به چشم می‌خورد.[۱۵] او پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم به فعالیت‌های علمی در قم ادامه داد. او برای تبلیغ به مناطق مختلف ازجمله مناطق مرزی شمال غربی کشور می‌رفت و مردم را با مسائل دینی و سیاسی آشنا می‌کرد که این مسافرت‌ها تا پایان عمرش تداوم داشت.[۱۶]
درگذشت
احمد پایانی در ۲۶ اسفند ۱۳۷۵ در قم از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی در صحن حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانویس
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۳-۸۴.
- ↑ جواهرکلام، ج۱، ص۳۱۵.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، ص۲۳۴-۲۳۶.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۹۰.
- ↑ مجموعه مقالات همایش آیت‌الله مشکینی، ج۲، ص۳۱۹؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۴.
- ↑ مجموعه مقالات همایش آیت‌الله مشکینی، ج۲، ص۳۱۹.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۵.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۵.
- ↑ مجموعه مقالات همایش آیت‌الله مشکینی، ج۲، ص۳۱۹.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۶.
- ↑ جواهرکلام، ج۱، ص۳۱۸.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد، ج۲، ص۸۲، ۲۱۵، ۲۳۵، ج۳، ۱۴۲، ج ۴، ۴۴۶؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۹۳.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۸۶.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله پایانی»، ص۱۱۳.
منابع
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۷۶)، «درگذشتگان: آیت‌الله پایانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۸، شماره ۴۳، بهار.
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۱۳۸۵)، ج۳ (زندگی‌نامه اعضا)، تدوین: سیدمحسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۲، ۳ و ۴، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۲، تهران، اسلامیه.
- مجموعه مقالات همایش بزرگداشت آیت‌الله مشکینی (۱۳۹۲)، ج۲، قم، سازمان چاپ و نشر.