احمد مجتهدی تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
(اصلاح ارقام) |
جز (removed Category:پروژه شاگردان; added Category:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان using HotCat) |
||
| (۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان =احمد مجتهدی تهرانی | | عنوان =احمد مجتهدی تهرانی | ||
| تصویر =احمد مجتهدی تهرانی.jpg | | تصویر =احمد مجتهدی تهرانی.jpg | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی = | ||
| نام کامل = | | نام کامل = | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| تاریخ تولد =۹ مهر ۱۳۰۲ش | | تاریخ تولد =۹ مهر ۱۳۰۲ش | ||
| زادگاه =تهران | | زادگاه =تهران | ||
| تاریخ وفات = | | تاریخ وفات =۲۳ دی‌ماه ۱۳۸۶ | ||
| شهر وفات = | | شهر وفات =تهران | ||
| تاریخ شهادت = | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت = | | محل شهادت = | ||
| محل دفن = | | محل دفن =حوزه علمیه مجتهدی | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| استادان = | | استادان =[[علامه طباطبایی]]، [[محمد صدوقی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]]، سیدصادق شریعتمداری، [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[عباسعلی شاهرودی]]، [[امام‌خمینی]]، محمدرضا تنکابنی و... | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل =تهران و [[قم]] | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = | | تالیفات =رساله محرم و نامحرم، رساله گناهان کبیره، رساله احکام الغیبه و کتاب ارث و... | ||
| سایر = | | سایر =تدریس | ||
| سیاسی = | | سیاسی =مبارزه با [[رژیم پهلوی]] و حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت امام‌خمینی]] | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی =تأسیس حوزه علمیه مجتهدی | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''احمد مجتهدی تهرانی'''، از شاگردان درس اخلاق امام‌خمینی. | '''احمد مجتهدی تهرانی'''، از شاگردان [[درس اخلاق امام‌خمینی]]. | ||
== تولد == | == تولد == | ||
احمد ملامحمدعلی مجتهد معروف به مجتهدی تهرانی در نهم مهرماه ۱۳۰۲ش برابر با دوم رجب ۱۳۴۳ قمری در تهران به دنیا آمد. اجداد او از عالمان برجسته کاشان بودند، ازجمله | احمد ملامحمدعلی مجتهد معروف به مجتهدی تهرانی در نهم مهرماه ۱۳۰۲ش برابر با دوم رجب ۱۳۴۳ قمری در تهران به دنیا آمد. اجداد او از عالمان برجسته کاشان بودند، ازجمله ملامحمدعلی مجتهد و ملامحمدباقر مجتهد و ملامحمدکاظم مجتهد کاشانی که از مجتهدان کاشان شمرده می‌شدند. | ||
== تحصیل == | == تحصیل == | ||
احمد مجتهدی ابتدا در بازار تهران به کار مشغول بود. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات و ادبیات عرب را در بازار تهران نزد شیخ علی‌اکبر برهان خواند. سپس راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر کتاب مطول را پیش محمدجواد خندق‌آبادی و سیدمرتضی علوی فریدونی فراگرفت. در درس منظومه ملاهادی سبزواری هم از شاگردان علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بود. وی کتاب لُمعَتِین را نزد محمد صدوقی | احمد مجتهدی ابتدا در بازار تهران به کار مشغول بود. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات و ادبیات عرب را در بازار تهران نزد شیخ علی‌اکبر برهان خواند. سپس راهی [[قم]] شد و در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه آن شهر]] کتاب مطول را پیش محمدجواد خندق‌آبادی و سیدمرتضی علوی فریدونی فراگرفت. در درس منظومه ملاهادی سبزواری هم از شاگردان [[سیدمحمدحسین طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] بود. وی کتاب لُمعَتِین را نزد [[محمد صدوقی|محمد صدوقی یزدی]]، محمدجواد خندق‌آبادی و شیخ عبدالرزاق اصفهانی خواند و رسایل را هم از شیخ محمدجواد خندق‌آبادی فراگرفت. در درس مکاسب هم شاگرد سیدمحمدصادق طباطبایی بود و سپس کفایه‌الاصول (جلد اول) را نزد [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] خواند و جلد دوم آن را هم پیش سیدصادق شریعتمداری فراگرفت. | ||
احمد مجتهدی پس از پایان دوره سطح، آن دروس را نزد فاضل لنکرانی (پدر آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی) امتحان داد و پس از قبولی، وارد دوره خارج فقه و اصول شد. وی یک سال در درس خارج فقه و اصول سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و یک سال هم از درس‌های خارج فقه و اصول | احمد مجتهدی پس از پایان دوره سطح، آن دروس را نزد فاضل لنکرانی (پدر آیت‌الله [[محمد فاضل لنکرانی]]) امتحان داد و پس از قبولی، وارد دوره خارج فقه و اصول شد. وی یک سال در درس خارج فقه و اصول [[سیدحسین بروجردی|سیدحسین طباطبایی بروجردی]] شرکت کرد و یک سال هم از درس‌های خارج فقه و اصول [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[عباسعلی شاهرودی|شیخ عباسعلی شاهرودی]] بهره برد. وی در کنار تحصیل دروس خارج فقه و اصول، در [[درس اخلاق امام‌خمینی]] که روزهای پنج‌شنبه و جمعه در [[مدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه]] برگزار می‌شد، شرکت کرد. در کنار حضور در درس اخلاق امام‌خمینی، از بحث‌های اخلاقی حسین فاطمی قمی هم بهره می‌برد.<ref>«درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی»، ص۹۶-۹۷؛ «[https://howzehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=2302&level=4&subid=2302 زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله]»، مدیریت حوزه علمیه تهران.</ref> | ||
احمد مجتهدی در سال ۱۳۳۰ش به تهران بازگشت و به مدت دو سال از درس خارج فقه و اصول شیخ محمدرضا تنکابنی بهره برد. سپس در درس خارج فقه و اصول سیداحمد خوانساری حضور یافت و برای شش سال از درس‌های ایشان بهره‌مند شد. در کنار آن از مصاحبت و مجالست شیخ محمدحسین زاهد برخوردار بود. او در تهران ضمن تحصیل، به تدریس کتب حوزوی هم می‌پرداخت و شب‌ها در مسجد امین‌الدوله که شیخ محمدحسین زاهد در آنجا مشغول به تدریس و اقامه نماز بودند، صبح و عصر به امر تدریس اشتغال داشت و چون شیخ محمدحسین زاهد در اواخر عمر و باوجود کهولت سن به‌سختی مشغول تعلیم و تربیت طلاب بود، لذا از احمد مجتهدی تقاضا کرد که علاوه بر تدریس، شب‌ها هم منبر برود. او با پذیرش این درخواست، در طول دو سال، شش جزء اوّل قرآن را با استفاده از تفسیر برهان که مبنای تفسیری ایشان بود، برای مستمعین تفسیر می‌کرد. هم‌زمان صبح‌ها در مسجد سیدعزیزالله بازار، به تدریس کتب ادبیات و فقه مشغول بود و بعدازظهرها هم برای کسانی که روزها شاغل بودند و بعدازظهرها درس می‌خواندند، به تدریس کتب حوزوی از قبیل مطول، سُیوطی، مُغنی، منطق و غیره می‌پرداخت. | احمد مجتهدی در سال ۱۳۳۰ش به تهران بازگشت و به مدت دو سال از درس خارج فقه و اصول شیخ محمدرضا تنکابنی بهره برد. سپس در درس خارج فقه و اصول [[سیداحمد خوانساری]] حضور یافت و برای شش سال از درس‌های ایشان بهره‌مند شد. در کنار آن از مصاحبت و مجالست شیخ محمدحسین زاهد برخوردار بود. او در تهران ضمن تحصیل، به تدریس کتب حوزوی هم می‌پرداخت و شب‌ها در مسجد امین‌الدوله که شیخ محمدحسین زاهد در آنجا مشغول به تدریس و اقامه نماز بودند، صبح و عصر به امر تدریس اشتغال داشت و چون شیخ محمدحسین زاهد در اواخر عمر و باوجود کهولت سن به‌سختی مشغول تعلیم و تربیت طلاب بود، لذا از احمد مجتهدی تقاضا کرد که علاوه بر تدریس، شب‌ها هم منبر برود. او با پذیرش این درخواست، در طول دو سال، شش جزء اوّل قرآن را با استفاده از تفسیر برهان که مبنای تفسیری ایشان بود، برای مستمعین تفسیر می‌کرد. هم‌زمان صبح‌ها در مسجد سیدعزیزالله بازار، به تدریس کتب ادبیات و فقه مشغول بود و بعدازظهرها هم برای کسانی که روزها شاغل بودند و بعدازظهرها درس می‌خواندند، به تدریس کتب حوزوی از قبیل مطول، سُیوطی، مُغنی، منطق و غیره می‌پرداخت. | ||
احمد مجتهدی تهرانی تا سال ۱۳۳۶ش، همچنان به امر تدریس در مسجد سیدعزیزالله واقع در بازار تهران مشغول بود تا آنکه عده‌ای از علما و متدینین، از او درخواست کردند حوزه علمیه را به مسجد ملامحمدجعفر منتقل کند که در آن زمان انبار خاک زغال و خمره ترشی کسبه محل بود. هنگام درخواست انتقال حوزه علمیه از مسجد سیدعزیزالله بازار به مسجد ملامحمدجعفر، با همت تجار و مردم متدین، حوزه علمیه مجتهدی را تأسیس کرد و به اداره و همچنین تدریس در آنجا پرداخت. این مدرسه ابتدا یک حجره هم نداشت، ولی در حال حاضر ۳۱ حجره، ۷ مَدرَس بزرگ و ۳ اتاق به‌عنوان دفتر، کتابخانه و سالن مطالعه بزرگی ساخته شده و یکی از حوزه‌های علمیه معتبر کشور است.<ref>«[https://howzehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=2302&level=4&subid=2302 زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله]»، مدیریت حوزه علمیه تهران.</ref> | احمد مجتهدی تهرانی تا سال ۱۳۳۶ش، همچنان به امر تدریس در [[مسجد سیدعزیزالله]] واقع در بازار تهران مشغول بود تا آنکه عده‌ای از علما و متدینین، از او درخواست کردند حوزه علمیه را به مسجد ملامحمدجعفر منتقل کند که در آن زمان انبار خاک زغال و خمره ترشی کسبه محل بود. هنگام درخواست انتقال حوزه علمیه از مسجد سیدعزیزالله بازار به مسجد ملامحمدجعفر، با همت تجار و مردم متدین، حوزه علمیه مجتهدی را تأسیس کرد و به اداره و همچنین تدریس در آنجا پرداخت. این مدرسه ابتدا یک حجره هم نداشت، ولی در حال حاضر ۳۱ حجره، ۷ مَدرَس بزرگ و ۳ اتاق به‌عنوان دفتر، کتابخانه و سالن مطالعه بزرگی ساخته شده و یکی از حوزه‌های علمیه معتبر کشور است.<ref>«[https://howzehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=2302&level=4&subid=2302 زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله]»، مدیریت حوزه علمیه تهران.</ref> | ||
فعالیت‌های مجتهدی در طی سالیان طولانی بیشتر رنگ و بوی فرهنگی ـ آموزشی داشت تا صبغه سیاسی، ولی این امر باعث نشد ساواک اقدامات وی را نادیده بگیرد. وی یکی از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و امام‌خمینی در نامه‌ای به فرزندش سیداحمد | فعالیت‌های مجتهدی در طی سالیان طولانی بیشتر رنگ و بوی فرهنگی ـ آموزشی داشت تا صبغه سیاسی، ولی این امر باعث نشد [[ساواک]] اقدامات وی را نادیده بگیرد. وی یکی از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و [[امام‌خمینی]] در نامه‌ای به فرزندش [[سیداحمد خمینی]]، او را یکی از افراد مورد اعتماد خود در تهران نامیده بود.<ref>سیر مبارزات امام‌خمینی در آیینه اسناد به روایت ساواک، ج ۷، ص۳۶۵.</ref> او همچنین در ارسال وجوهات شرعیه به امام‌خمینی در نجف فعال بود.<ref>«[https://howzehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=2302&level=4&subid=2302 زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله]»، مدیریت حوزه علمیه تهران.</ref> | ||
مجتهدی در سال | مجتهدی در سال ۱۳۴۶ش به [[نجف اشرف]] رفت و در آن شهر ضمن حضور در درس امام‌خمینی، مسائلی را با ایشان در میان نهاد<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۴، ص۲۶۰.</ref> سپس امام‌خمینی در سال ۱۳۴۶ش به او اجازه دخالت در امور حسبیه و شرعیه داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۴۶۴.</ref> | ||
از مهم‌ترین و پرثمرترین فعالیت‌های مجتهدی، تعلیم و تربیت نوجوانان و جوانانی بود که تمام‌وقت یا پاره‌وقت در حوزه علمیه ایشان حضور می‌یافتند و با فراگیری علوم اسلامی و تهذیب نفس غالباً افراد مفیدی شدند. ازجمله معروف‌ترین شاگردان ایشان می‌توان به غلامحسین حقّانی، مجتبی صالحی خوانساری، مصطفی | == فعالیت مبارزاتی == | ||
از مهم‌ترین و پرثمرترین فعالیت‌های مجتهدی، تعلیم و تربیت نوجوانان و جوانانی بود که تمام‌وقت یا پاره‌وقت در حوزه علمیه ایشان حضور می‌یافتند و با فراگیری علوم اسلامی و [[تهذیب نفس]] غالباً افراد مفیدی شدند. ازجمله معروف‌ترین شاگردان ایشان می‌توان به غلامحسین حقّانی، مجتبی صالحی خوانساری، [[مصطفی چمران]]، محمدعلی فیاض‌بخش، محمود قندی، محمد بروجردی، محمدجواد تندگویان و... اشاره کرد. این بخش از اقدامات و کوشش‌های او نیز از چشمان مأموران امنیتی [[حکومت پهلوی]] مخفی نماند. ساواک تهران در ۱۷/۱۰/۴۶ طی گزارشی به اداره کل سوم چنین اعلام کرد: «... در اثر تبلیغ نامبرده، عده‌ای از جوانان به لباس روحانیت درآمده‌اند و در ۱۳/۱۰/۴۶ اظهار داشت تصمیم دارد مجلسی برگزار و چند نفر از [[طلاب]] را عمامه بگذارد و اظهار نمود در این موقع که دولت می‌خواهد آهسته‌آهسته عمامه را بردارد من مشغول هستم یک عده جوان تازه‌نفس را آماده نموده و به سرشان عمامه بگذارم تا ببینم من غالب می‌شوم یا دانشگاه ضدروحانی». گزارشگر ساواک در ادامه قید کرده بود: | |||
# عمل شیخ مزبور از جهت تعلیم دادن جوانان به درس دینی اشکالی ندارد. اشکال کار از این جهت است که نامبرده فوق‌العاده در جوانان نفوذ دارد. چنانچه بخواهد جوانان را علیه دولت تحریک نماید، جلوگیری از آن خیلی مشکل است. | # عمل شیخ مزبور از جهت تعلیم دادن جوانان به درس دینی اشکالی ندارد. اشکال کار از این جهت است که نامبرده فوق‌العاده در جوانان نفوذ دارد. چنانچه بخواهد جوانان را علیه دولت تحریک نماید، جلوگیری از آن خیلی مشکل است. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۵: | ||
# نامبرده جوانانی را ضد دولت و ضد برنامه دولت تربیت می‌نماید، مثلاً اقوام چند نفر از این جوانان از نظر مادی و معنوی بسیار قوی هستند، ولی این جوانان با وضع بسیار بدی در حیاط مسجد زندگی نموده و در اثر تبلیغات شیخ مزبور فعالیت در این جامعه را حرام و کمک به دولت و اجرا کردن برنامه‌های دولت را برخلاف دین خود می‌دانند. | # نامبرده جوانانی را ضد دولت و ضد برنامه دولت تربیت می‌نماید، مثلاً اقوام چند نفر از این جوانان از نظر مادی و معنوی بسیار قوی هستند، ولی این جوانان با وضع بسیار بدی در حیاط مسجد زندگی نموده و در اثر تبلیغات شیخ مزبور فعالیت در این جامعه را حرام و کمک به دولت و اجرا کردن برنامه‌های دولت را برخلاف دین خود می‌دانند. | ||
ناصر مقدم مدیرکل اداره کل سوم ساواک در پاسخ به این گزارش طی نامه‌ای به ساواک تهران دستور داده بود: «... ضمن نفوذ در جلسات متشکله این مسجد با استفاده از منابع مربوطه اعمال و رفتار و تماس‌های این شخص را تحت نظر قرار داده و به‌محض مشاهده فعالیت مضره و مشکوکی از او مراتب را با تعیین مشخصات کامل و ارسال یک قطعه عکس وی اعلام دارند». گزارش‌های بعدی ساواک تهران حاکی از تشدید فعالیت‌های مجتهدی است. | ناصر مقدم مدیرکل اداره کل سوم [[ساواک]] در پاسخ به این گزارش طی نامه‌ای به ساواک تهران دستور داده بود: «... ضمن نفوذ در جلسات متشکله این مسجد با استفاده از منابع مربوطه اعمال و رفتار و تماس‌های این شخص را تحت نظر قرار داده و به‌محض مشاهده فعالیت مضره و مشکوکی از او مراتب را با تعیین مشخصات کامل و ارسال یک قطعه عکس وی اعلام دارند». گزارش‌های بعدی ساواک تهران حاکی از تشدید فعالیت‌های مجتهدی است. | ||
ساواک مزبور در گزارش مورخ ۲۵/۴/۴۷ خود به مرکز این‌گونه اعلام کرد: «نامبرده بالا که یکی از روحانیون مخالف بوده و عده‌ای طلاب را مطابق عقیده و روش خود پرورش و تعلیم می‌دهد، اخیراً تعداد شاگردان خویش را افزایش داده است. این محصلین جدید دانش‌آموزان دبیرستانی و دبستانی می‌باشند که مشارالیه اولیاء آنها را تبلیغ نموده مبنی بر اینکه در مدارس دولتی علاوه بر اینکه به امور دینی توجه نمی‌شود، بین فرزندان مسلمانان تبلیغات ضددینی می‌نمایند؛ بنابراین اولیاء دانش‌آموزان وظیفه دارند که از فرزندانشان نسبت به امور دینی مراقبت بیشتری بنمایند. در نتیجه عده‌ای از اولیاء دانش‌آموزان فرزندان خود را مجبور کرده‌اند که با استفاده از تعطیلات تابستان در جلسات مجتهدی حاضر شوند». به دنبال این گزارش، ساواک مرکز در تاریخ ۱۰/۵/۴۷ با ارسال نامه‌ای برای ساواک تهران ضمن تأکید مجدد بر مراقبت کامل از جلسات ایشان و تسریع در ارسال یک نسخه بیوگرافی ملصق به عکس ایشان، اطلاعات تکمیلی ذیل را خواستار شد: «... هدف و انگیزه مجتهدی از تشکیل این قبیل جلسات، روشن و هرگونه سوابقی دال بر مخالفت وی موجود است اعلام دارند».<ref>«[https://howzehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=2302&level=4&subid=2302 زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله]»، مدیریت حوزه علمیه تهران.</ref> | |||
== تألیفات == | |||
مجتهدی با وجود مشغله فراوان از قبیل تدریس، منبر، نظارت بر طلاب و اداره امور حوزه علمیه، هیچ‌گاه از امر تألیف غافل نشد. رساله محرم و نامحرم، رساله گناهان کبیره، رساله احکام الغیبه و کتاب ارث، ازجمله تألیفات منتشرشده او است. کتاب احادیث اهل‌بیت(ع) و کتاب زندگینامه مرحوم حاج شیخ محمدحسین زاهد نیز توسط او تألیف شده که هنوز منتشر نشده است. همچنین کتاب آداب الطلاب تألیف شاکر برخوردار فرید، حاوی زندگینامه و سخنان مجتهدی است. | مجتهدی با وجود مشغله فراوان از قبیل تدریس، منبر، نظارت بر طلاب و اداره امور حوزه علمیه، هیچ‌گاه از امر تألیف غافل نشد. رساله محرم و نامحرم، رساله گناهان کبیره، رساله احکام الغیبه و کتاب ارث، ازجمله تألیفات منتشرشده او است. کتاب احادیث اهل‌بیت(ع) و کتاب زندگینامه مرحوم حاج شیخ محمدحسین زاهد نیز توسط او تألیف شده که هنوز منتشر نشده است. همچنین کتاب آداب الطلاب تألیف شاکر برخوردار فرید، حاوی زندگینامه و سخنان مجتهدی است. | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
احمد مجتهدی در | احمد مجتهدی در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۸۶ در بیمارستان بازرگانان تهران درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسّط [[محمدرضا مهدوی کنی]] در حوزه علمیه مجتهدی به خاک سپرده شد.<ref>«[https://howzehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=2302&level=4&subid=2302 زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله]»، مدیریت حوزه علمیه تهران.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۵: | ||
* یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۳۴: حجت‌الاسلام شهید غلامحسین حقانی (۱۳۸۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | * یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۳۴: حجت‌الاسلام شهید غلامحسین حقانی (۱۳۸۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | ||
[[رده:پروژه شاگردان]] | [[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]] | ||
[[رده:شاگردان درس اخلاق امام‌خمینی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۱۹:۱۲
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۹ مهر ۱۳۰۲ش |
| زادگاه | تهران |
| تاریخ وفات | ۲۳ دی‌ماه ۱۳۸۶ |
| محل دفن | حوزه علمیه مجتهدی |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علامه طباطبایی، محمد صدوقی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدصادق شریعتمداری، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، عباسعلی شاهرودی، امام‌خمینی، محمدرضا تنکابنی و... |
| محل تحصیل | تهران و قم |
| تألیفات | رساله محرم و نامحرم، رساله گناهان کبیره، رساله احکام الغیبه و کتاب ارث و... |
| سایر | تدریس |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | تأسیس حوزه علمیه مجتهدی |
احمد مجتهدی تهرانی، از شاگردان درس اخلاق امام‌خمینی.
تولد
احمد ملامحمدعلی مجتهد معروف به مجتهدی تهرانی در نهم مهرماه ۱۳۰۲ش برابر با دوم رجب ۱۳۴۳ قمری در تهران به دنیا آمد. اجداد او از عالمان برجسته کاشان بودند، ازجمله ملامحمدعلی مجتهد و ملامحمدباقر مجتهد و ملامحمدکاظم مجتهد کاشانی که از مجتهدان کاشان شمرده می‌شدند.
تحصیل
احمد مجتهدی ابتدا در بازار تهران به کار مشغول بود. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات و ادبیات عرب را در بازار تهران نزد شیخ علی‌اکبر برهان خواند. سپس راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر کتاب مطول را پیش محمدجواد خندق‌آبادی و سیدمرتضی علوی فریدونی فراگرفت. در درس منظومه ملاهادی سبزواری هم از شاگردان علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بود. وی کتاب لُمعَتِین را نزد محمد صدوقی یزدی، محمدجواد خندق‌آبادی و شیخ عبدالرزاق اصفهانی خواند و رسایل را هم از شیخ محمدجواد خندق‌آبادی فراگرفت. در درس مکاسب هم شاگرد سیدمحمدصادق طباطبایی بود و سپس کفایه‌الاصول (جلد اول) را نزد سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی خواند و جلد دوم آن را هم پیش سیدصادق شریعتمداری فراگرفت.
احمد مجتهدی پس از پایان دوره سطح، آن دروس را نزد فاضل لنکرانی (پدر آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی) امتحان داد و پس از قبولی، وارد دوره خارج فقه و اصول شد. وی یک سال در درس خارج فقه و اصول سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و یک سال هم از درس‌های خارج فقه و اصول سیدمحمدرضا گلپایگانی و شیخ عباسعلی شاهرودی بهره برد. وی در کنار تحصیل دروس خارج فقه و اصول، در درس اخلاق امام‌خمینی که روزهای پنج‌شنبه و جمعه در مدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه برگزار می‌شد، شرکت کرد. در کنار حضور در درس اخلاق امام‌خمینی، از بحث‌های اخلاقی حسین فاطمی قمی هم بهره می‌برد.[۱]
احمد مجتهدی در سال ۱۳۳۰ش به تهران بازگشت و به مدت دو سال از درس خارج فقه و اصول شیخ محمدرضا تنکابنی بهره برد. سپس در درس خارج فقه و اصول سیداحمد خوانساری حضور یافت و برای شش سال از درس‌های ایشان بهره‌مند شد. در کنار آن از مصاحبت و مجالست شیخ محمدحسین زاهد برخوردار بود. او در تهران ضمن تحصیل، به تدریس کتب حوزوی هم می‌پرداخت و شب‌ها در مسجد امین‌الدوله که شیخ محمدحسین زاهد در آنجا مشغول به تدریس و اقامه نماز بودند، صبح و عصر به امر تدریس اشتغال داشت و چون شیخ محمدحسین زاهد در اواخر عمر و باوجود کهولت سن به‌سختی مشغول تعلیم و تربیت طلاب بود، لذا از احمد مجتهدی تقاضا کرد که علاوه بر تدریس، شب‌ها هم منبر برود. او با پذیرش این درخواست، در طول دو سال، شش جزء اوّل قرآن را با استفاده از تفسیر برهان که مبنای تفسیری ایشان بود، برای مستمعین تفسیر می‌کرد. هم‌زمان صبح‌ها در مسجد سیدعزیزالله بازار، به تدریس کتب ادبیات و فقه مشغول بود و بعدازظهرها هم برای کسانی که روزها شاغل بودند و بعدازظهرها درس می‌خواندند، به تدریس کتب حوزوی از قبیل مطول، سُیوطی، مُغنی، منطق و غیره می‌پرداخت.
احمد مجتهدی تهرانی تا سال ۱۳۳۶ش، همچنان به امر تدریس در مسجد سیدعزیزالله واقع در بازار تهران مشغول بود تا آنکه عده‌ای از علما و متدینین، از او درخواست کردند حوزه علمیه را به مسجد ملامحمدجعفر منتقل کند که در آن زمان انبار خاک زغال و خمره ترشی کسبه محل بود. هنگام درخواست انتقال حوزه علمیه از مسجد سیدعزیزالله بازار به مسجد ملامحمدجعفر، با همت تجار و مردم متدین، حوزه علمیه مجتهدی را تأسیس کرد و به اداره و همچنین تدریس در آنجا پرداخت. این مدرسه ابتدا یک حجره هم نداشت، ولی در حال حاضر ۳۱ حجره، ۷ مَدرَس بزرگ و ۳ اتاق به‌عنوان دفتر، کتابخانه و سالن مطالعه بزرگی ساخته شده و یکی از حوزه‌های علمیه معتبر کشور است.[۲]
فعالیت‌های مجتهدی در طی سالیان طولانی بیشتر رنگ و بوی فرهنگی ـ آموزشی داشت تا صبغه سیاسی، ولی این امر باعث نشد ساواک اقدامات وی را نادیده بگیرد. وی یکی از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و امام‌خمینی در نامه‌ای به فرزندش سیداحمد خمینی، او را یکی از افراد مورد اعتماد خود در تهران نامیده بود.[۳] او همچنین در ارسال وجوهات شرعیه به امام‌خمینی در نجف فعال بود.[۴]
مجتهدی در سال ۱۳۴۶ش به نجف اشرف رفت و در آن شهر ضمن حضور در درس امام‌خمینی، مسائلی را با ایشان در میان نهاد[۵] سپس امام‌خمینی در سال ۱۳۴۶ش به او اجازه دخالت در امور حسبیه و شرعیه داد.[۶]
فعالیت مبارزاتی
از مهم‌ترین و پرثمرترین فعالیت‌های مجتهدی، تعلیم و تربیت نوجوانان و جوانانی بود که تمام‌وقت یا پاره‌وقت در حوزه علمیه ایشان حضور می‌یافتند و با فراگیری علوم اسلامی و تهذیب نفس غالباً افراد مفیدی شدند. ازجمله معروف‌ترین شاگردان ایشان می‌توان به غلامحسین حقّانی، مجتبی صالحی خوانساری، مصطفی چمران، محمدعلی فیاض‌بخش، محمود قندی، محمد بروجردی، محمدجواد تندگویان و... اشاره کرد. این بخش از اقدامات و کوشش‌های او نیز از چشمان مأموران امنیتی حکومت پهلوی مخفی نماند. ساواک تهران در ۱۷/۱۰/۴۶ طی گزارشی به اداره کل سوم چنین اعلام کرد: «... در اثر تبلیغ نامبرده، عده‌ای از جوانان به لباس روحانیت درآمده‌اند و در ۱۳/۱۰/۴۶ اظهار داشت تصمیم دارد مجلسی برگزار و چند نفر از طلاب را عمامه بگذارد و اظهار نمود در این موقع که دولت می‌خواهد آهسته‌آهسته عمامه را بردارد من مشغول هستم یک عده جوان تازه‌نفس را آماده نموده و به سرشان عمامه بگذارم تا ببینم من غالب می‌شوم یا دانشگاه ضدروحانی». گزارشگر ساواک در ادامه قید کرده بود:
- عمل شیخ مزبور از جهت تعلیم دادن جوانان به درس دینی اشکالی ندارد. اشکال کار از این جهت است که نامبرده فوق‌العاده در جوانان نفوذ دارد. چنانچه بخواهد جوانان را علیه دولت تحریک نماید، جلوگیری از آن خیلی مشکل است.
- تبلیغات سوئی که شخص مزبور از جهت دشمنی با دولت در مغز جوانان وارد می‌نماید، بسیار مضر است.
- نامبرده جوانانی را ضد دولت و ضد برنامه دولت تربیت می‌نماید، مثلاً اقوام چند نفر از این جوانان از نظر مادی و معنوی بسیار قوی هستند، ولی این جوانان با وضع بسیار بدی در حیاط مسجد زندگی نموده و در اثر تبلیغات شیخ مزبور فعالیت در این جامعه را حرام و کمک به دولت و اجرا کردن برنامه‌های دولت را برخلاف دین خود می‌دانند.
ناصر مقدم مدیرکل اداره کل سوم ساواک در پاسخ به این گزارش طی نامه‌ای به ساواک تهران دستور داده بود: «... ضمن نفوذ در جلسات متشکله این مسجد با استفاده از منابع مربوطه اعمال و رفتار و تماس‌های این شخص را تحت نظر قرار داده و به‌محض مشاهده فعالیت مضره و مشکوکی از او مراتب را با تعیین مشخصات کامل و ارسال یک قطعه عکس وی اعلام دارند». گزارش‌های بعدی ساواک تهران حاکی از تشدید فعالیت‌های مجتهدی است.
ساواک مزبور در گزارش مورخ ۲۵/۴/۴۷ خود به مرکز این‌گونه اعلام کرد: «نامبرده بالا که یکی از روحانیون مخالف بوده و عده‌ای طلاب را مطابق عقیده و روش خود پرورش و تعلیم می‌دهد، اخیراً تعداد شاگردان خویش را افزایش داده است. این محصلین جدید دانش‌آموزان دبیرستانی و دبستانی می‌باشند که مشارالیه اولیاء آنها را تبلیغ نموده مبنی بر اینکه در مدارس دولتی علاوه بر اینکه به امور دینی توجه نمی‌شود، بین فرزندان مسلمانان تبلیغات ضددینی می‌نمایند؛ بنابراین اولیاء دانش‌آموزان وظیفه دارند که از فرزندانشان نسبت به امور دینی مراقبت بیشتری بنمایند. در نتیجه عده‌ای از اولیاء دانش‌آموزان فرزندان خود را مجبور کرده‌اند که با استفاده از تعطیلات تابستان در جلسات مجتهدی حاضر شوند». به دنبال این گزارش، ساواک مرکز در تاریخ ۱۰/۵/۴۷ با ارسال نامه‌ای برای ساواک تهران ضمن تأکید مجدد بر مراقبت کامل از جلسات ایشان و تسریع در ارسال یک نسخه بیوگرافی ملصق به عکس ایشان، اطلاعات تکمیلی ذیل را خواستار شد: «... هدف و انگیزه مجتهدی از تشکیل این قبیل جلسات، روشن و هرگونه سوابقی دال بر مخالفت وی موجود است اعلام دارند».[۷]
تألیفات
مجتهدی با وجود مشغله فراوان از قبیل تدریس، منبر، نظارت بر طلاب و اداره امور حوزه علمیه، هیچ‌گاه از امر تألیف غافل نشد. رساله محرم و نامحرم، رساله گناهان کبیره، رساله احکام الغیبه و کتاب ارث، ازجمله تألیفات منتشرشده او است. کتاب احادیث اهل‌بیت(ع) و کتاب زندگینامه مرحوم حاج شیخ محمدحسین زاهد نیز توسط او تألیف شده که هنوز منتشر نشده است. همچنین کتاب آداب الطلاب تألیف شاکر برخوردار فرید، حاوی زندگینامه و سخنان مجتهدی است.
درگذشت
احمد مجتهدی در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۸۶ در بیمارستان بازرگانان تهران درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسّط محمدرضا مهدوی کنی در حوزه علمیه مجتهدی به خاک سپرده شد.[۸]
پانویس
- ↑ «درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی»، ص۹۶-۹۷؛ «زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله»، مدیریت حوزه علمیه تهران.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله»، مدیریت حوزه علمیه تهران.
- ↑ سیر مبارزات امام‌خمینی در آیینه اسناد به روایت ساواک، ج ۷، ص۳۶۵.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله»، مدیریت حوزه علمیه تهران.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۴، ص۲۶۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۴۶۴.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله»، مدیریت حوزه علمیه تهران.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله»، مدیریت حوزه علمیه تهران.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- «درگذشت آیت‌الله مجتهدی تهرانی» (۱۳۸۶)، هفته‌نامه اطلاعات حکمت و معرفت، سال دوم، شماره ۱۰، دی.
- «زندگینامه آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی رحمۀ‌الله»، مدیریت حوزه علمیه تهران، تاریخ درج بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.
- سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۷)، ج۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۳۴: حجت‌الاسلام شهید غلامحسین حقانی (۱۳۸۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.