ذات الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

امام‌خمینی نیز در برخی موارد طبق [[مکتب مشاء|مسلک حکمت مشاء]] و متعالیه لفظ «واجب‌الوجود» را همان ذات الهی می‌داند.<ref>امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۳۷۳، ۵۸۷ و ۶۱۱) و در مواردی از لفظ «نور الانوار» استفاده کرده است (امام‌خمینی، شرح دعای سحر، ص۲۵.</ref> امام‌خمینی ذات الهی را عبارت از موجودی کامل و فوق تمام و صرف‌الوجودی که وجودش عین ذاتش می‌باشد می‌داند.<ref>امام‌خمینی، تقریرات فلسفه، ج۲، ص۱۴ و ۲۱۵؛ ج۳، ص۲۵۳ و ۴۵۳؛ مصباح الهدایه، ۳۵-۳۶.</ref> به اعتقاد امام‌خمینی ذات الهی در موجود بودن به طور مطلق مشروط به شرطی نیست و مفهوم موجود بودن بدون حیثیت تقییدی و تعلیلی از واقعیت او انتزاع و بر آن حمل می‌شود، این چنین موجودی مصداق بالذات وجود می‌باشد؛ زیرا اگر از جهتی نوعی وابستگی به چیز دیگری داشته باشد، با فرض فقدان آن چیز نه تنها مصداق بالذات وجود نیست، بلکه ممتنع‌الوجود خواهد بود، از دیدگاه فلسفی امام‌خمینی معنای این سخن این است که چنین واقعیتی خود به خود و با صرف نظر از هر امری مغایر آن، منشأ انتزاع مفهوم موجود و مصداق حمل آن است.<ref>امام‌خمینی، شرح دعای سحر، ص۱۱۶؛ تقریرات فلسفه، ج۲، ص۲۱۵؛ صاحبی، حکمت معنوی، ص۳۷۵-۳۷۷.</ref>

متکلمان امامیه و حکمای الهی معتقدند، دست یافتن و شناخت ذات الهی بر کسی امکان‌پذیر نیست. منبع این نظریه آیات نورانی [[قرآن|قرآن کریم]] نظیر آیه «و لا یحیطون به علماً»<ref>طه: ۱۱۰)</ref> و روایات معصومین علیهم‌السّلام است که در این باره فرموداند «ممتنع عن الأوهام ان تکتنهه»،<ref>صدوق، التوحید، ص۷۱.</ref> به باور برخی حکمای الهی، شناخت واجب تعالی آن گونه که هست مخصوص خود ذات الهی است و هیچ عقلی او را نمی‌شناسد. حکما علت عدم اکتناه ذات الهی را به این می‌دانند که حقیقت ذات الهی، هویتی بسیط و نامتناهی در شدت نورانیت و وجود است، و آن حقیقت عین [[تشخص]] و تعین بوده که نه مفهوم می‌پذیرد، نه مثل و نه مانند دارد، نه حدّی بر او متصور است و نه برهانی بر او لازم است بلکه او خود همه چیز برهان است و هیچ شاهدی بر او موجود نیست بلکه او خود بر همه چیز شاهد است.<ref>ابن‌سینا، التعلیقات، ص۱۶ و ۲۲۴؛ ملاصدرا، سه رساله فلسفی، ص۲۱۰؛ المظاهر الالهیة، ص۱۵.</ref>

امام‌خمینی با استناد به روایتی،<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۵۵)</ref> [[تفکر]] در ذات الهی را بالاترین [[عبادت]] می‌داند و با اشاره به کلام برخی از جاهلان که تفکر در ذات الهی را حرام می‌شمارند، معتقد است که این عده از دو جهت به خطا رفته‌اند، یکی اینکه گمان کرده‌اند حکما تفکر در ذات الهی می‌کنند در حالی که آنان تفکر در ذات را ممتنع می‌دانند و دیگر اینکه کمان کرده‌اند که مطلقاً نباید از ذات مقدس اسمی برده شود.<ref>امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۹۲-۱۹۵.</ref>