جلال طاهر شمس گلپایگانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (removed Category:پروژه شاگردان; added Category:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان using HotCat) |
||
| (۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان = | | عنوان =جلال طاهر شمس | ||
| تصویر = | | تصویر =جلال طاهر شمس.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد =۱۳۰۶ش | ||
| زادگاه = | | زادگاه =روستای گوگد گلپایگان | ||
| تاریخ وفات = | | تاریخ وفات =۸ شهریور ۱۳۷۴ | ||
| شهر وفات = | | شهر وفات = | ||
| تاریخ شهادت = | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت = | | محل شهادت = | ||
| محل دفن = | | محل دفن =[[حرم حضرت معصومه]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| استادان = | | استادان =[[امام‌خمینی]]، [[سیدمحمدحسین طباطبایی]]، [[سیدمحمدتقی خوانساری]]، [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدابوالقاسم خویی]] و... | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل =حوزه علمیه اراک، [[حوزه علمیه قم|قم]] و [[حوزه علمیه نجف|نجف]] | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = | | تالیفات =آثار متعدد | ||
| سایر = | | سایر =تدریس در [[حوزه علمیه قم]] | ||
| سیاسی = | | سیاسی =فعالیت مبارزاتی علیه [[حکومت پهلوی]] و حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت امام‌خمینی]] | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی =نماینده [[مجلس خبرگان رهبری]] و عضویت در [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}}'''جلال طاهر شمس'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | }}'''جلال طاهر شمس'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | ||
جلال طاهر شمس معروف به شمس گلپایگانی در سال ۱۳۰۶ش در روستای گوگد گلپایگان دیده به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند. آنگاه از شانزده‌سالگی به فراگیری دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در گلپایگان و نزد میرزا هدایت‌الله وحید گلپایگانی آموخت. سپس راهی اراک شد و در حوزه علمیه اراک از درس آقایان شیخ محمد سلطان‌العلما و شیخ محمد امام خوانساری بهره برد و به احتمال زیاد بخشی از مقدمات و همچنین بخشی از دروس سطح را نزد آنان خواند. وی در سال ۱۳۲۴ش به قم رفت و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را نزد استادان آن حوزه تکمیل کرد، ولی درباره استادان آن مقطع او اطلاعاتی در دست نیست. فلسفه و تفسیر قرآن را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند. وی از سال ۱۳۲۸ش به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات سیدمحمدتقی | == تولد و تحصیل == | ||
جلال طاهر شمس معروف به شمس گلپایگانی در سال ۱۳۰۶ش در روستای گوگد گلپایگان دیده به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند. آنگاه از شانزده‌سالگی به فراگیری دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در گلپایگان و نزد میرزا هدایت‌الله وحید گلپایگانی آموخت. سپس راهی اراک شد و در حوزه علمیه اراک از درس آقایان شیخ محمد سلطان‌العلما و شیخ محمد امام خوانساری بهره برد و به احتمال زیاد بخشی از مقدمات و همچنین بخشی از دروس سطح را نزد آنان خواند. وی در سال ۱۳۲۴ش به [[قم]] رفت و در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه آنجا]] دروس سطح را نزد استادان آن حوزه تکمیل کرد، ولی درباره استادان آن مقطع او اطلاعاتی در دست نیست. [[فلسفه]] و [[تفسیر|تفسیر قرآن]] را هم نزد [[سیدمحمدحسین طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] خواند. وی از سال ۱۳۲۸ش به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات [[سیدمحمدتقی خوانساری]]، [[سیدمحمد حجت کوه‌کمری]]، [[سیدحسین بروجردی|سیدحسین طباطبایی بروجردی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی]]، [[سیدرضا بهاءالدینی]] و [[امام‌خمینی]] بهره برد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۲۸۱.</ref> و از آنان اجازاتی در تصدی امور شرعیه دریافت کرد.<ref>انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴.</ref> | |||
در دوران تحصیل، از سوی آیت‌الله بروجردی، به عضویت گروه تألیف جامع‌الاحادیث درآمد و در تدوین آن کتاب نقش داشت.<ref>انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج ۳، ص۲۸۱.</ref> او سپس راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف | در دوران تحصیل، از سوی آیت‌الله بروجردی، به عضویت گروه تألیف جامع‌الاحادیث درآمد و در تدوین آن کتاب نقش داشت.<ref>انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج ۳، ص۲۸۱.</ref> او سپس راهی [[عراق]] شد و در [[حوزه علمیه نجف|حوزه علمیه نجف اشرف]]، به مدت دو سال در درس خارج فقه و اصول [[سیدابوالقاسم خویی|آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی]] حضور یافت. آنگاه به کشور بازگشت و به تحصیل نزد استادان درس خارج فقه و اصول در قم ادامه داد. درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ش در درس‌های ایشان شرکت می‌کرده است. همچنین درباره حضور او در درس خارج فقه یا [[درس خارج اصول امام‌خمینی|خارج اصول امام‌خمینی]] نیز اطلاعاتی در دست نیست و می‌توان احتمال داد که در هر دو درس ایشان شرکت می‌کرده است.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۲۸۱.</ref> | ||
شمس گلپایگانی در دهه | == فعالیت مبارزاتی علیه حکومت پهلوی == | ||
شمس گلپایگانی در دهه ۱۳۴۰ش به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و با آغاز نهضت اسلامی، اعلامیه‌هایی را علیه [[حکومت پهلوی]] و در دفاع از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ازجمله در سال ۱۳۴۳ش، پس از [[تبعید امام‌خمینی|تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور]]، همراه با جمعی از محصلان گلپایگانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به [[امیرعباس هویدا]] که تازه به نخست‌وزیری منصوب شده بود، تبعید امام‌خمینی را با استناد به قانون اساسی و اصل مصونیت مراجع عظام تقلید، مغایر با قانون دانست و خواستار آزادی و بازگرداندن ایشان به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۲ـ۱۵۳.</ref> | |||
شمس گلپایگانی پس از | طاهر شمس گلپایگانی در سال ۱۳۴۹ و پس از درگذشت [[سیدمحسن حکیم|آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با ارسال نامه‌ای به امام‌خمینی با عنوان «حضرت آیت‌الله‌العظمی مرجع بزرگ شیعه آقای خمینی»، آن «فاجعه عظیم» را به «مرجع عظیم‌الشأن» تسلیت گفتند <ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۲۲؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ص۳۶۶؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، ص۵۷۶-۵۷۷.</ref> | ||
شمس گلپایگانی هشتم شهریور ۱۳۷۴ براثر سانحه رانندگی از دنیا رفت و پیکرش در صحن حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.<ref>جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۴۶۲؛ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۵.</ref> | درباره فعالیت‌های سیاسی او در سال‌های ۱۳۴۹-۱۳۵۷ ش گزارشی در دست نیست. او در ۲۵/۱/۱۳۵۷ ش همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با صدور اعلامیه‌ای، به تشریح وضعیت موجود پرداختند و اقدامات حکومت پهلوی در انتشار [[مقاله احمد رشیدی مطلق علیه امام‌خمینی]] و در پی آن سرکوب اعتراض مردم قم و تبریز علیه آن مقاله را به باد انتقاد گرفتند و آنگاه با اشاره به دستگیری جمعی از روحانیان و فعالان سیاسی، حمله مأموران به مدارس دینی و هتک حرمت حرم حضرت معصومه(س)، به حکومت پهلوی نسبت به سرکوب کردن مبارزات مردم ایران هشدار دادند و از پایداری‌های مردم در مقابل دستگاه پهلوی تقدیر کردند <ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۶۹-۲۷۲.</ref> در چهلم شهدای ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ تهران نیز همراه با جمعی از علمای حوزه علمیه قم، اعلامیه‌ای صادر کردند و ۲۴ مهر ۱۳۵۷ را در اعتراض به سرکوب تظاهرات مردم تهران و یادبود شهدای هفده شهریور، عزای ملی اعلام نمودند<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۳-۴۰۵.</ref> | ||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | |||
شمس گلپایگانی پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] به تدریس در [[حوزه علمیه قم]] ادامه داد و به عضویت [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] درآمد.<ref>جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ص۲۸۱.</ref> او در نخستین دوره انتخابات [[مجلس خبرگان رهبری]] با رأی مردم استان مرکزی به نمایندگی برگزیده شد.<ref>خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۸۹.</ref> همچنین در [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم]] عضویت داشت و از اعضای هیئت‌امنای مجتمع دینی حضرت ولیعصر(عج) نیز بود.<ref>انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴.</ref> مدتی هم عضو هیئت‌مدیره [[مدرسه فیضیه]] بود.<ref>«فرزانگان: آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۴.</ref> وی در جریان برگزاری کنگره شیخ انصاری، از اعضای هیئت‌علمی آن کنگره بود و مقاله‌ای با عنوان «شیخ انصاری محقق و مؤسس» را نگاشت. کتاب الخمس، حاشیه بر مکاسب، حاشیه بر رسایل، حاشیه بر کفایه‌الاصول، معارف دینی و متفرقات از دیگر تألیفات اوست. | |||
== درگذشت == | |||
شمس گلپایگانی هشتم شهریور ۱۳۷۴ براثر سانحه رانندگی از دنیا رفت و پیکرش در [[حرم حضرت معصومه(س)|صحن حضرت معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۴۶۲؛ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۵.</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۵۶: | خط ۶۴: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:پروژه شاگردان]] | [[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]] | ||
[[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]] | |||
[[رده:شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۰۹:۵۰
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ش |
| زادگاه | روستای گوگد گلپایگان |
| تاریخ وفات | ۸ شهریور ۱۳۷۴ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدحسین طباطبایی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدابوالقاسم خویی و... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه اراک، قم و نجف |
| تألیفات | آثار متعدد |
| سایر | تدریس در حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | فعالیت مبارزاتی علیه حکومت پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | نماینده مجلس خبرگان رهبری و عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم |
جلال طاهر شمس، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد و تحصیل
جلال طاهر شمس معروف به شمس گلپایگانی در سال ۱۳۰۶ش در روستای گوگد گلپایگان دیده به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند. آنگاه از شانزده‌سالگی به فراگیری دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در گلپایگان و نزد میرزا هدایت‌الله وحید گلپایگانی آموخت. سپس راهی اراک شد و در حوزه علمیه اراک از درس آقایان شیخ محمد سلطان‌العلما و شیخ محمد امام خوانساری بهره برد و به احتمال زیاد بخشی از مقدمات و همچنین بخشی از دروس سطح را نزد آنان خواند. وی در سال ۱۳۲۴ش به قم رفت و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را نزد استادان آن حوزه تکمیل کرد، ولی درباره استادان آن مقطع او اطلاعاتی در دست نیست. فلسفه و تفسیر قرآن را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند. وی از سال ۱۳۲۸ش به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدرضا بهاءالدینی و امام‌خمینی بهره برد.[۱] و از آنان اجازاتی در تصدی امور شرعیه دریافت کرد.[۲]
در دوران تحصیل، از سوی آیت‌الله بروجردی، به عضویت گروه تألیف جامع‌الاحادیث درآمد و در تدوین آن کتاب نقش داشت.[۳] او سپس راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، به مدت دو سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی حضور یافت. آنگاه به کشور بازگشت و به تحصیل نزد استادان درس خارج فقه و اصول در قم ادامه داد. درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ش در درس‌های ایشان شرکت می‌کرده است. همچنین درباره حضور او در درس خارج فقه یا خارج اصول امام‌خمینی نیز اطلاعاتی در دست نیست و می‌توان احتمال داد که در هر دو درس ایشان شرکت می‌کرده است.[۴]
فعالیت مبارزاتی علیه حکومت پهلوی
شمس گلپایگانی در دهه ۱۳۴۰ش به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و با آغاز نهضت اسلامی، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی و در دفاع از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ازجمله در سال ۱۳۴۳ش، پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، همراه با جمعی از محصلان گلپایگانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا که تازه به نخست‌وزیری منصوب شده بود، تبعید امام‌خمینی را با استناد به قانون اساسی و اصل مصونیت مراجع عظام تقلید، مغایر با قانون دانست و خواستار آزادی و بازگرداندن ایشان به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شد.[۵]
طاهر شمس گلپایگانی در سال ۱۳۴۹ و پس از درگذشت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با ارسال نامه‌ای به امام‌خمینی با عنوان «حضرت آیت‌الله‌العظمی مرجع بزرگ شیعه آقای خمینی»، آن «فاجعه عظیم» را به «مرجع عظیم‌الشأن» تسلیت گفتند [۶]
درباره فعالیت‌های سیاسی او در سال‌های ۱۳۴۹-۱۳۵۷ ش گزارشی در دست نیست. او در ۲۵/۱/۱۳۵۷ ش همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، با صدور اعلامیه‌ای، به تشریح وضعیت موجود پرداختند و اقدامات حکومت پهلوی در انتشار مقاله احمد رشیدی مطلق علیه امام‌خمینی و در پی آن سرکوب اعتراض مردم قم و تبریز علیه آن مقاله را به باد انتقاد گرفتند و آنگاه با اشاره به دستگیری جمعی از روحانیان و فعالان سیاسی، حمله مأموران به مدارس دینی و هتک حرمت حرم حضرت معصومه(س)، به حکومت پهلوی نسبت به سرکوب کردن مبارزات مردم ایران هشدار دادند و از پایداری‌های مردم در مقابل دستگاه پهلوی تقدیر کردند [۷] در چهلم شهدای ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ تهران نیز همراه با جمعی از علمای حوزه علمیه قم، اعلامیه‌ای صادر کردند و ۲۴ مهر ۱۳۵۷ را در اعتراض به سرکوب تظاهرات مردم تهران و یادبود شهدای هفده شهریور، عزای ملی اعلام نمودند[۸]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
شمس گلپایگانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و به عضویت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد.[۹] او در نخستین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری با رأی مردم استان مرکزی به نمایندگی برگزیده شد.[۱۰] همچنین در شورای مدیریت حوزه علمیه قم عضویت داشت و از اعضای هیئت‌امنای مجتمع دینی حضرت ولیعصر(عج) نیز بود.[۱۱] مدتی هم عضو هیئت‌مدیره مدرسه فیضیه بود.[۱۲] وی در جریان برگزاری کنگره شیخ انصاری، از اعضای هیئت‌علمی آن کنگره بود و مقاله‌ای با عنوان «شیخ انصاری محقق و مؤسس» را نگاشت. کتاب الخمس، حاشیه بر مکاسب، حاشیه بر رسایل، حاشیه بر کفایه‌الاصول، معارف دینی و متفرقات از دیگر تألیفات اوست.
درگذشت
شمس گلپایگانی هشتم شهریور ۱۳۷۴ براثر سانحه رانندگی از دنیا رفت و پیکرش در صحن حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۱۳]
پانویس
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۲۸۱.
- ↑ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴.
- ↑ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج ۳، ص۲۸۱.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج۳، ص۲۸۱.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۲ـ۱۵۳.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۲۲؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ص۳۶۶؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، ص۵۷۶-۵۷۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۶۹-۲۷۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۳-۴۰۵.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ص۲۸۱.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر اول، ص۵۸۹.
- ↑ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۴.
- ↑ «فرزانگان: آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۴.
- ↑ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۴۶۲؛ انصاری، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، ص۱۱۵.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۷۴)، «درگذشت حضرت آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۳۳.
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۱۳۸۵)، ج۳، تدوین سیدمحسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- جواهر کلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، قم، انصاریان.
- خبرگان ملت: شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۷۹)، دفتر اول، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ۵، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- «فرزانگان: آیت‌الله طاهر شمس گلپایگانی» (۱۳۸۹)، دوهفته‌نامه افق حوزه، شماره ۲۷۹، ۱۳ شهریور.