سیدعلی‌اکبر تقوی قزوینی

تقوی قزوینی، سید علی‌اکبر؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید علی‌اکبر تقوی معروف به تقوی قزوینی در سال ۱۳۰۳ ش در شهر قزوین به دنیا آمد (صمدیها، ۷۴). پدرش سید عباس تقوی قزوینی، از عالمان قزوین بود و پدربزرگ و جد او آقایان میر عبدالصمد و سید محمدتقی حسینی قزوینی ملقب به تقوی، از عالمان قزوین بودند که نسب آنان به زید بن امام سجاد (ع) می‌رسد (جواهرکلام، ج ۲، ۱۵۹). سید علی‌اکبر تقوی تا سال ۱۳۲۲ ش، به تحصیل دروس جدید می‌پرداخت و در آن سال به دستور پدرش، راهی حوزه علمیه قزوین شد و مقدمات و قسمتی از دروس سطح را نزد استادانی چون آیت‌الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و میرزا رحیم سامت خواند. در سال ۱۳۲۸ ش، برای تکمیل تحصیلات حوزوی، به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر، دروس سطح را نزد آقایان سید محمدباقر سلطانی طباطبایی و میرزا محمد مجاهدی تبریزی به پایان رساند. هم‌زمان در درس‌های تفسیر قرآن و معارف محمدباقر ملکی میانجی هم حضور می‌یافت و این حضور، بیست سال استمرار داشت و حاصل این جلسات، تألیف کتاب انوار بیان بود (صمدیها، ۷۵). آنگاه به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و ابتدا در خارج فقه آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و سپس از درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی بهره‌مند شد (صمدیها، ۷۵؛ جواهرکلام، ج ۲، ۱۵۸-۱۵۹). درباره حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغازین دهه ۱۳۴۰، از درس‌های ایشان در مساجد سلماسی و اعظم قم بهره می‌برده است. همچنین در درس‌های خارج فقه و اصول آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری و آیت‌الله سید محمدرضا موسوی گلپایگانی شرکت می‌کرد (جواهرکلام، ج ۲، ۱۵۹-۱۶۰). تقوی قزوینی از روحانیان مبارز بود و ساواک در سال ۱۳۴۲ گزارش داد که جلسه‌ای در خانه او برگزار می‌شود، بنابراین خواستار مراقبت غیرمحسوس از آن جلسه و فعالیت‌های اعضا ازجمله تقوی شد (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۵). در اردیبهشت ۱۳۵۷ و پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به بیت مراجع تقلید در قم، همراه با جمعی از علمای قزوین و با عنوان هیئت علمیه قزوین، در نامه‌ای به آیت‌الله شریعتمداری، آن حمله را محکوم و همبستگی و حمایت خود را از مبارزات مراجع تقلید ابراز کردند (همان، ۱۵۹؛ شیرخانی، ۱۸۶). این گزارش نشان می‌دهد که وی در آن سال‌ها در شهر قزوین اقامت داشت و از اعضای هیئت علمیه آن شهر بود. آیت‌الله شریعتمداری هم در نامه‌ای خطاب به تقوی قزوینی، از اظهار همدردی او و دیگر روحانیان قزوینی تقدیر کرد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین، ج ۳، ۱۴۰). او همچنین ازجمله روحانیانی بود که پس از دستگیری دو تن از عالمان قزوینی (هادی باریک‌بین و سید عباس ابوترابی در ۲۲ مرداد ۱۳۵۷)، با صدور اعلامیه‌ای، «اعمال شنیع و غیرانسانی دستگاه حاکم» را محکوم و بر ضرورت اتحاد برای مقابله با حکومت پهلوی تأکید کردند (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۲۳۷-۲۳۸). درباره فعالیت‌های او پس از پیروزی انقلاب اسلامی گزارشی در دست نیست. صمدیها در فرزانگان علم و سخن قزوین از حضور او در شهر قم سخن گفته و او را یکی از فضلای حوزه علمیه قم معرفی کرده است (صمدیها، ۷۵) و جواهرکلام تأکید کرده است که وی در قم و قزوین به خدمات دینی اشتغال دارد (جواهرکلام، ج ۲، ۱۵۹). او تألیفاتی هم دارد که عبارت است از: بیان انوار با همکاری حسین ربانی میانجی و ایوب گرمرودی (صمدیها، ۷۵)، کتابی در اخلاق اسلامی و کتابی درباره وحی (جواهرکلام، ج ۲، ۱۵۹). او در سال ۱۳۸۲ ش در قزوین به خدمات دینی اشتغال داشت (همان). منابع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین (۱۳۹۳)، ج ۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج ۲، قم، انصاریان؛ شیرخانی، علی (۱۳۸۸)، انقلاب اسلامی در قزوین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صمدیها، (۱۳۷۹)، فرزانگان علم و سخن قزوین، قزوین، بحرالعلوم؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۱ آیت‌الله سید عباس ابوترابی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.