محمدمهدی آصفی: تفاوت میان نسخه‌ها
(اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | |||
| عنوان =محمدمهدی آصفی | |||
| تصویر =محمدمهدی آصفی.jpg | |||
آصفی | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | |||
| سرشناسی = | |||
| نام کامل = | |||
| لقب = | |||
| نسب = | |||
| تاریخ تولد =۱۳۱۶ش | |||
| زادگاه =نجف | |||
| تاریخ وفات =۱۴ خرداد ۱۳۹۴ش | |||
| شهر وفات =[[قم]] | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| محل دفن =[[نجف]] | |||
| خویشاوندان سرشناس = | |||
| استادان =امام‌خمینی، مجتبی لنکرانی، صدرا بادکوبه‌ای، محمدجعفر جزایری مروج و سیداسداللّه مدنی تبریزی، محمدرضا مظفر، [[مسلم ملکوتی]]، [[سیدابوالقاسم خویی]]، میرزا باقر زنجانی، حسین حلی، [[سیدمحسن حکیم]]، [[سیدعبدالله شیرازی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، ... | |||
| شاگردان = | |||
| محل تحصیل =[[حوزه علمیه نجف]] | |||
| اجازه روایت از = | |||
| اجازه اجتهاد از =[[میرزا هاشم آملی]] | |||
| اجازه روایت به = | |||
| اجازه اجتهاد به = | |||
| تالیفات =تألیف کتب و مقالات متعدد | |||
| سایر = | |||
| سیاسی =حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران]]، مبارزه با [[رژیم پهلوی]] در عراق، عضویت در حزب‌الدعوه عراق | |||
| اجتماعی =ریاست و عضو شورای عالی مجمع جهانی‌اهل‌بیت، تأسیس مؤسسه خیریه امام باقر(ع) و سپاه بدر | |||
| امضا = | |||
| وبگاه رسمی = | |||
}} | |||
'''محمدمهدی آصفی'''، روحانی مبارز و از شاگردان [[تدریس امام‌خمینی|درس خارج]] فقه امام‌خمینی. | |||
==تولد و خاندان== | |||
محمدمهدی آصفی در سال ۱۳۱۶ش در خانواده‌ای روحانی در [[نجف اشرف]] به دنیا آمد. پدرش شیخ علی‌محمد آصفی بروجردی<ref> «درگذشتگان: آیت‌الله آصفی»، ص۱۲۶.</ref> مؤلف نهج‌الهدی فی حرمة الربا و از مدرسان حوزه علمیه نجف اشرف و مادرش صبیه شیخ محمدتقی بروجردی صاحب نهایالافکار و نهج‌الهدی بود<ref>پناهی‌تلخستانی، «محمدتقی بروجردی، غواص اندیشه»، ص۸۰-۹۳.</ref> | |||
==تحصیل== | |||
محمدمهدی آصفی دوران ابتدایی و متوسطه را در نجف اشرف گذراند. آنگاه به فراگیری دروس حوزوی روی آورد و وارد [[حوزه علمیه نجف]] شد و مقدمات را نزد پدرش و آقایان میرسیدعلی ساوجی، شیخ محمد حجارباشی سلطانی، شیخ علی کازرونی، اسماعیل کازرونی، مرتضی گیلانی و محمدعلی مدرس افغانی خواند<ref>پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.</ref> ادبیات عرب را هم پیش عبدالمنعم فرطوسی آموخت. سپس در درس سطح آیات شیخ مجتبی لنکرانی، شیخ صدرا بادکوبه‌ای، محمدجعفر جزایری مروج و سیداسداللّه مدنی تبریزی شرکت کرد و در درس فلسفه از شاگردان شیخ محمدرضا مظفر و [[مسلم ملکوتی|شیخ مسلم ملکوتی سرابی]] بود. او آنگاه در درس خارج فقه و اصول آیات [[سیدابوالقاسم خویی|سیدابوالقاسم موسوی خویی]]، میرزا باقر زنجانی، شیخ حسین حلی و [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]] شرکت جست و با آغاز درس خارج فقه [[امام‌خمینی]] (مکاسب) در [[مسجد شیخ انصاری نجف اشرف]] در سال ۱۳۴۴ش، به مدت سه سال در آن درس شرکت داشت<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> درباره سال‌های دقیق حضور او در درس امام‌خمینی در مسجد انصاری نجف اشرف گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در نجف اشرف می‌توان گفت که در فاصله سال‌های ۱۳۴۴ش که [[درس خارج فقه امام‌خمینی]] در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف آغاز شد تا ۱۳۴۹ ش (اخراج آصفی از عراق)، در آن درس شرکت می‌کرده است. او مدتی هم در درس خارج فقه و اصول آیات [[سیدعبدالله شیرازی]]، مرتضی آل یاسین و سیدمحمد روحانی حضور یافت<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> علاوه بر آن، مدتی هم در درس‌های هیئت، هندسه و ریاضیات شیخ مرتضی مدرس گیلانی و تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه شیخ محمدعلی سرابی شرکت می‌کرد<ref>«درگذشتگان: آیت‌الله آصفی»، ص۱۲۶.</ref> او در دوران تحصیل در نجف اشرف، کتاب ملکیت زمین را تألیف کرد و به‌واسطه آن از سوی سیدمرتضی آل یاسین مورد تجلیل قرار گرفت و سپس به‌واسطه همان کتاب، از آیت‌الله میرزا هاشم آملی [[اجازه اجتهاد]] دریافت کرد.<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> | |||
===تحصیلات دانشگاهی=== | |||
محمدمهدی آصفی در کنار فراگیری درس خارج فقه و اصول، به تحصیلات دانشگاهی خود نیز ادامه داد و وارد دانشگاه بغداد شد و در رشته معارف اسلامی به تحصیل پرداخت و موفق به دریافت مدرک فوق لیسانس در آن رشته گردید. سپس به تدریس فقه و اصول و علوم قرآنی و تفسیر در [[حوزه علمیه نجف]] و دانشگاه‌های نجف و بغداد پرداخت.<ref>پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.</ref> | |||
==فعالیت‌های مبارزاتی== | |||
محمدمهدی آصفی در کنار تحصیل و تدریس، به فعالیت‌های سیاسی در عراق دست می‌زد؛ مبارزات او با [[حکومت پهلوی]] به‌گونه‌ای بود که مأموران آن حکومت او را به‌عنوان مبارزی آگاه و مجتهدی در صحنه می‌شناختند و نسبت به او حساس بودند و اقداماتش را زیر نظر داشتند<ref>«زندگینامه از نسل آفتاب»، ص۶.</ref> او با دعوت سیدمرتضی عسکری وارد حزب‌الدعوه شد<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> و همراه با او و افرادی چون سیدکاظم حائری، سیدمحمدحسین فضل‌الله و شیخ محمدمهدی شمس‌الدین و زیر نظر [[سیدمحمدباقر صدر|آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر]] به فعالیت در آن حزب پرداخت و در شورای مرکزی آن حزب عضویت یافت. همچنین ۱۵ سال سخنگوی آن حزب بود. با روی کار آمدن حزب بعث، مورد تهدید قرار گرفت و هفت ماه در اختفا به سر برد و مجبور شد تن به رنج هجرت دهد؛ او ابتدا راهی سوریه شد و آنگاه به ایران آمد و در [[حوزه علمیه قم]] در درس خارج فقه و اصول آیات [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی]] و [[میرزا هاشم آملی]] شرکت کرد و چنان‌که گفته شد، به‌واسطه نگارش کتاب ملکیت زمین، موفق به دریافت اجازه اجتهاد از آیت‌الله آملی شد. او مدتی هم در درس [[سیدمحمدحسین طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] شرکت داشت<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> و در کنار تحصیل در قم، درس‌هایی چون علوم قرآنی و فقه و اصول را در آن حوزه تدریس می‌کرد<ref>پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.</ref> پس از سه سال حضور در ایران، راهی کویت شد و سال‌ها در آن کشور به اقامه نماز جماعت در مسجد الامام النقی می‌پرداخت و هم‌زمان اداره مؤسسه التوحید را بر عهده داشت و به تدریس و تألیف در آن مؤسسه می‌پرداخت. | |||
آصفی در سال ۱۳۵۴ش به دستور [[امام‌موسی صدر|سیدموسی صدر]] راهی تهران شد و در آن شهر در جلب کمک‌های مردمی به لبنان سهیم بود<ref> آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۳۷۱.</ref> سپس به کویت بازگشت و اداره مؤسسه الامام النقی را بار دیگر عهده‌دار شد. او در آن کشور به مبارزه علیه حکومت پهلوی و [[حزب بعث عراق|حکومت بعث حاکم بر عراق]] ادامه پرداخت و به همین سبب دولت کویت به توصیه سفارت ایران در کویت، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت‌های سیاسی او را محدود ساخت و ازجمله از شرکت آصفی در جلسات حزب‌الدعوه در بحرین جلوگیری کرد<ref>انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج۴، ص۳۸۶.</ref> در پاییز سال ۱۳۵۷ش حزب‌الدعوه طی بیانیه‌ای حمایت کامل خود را از [[انقلاب اسلامی ایران]] اعلام کرد و محمدمهدی آصفی به نمایندگی از این حزب به پاریس رفت و ضمن دیدار با [[امام‌خمینی]] پشتیبانی حزب از ایشان را به اطلاع امام‌خمینی رساند.<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> | |||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | |||
آصفی پس از سرکوب حزب‌الدعوه در عراق در سال ۱۳۵۸ش، به ایران بازگشت<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> و به سازمان‌دهی نیروهای معارض حکومت بعث عراق دست زد. ازجمله با تأسیس [[سپاه بدر]]، به سازمان‌دهی رزمندگان عراق پرداخت و تا پایان [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ]] به این مهم اهتمام داشت.<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> سپس در سال ۱۳۶۰ش مؤسسه خیریه امام باقر(ع) را در قم بنیان نهاد<ref>«زندگینامه از نسل آفتاب»، ص۶.</ref> و سرپرستی آن را بر عهده گرفت و به کمک‌رسانی به ۷۵۰۰ خانوار نیازمند عراقی و افغانی پرداخت<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> همچنین سال‌ها سرپرستی مدرسه علمیه امام رضا(ع) ویژه برادران و مدرسه دینی بنت‌الهدی ویژه خواهران، مؤسسه التوحید در کویت و ایران و مدارس دینی دیگر در ایران و افغانستان را بر عهده داشت و سه مجتمع مسکونی در قم، مشهد و نجف اشرف را برای ده‌ها خانوار (ایتام و بیوه‌زنان) احداث کرد. او در کنار فعالیت‌های فوق، به کشورهای مختلف سفر می‌کرد و با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای آن کشورها (عراق، کویت، عراق و انگلستان)، به نشر آرا و نظرات خود می‌پرداخت<ref>پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.</ref> آصفی پس از سال‌ها فعالیت در حزب‌الدعوه، به سبب اختلاف‌نظرهایی که در آن حزب وجود داشت، از آن کناره گرفت. با تأسیس [[مجمع جهانی اهل‌بیت]] به عضویت شورای عالی آن مجمع درآمد و از سال ۱۳۸۱ش به ریاست آن مجمع منصوب شد و تا اوایل سال ۱۳۸۳ ش در آن سمت بود. او در کنار فعالیت‌های فوق، به تدریس ابواب مختلف فقه چون اجاره، قضا، بیع، قواعد فقهی، اجتهاد و تقلید در مدارس دینی پرداخت<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> و مدتی هم در دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی اراک تدریس کرد.<ref>پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.</ref> | |||
او پس از شهادت [[سیدمحمدباقر حکیم]] بار دیگر راهی عراق شد و به فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی در آن کشور پرداخت و رئیس مجمع محلی اهل‌بیت(ع) در عراق بود و بر فعالیت صدها مبلغ مذهبی و رسیدگی به امور کتابخانه‌ها و مراکز دینی نظارت می‌کرد. او همچنین نمایندگی رهبر انقلاب اسلامی در نجف اشرف را بر عهده داشت. آصفی دفتر مؤسسه خیریه امام باقر(ع) را در آن شهر دایر کرد و حدود ۷ هزار خانوار عراقی را در استان‌های مختلف آن کشور تحت پوشش قرار داد<ref>«به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.</ref> این مؤسسه در سال‌های بعد توسعه پیدا کرد و در سال ۱۳۹۳ش در شهرهای دیگر همانند مشهد مقدس، زاهدان، کرمان، اصفهان و یزد به ارائه خدمات می‌پرداخت و ماهانه گروهی از مؤسسه برای رسیدگی به خانواده‌های ایتام و بی‌سرپرست اعزام می‌شدند<ref>«زندگینامه از نسل آفتاب»، ص۶.</ref> او همچنین بارها در کنفرانس‌های متعدد بین‌المللی در داخل و خارج ایران شرکت داشت. علاوه بر آن، با استفاده از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی در ایران، عراق، کویت، سوریه و انگلستان اندیشه‌های خود را منتشر کرد. | |||
== تألیفات == | |||
محمدمهدی آصفی از مؤلفان پرکار حوزه دین بود و از نخستین سال‌های دهه ۱۳۴۰ش مقالاتی را در نشریات مذهبی آن زمان چون سالنامه مکتب جعفری و پیک اسلام منتشر می‌کرد.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی ایران...، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref> او سپس کتاب‌های زیادی را در موضوعات مختلف دینی نگاشت که برخی از آنها عبارت است از: ۱ـ آیت‌التطهیر. ۲ـ اثر العلوم التجربیۀ فی الایمان باللّه. ۳ـ الأجتهاد و التقلید و شؤون الفقیه. ۴ـ الامامۀ فی التشریع الاسلامی. ۵ ـ الأمر بین الأمرین. ۶ـ الانتظار الموجه. ۷ـ تاریخ الفقه الشیعی. ۸ـ التخطیط السیاسی فی السیره النبویه. ۹. تطور البحث الأصولی فی الدلیل و الحجه. ۱۰ـ تفسیر آیه الکنز. ۱۱ـ تفسیر سوره الانفال. ۱۲ـ الجسور الثلاثه. ۱۳ـ الحب الالهی فی أدعیۀ أهل البیت. ۱۴ـ حق الأمان فی المجالات المختلفه. ۱۵ـ حقیقۀ الحریۀ. ۱۶ـ دروس من الثوره الاسلامیه فی ایران. ۱۷ـ الدعاء عند أهل البیت. ۱۸ـ دور الدین فی حیاه الانسان. ۱۹ـ ساعات الفراغ و ساعات الترفیه. ۲۰ـ السلام فی الاسلام. ۲۱ـ آسنه التعمیم فی القرآن. ۲۲ـ الشهاده و الشهود فی القرآن. ۲۳ـ علاقه الجنسیه فی القرآن. ۲۴ـ علاقه الحرکه الاسلامیه بولایه تالأمر. ۲۵ـ المدخل الی الامامه. ۲۶ـ المدخل الی دراسه التشریع الاسلامی. ۲۷ـ المدخل الی دراسه نص الغدیر. ۲۸ـ مدرسه النجف و تطور الحرکه الاصلاحیه. ۲۹ـ المذهب التاریخی فی القرآن، العصم، الصراط. ۳۰ ـ المسائل الفقهیه. ۳۱ ـ مع ذی‌النون فی رحله العوده الی‌اللّه. ۳۲ ـ مفاتیح الدخول الی رحاب القرآن. ۳۱ ـ ملکیه الأرض فی الفقه الاسلامی. ۳۴ ـ من وحی التقی. ۳۵ ـ میراثان فی کتاب اللّه. ۳۶ ـ النظام المالی و تداول الثروه فی الاسلام. ۳۷ ـ حکومت در اسلام اثر علامه سیدمحمدحسین طباطبایی با عنوان نظریه السیاسه و الحکم فی الاسلام. ۳۸ ـ وارث‌الانبیاء در دو جلد. ۱۹ ـ وحده المنطق و المسیره الانشراح. ۴۰ ـ الولاء و البراء (ولایت‌الله). ۴۱- ولایت الأمر. ۴۲-المجموعه الفقهیه (شامل الجهاد و ولایه الامر). ۴۳- المجموعه الحرکیه (شامل بحث‌هایی درباره انقلاب اسلامی ایران و ولایت‌فقیه و خط امام). ۴۴- سلسله الثقافیه الاسلامیه (۱۳۲ رساله و کتاب). ۴۵- مجموعه مقالات عربی (۱۵۰ مقاله). ۴۶- مجموعه مقالات فارسی (۶۰ مقاله). ۴۷- مجموعه مصاحبه‌ها (۱۷ مصاحبه). ۴۸- مجموعه مقدمه‌ها (۳۴ مقدمه). ۴۹- مجموعه پیام‌ها و اعلامیه‌ها. ۵۰- فی رحاب القرآن در چهارده جلد در تفسیر موضوعی قرآن‌که با عنوان «آینه وحی» در ده جلد به فارسی ترجمه شده است. ۵۱- فی رحاب عاشورا در ۵ جلد و شامل ۵۵ مقاله درباره امام حسین(ع). | |||
او همچنین، مقاله‌های متعددی درباره موضوع‌های معرفت دینی در نشریه‌های عربی‌زبان چاپ ایران عراق، لبنان، سوریه، انگلستان و نیز شماری در نشریه‌های فارسی‌زبان ایران به چاپ رسانده است.<ref>پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۲۰.</ref> | |||
== درگذشت == | |||
محمدمهدی آصفی در ۱۴ خرداد ۱۳۹۴ درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط ناصر مکارم شیرازی به نجف اشرف منتقل شد و در بقعه العلمای قبرستان وادی رحمت به خاک سپرده شد.<ref>«درگذشتگان: آیت‌الله آصفی»، ص۱۲۶.</ref> | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
* آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | |||
* انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ج۴، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | |||
* «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی، فقیهی نواندیش، متکلمی ماهر و نویسنده‌ای پرکار» (۱۳۹۴)، روزنامه کیهان، شماره ۲۱۰۸۰، ۲۱ خرداد. | |||
* پرتوی مقدم، عباس (۱۳۸۱)، «آصفی، محمدمهدی»، فرهنگنامه ناموران معاصر، ج۱، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری (سوره مهر). | |||
* پناهی‌تلخستانی، علیرضا (۱۳۸۶)، «محمدتقی بروجردی، غواص اندیشه»، ستارگان حرم، ج۱۹، قم، زائر. | |||
* جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی ایران (از روی کار آمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی) سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۵۷ (۱۳۸۳)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. | |||
* «درگذشتگان: آیت‌الله آصفی» (۱۳۹۴)، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست‌وششم، شماره ۱۵۲، خرداد و تیر. | |||
* «زندگینامه از نسل آفتاب» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه افق حوزه، شماره ۴۰۳، ۲۸ آبان. | |||
{{پایان}} | |||
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]] | |||
[[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۱۷:۵۴
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۱۶ش |
| زادگاه | نجف |
| تاریخ وفات | ۱۴ خرداد ۱۳۹۴ش |
| محل دفن | نجف |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، مجتبی لنکرانی، صدرا بادکوبه‌ای، محمدجعفر جزایری مروج و سیداسداللّه مدنی تبریزی، محمدرضا مظفر، مسلم ملکوتی، سیدابوالقاسم خویی، میرزا باقر زنجانی، حسین حلی، سیدمحسن حکیم، سیدعبدالله شیرازی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، ... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف |
| اجازه اجتهاد از | میرزا هاشم آملی |
| تألیفات | تألیف کتب و مقالات متعدد |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از انقلاب اسلامی ایران، مبارزه با رژیم پهلوی در عراق، عضویت در حزب‌الدعوه عراق |
| اجتماعی | ریاست و عضو شورای عالی مجمع جهانی‌اهل‌بیت، تأسیس مؤسسه خیریه امام باقر(ع) و سپاه بدر |
محمدمهدی آصفی، روحانی مبارز و از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
تولد و خاندان
محمدمهدی آصفی در سال ۱۳۱۶ش در خانواده‌ای روحانی در نجف اشرف به دنیا آمد. پدرش شیخ علی‌محمد آصفی بروجردی[۱] مؤلف نهج‌الهدی فی حرمة الربا و از مدرسان حوزه علمیه نجف اشرف و مادرش صبیه شیخ محمدتقی بروجردی صاحب نهایالافکار و نهج‌الهدی بود[۲]
تحصیل
محمدمهدی آصفی دوران ابتدایی و متوسطه را در نجف اشرف گذراند. آنگاه به فراگیری دروس حوزوی روی آورد و وارد حوزه علمیه نجف شد و مقدمات را نزد پدرش و آقایان میرسیدعلی ساوجی، شیخ محمد حجارباشی سلطانی، شیخ علی کازرونی، اسماعیل کازرونی، مرتضی گیلانی و محمدعلی مدرس افغانی خواند[۳] ادبیات عرب را هم پیش عبدالمنعم فرطوسی آموخت. سپس در درس سطح آیات شیخ مجتبی لنکرانی، شیخ صدرا بادکوبه‌ای، محمدجعفر جزایری مروج و سیداسداللّه مدنی تبریزی شرکت کرد و در درس فلسفه از شاگردان شیخ محمدرضا مظفر و شیخ مسلم ملکوتی سرابی بود. او آنگاه در درس خارج فقه و اصول آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی، میرزا باقر زنجانی، شیخ حسین حلی و سیدمحسن طباطبایی حکیم شرکت جست و با آغاز درس خارج فقه امام‌خمینی (مکاسب) در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف در سال ۱۳۴۴ش، به مدت سه سال در آن درس شرکت داشت[۴] درباره سال‌های دقیق حضور او در درس امام‌خمینی در مسجد انصاری نجف اشرف گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در نجف اشرف می‌توان گفت که در فاصله سال‌های ۱۳۴۴ش که درس خارج فقه امام‌خمینی در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف آغاز شد تا ۱۳۴۹ ش (اخراج آصفی از عراق)، در آن درس شرکت می‌کرده است. او مدتی هم در درس خارج فقه و اصول آیات سیدعبدالله شیرازی، مرتضی آل یاسین و سیدمحمد روحانی حضور یافت[۵] علاوه بر آن، مدتی هم در درس‌های هیئت، هندسه و ریاضیات شیخ مرتضی مدرس گیلانی و تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه شیخ محمدعلی سرابی شرکت می‌کرد[۶] او در دوران تحصیل در نجف اشرف، کتاب ملکیت زمین را تألیف کرد و به‌واسطه آن از سوی سیدمرتضی آل یاسین مورد تجلیل قرار گرفت و سپس به‌واسطه همان کتاب، از آیت‌الله میرزا هاشم آملی اجازه اجتهاد دریافت کرد.[۷]
تحصیلات دانشگاهی
محمدمهدی آصفی در کنار فراگیری درس خارج فقه و اصول، به تحصیلات دانشگاهی خود نیز ادامه داد و وارد دانشگاه بغداد شد و در رشته معارف اسلامی به تحصیل پرداخت و موفق به دریافت مدرک فوق لیسانس در آن رشته گردید. سپس به تدریس فقه و اصول و علوم قرآنی و تفسیر در حوزه علمیه نجف و دانشگاه‌های نجف و بغداد پرداخت.[۸]
فعالیت‌های مبارزاتی
محمدمهدی آصفی در کنار تحصیل و تدریس، به فعالیت‌های سیاسی در عراق دست می‌زد؛ مبارزات او با حکومت پهلوی به‌گونه‌ای بود که مأموران آن حکومت او را به‌عنوان مبارزی آگاه و مجتهدی در صحنه می‌شناختند و نسبت به او حساس بودند و اقداماتش را زیر نظر داشتند[۹] او با دعوت سیدمرتضی عسکری وارد حزب‌الدعوه شد[۱۰] و همراه با او و افرادی چون سیدکاظم حائری، سیدمحمدحسین فضل‌الله و شیخ محمدمهدی شمس‌الدین و زیر نظر آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر به فعالیت در آن حزب پرداخت و در شورای مرکزی آن حزب عضویت یافت. همچنین ۱۵ سال سخنگوی آن حزب بود. با روی کار آمدن حزب بعث، مورد تهدید قرار گرفت و هفت ماه در اختفا به سر برد و مجبور شد تن به رنج هجرت دهد؛ او ابتدا راهی سوریه شد و آنگاه به ایران آمد و در حوزه علمیه قم در درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و میرزا هاشم آملی شرکت کرد و چنان‌که گفته شد، به‌واسطه نگارش کتاب ملکیت زمین، موفق به دریافت اجازه اجتهاد از آیت‌الله آملی شد. او مدتی هم در درس علامه سیدمحمدحسین طباطبایی شرکت داشت[۱۱] و در کنار تحصیل در قم، درس‌هایی چون علوم قرآنی و فقه و اصول را در آن حوزه تدریس می‌کرد[۱۲] پس از سه سال حضور در ایران، راهی کویت شد و سال‌ها در آن کشور به اقامه نماز جماعت در مسجد الامام النقی می‌پرداخت و هم‌زمان اداره مؤسسه التوحید را بر عهده داشت و به تدریس و تألیف در آن مؤسسه می‌پرداخت.
آصفی در سال ۱۳۵۴ش به دستور سیدموسی صدر راهی تهران شد و در آن شهر در جلب کمک‌های مردمی به لبنان سهیم بود[۱۳] سپس به کویت بازگشت و اداره مؤسسه الامام النقی را بار دیگر عهده‌دار شد. او در آن کشور به مبارزه علیه حکومت پهلوی و حکومت بعث حاکم بر عراق ادامه پرداخت و به همین سبب دولت کویت به توصیه سفارت ایران در کویت، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت‌های سیاسی او را محدود ساخت و ازجمله از شرکت آصفی در جلسات حزب‌الدعوه در بحرین جلوگیری کرد[۱۴] در پاییز سال ۱۳۵۷ش حزب‌الدعوه طی بیانیه‌ای حمایت کامل خود را از انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد و محمدمهدی آصفی به نمایندگی از این حزب به پاریس رفت و ضمن دیدار با امام‌خمینی پشتیبانی حزب از ایشان را به اطلاع امام‌خمینی رساند.[۱۵]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
آصفی پس از سرکوب حزب‌الدعوه در عراق در سال ۱۳۵۸ش، به ایران بازگشت[۱۶] و به سازمان‌دهی نیروهای معارض حکومت بعث عراق دست زد. ازجمله با تأسیس سپاه بدر، به سازمان‌دهی رزمندگان عراق پرداخت و تا پایان جنگ به این مهم اهتمام داشت.[۱۷] سپس در سال ۱۳۶۰ش مؤسسه خیریه امام باقر(ع) را در قم بنیان نهاد[۱۸] و سرپرستی آن را بر عهده گرفت و به کمک‌رسانی به ۷۵۰۰ خانوار نیازمند عراقی و افغانی پرداخت[۱۹] همچنین سال‌ها سرپرستی مدرسه علمیه امام رضا(ع) ویژه برادران و مدرسه دینی بنت‌الهدی ویژه خواهران، مؤسسه التوحید در کویت و ایران و مدارس دینی دیگر در ایران و افغانستان را بر عهده داشت و سه مجتمع مسکونی در قم، مشهد و نجف اشرف را برای ده‌ها خانوار (ایتام و بیوه‌زنان) احداث کرد. او در کنار فعالیت‌های فوق، به کشورهای مختلف سفر می‌کرد و با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای آن کشورها (عراق، کویت، عراق و انگلستان)، به نشر آرا و نظرات خود می‌پرداخت[۲۰] آصفی پس از سال‌ها فعالیت در حزب‌الدعوه، به سبب اختلاف‌نظرهایی که در آن حزب وجود داشت، از آن کناره گرفت. با تأسیس مجمع جهانی اهل‌بیت به عضویت شورای عالی آن مجمع درآمد و از سال ۱۳۸۱ش به ریاست آن مجمع منصوب شد و تا اوایل سال ۱۳۸۳ ش در آن سمت بود. او در کنار فعالیت‌های فوق، به تدریس ابواب مختلف فقه چون اجاره، قضا، بیع، قواعد فقهی، اجتهاد و تقلید در مدارس دینی پرداخت[۲۱] و مدتی هم در دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی اراک تدریس کرد.[۲۲]
او پس از شهادت سیدمحمدباقر حکیم بار دیگر راهی عراق شد و به فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی در آن کشور پرداخت و رئیس مجمع محلی اهل‌بیت(ع) در عراق بود و بر فعالیت صدها مبلغ مذهبی و رسیدگی به امور کتابخانه‌ها و مراکز دینی نظارت می‌کرد. او همچنین نمایندگی رهبر انقلاب اسلامی در نجف اشرف را بر عهده داشت. آصفی دفتر مؤسسه خیریه امام باقر(ع) را در آن شهر دایر کرد و حدود ۷ هزار خانوار عراقی را در استان‌های مختلف آن کشور تحت پوشش قرار داد[۲۳] این مؤسسه در سال‌های بعد توسعه پیدا کرد و در سال ۱۳۹۳ش در شهرهای دیگر همانند مشهد مقدس، زاهدان، کرمان، اصفهان و یزد به ارائه خدمات می‌پرداخت و ماهانه گروهی از مؤسسه برای رسیدگی به خانواده‌های ایتام و بی‌سرپرست اعزام می‌شدند[۲۴] او همچنین بارها در کنفرانس‌های متعدد بین‌المللی در داخل و خارج ایران شرکت داشت. علاوه بر آن، با استفاده از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی در ایران، عراق، کویت، سوریه و انگلستان اندیشه‌های خود را منتشر کرد.
تألیفات
محمدمهدی آصفی از مؤلفان پرکار حوزه دین بود و از نخستین سال‌های دهه ۱۳۴۰ش مقالاتی را در نشریات مذهبی آن زمان چون سالنامه مکتب جعفری و پیک اسلام منتشر می‌کرد.[۲۵] او سپس کتاب‌های زیادی را در موضوعات مختلف دینی نگاشت که برخی از آنها عبارت است از: ۱ـ آیت‌التطهیر. ۲ـ اثر العلوم التجربیۀ فی الایمان باللّه. ۳ـ الأجتهاد و التقلید و شؤون الفقیه. ۴ـ الامامۀ فی التشریع الاسلامی. ۵ ـ الأمر بین الأمرین. ۶ـ الانتظار الموجه. ۷ـ تاریخ الفقه الشیعی. ۸ـ التخطیط السیاسی فی السیره النبویه. ۹. تطور البحث الأصولی فی الدلیل و الحجه. ۱۰ـ تفسیر آیه الکنز. ۱۱ـ تفسیر سوره الانفال. ۱۲ـ الجسور الثلاثه. ۱۳ـ الحب الالهی فی أدعیۀ أهل البیت. ۱۴ـ حق الأمان فی المجالات المختلفه. ۱۵ـ حقیقۀ الحریۀ. ۱۶ـ دروس من الثوره الاسلامیه فی ایران. ۱۷ـ الدعاء عند أهل البیت. ۱۸ـ دور الدین فی حیاه الانسان. ۱۹ـ ساعات الفراغ و ساعات الترفیه. ۲۰ـ السلام فی الاسلام. ۲۱ـ آسنه التعمیم فی القرآن. ۲۲ـ الشهاده و الشهود فی القرآن. ۲۳ـ علاقه الجنسیه فی القرآن. ۲۴ـ علاقه الحرکه الاسلامیه بولایه تالأمر. ۲۵ـ المدخل الی الامامه. ۲۶ـ المدخل الی دراسه التشریع الاسلامی. ۲۷ـ المدخل الی دراسه نص الغدیر. ۲۸ـ مدرسه النجف و تطور الحرکه الاصلاحیه. ۲۹ـ المذهب التاریخی فی القرآن، العصم، الصراط. ۳۰ ـ المسائل الفقهیه. ۳۱ ـ مع ذی‌النون فی رحله العوده الی‌اللّه. ۳۲ ـ مفاتیح الدخول الی رحاب القرآن. ۳۱ ـ ملکیه الأرض فی الفقه الاسلامی. ۳۴ ـ من وحی التقی. ۳۵ ـ میراثان فی کتاب اللّه. ۳۶ ـ النظام المالی و تداول الثروه فی الاسلام. ۳۷ ـ حکومت در اسلام اثر علامه سیدمحمدحسین طباطبایی با عنوان نظریه السیاسه و الحکم فی الاسلام. ۳۸ ـ وارث‌الانبیاء در دو جلد. ۱۹ ـ وحده المنطق و المسیره الانشراح. ۴۰ ـ الولاء و البراء (ولایت‌الله). ۴۱- ولایت الأمر. ۴۲-المجموعه الفقهیه (شامل الجهاد و ولایه الامر). ۴۳- المجموعه الحرکیه (شامل بحث‌هایی درباره انقلاب اسلامی ایران و ولایت‌فقیه و خط امام). ۴۴- سلسله الثقافیه الاسلامیه (۱۳۲ رساله و کتاب). ۴۵- مجموعه مقالات عربی (۱۵۰ مقاله). ۴۶- مجموعه مقالات فارسی (۶۰ مقاله). ۴۷- مجموعه مصاحبه‌ها (۱۷ مصاحبه). ۴۸- مجموعه مقدمه‌ها (۳۴ مقدمه). ۴۹- مجموعه پیام‌ها و اعلامیه‌ها. ۵۰- فی رحاب القرآن در چهارده جلد در تفسیر موضوعی قرآن‌که با عنوان «آینه وحی» در ده جلد به فارسی ترجمه شده است. ۵۱- فی رحاب عاشورا در ۵ جلد و شامل ۵۵ مقاله درباره امام حسین(ع).
او همچنین، مقاله‌های متعددی درباره موضوع‌های معرفت دینی در نشریه‌های عربی‌زبان چاپ ایران عراق، لبنان، سوریه، انگلستان و نیز شماری در نشریه‌های فارسی‌زبان ایران به چاپ رسانده است.[۲۶]
درگذشت
محمدمهدی آصفی در ۱۴ خرداد ۱۳۹۴ درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط ناصر مکارم شیرازی به نجف اشرف منتقل شد و در بقعه العلمای قبرستان وادی رحمت به خاک سپرده شد.[۲۷]
پانویس
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله آصفی»، ص۱۲۶.
- ↑ پناهی‌تلخستانی، «محمدتقی بروجردی، غواص اندیشه»، ص۸۰-۹۳.
- ↑ پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله آصفی»، ص۱۲۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.
- ↑ «زندگینامه از نسل آفتاب»، ص۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.
- ↑ آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۳۷۱.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج۴، ص۳۸۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «زندگینامه از نسل آفتاب»، ص۶.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۱۹.
- ↑ «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی...»، ص۶.
- ↑ «زندگینامه از نسل آفتاب»، ص۶.
- ↑ جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی ایران...، ص۳۱۳-۳۱۴.
- ↑ پرتوی مقدم، «آصفی، محمدمهدی»، ص۲۲۰.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله آصفی»، ص۱۲۶.
منابع
- آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ج۴، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «به مناسبت ارتحال آیت‌الله محمدمهدی آصفی، فقیهی نواندیش، متکلمی ماهر و نویسنده‌ای پرکار» (۱۳۹۴)، روزنامه کیهان، شماره ۲۱۰۸۰، ۲۱ خرداد.
- پرتوی مقدم، عباس (۱۳۸۱)، «آصفی، محمدمهدی»، فرهنگنامه ناموران معاصر، ج۱، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری (سوره مهر).
- پناهی‌تلخستانی، علیرضا (۱۳۸۶)، «محمدتقی بروجردی، غواص اندیشه»، ستارگان حرم، ج۱۹، قم، زائر.
- جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی ایران (از روی کار آمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی) سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۵۷ (۱۳۸۳)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- «درگذشتگان: آیت‌الله آصفی» (۱۳۹۴)، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست‌وششم، شماره ۱۵۲، خرداد و تیر.
- «زندگینامه از نسل آفتاب» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه افق حوزه، شماره ۴۰۳، ۲۸ آبان.