احمد آذری قمی: تفاوت میان نسخه‌ها

| اندازه تصویر  =  

| توضیح تصویر  =  

|سرشناسی        =  

|نام کامل      =  

|نسب            =  

|زادروز        = ۱۳۴۲ق/ ۱۳۰۲ش  

|شهر درگذشت    =  

|کشور درگذشت    =  

|آرامگاه        = [[حرم حضرت معصومه‌(س)]]

|نام همسر      =  

|فرزندان        =  

|خویشاوند سرشناس=  

|مناصب          = نماینده دوره اول و دوم مجلس شورای اسلامی؛ عضو شورای خبرگان رهبری؛ دادستان انقلاب تهران؛  

|پس از          =  

|پیش از        =  

|اساتید        = [[سیدحسین بروجردی]]؛ [[امام‌خمینی]]؛  

|شاگردان        =  

|تالیفات        = المقالات و الرسالات؛ المكاسب المحرمة (انصاری)؛ شرحی بر وصیت‌نامه سیاسی الهی حضرت امام خمینی(ره)

|وبگاه رسمی    =  

|امضا          =  

==مسئولیت‌ها پس از انقلاب==

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، [[امام‌خمینی]]، در یازدهم [[تیر]] ۱۳۵۸ آذری قمی را به سمت دادستان دادگاه انقلاب اسلامی تهران و حومه آن منصوب کرد و از وی خواست رسیدگی به پرونده متهمان سرعت بگیرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۳۵۷.</ref>؛ چنان‌که در ۱۶/۴/۱۳۵۸ نیز در نامه‌ای به وی بر سرعت‌گرفتن در رسیدگی به وضع زندانیان تاکید کرد و از او خواست سرعت عمل بیشتری به خرج داده شود تا زندانیان از بلاتکلیفی خارج شوند و آنانی که مجرم نیستند با قید کفالت آزاد شوند؛ زیرا ضعف کادر قضایی مجوز نگهداری متهمان در بلاتکلیفی نیست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۴۹۲.</ref> وی همچنین مدتی مسئولیت دادگاه انقلاب اسلامی قم و دادستانی [[دادگاه ویژه روحانیت]] را بر عهده داشت.<ref>مرادحاصلی خامنه، فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، ۱/۸۴.</ref> او در انتخابات دوره دوم [[مجلس شورای اسلامی]] در سال ۱۳۶۳ از قم به نمایندگی مردم انتخاب شد.<ref>مرادحاصلی خامنه، فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، ۱/۸۴.</ref> وی که از اعضای مؤسس [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] بود، مدتی در سال ۱۳۵۸ ریاست و در سال ۱۳۶۰ دبیری و سخنگویی این تشکل را بر عهده داشت.<ref>صالح، یاران صادق آفتاب، ۱۷۰ - ۱۷۴.</ref> وی عضو [[مجلس خبرگان رهبری]] در دوره اول (۱۳۶۱-۱۳۶۹) و دوم (۱۳۶۹-۱۳۷۷) از استان تهران بود.<ref>ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۵۱.</ref> وی در اردیبهشت ۱۳۶۸ به حکم امام‌خمینی برای عضویت در [[شورای بازنگری قانون اساسی]] منصوب شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۶۳ - ۳۶۴.</ref>

==ارتباط با امام‌خمینی==

آذری قمی از همان آغاز دوران طلبگی که در جلسات درس اخلاق امام‌خمینی شرکت می‌کرد، به‌شدت عاشق و مجذوب روح عارفانه و متعبدانه ایشان شده بود؛ به همین دلیل طلبه‌شدن خود را متاثر از موعظه‌های ایشان<ref>صالح، یاران صادق آفتاب، ۳۴۹؛ دبیرخانه، ۱/۱۲۵.</ref> و رابطه خود را با ایشان رابطه مرید و مرادی<ref>دبیرخانه، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۱۲۹ - ۱۳۰.</ref> می‌دانست و به گفته خودش همین شیفتگی به امام‌خمینی پس از تبعیدشدن ایشان در سیزده آبان ۱۳۴۳ زندگی وی را تیره و تار کرد.<ref>دبیرخانه، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۱۳۰.</ref> در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، عشق و علاقه آذری قمی به امام‌خمینی باز هم بیشتر شد؛ زیرا وی به‌روشنی می‌دید که حیات اسلام در دست ایشان است و با اقدام‌های بنیادین امام‌خمینی، مسلمانان حیات مجددی می‌یابند.<ref>دبیرخانه، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۱۳۰ - ۱۳۱.</ref> وی در طول [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]]، بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و اعلام کرد برای شهادت و زیر تانک رفتن و در صورت لزوم فدای امام‌خمینی شدن آماده است و به آن افتخار می‌کند<ref>دبیرخانه، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۱۳۴.</ref>؛ چنان‌که امام‌خمینی که علاقه بسیار ویژه‌ای به نیروهای رزمنده داشت، در پاسخ کتبی به پیام آنان که از طریق آذری قمی به ایشان داده بودند، از وی خواست سلام ایشان را به آنان برساند و خود را شرمنده خدمات و فداکاری‌های آنان شمرد و آنان را مایه افتخار [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[امام زمان(ع)]] دانست و جایگاه آنان در پیشگاه خداوند را مایه غبطه خود شمرد؛ چنان‌که آنان را یاوران خدا و [[اهل بیت(ع)]] دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۱۳۶.</ref>

آذری قمی در سال ۱۳۶۴ اقدام به راه‌اندازی روزنامه رسالت کرد<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۱۷.</ref>؛ زیرا به گفته خودش روزنامه‌ها، مقالات زیادی را که او پس از پیروزی انقلاب می‌نوشت، چاپ نمی‌کردند و از امام‌خمینی خواسته بود به آنها دستور دهد مقالات وی را چاپ کنند؛ ولی روزنامه‌ها این کار را نمی‌کردند.<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۱/۱۲۷ - ۱۲۸.</ref> وی مقالات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نیز مقالات متعدد دیگری که برای اثبات [[ولایت مطلقه فقیه]] می‌نوشت در روزنامه رسالت منتشر می‌کرد. ‌به گفته او امام‌خمینی از این جهت از وی قدردانی کرده بود.<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۱/۱۲۷ - ۱۳۱.</ref>

==مخالفت با دولت موسوی==

با این حال، آذری قمی در هنگام رای اعتماد مجلس به دولت [[میرحسین موسوی]] در چهاردهم [[مرداد]] ۱۳۶۳ از مخالفان جدی وی بود و درباره تایید امام‌خمینی از دولت، اظهارات تندی کرد که خالی از تعریض به انقلاب و امام‌خمینی نبود و نمایندگان به او اعتراض کردند.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، ۲۲۳ - ۲۲۵.</ref> به نظر وی تایید امام‌خمینی از نخست‌وزیری موسوی و تاکید ایشان بر اینکه وی شخصی متدین و متعهد است و در وضع بسیار پیچیده کشور، دولتِ وی را موفق و تغییر آن را به صلاح نمی‌داند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۳۹۳.</ref> ارشادی بود و کار نمایندگان مجلس که به استناد تایید ایشان از تشخیص اصلح و اعلام آن کوتاهی کردند، درست نبود.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، ۲۲۴ - ۲۲۵.</ref> در همین راستا در جریان رای‌گیری مربوط به نخست‌وزیری موسوی، آذری قمی و شماری از نمایندگان مجلس که به جمع ۹۹ نفر مشهور شدند، به نخست‌وزیری موسوی رای اعتماد ندادند.<ref>علی‌بابایی، بیست و پنج سال در ایران چه گذشت، ۱۱/۲۴۷ - ۲۴۸.</ref> بعدها این مطلب به عنوان مخالفت با نظر امام‌خمینی از سوی عده‌ای منتشر شد؛ ولی امام‌خمینی رای مخالف و ممتنع‌دادن را حق نمایندگان مجلس می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۳۹۷؛ ← میرحسین موسوی.</ref>

مخالفت آذری قمی با نظر امام‌خمینی درباره ادامه کار دولت موسوی که از افراد شاخص و به نوعی سخنگوی جمع ۹۹ نفر بود، گرچه با این توجیه صورت گرفت که امر ایشان ارشادی است و مخالفت با امر ارشادی اشکالی ندارد<ref>رهامی، مصاحبه، مجله شهروند امروز، ۱۲/۱۲/۱۳۸۶ش، ۵۶؛ علی‌بابایی، بیست و پنج سال در ایران چه گذشت، ۱۱/۲۴۷ ۲۴۸ و ۳۹۰.</ref>؛ اما این اقدام وی با نگاه وسیعی که بعدها درباره قلمرو ولایت فقیه ابراز کرد سازگاری نداشت.<ref>بیات، مجله شهروند امروز، ۱۲/۱۲/۱۳۸۶ش، ۵۵.</ref> همچنین روزنامه رسالت که آذری قمی مسئولیت آن را بر عهده داشت، مطالب و انتقادهای تندی به عملکرد دولت منتشر می‌کرد و به سمت و سویی می‌رفت که در بسیاری از مواقع امام‌خمینی را متاثر و نگران می‌ساخت<ref>بیات، مجله شهروند امروز، ۱۲/۱۲/۱۳۸۶ش، ۵۵.</ref>؛ از این‌رو امام‌خمینی برای جلوگیری از تضعیف روحیه رزمندگان، فرستادن روزنامه رسالت را به جبهه‌های جنگ منع کرد (فرارو) و به گفته برخی از مسئولان اگر ترس این نبود که بگویند روحانیان خودشان را هم تحمل نمی‌کنند، دستور توقیف آن روزنامه را می‌داد.<ref>بیات، مجله شهروند امروز، ۱۲/۱۲/۱۳۸۶ش، ۵۵.</ref> همچنین آذری قمی با اصل گرفتن مالیات در [[نظام جمهوری اسلامی]] به عنوان حکم اولی مخالف بود و جزوه‌ای هم در همین باره نوشت و پخش کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، ۴۳۳.</ref> وی معتقد بود در انتخاب [[مهدی بازرگان]] به نخست‌وزیری دولت موقت و نیز تعیین و تایید [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] و [[صادق قطب‌زاده]] نباید تنها به تایید امام‌خمینی بسنده می‌شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، ۳۰۸.</ref> امام‌خمینی در آبان ۱۳۶۷ در نامه‌ای به آذری قمی که گویا نظر ایشان را درباره روزنامه رسالت و جامعه مدرسین جویا شده بود، اعلام کرد نمی‌تواند درباره این دو حرفی بزند و هر طور خود وی و [[جامعه مدرسین]] صلاح دانستند، عمل کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۱۴۱.</ref>

آذری قمی، امام‌خمینی را فردی با ابعاد مختلف که همه صفاتش فوق‌العاده بود، می‌دانست<ref>آذری، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱، ۱۳۷۰ش، ۱/۷۴.</ref> و معتقد بود ایشان فانی در مصلحت [[اسلام]] بوده و ابعاد مختلف شخصیت ایشان آن طور که شایسته است، شناخته نشده است.<ref>آذری، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱، ۱۳۷۰ش، ۱/۷۲.</ref> به نظر وی یکی از ویژگی‌های مهم امام‌خمینی که در او بسیار تاثیر گذاشت و او را جذب خودش کرد، اعتقاد و ایمان عمیق به اسلام بود؛ بنابراین برای خدا از درس و [[مرجعیت]] و همه چیز صرف نظر کرد و این کار بسیار مهمی بود.<ref>آذری، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱، ۱۳۷۰ش، ۱/۷۲ - ۷۳.</ref> وی معتقد بود امام‌خمینی مردم، مسلمانان و منابع قدرت اسلام را خوب می‌شناخت و با قدرت معنوی زیادی که داشت، سخن ایشان در اعماق وجود مردم نفوذ می‌کرد و این نقش بسیار مهمی در پیشرفت نهضت داشت.<ref>آذری، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱، ۱۳۷۰ش، ۱/۷۳.</ref> به نظر وی بزرگ‌ترین خدمت امام‌خمینی که از تاسیس حکومت جمهوری اسلامی نیز مهم‌تر بود، لحاظ‌کردن نقش زمان و مکان در [[اجتهاد]] و جمع میان [[فقه سنتی]] و [[فقه پویا]] بود؛ زیرا این امر ضامن بقای حکومت اسلامی است.<ref>آذری، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱، ۱۳۷۰ش، ۱/۶۲.</ref> وی خاطرنشان کرده است که ولایت فقیه هم‌دوش با تمدن و زندگی اجتماعی امری ضروری و بدیهی و مهم‌تر از [[نماز]] و [[روزه]] و [[خمس]] و [[زکات]] است، ولی به‌لحاظ اینکه در گذشته مبتلابه نبود در کتاب‌های فقهی مطرح نشده بود و امام‌خمینی با هوش، ذکاوت، دانش عمیق فقهی و احاطه‌ای که داشت توانست مسئله مهم ولایت فقیه را به ‌طور کامل و خوب تحلیل کند و جا بیندازد.<ref>آذری، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۱، ۱۳۷۰ش، ۱/۶۲ - ۶۴ و ۷۰.</ref>

==آذری قمی از دیدگاه امام‌خمینی==

امام‌خمینی نیز آذری قمی را از چهره‌های فاضل، مبارز و دلسوخته انقلاب می‌دانست که با نوشتن مقالات خوب مردم را به راه صحیح راهنمایی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۱۴۱.</ref>؛ همچنین با دعا درباره وی اعلام کرد همیشه به وی علاقه‌مند بوده و هرگز در ذهن ایشان نبوده است که او کاری برخلاف اسلام انجام داده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۱۴۱.</ref> ایشان در سال ۱۳۶۷ اجازه‌نامه‌ای به آذری قمی در [[امور حسبیه]] و شرعیه داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۲۶۶.</ref>

==وفات==

آذری قمی ـ که در سال‌های پایانی عمر انتقادها و واکنش‌هایی علنی و عمومی به برخی مسائل داشت و کم و بیش در تنگنا بود ـ سرانجام در پایان سال ۱۳۷۷ پس از تحمل یک دوره بیماری طولانی بر اثر سکته مغزی در ۷۵‌سالگی درگذشت و در صحن [[حرم فاطمه معصومه(س)]] در [[قم]] به خاک سپرده شد.<ref>صالح، یاران صادق آفتاب، ۳۵۰؛ منتظری، ۵۹.</ref>

==آثار علمی==

از وی مقالات علمی متعددی در مجلات و نشریات پیش از انقلاب و پس از انقلاب ازجمله مجله مکتب اسلام، حکمت، مکتب تشیع و روزنامه رسالت به چاپ رسیده است.<ref>دبیرخانه، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۱۲۷ - ۱۲۸.</ref> همچنین کتاب‌های زیادی از وی بر جای مانده است که احکام زمین و متعلقات آن، الاجتهاد و التقلید، دیه و شطرنج از دیدگاه احکام فقهی، شرحی بر وصیت‌نامه سیاسی ـ الهی امام‌خمینی، ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصاری، ولایت فقیه از دیدگاه قرآن، سیمای زن در نظام اسلامی، جنگ و صلح در اسلام، ولایت فقیه از دیدگاه فقها، خط امام، مکاسب محرمه، پرسش و پاسخ مذهبی، مالکیت در اسلام و احتکار و گرانفروشی ازجمله مهم‌ترینِ آنها هستند.<ref>دبیرخانه، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۱۲۹.</ref>

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع==

* مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، آیت‌الله ‌العظمی سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.

*‌هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۳، به سوی سرنوشت، به ‌کوشش محسن‌هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.

==منبع==

نرجس عبدیائی، دانشنامه امام خمینی(ره)، ج۱، ص...