کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی

کتابشناسی‌ها، معرفی مأخذشناسی‌های آثار و اندیشه امام‌خمینی.

ویژگی‌های فردی و اجتماعی امام‌خمینی و نقش ایشان در تأسیس حکومت دینی، باعث شده در داخل و خارج کشور، آثار فراوانی درباره ایشان نگاشته شود. برای اطلاع‌‏رسانی بهینه درباره این منابع نیز تاکنون کتاب‌شناسی‌های گوناگونی تهیه شده است؛ قدیمی‌‏ترین مأخذشناسی، مربوط به حدود سال ۱۳۱۰ است که چهار اثر امام‌خمینی را معرفی کرده است.

منابع معرفی‌شده در هر کتاب‌شناسی، به‌‌گونه‌‏ای خاص تنظیم شده است. برخی شاخصه‏‌هایی که دراین‌باره به آنها توجه شده است، عبارت‌اند از:

• زبان: بیشتر کتاب‌شناسی‌ها به زبان فارسی و در ایران تهیه شده‌اند؛ برخی کتاب‌شناسی‌ها به معرفی کتاب‌ها، مقاله‏‌ها و پایان‏‌نامه‏‌های به زبان غیر فارسی نیز پرداخته‏‌اند.
• نسبت منابع با امام‌خمینی: از این جهت، کتاب‌شناسی‌ها سه دسته‏‌اند: برخی آثار امام‌خمینی، برخی آثار درباره ایشان و برخی هر کدام از این دو دسته را جدا آورده‏‌اند.
• موضوع: کتاب‌شناسی‌های گستره موضوعی متنوعی را دربرمی‏‌گیرند: تک‌موضوعی، چندموضوعی و عمومی.

کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده از نظر شیوه اطلاع‌‏رسانی نیز چند دسته‌اند: برخی تنها به بیان عنوان کتاب‌های امام‌خمینی پرداخته، دسته دیگر به صورت معرفی اجمالی مشخصات نشر است و دسته سوم نیز به صورت وصفی است.

منابع معرفی‌شده در کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی چند دسته‌اند: برخی به معرفی کتاب، مقاله و گفت‌وگو پرداخته‌اند. برخی به معرفی مقالات یا پایان‌‏نامه‏‌ها بسنده کرده‌‏اند. بعضی نیز معرفی سخنرانی‌ها، تقریرات، همایش‌ها و یا امام‌خمینی در دایرة‌المعارف‏‌های غربی را برعهده گرفته‌‏اند.

مفهوم‌شناسی

کتاب‌شناسی را سیاهه منابع یا مدارک درباره فرد یا موضوعی خاص یا مجموعه‏‌ای که دربردارنده اطلاعات کتاب‏‌شناختی آثار خطی یا چاپی بوده و با نظم مخصوص و با هدف استناد و ارائه اطلاعات تهیه شده، معرفی کرده‏‌اند. هدف از انجام چنین‌کاری، فراهم‌کردن امکان دسترسی دقیق و سریع به منابع موجود درباره یک موضوع یا یک شخص خاص است.

ویژگی‌های فردی و اجتماعی امام‌خمینی و نقش ایشان در تأسیس حکومت دینی، باعث شده است در داخل و خارج کشور، آثار فراوانی درباره ایشان نگاشته شود. برای اطلاع‌‏رسانی بهینه و به‌سامان درباره این منابع نیز تاکنون کتاب‌شناسی‌های گوناگونی تهیه شده است؛ به ‌طوری‌ که تا سال ۱۳۹۲، بیش از شصت مأخذشناسی درباره امام‌خمینی گزارش شده است. این تعداد، غیر از منابعی است که به طور کوتاه، نام چند اثر ایشان را آورده‏‌اند. قدیمی‌‏ترین مأخذشناسی، مربوط به حدود سال ۱۳۱۰ است که چهار اثر امام‌خمینی را معرفی کرده است و یا منبع دیگر که در سال ۱۳۳۲، هفده اثر از ایشان را در زمینه‌‏های عرفان، فقه، اصول و مسائل سیاسی ـ اجتماعی معرفی کرده است. بیشتر منابع اولیه به معرفی اجمالی آثار بسنده کرده، از توصیف آنها خودداری کرده‏‌اند. شمار این منابع پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود ده مورد است؛ ولی با پیروزی انقلاب و افزایش کتاب‌ها و مقاله‏‌ها دراین‌باره، شمار کتاب‌شناسی‌ها نیز افزایش یافته است؛ به ‌گونه‌‏ای‌که می‏‌توان گفت تا سال ۱۳۷۷ به‌ طور میانگین هر سال یک کتاب‌شناسی تدوین شده است. اوج تهیه کتاب‌شناسی‌ها سال ۱۳۷۸ است. در این سال که به مناسبت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی به نام ایشان خوانده شد، سی کتاب‌شناسی ـ حدود ۴۳٪ کل کتاب‌شناسی‌ها ـ منتشر گردید.

شیوه‌‏ها

تنظیم کتاب‌شناسی‌ها براساس یک معیار نیست و منابع معرفی‌شده در هر کتاب‌شناسی، با توجه به هدف گردآورنده، به ‌گونه‌‏ای خاص تنظیم شده است. برخی شاخصه‏‌هایی که دراین‌باره به آنها توجه شده است، عبارت‌اند از:

1. زبان: بیشتر کتاب‌شناسی‌ها به زبان فارسی و در ایران تهیه شده‌اند؛ ولی برخی از آنها به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده‌اند. مواردی که در خارج از ایران تهیه و به فارسی ترجمه شده باشند، بسیار اندک است. بیشتر منابع معرفی‌شده نیز به زبان فارسی است؛ ولی برخی کتاب‌شناسی‌ها به معرفی کتاب‌ها، مقاله‏‌ها و پایان‏‌نامه‏‌های انگلیسی، عربی، آلمانی، فرانسه، ترکی استانبولی، اردو، لهستانی و سوئدی نیز پرداخته‏‌اند. در میان زبان‌های غیر فارسی، منابع انگلیسی‌زبان فراوانی بیشتری دارند؛
2. نسبت منابع با امام‌خمینی: از این جهت، کتاب‌شناسی‌ها سه دسته‏‌اند: برخی تنها آثار خود امام‌خمینی و برخی دیگر تنها آثار درباره ایشان را معرفی کرده‏‌اند و گروهی دیگر هر کدام از این دو دسته را جدا آورده‏‌اند؛
3. زمان و مکان: در مواردی منابع، براساس مقطع زمانی خاص انتخاب شده‌اند یا براساس سیر زمانی تألیف آنها، مثلاً به پنج دوره تقسیم شده‌اند. از نظر مکان نیز هرچند بیشتر کتاب‌شناسی‌ها درباره آثار تألیف‌شده در ایران‌اند، اما برخی نیز منابع مربوط به یک منطقه جغرافیایی را پوشش داده‌‏اند؛
4. موضوع: کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده، گستره موضوعی متنوعی را دربر می‏گیرند: تک‌موضوعی، که به معرفی منابع یک موضوع خاص می‏پردازد؛ مانند دیدگاه امام‌خمینی درباره زنان، یا دیدگاه‌ها و آثار حدیثی، اخلاقی و عرفانی، فقهی و اصولی یا فلسفی ایشان را بررسی و معرفی می‌کند. چندموضوعی، که منابع مربوط به چند موضوع یا محور را تنظیم می‌نماید، و عمومی، که تنها براساس نام پدیدآورنده یا عنوان اثر تنظیم می‌شود. کتاب‌شناسی‌های چندموضوعی از بسامد بیشتری برخورداراند.

از سوی دیگر، روش معمول و ساختار کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده بدین صورت است که نویسنده نخست طی مقدمه‌‏ای، ضمن بیان نکاتی درباره زندگی، شخصیت و آثار امام‌خمینی و منابع مربوط به ایشان، هدف و روش انجام کار را بیان می‏کند. پس از آن، متن کتاب‌شناسی قرار دارد که براساس شاخصه‏‌های مختلف تنظیم شده است. هر مدخل معمولاً براساس نام پدیدآورنده است، به‌جز آثار خود امام‌خمینی که براساس عنوان کتاب است. در مورد کتاب‌ها، پس از نام پدیدآورنده، عنوان کتاب، نام مترجم، محل نشر، ناشر، نوبت چاپ، تاریخ نشر و شمار صفحات آمده است و در معرفی مقاله‏‌ها، پس از نام پدیدآورنده، عنوان مقاله، نام سند و سال، شماره و تاریخ آن و شماره صفحات قرار دارد. در مدخل‌های مربوط به پایان‏‌نامه‏‌ها افزون بر نام دانشجو و عنوان پایان‏‌نامه، رشته درسی، نام استادان راهنما و مشاور، نام دانشگاه و دانشکده، تاریخ دفاع و شمار صفحات آمده است. در کتاب‌شناسی توصیفی، پس از ذکر مشخصات کتاب‏‌شناختی، گزارشی از مطالب مطرح‌شده در هر منبع آمده است. بیشتر کتاب‌شناسی‌هایی که به صورت کتاب منتشر شده‌اند، دارای فهرست‌ها و نمایه‏‌های گوناگون‌اند.

کتاب‌شناسی‌های انجام‌شده از نظر شیوه اطلاع‌‏رسانی نیز چند دسته‌اند: برخی تنها به بیان عنوان کتاب‌های امام‌خمینی پرداخته، از آوردن مشخصات کتاب‏‌شناختی یا وصف آنها خودداری کرده‏‌اند. بیشتر این موارد مربوط به معرفی‌های انجام‌شده در پیش از انقلاب است. دسته دیگر به صورت اجمالی است و گردآورنده به آوردن مشخصات کتاب‌شناختی اثر ـ مانند ناشر، سال نشر و نوبت چاپ ـ بسنده کرده است. دسته سوم نیز به صورت وصفی است که افزون بر اطلاعات دسته قبل، توصیفی از محتوای هر منبع، اختلاف نسخه‌ها، تاریخچه تألیف و مانند آن نیز آمده است. روش توصیفی، بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است.

قالب‌‏ها

کتاب‌شناسی‌ها گاه به صورت یک کتاب کامل، گاه به صورت بخشی از یک کتاب و در مواردی هم در قالب یک مقاله منتشر شده‌اند. برخی از معرفی‌ها هم در ضمن خاطرات افراد، سال‌شمار زندگی امام‌خمینی یا بیان حوادث انقلاب آمده‌اند. از نظر تعداد، کتاب‌شناسی‌های در قالب مقاله، در رتبه اول (حدود ۷۰٪) و پس از آن، کتاب قرار دارد.

مواد

منابع معرفی‌شده در کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی چند دسته‌اند: برخی به معرفی کتاب، مقاله و گفت‌وگو پرداخته‌اند. برخی تنها به معرفی کتاب پرداخته‏‌اند؛ خواه کتاب‌ها و رساله‏‌های خود ایشان و خواه کتاب‌های درباره ایشان. برخی دیگر نیز صرفاً به معرفی مقالات یا پایان‌‏نامه‏‌ها بسنده کرده‌‏اند. بعضی کتاب‌شناسی‌ها نیز معرفی سخنرانی‌ها، تقریرات، مجموعه‏‌های شعری، همایش‌ها، نوارهای سخنرانی، دیدارهای امام‌خمینی و یا امام‌خمینی در دایرة‌المعارف‏‌های غربی را برعهده گرفته‌‏اند و برخی چند عنوان از عناوین یادشده را پوشش داده‌اند. بیشترین درصد فراوانی مواد معرفی‌شده، مربوط به مقالات است و کتاب‌ها و پایان‏‌نامه‏‌ها در رتبه بعدی جای می‏‌گیرند. از نظر شمار منابع معرفی‌شده در یک کتاب‌شناسی نیز کمترین تعداد سه و بیشترین تعداد ۶۹۵۶ مورد است. برخی کتاب‌شناسی‌ها نیز ویژه امام‌خمینی نیستند و تنها در یک یا چند بخش به کتاب‌شناسی امام‌خمینی اختصاص یافته‌اند.

فهرست تفصیلی

فهرست پیش رو درباره کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها و مقالاتی است که به معرفی آثار امام‌خمینی یا آثار درباره ایشان می‌پردازند. اسامی کتاب‌هایی مانند آثار الحجه یا تاریخ و دایرةالمعارف حوزه علمیه قم (محمد شریف رازی) و بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی (سیدحمید روحانی)، رجال قم (سیدمحمد مقدس‌زاده)، فهرست کتب چاپی فارسی (خان‌بابا مشار)، فقهای نامدار شیعه (عبدالرحیم عقیقی بخشایشی)، نقباء البشر (آقابزرگ تهرانی)، گنجینه دانشمندان (محمد شریف رازی) و آینه دانشوران (سیدعلیرضا ریحان یزدی) که تنها به معرفی اجمالی فهرست آثار امام‌خمینی پرداخته‌اند، در این کتاب‌شناسی نیامده است، اما شماری از کتاب‌های امام‌خمینی در کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه معرفی شده‌اند. بعضی کتاب‌شناسی‌ها تنها به امام‌خمینی مربوط هستند و بعضی درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی ایران؛ برخی از آنها نیز صرفاً کتاب‌شناسی‌اند، ولی بعضی دیگر زندگی‌نامه امام‌خمینی هستند که در آنها بخشی به معرفی اجمالی یا تفصیلی تألیفات ایشان اختصاص یافته است:

الف) کتاب و پایان‌نامه:

۱. آرمین، محسن و افسر رزازی‌فر، کتاب‌شناسی توصیفی انقلاب اسلامی ایران ۱۳۵۷ ـ ۱۳۷۰، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعه و تحقیقات رسانه‌ها، چاپ اول، ۱۳۷۷، ۱۶۰ + ۱۵۲ص؛ معرفی کتاب‌های فارسی و انگلیسی منتشرشده درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، در محدوده زمانی سال‌های ۱۳۵۷ ـ ۱۳۷۰. در این اثر ۹۸۳ کتاب و دوازده پایان‌نامه به زبان فارسی معرفی شده است؛ چنان‌که ۵۹۷ کتاب و ۷۴ پایان‌نامه نیز به زبان لاتین آمده است؛

۲. احمدی فقیه یزدی، محمدحسن، آثار و تألیفات حضرت آیت‌الله ‌العظمی امام‌خمینی، تهران، مرکز نشر مدرس، چاپ اول، ۱۳۶۸، ۷۰ص. معرفی توصیفی آثار و تألیفات امام‌خمینی، گزارشی از مباحث مطرح‌شده در آنها، شرایط تألیف آنها، نقد و بررسی برخی چاپ‌های انجام‌شده از آثار ایشان. این کتاب به زبان عربی نیز ترجمه شده است. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی نیز این اثر را چاپ کرده است؛

۳. امیرخانی فراهانی، فاطمه؛ فهرست مقالات منتشرشده درباره انقلاب اسلامی (به زبان انگلیسی)، ۱۳۵۷ ـ ۱۳۷۷، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، ۱۳۷۸ش/۱۹۹۹م، ۷۸۹ص. فهرست ۱۴۸۱ مقاله که درباره امام‌خمینی و ابعاد مختلف انقلاب اسلامی، در سال‌های ۱۳۵۷ ـ ۱۳۷۷ نوشته شده است. این مقالات ذیل عناوینِ زیر تنظیم شده‌اند: پیشنیه انقلاب اسلامی، علل و عوامل پیروزی انقلاب، مبانی نظری انقلاب، امام‌خمینی و حکومت اسلامی در ایران، سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی، نهادهای انقلابی، فرهنگ ادب و هنر، روابط ایران و امریکا، جنگ ایران و عراق، احزاب سیاسی، اقوام ایرانی و انقلاب، اقتصاد ایران، موقعیت زنان در جمهوری اسلامی؛

۴. امیری، کیومرث، مأخذشناسی امام‌خمینی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۳۲۷ص. معرفی ۱۴۳۱ کتاب و مقاله از امام‌خمینی یا درباره ایشان، به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی، عربی، اردو و...که در داخل یا خارج از کشور منتشر شده‌اند؛

۵. امیری، کیومرث، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاه‌های جهان درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸، چهارده + ۳۶۸ص. فهرست ۲۵۲ پایان‌نامه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری که در دانشگاه‌های امریکا، کانادا و دیگر کشورهای جهان درباره شخصیت و اندیشه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی نگاشته‌شده، براساس سال نشر، از ۱۹۸۰ ـ ۱۹۹۸م، تنظیم شده است؛

۶. امیری، محمود، چکیده یکصد کتاب درباره امام‌خمینی به زبان‌های غیر فارسی، تهران، پیام آزادی، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۲۵۹ص. معرفی یکصد کتاب منتشرشده درباره امام‌خمینی به زبان‌های انگلیسی، عربی، آلمانی، فرانسه، ترکی، اسپانیولی و لهستانی، همراه با خلاصه‌ای از مباحث هر کتاب است؛

۷. انصاری، حمید، حدیث بیداری، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۷۴، ص ۲۱۴ ـ ۲۴۳. معرفی ۴۸ اثر از امام‌خمینی طبق سیر تاریخ نگارش، همراه با بیان مشخصات کتاب‌شناختی هر اثر است؛

۸. پویا، حسن، کتاب‌شناسی تحریر الوسیله، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۱، ۱۲۸ص. معرفی اجمالی تحریر الوسیله و نجاة العباد، سپس گزارش ترجمه‌ها، گزیده‌ها، تعلیقات، مستندات و شروح تحریر است؛

۹. جهاد دانشگاهی، بوی گل، نظری اجمالی به آثار منتشرشده حضرت امام‌خمینی، مشهد، ۱۳۶۹، ۱۱۶ص. معرفی هجده اثر از امام‌خمینی است؛

۱۰. جهانشاه، ناصر، گزیده صد کتاب آلمانی درباره اسلام و ایران، ۴۶۸ص. معرفی توصیفی یکصد کتاب که یا به زبان آلمانی نوشته‌شده یا از ترجمه آلمانی آنها در زمینه ایران، اسلام و امام‌خمینی استفاده شده است؛

۱۱. حبیبی، سلمان، کتاب‌شناسی توصیفی ولایت فقیه، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۱، ۳۳۰ص. بخشی از کتاب دربردارنده کتاب‌های فارسی و عربی، پایان‌نامه‌ها و فهرست موضوعی مقالات با محور اندیشه امام‌خمینی است؛

۱۲. دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۸، ۲۹۳ص. گزارشی توصیفی از ۱۵۹ پایان‌نامه نگاشته‌شده در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، امام‌صادق(ع)، آزاد اسلامی و دانشکده بین‌الملل وزارت امور خارجه درباره ابعاد شخصیت و اندیشه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی است؛

۱۳. رحمانی، حمید، کتاب‌شناسی توصیفی کتاب‌شناسی‌های امام‌خمینی، تهران، نشر هستی‌نما، چاپ اول، ۱۳۸۲، ۱۰۷ص. گزارشی از فهرست‌واره‌های آثار، همچنین خود آثار امام‌خمینی، همراه با خلاصه‌ای از موضوعات است؛

۱۴. زمانی جباری، افسانه، مأخذشناسی توصیفی فقهی، اصولی و حقوقی امام‌خمینی، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲، ۵۵۹ص. در قسمت اول کتاب به صورت فهرست‌وار بخش‌های کتاب‌های درباره آثار امام‌خمینی آمده است. بخش‌های بعدی به مقالات و پایان‌نامه‌های درباره امام‌خمینی اختصاص یافته است؛

۱۵. صدیقیان، محمدجواد و منصور میرعمادی، فهرست کتاب‌های مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۲۴۰ص. معرفی آثاری که مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و چاپخانه عروج آنها را به چاپ رسانده‌اند؛ ازجمله آثار و تألیفات امام‌خمینی؛

۱۶. عاملی، سعیدرضا، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ترجمه محمدرضا آهنی، چاپ اول، تهران، دبیرخانه همایش پژوهشکده علوم انسانی دانشگاه امام‌حسین(ع)، ۱۳۷۸، ۳۴۸ص. معرفی بیست رساله دکتری (سال‌های ۱۹۸۰ ـ ۱۹۹۶)، کتاب و مقاله مندرج در نشریات دانشگاهی اروپا و امریکای شمالی که با رهیافت‌های جامعه‌شناختی، سیاسی، تاریخی، اقتصادی، روان‌شناسی سیاسی و مدیریتی به بررسی و تحلیل انقلاب اسلامی ایران و رهبری امام‌خمینی، در دو سطح خرد و کلان پرداخته‌اند؛

۱۷. کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابنامه انقلاب اسلامی، مشهد، ۱۳۶۱، ۱۷۰ص. فهرستی از کتاب‌ها و مقالات فارسی و غیر فارسی درباره انقلاب اسلامی و امام‌خمینی است؛

۱۸. گلی ‌زواره، غلامرضا، فرازهای فروزان، پژوهشی در سیره اخلاقی، تربیتی و عرفانی حضرت امام‌خمینی، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، چاپ اول، ۱۳۷۹، ص ۴۶۸ ـ ۵۰۱. نگاهی به شخصیت امام‌خمینی در عرصه قلم و نگارش، معرفی ۵۳ اثر از امام‌خمینی در حوزه فقه، اصول، اخلاق، عرفان، تفسیر و حدیث، حکمت نظری و عملی، کلام و عقاید، بیانات، مکاتبات و نامه‌هاست؛

۱۹. مرتضایی، علی‌اکبر و فاطمه امیرخانی فراهانی، کتاب‌شناسی کتاب‌های منتشرشده درباره انقلاب اسلامی در جهان (۱۳۷۵ ـ ۱۳۷۶)، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ اول، ۱۳۷۷، ۷۲۳ص. فهرست ۱۱۷۹ عنوان کتاب که درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی طی سال‌های ۱۳۵۷ ـ ۱۳۷۶ش/۱۹۷۹ ـ ۱۹۹۷م در خارج از کشور به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی استانبولی، روسی، سوئدی، اندونزیایی، اسپانیولی، ژاپنی، لهستانی، عربی، اردو و فارسی نگاشته شده‌اند؛

۲۰. مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کتاب‌شناسی ۱۵ خرداد، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۵، ۲۱۴ص. معرفی ۱۹۵ کتاب و ۱۱۱۶ مقاله درباره قیام ۱۵ خرداد و امام‌خمینی است؛

۲۱. مرکز مشارکت امور زنان ریاست جمهوری، کتاب‌شناسی جایگاه زن در اندیشه حضرت امام‌خمینی، تهران، برگ زیتون، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۲۰۶ص. فهرست ۶۲۲ کتاب و مقاله درباره دیدگاه‌های امام‌خمینی درباره زنان که تا سال ۱۳۷۸ به زبان فارسی نگاشته شده‌اند؛

۲۲. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کتاب‌شناسی مجموعه آثار امام‌خمینی، تهران، چاپ و نشر عروج، ۱۳۸۷، ۶۸ص. معرفی آثار امام‌خمینی شرح‌ها و تقریرات آثار ایشان است؛

۲۳. منشادی، مرتضی و دیگران، کتاب‌شناسی توصیفی امام‌خمینی، بندرعباس، دانشگاه هرمزگان، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۴۴۲ص. معرفی تفصیلی آثار امام‌خمینی و موضوعات مطرح‌شده در آنهاست؛

۲۴. مهدوی، موسی و جمشید منصور قناعی، کتاب‌شناسی انقلاب اسلامی و امام‌خمینی، تهران، خانه کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۸، ۵۷۴ص؛

۲۵. نادرپور، محمدرضا و دیگران، کتاب‌شناسی توصیفی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۳۳۴ص. فهرست آثار قلمی امام‌خمینی یا آثار گردآوری‌شده از بیانات و سخنرانی‌های ایشان، نیز آثار نویسندگان دیگر درباره ابعاد مختلف شخصیت و نهضت امام‌خمینی است که ذیل یازده موضوع تنظیم شده است؛

۲۶. نوری، محمد و علی نصر اصفهانی، امام‌خمینی و حکومت اسلامی، مأخذشناسی اندیشه‌ سیاسی امام‌خمینی، ج۹، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۷۸، ۵۱۵ص. معرفی تفصیلی آثار امام‌خمینی درباره حکومت و آثار چاپی (کتاب، پایان‌نامه، مقاله و پژوهش) است که به زبان‌های مختلف درباره دیدگاه‌های حکومتی ایشان نگاشته شده‌اند.

ب) مقاله:

۱. استادی، رضا، کتاب‌ها و آثار علمی امام‌خمینی، مجله حضور، شماره ۱، خرداد ۱۳۷۰، ص۱۷۲ ـ ۱۹۴. تحصیلات و اساتید امام‌خمینی، موضوعات دهگانه آثار امام‌خمینی، شهرت علمی امام‌خمینی، معرفی ۸۵ اثر عرفانی، اخلاقی، فقهی، اصولی، ادبی و سیاسی از امام‌خمینی همراه با گزارشی از محتوای هر کتاب و مشخصات کتاب‌شناختی آن. این مقاله، با تغییرات مختصری، در منابع زیر بازچاپ شده است: الف) مجله مشکوة، شماره ۲۳ ـ ۲۴، ۱۳۶۸، ص۲۴۹ ـ ۲۷۳. این مقاله با تغییر و تکمیل در مجله حضور بازچاپ شده است؛ ب) مجله کیهان اندیشه، شماره ۲۹ فروردین و اردیبهشت ۱۳۶۹، ص۱۴۳ ـ ۱۶۱؛ ج) فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چاپ سوم، ۱۳۷۶، ص ۵۲۸ ـ ۵۳۹؛ د) ترجمه عربی آن در قالب کتاب نیز چاپ شده است؛

۲. امیری، کیومرث، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی به زبان‌های غیر فارسی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، ۳۰/۱/۱۳۷۸، ص۷۲ ـ ۷۸. معرفی برخی از مهم‌ترین کتاب‌های منتشرشده به زبان‌های اردو، انگلیسی، آلمانی، ترکی، سوئدی، اسپانیولی، عربی و فارسی در خارج کشور درباره شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است؛

۳. امینی، خلیل‌الله، معرفی سه کتاب به قلم نویسندگان خارجی درباره امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، ۳۰/۱/۱۳۷۸، ص۴۸ ـ ۵۱. معرفی سه کتاب که به بررسی شخصیت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی پرداخته‌اند: الف) ولایت فقیه: امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، نوشته افضل حیدر؛ ب) خمینی، یک انقلابی به نام خدا، نوشته هاینتس نوس بائومر؛ ج) امام‌خمینی، نیروی الهام‌بخش اسلام، نوشته سیدجعفر السقوف؛

۴. انصاری قمی، ناصرالدین، آثار حدیثی امام‌خمینی، مجله علوم حدیث، شماره ۱۴، زمستان ۱۳۷۸، ص۲۳۲ ـ ۲۴۹. معرفی توصیفی شش اثر حدیثی امام‌خمینی: شرح چهل حدیث، شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح حدیث رأس الجالوت، التعلیقة علی الفوائد الرضویه، شرح دعاء السحر و بدائع الدرر فی قاعدة نفی الضرر؛

۵. انصاری قمی، ناصرالدین، تألیفات و تقریرات امام‌خمینی، مجله آینه پژوهش، شماره ۵۸، مهر ـ آبان ۱۳۷۸، ص۲۰۲ ـ ۲۱۶. معرفی ۹۵ اثر از تألیفات امام‌خمینی و شرح‌ها، تلخیص‌ها و حاشیه‌های آنها، در زمینه فقه، اصول، قواعد فقهیه، حدیث، عرفان و اخلاق، تفسیر، کلام و عقاید، شعر و ادب، حکومت اسلامی و سخنان موضوعی است؛

۶. باقری، معصومه، آشنایی با مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، بهار ۱۳۶۹، ص۱۱۳ ـ ۱۲۱. معرفی آثار امام‌خمینی و آثار چاپ‌شده به ‌دست مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی است؛

۷. پاسدار اسلام، مجله، درباره مقام امام‌خمینی و تألیفات ایشان، شماره ۳۴، ۱۳۶۳، ص۵۴ ـ ۵۶؛

۸. حسینی، سیدرضا، تقریرات درس امام، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی، بهار ۱۳۷۶، ص۵۵ ـ ۶۰. نگاهی به حوزه درس امام‌خمینی، روش ایشان در پرورش شاگردان، تقریرنویسی و اهمیت آن در حوزه‌های علوم دینی و معرفی ۳۹ تقریر انجام‌شده از درس‌های امام‌خمینی به ‌دست شاگردان ایشان، در سه موضوع فقه، اصول، اخلاق و فلسفه و در سه دسته چاپ‌شده، چاپ‌نشده و در دست چاپ است؛

۹. حضور، مجله، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی، شماره ۵ ـ ۶، ۱۳۷۱، ص۱۰۳ ـ ۱۱۱. معرفی آثار امام‌خمینی و آثاری که مستقیماً به اندیشه‌های ایشان پرداخته‌اند. این کتاب‌نامه در نُه بخش تنظیم شده است: سخنرانی‌ها، پیام‌ها و مصاحبه‌ها؛ مجموعه‌های موضوعی و برگزیده سخنان؛ آثار چاپ‌شده فقهی، عرفانی و اشعار؛ شرح و تفسیر آثار و اشعار؛ زندگی‌نامه امام‌خمینی؛ خاطرات، مقالات و مصاحبه‌های درباره امام‌خمینی؛ اشعار در مدح و رثای ایشان؛ آثار پراکنده؛ کتاب‌شناسی؛

۱۰. حوزه، مجله، کتابنامه امام: سیری در تألیفات فقهی و اصولی ـ اخلاقی و عرفانی، شماره ۳۷ ـ ۳۸، فروردین ـ تیر ۱۳۶۹، ص۴۰۳ ـ ۴۲۴. بررسی ویژگی‌های کلی آثار مکتوب امام‌خمینی، همراه با معرفی آثار ایشان در زمینه فقه اصول، اخلاق و عرفان است؛

۱۱. دشتی، عمادالدین، کتاب‌شناسی توصیفی مجموعه‌های شعری در سوگ امام راحل، مجله حضور، آن موج آرام، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی، خرداد ۱۳۷۶، ص۶۱ ـ ۶۲. معرفی ۲۲ مجموعه شعرِ شاعرانی ایرانی درباره رحلت امام‌خمینی از ۱۳۶۸ ـ ۱۳۷۴ است؛

۱۲. ذکایی ساوجی، مرتضی، کتاب‌شناسی امام‌خمینی در غرب، مجله راه دانش، شماره ۱۳ ـ ۱۴، ۱۳۷۷، ص۲۸۹ ـ ۲۹۲. به معرفی کتاب‌ها و مقالاتی که درباره امام‌خمینی در خارج از کشور، به‌ویژه اروپا و امریکا و در سال‌های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی ایران (۱۹۷۸ ـ ۱۹۸۱م/ ۱۳۵۷ ـ ۱۳۶۰ش) به چاپ رسیده، می‌پردازد. این مقاله در مجله کیهان فرهنگی، شماره ۱۷۶، خرداد ۱۳۸۰، ص۱۱ نیز انتشار یافته است؛

۱۳. رجبی، عباس، کتاب‌شناسی برگزیده امام‌خمینی، حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی، پژوهشنامه متین؛ شماره ۳ ـ ۴، تابستان ـ پاییز ۱۳۷۸، ص۳۷۴ ـ ۴۰۲. فهرست کتاب‌ها و مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و همایش‌های برگزارشده تا پایان آذر ۱۳۷۸ درباره نظریات و اندیشه‌های سیاسی ـ اجتماعی امام‌خمینی، حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی است؛

۱۴. رحمتی، حسینعلی، مأخذشناسی سیره فلسفی امام‌خمینی، مجله نامه مفید، شماره ۲۰، زمستان ۱۳۷۸، ص۲۱۳ ـ ۲۳۴. معرفی کتاب‌ها و مقالاتی از امام‌خمینی و دیگران است که در آنها مباحثی در حوزه فلسفه محض، فلسفه سیاست و فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه امام‌خمینی مطرح شده است؛

۱۵. زرشکی، پریا، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور درباره امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، ۳۰/۱/۱۳۷۸، ص۳۱ ـ ۳۶ و ۸۳ ـ ۸۶. معرفی ۱۳۰ پایان‌نامه نوشته‌شده در دانشگاه‌های ایران درباره ابعاد سیاسی، عرفانی، تربیتی و... امام‌خمینی است؛

۱۶. شیرازی، علی، کتاب‌شناسی توصیفی: سیری در آثار ارزشمند حضرت امام‌خمینی، مجله معرفت، سال هشتم، شماره ۳، آذر ـ دی ۱۳۷۸، ص۹۹ ـ ۱۱۱. این مقاله در «چهل پرده اشک» ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، تیر ۱۳۶۸ نیز به چاپ رسیده است. معرفی ۱۰۴ کتاب و رساله از آثار امام‌خمینی یا کتاب‌هایی است که دیگران با استفاده از آثار ایشان جمع‌آوری و تدوین کرده‌اند. این کتاب‌ها در زمینه اخلاق و سیر و سلوک، فقه، اصول، ادبیات، سیاست و... است؛

۱۷. صادق‌پور، محمدحسین، فهرست کتاب‌ها و مقاله‌های منتشرشده درباره امام‌خمینی در سال امام، مجله مشکوة، شماره ۶۲ ـ ۶۵، ۱۳۷۸، ص۵۰ ـ ۷۳. معرفی ۴۳۶ کتاب و مقاله که در مطبوعات ایران در سال ۱۳۷۸ درباره امام‌خمینی نوشته شده است؛

۱۸. طالقانی، رضا، بررسی اجمالی آثار عرفانی امام‌خمینی، مجله آشنا، خرداد ـ تیر ۱۳۷۱؛

۱۹. عماد دشتی، صدرالدین، کتاب‌شناسی موضوعی توصیفی آثار امام راحل، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی، بهار ۱۳۷۶، ص۴۰ ـ ۵۴. معرفی توصیفی ۶۸ کتاب و رساله از امام‌خمینی در قالب موضوع‌های فلسفه و عرفان، تفسیر، کلام، اخلاق، حدیث، فقه، فتاوی، اصول فقه، حکومت، اجتماع، شعر و ادب و آثار دیگران است؛

۲۰. فهیمی، مهدی، کتاب‌شناسی حضرت امام‌خمینی، مجله کیهان فرهنگی، سال ششم، شماره ۳، خرداد ۱۳۶۸، ص۱۲ ـ ۱۵. معرفی اجمالی ۲۴ اثر از آثار امام‌خمینی است؛

۲۱. قاسمی، جواد، فهرست کتاب‌های منتشرشده به زبان انگلیسی درباره امام‌خمینی، مجله مشکوة، شماره ۶۲ ـ ۶۵، ۱۳۷۸، ص۷۴ ـ ۷۵. فهرست سی اثر که به زبان انگلیسی درباره امام‌خمینی نوشته شده‌اند؛

۲۲. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، مجله، کتاب‌های منتشرشده درباره امام‌خمینی، سال سوم، شماره ۹ ـ ۱۰، تابستان ـ پاییز ۱۳۷۸، ص۱۷۲ ـ ۱۷۸. معرفی ۲۵۹ اثر از آثار امام‌خمینی یا آثار منتشرشده درباره ایشان است؛

۲۳. کتاب ماه، مجله، فهرست کتاب‌های منتشرشده درباره امام‌خمینی، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، ۳۰/۱/۱۳۷۸، ص۷۲ به بعد. معرفی اجمالی ۲۹۸ کتاب منتشرشده به زبان فارسی درباره اندیشه و شخصیت امام‌خمینی ویژگی‌های ایشان و... است؛

۲۴. کتاب ماه، مجله، معرفی چند کتاب درباره امام‌خمینی، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، ۳۰/۱/۱۳۷۸، ص۶۷ ـ ۷۱. معرفی پانزده کتاب منتشرشده به زبان فارسی درباره ابعاد مختلف شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است؛

۲۵. کفایی، امیرحسین، کتاب‌شناسی آثار حضرت امام‌خمینی، مجله کتاب ماه، ویژه یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، ۱/۳۰/۱۳۷۸، ص۳۷ ـ ۴۱. معرفی ۲۴ کتاب از مهم‌ترین آثار امام‌خمینی است؛

۲۶. مرادی‌نیا، محمدجواد، معرفی آثار مکتوب امام‌خمینی، روزنامه اطلاعات، ۲۰/۳/۱۳۷۸، ش۲۱۶۴۴؛

۲۷. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، آشنایی با دفتر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در قم، مجله متین، سال اول، شماره ۲، بهار ۱۳۷۸، ص۲۹۵ ـ ۳۰۱. معرفی کتاب‌ها و تقریرات فقهی و اصولی امام‌خمینی است؛

۲۸. نجف‌زاده بارفروش، محمدباقر، معرفی گذرای آثار امام‌خمینی، مجله اطلاعات هفتگی، شماره ۲۴۴۲، ۲۱ تیر ـ ۲۸ تیر ۱۳۶۸، ص۴۲ ـ ۴۵. معرفی و ارزیابی آثار امام‌خمینی است.

پیوند به بیرون

• حسینعلی رحمتی، کتاب‌شناسی‌ها، دانشنامه امام‌خمینی، ج۸، ص۳۹۷–۴۰۵