حضرت فاطمه معصومه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''فاطمه معصومه(س)'''، حضرت، بانوی والامقام [[اهل بیت(ع)]]، فرزند [[امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)]] و مدفون در [[قم]].
'''فاطمه معصومه(س)'''، حضرت، بانوی والامقام [[اهل بیت(ع)]]، فرزند [[امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)]] و مدفون در [[قم]].
==زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
فاطمه(س)، دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) {{ببینید|امام‌کاظم(ع)}} ملقب به «معصومه» با برادر خود، امام هشتم، [[علی‌بن‌موسی‌(ع)]] از یک مادر بودند <ref>طبری، دلائل الامامه، ۳۰۹.</ref>. مادر ایشان به نام [[نجمه]] <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۹/۳.</ref> یا [[تکتم]] که به «طاهره» تغییر نام یافت، بانویی بافضیلت، [[پرهیزگار]] و حق‌شناس <ref>صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱/۱۴ ـ ۱۵؛ طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۲/۴۰ ـ ۴۱.</ref> و در [[دیانت]]، زیرکی و [[محاسن اخلاق]] ممتاز <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۹/۵.</ref> بود. تاریخ ولادت و وفات فاطمه معصومه(س) معلوم نیست و آنچه برخی در سال‌های اخیر به عنوان روز ولادت و وفات ایشان مطرح کرده‌اند، نادرست و در حقیقت تاریخی جعلی است <ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۲/۵۱۶؛ مرتضوی، تاریخ ولادت و وفات، ۳۶۹.</ref>. آنچه دراین‌باره و مستند به منابع موجود می‌توان گفت این است که حضرت با توجه به اینکه در سال ۲۰۱ق از [[مدینه]] به قصد دیدار با برادر خود امام‌رضا(ع) در [[مرو]] حرکت کرده و در همین سفر درگذشته است، سال وفات ایشان همین سال یا به احتمال ضعیف سال بعد از آن و به هرحال پیش از [[شهادت]] امام‌رضا(ع) بوده است <ref>مرتضوی، تاریخ ولادت و وفات، ۳۶۹.</ref> و از آنجاکه امام‌کاظم(ع) در سال ۱۸۳ یا ۱۸۶ق به شهادت رسیده است <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱ ـ ۱۰.</ref>، طبعاً ولادت فاطمه معصومه(س) پیش از آن بوده است.
فاطمه(س)، دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) ملقب به «معصومه» با برادر خود، امام هشتم، [[علی‌بن‌موسی‌(ع)]] از یک مادر بودند <ref>طبری، دلائل الامامه، ۳۰۹.</ref>. مادر ایشان به نام [[نجمه]] <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۹/۳.</ref> یا [[تکتم]] که به «طاهره» تغییر نام یافت، بانویی بافضیلت، [[پرهیزگار]] و حق‌شناس <ref>صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱/۱۴ ـ ۱۵؛ طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۲/۴۰ ـ ۴۱.</ref> و در [[دیانت]]، زیرکی و [[محاسن اخلاق]] ممتاز <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۹/۵.</ref> بود. تاریخ ولادت و وفات فاطمه معصومه(س) معلوم نیست و آنچه برخی در سال‌های اخیر به عنوان روز ولادت و وفات ایشان مطرح کرده‌اند، نادرست و در حقیقت تاریخی جعلی است <ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۲/۵۱۶؛ مرتضوی، تاریخ ولادت و وفات، ۳۶۹.</ref>. آنچه دراین‌باره و مستند به منابع موجود می‌توان گفت این است که حضرت با توجه به اینکه در سال ۲۰۱ق از [[مدینه]] به قصد دیدار با برادر خود امام‌رضا(ع) در [[مرو]] حرکت کرده و در همین سفر درگذشته است، سال وفات ایشان همین سال یا به احتمال ضعیف سال بعد از آن و به هرحال پیش از [[شهادت]] امام‌رضا(ع) بوده است <ref>مرتضوی، تاریخ ولادت و وفات، ۳۶۹.</ref> و از آنجاکه امام‌کاظم(ع) در سال ۱۸۳ یا ۱۸۶ق به شهادت رسیده است <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱ ـ ۱۰.</ref>، طبعاً ولادت فاطمه معصومه(س) پیش از آن بوده است.
==جایگاه و ویژگی‌ها==
==جایگاه و ویژگی‌ها==
فاطمه معصومه(س) عالم و آگاه به مسائل اسلامی بود و از ایشان احادیثی نقل شده است. ایشان ازجمله در سلسله اسناد حدیث مشهور [[غدیر]] <ref>امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ۱/۳۹۷؛ مرتضوی، حضور بانوان، ۱۷۵ ـ ۱۷۷.</ref> و روایت منزلت در مناقب امیرالمؤمنین علی(ع) <ref>امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ۱/۳۹۷.</ref> و نیز در سند روایت «الا من مات علی حب آل‌محمد مات شهیدا» <ref>بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف والاحوال مستدرک سیدة النساء الی الامام‌الجواد(ع)، ۲۱/۳۵۵.</ref> و نیز در سند [[روایت معراجیه]] در فضایل امیرالمؤمنین ‌علی(ع) و [[شیعیان]] ایشان <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۶۵/۷۶ ـ ۷۷.</ref> دیده می‌شود. امام‌رضا(ع) از خواهر خود با لقب معصومه(س) یاد کرده است <ref>مجلسی، زاد المعاد، ۵۴۷.</ref> و نیز در بندی از [[زیارتنامه]] غیر معروف فاطمه معصومه(س) پاک‌سرشت و پاک‌روش، ستوده، نیکوکار، فرزانه و پاک و پاکیزه و بانوی شایسته و پسندیده خوانده شده است <ref>کچویی قمی، انوارالمشعشعین، فی بیان حالات الرواة القمیین، ۲/۲۸۵.</ref>.
فاطمه معصومه(س) عالم و آگاه به مسائل اسلامی بود و از ایشان احادیثی نقل شده است. ایشان ازجمله در سلسله اسناد حدیث مشهور [[غدیر]] <ref>امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ۱/۳۹۷؛ مرتضوی، حضور بانوان، ۱۷۵ ـ ۱۷۷.</ref> و روایت منزلت در مناقب امیرالمؤمنین علی(ع) <ref>امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ۱/۳۹۷.</ref> و نیز در سند روایت «الا من مات علی حب آل‌محمد مات شهیدا» <ref>بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف والاحوال مستدرک سیدة النساء الی الامام‌الجواد(ع)، ۲۱/۳۵۵.</ref> و نیز در سند [[روایت معراجیه]] در فضایل امیرالمؤمنین ‌علی(ع) و [[شیعیان]] ایشان <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۶۵/۷۶ ـ ۷۷.</ref> دیده می‌شود. امام‌رضا(ع) از خواهر خود با لقب معصومه(س) یاد کرده است <ref>مجلسی، زاد المعاد، ۵۴۷.</ref> و نیز در بندی از [[زیارتنامه]] غیر معروف فاطمه معصومه(س) پاک‌سرشت و پاک‌روش، ستوده، نیکوکار، فرزانه و پاک و پاکیزه و بانوی شایسته و پسندیده خوانده شده است <ref>کچویی قمی، انوارالمشعشعین، فی بیان حالات الرواة القمیین، ۲/۲۸۵.</ref>.
خط ۲۷: خط ۲۷:
این آستان که در زمان [[رژیم پهلوی]] زیر نظر دربار و [[اوقاف]] اداره می‌شد <ref>← امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۱۹.</ref> و پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] امام‌خمینی در ۱۹/۱۲/۱۳۵۷ در حکمی [[احمد مولایی]] را به عنوان تولیت آن انتخاب کرد و در آن حکم تصریح کرد وی در همه امور مربوطه با [[احمد آذری قمی]] و [[مجتبی طباطبایی]] مشورت کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۱۹.</ref>. در ۲۹/۵/۱۳۵۹ مولایی از امام‌خمینی تقاضا کرد آستانه به صورت مستقل اداره شود که ایشان اجازه داد آستانه و [[موقوفات]] آن زیر نظر شخص «[[فقیه]] » اداره شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۱۹.</ref>. بخشی از مستقلات آستانه از گذشته در اجاره مردم قرار داشت و با وقوع انقلاب اسلامی این تصور در میان برخی به‌وجود آمد که نیازی به پرداخت مبلغ اجاره نیست و برخی این موضوع را به امام‌خمینی نسبت می‌دادند. ایشان در پاسخ استفتائی دراین‌باره، این [[شایعه]] را تکذیب کرد و لازم دانست که مستأجران آستانه مبلغ اجاره را بپردازند <ref>امام‌خمینی، استفتائات، ۲/۳۸۳.</ref>.
این آستان که در زمان [[رژیم پهلوی]] زیر نظر دربار و [[اوقاف]] اداره می‌شد <ref>← امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۱۹.</ref> و پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] امام‌خمینی در ۱۹/۱۲/۱۳۵۷ در حکمی [[احمد مولایی]] را به عنوان تولیت آن انتخاب کرد و در آن حکم تصریح کرد وی در همه امور مربوطه با [[احمد آذری قمی]] و [[مجتبی طباطبایی]] مشورت کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۱۹.</ref>. در ۲۹/۵/۱۳۵۹ مولایی از امام‌خمینی تقاضا کرد آستانه به صورت مستقل اداره شود که ایشان اجازه داد آستانه و [[موقوفات]] آن زیر نظر شخص «[[فقیه]] » اداره شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۱۹.</ref>. بخشی از مستقلات آستانه از گذشته در اجاره مردم قرار داشت و با وقوع انقلاب اسلامی این تصور در میان برخی به‌وجود آمد که نیازی به پرداخت مبلغ اجاره نیست و برخی این موضوع را به امام‌خمینی نسبت می‌دادند. ایشان در پاسخ استفتائی دراین‌باره، این [[شایعه]] را تکذیب کرد و لازم دانست که مستأجران آستانه مبلغ اجاره را بپردازند <ref>امام‌خمینی، استفتائات، ۲/۳۸۳.</ref>.


[[حرم حضرت فاطمه معصومه(س)]] از گذشته یکی از عبادتگاه‌های شیعیان بوده است <ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۲۷۰.</ref> و بزرگ‌ترین مراکز علمی و مهم‌ترین حوزه‌های علمیه جهان تشیع در شهر قم تأسیس گردید و اهمیت زیارت ایشان، علمای فراوانی را به سوی این شهر جذب و موجب تحوّلات تازه و موثّری درگسترش [[تشیع|تشیّع]] گردید <ref>شریف رازی، آثار الحجة و دائرةالمعارف حوزه علمیه قم، ۱/۱۵ ـ ۱۶ و ۲۱ ـ ۲۲.</ref>. یکی از دلایل هجرت ‌[[عبدالکریم حائری یزدی]] به قم در سال ۱۳۰۰ وجود مرقد فاطمه معصومه(س) در این شهر بود <ref>شکوری، مرجع دور‌اندیش و صبورآیت‌الله حائری، ۱۷/۱۱۲.</ref>. حائری یزدی تا مدت زیادی درس و نمازهای‌ خود را در [[مسجد بالاسر حرم]] اقامه می‌کرد <ref>کرجی، قم و مرجعیت، ۹ ـ ۱۰.</ref> سیدحسین بروجردی نیز به سبب وجود فاطمه معصومه(س) در قم اقامت کرد <ref>احمدی، مصاحبه، ۴۳ ـ ۴۴.</ref> {{ببینید|حوزه علمیه قم و سیدحسین بروجردی}}.


[[حرم حضرت فاطمه معصومه(س)]] از گذشته یکی از عبادتگاه‌های شیعیان بوده است <ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۲۷۰.</ref> و بزرگ‌ترین مراکز علمی و مهم‌ترین حوزه‌های علمیه جهان تشیع در شهر قم تأسیس گردید و اهمیت زیارت ایشان، علمای فراوانی را به سوی این شهر جذب و موجب تحوّلات تازه و موثّری درگسترش [[تشیع|تشیّع]] گردید <ref>شریف رازی، آثار الحجة و دائرةالمعارف حوزه علمیه قم، ۱/۱۵ ـ ۱۶ و ۲۱ ـ ۲۲.</ref>. یکی از دلایل هجرت ‌[[عبدالکریم حائری یزدی]] به قم در سال ۱۳۰۰ وجود مرقد فاطمه معصومه(س) در این شهر بود <ref>شکوری، مرجع دور‌اندیش و صبورآیت‌الله حائری، ۱۷/۱۱۲.</ref>. حائری یزدی تا مدت زیادی درس و نمازهای‌ خود را در [[مسجد بالاسر حرم]] اقامه می‌کرد <ref>کرجی، قم و مرجعیت، ۹ ـ ۱۰.</ref> {{ببینید|حوزه علمیه قم}}. سیدحسین بروجردی نیز به سبب وجود فاطمه معصومه(س) در قم اقامت کرد <ref>احمدی، مصاحبه، ۴۳ ـ ۴۴.</ref> {{ببینید|سیدحسین بروجردی}}.
[[امام‌خمینی]] با توجه به روایات نقل شده درباره اهمیت قم <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۵۷/۲۱۸ ـ ۲۱۹.</ref>، این شهر را بهشت برین نامیده و وجود فاطمه معصومه(س) را موجب نورانیت و قداست آن دانسته است. ایشان در پاسخ [[توهین]] و شبهه‌افکنی [[علی‌اکبر حکمی‌زاده]] در کتاب اسرار هزارساله درباره مزارهای [[اولیای خدا]] ازجمله فاطمه معصومه(س) یادآور شده حرم آن حضرت از عبادت‌گاه‌های بزرگ شیعیان است که شبانه‌روز در آن خانه، مردم به[[ذکر خدا]] مشغول‌اند و توهین به چنین مسجد و معبدی جز [[کینه]] به فرزندان علی(ع) ریشه‌ای ندارد <ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۲۷۰.</ref>.


[[امام‌خمینی]] با توجه به روایات نقل شده درباره اهمیت قم <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۵۷/۲۱۸ ـ ۲۱۹.</ref>، این شهر را بهشت برین نامیده و وجود فاطمه معصومه(س) را موجب نورانیت و قداست آن دانسته است. ایشان در پاسخ [[توهین]] و شبهه‌افکنی [[علی‌اکبر حکمی‌زاده]] در کتاب اسرار هزارساله درباره مزارهای [[اولیای خدا]] ازجمله فاطمه معصومه(س) یادآور شده حرم آن حضرت از عبادت‌گاه‌های بزرگ شیعیان است که شبانه‌روز در آن خانه، مردم به[[ذکر خدا]] مشغول‌اند و توهین به چنین مسجد و معبدی جز [[کینه]] به فرزندان علی(ع) ریشه‌ای ندارد <ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۲۷۰.</ref>.
از سوی دیگر، حرم فاطمه معصومه(س) که از گذشته ازجمله در [[نهضت مشروطه]] نقش‌آفرین بود و علمای تهران در جریان هجرت به قم در حرم ایشان متحصن شدند <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ۱/۱۵۴.</ref>؛ در دوران [[نهضت اسلامی]] نیز یکی از مراکز آن به شمار می‌آمد؛ چنان‌که در اسفند ۱۳۴۱ امام‌خمینی در جمع مردم قم و زائران حضرت معصومه(س) سخنرانی مبسوطی کرد و درباره همه‌پرسی فرمایشی [[محمدرضا پهلوی]] به مردم هشدار داد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۱ ـ ۱۵۲.</ref>. ایشان در سیزدهم خرداد ۱۳۴۲ مصادف با عاشورای ۱۳۸۳ق نیز در جمع مردم قم و زوار حرم فاطمه معصومه(س) سخنرانی کرد و به هتک حرمت [[مدرسه فیضیه]] و اذیت و کشتن طلاب به‌شدت اعتراض کرد و از زائران خواست که به مدرسه فیضیه بروند و جنایت‌های مأموران رژیم پهلوی را از نزدیک ببینند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۴۳ ـ ۲۴۵.</ref>{{ببینید|حمله به مدرسه فیضیه}}.  


از سوی دیگر، حرم فاطمه معصومه(س) که از گذشته ازجمله در [[نهضت مشروطه]] نقش‌آفرین بود و علمای تهران در جریان هجرت به قم در حرم ایشان متحصن شدند <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ۱/۱۵۴.</ref>؛ در دوران [[نهضت اسلامی]] نیز یکی از مراکز آن به شمار می‌آمد؛ چنان‌که در اسفند ۱۳۴۱ امام‌خمینی در جمع مردم قم و زائران حضرت معصومه(س) سخنرانی مبسوطی کرد و درباره همه‌پرسی فرمایشی [[محمدرضا پهلوی]] به مردم هشدار داد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۱ ـ ۱۵۲.</ref>. ایشان در سیزدهم خرداد ۱۳۴۲ مصادف با عاشورای ۱۳۸۳ق نیز در جمع مردم قم و زوار حرم فاطمه معصومه(س) سخنرانی کرد و به هتک حرمت [[مدرسه فیضیه]] و اذیت و کشتن طلاب به‌شدت اعتراض کرد و از زائران خواست که به مدرسه فیضیه بروند و جنایت‌های مأموران رژیم پهلوی را از نزدیک ببینند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۴۳ ـ ۲۴۵.</ref> {{ببینید|حمله به مدرسه فیضیه}}. ایشان برخی دیدار‌های خود با شخصیت‌ها را در ارتباط با انقلاب اسلامی در حرم قرار می‌داد <ref>عسکراولادی، خاطرات، چاپ‌شده در امام‌خمینی و هیئت‌های دینی مبارز، ۱۹۳.</ref>. ایشان در آبان ۱۳۵۶ در یک سخنرانی در [[نجف]] نیز درباره اهانت رژیم پهلوی به حرم فاطمه معصومه(س) سخن گفت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۶۱.</ref>.
ایشان برخی دیدار‌های خود با شخصیت‌ها را در ارتباط با انقلاب اسلامی در حرم قرار می‌داد <ref>عسکراولادی، خاطرات، چاپ‌شده در امام‌خمینی و هیئت‌های دینی مبارز، ۱۹۳.</ref>. ایشان در آبان ۱۳۵۶ در یک سخنرانی در [[نجف]] نیز درباره اهانت رژیم پهلوی به حرم فاطمه معصومه(س) سخن گفت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۶۱.</ref>.


در اوائل دوره [[تبعید امام‌خمینی]] در [[عراق]] جلسات [[دعای توسل]] پس از [[نماز مغرب]] و [[نماز عشا|عشا]] در رواق بالای سر فاطمه معصومه(س) برگزار می‌شد و زائران حضرت را به خود جذب می‌کرد <ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۲۵.</ref>. معمولاً [[دعا]] را [[محمدرضا مؤیدی قمی]] می‌خواند و شرکت‌کنندگان از امام‌خمینی به عنوان مرجع دور از وطن یاد و برای سلامتی ایشان دعا می‌کردند. در شب‌های پرجمعیت مانند شب جمعه یا وفات و اعیاد ائمه(ع) یک نفر سخنرانی می‌کرد و طلاب پس از سخنرانی با تغییردادن لباسِ سخنران، او را فراری می‌دادند. در برخی از شب‌ها مراسم به [[تظاهرات]] تبدیل می‌شد و جمعیت از صحن بزرگ وارد فیضیه می‌شدند <ref>روحانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، ۱/۲۴۰.</ref>.
در اوائل دوره [[تبعید امام‌خمینی]] در [[عراق]] جلسات [[دعای توسل]] پس از [[نماز مغرب]] و [[نماز عشا|عشا]] در رواق بالای سر فاطمه معصومه(س) برگزار می‌شد و زائران حضرت را به خود جذب می‌کرد <ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۲۵.</ref>. معمولاً [[دعا]] را [[محمدرضا مؤیدی قمی]] می‌خواند و شرکت‌کنندگان از امام‌خمینی به عنوان مرجع دور از وطن یاد و برای سلامتی ایشان دعا می‌کردند. در شب‌های پرجمعیت مانند شب جمعه یا وفات و اعیاد ائمه(ع) یک نفر سخنرانی می‌کرد و طلاب پس از سخنرانی با تغییردادن لباسِ سخنران، او را فراری می‌دادند. در برخی از شب‌ها مراسم به [[تظاهرات]] تبدیل می‌شد و جمعیت از صحن بزرگ وارد فیضیه می‌شدند <ref>روحانی، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، ۱/۲۴۰.</ref>.


در [[نوروز]] ۱۳۴۴ هم‌زمان با تحویل سال، طلاب انقلابی در حرم فاطمه معصومه(س) دعای توسل برگزار کردند و طلبه‌ای به نام غلام‌حسین فلاح یزدی با سخنرانی کوتاه با اشاره به قیام پانزده خرداد به تبعید امام‌خمینی و بازداشت تعداد بسیاری از روحانیان انقلابی اعتراض کرد که با واکنش مأموران مواجه شد <ref>روح‌بخش، صلوات سیاسی، ۲۱/۴۴.</ref>. نیروهای رژیم در چند نوبت به این مراسم حمله کردند و تعدادی از شرکت‌کنندگان در مراسم دعا بازداشت و زندانی شدند؛ چنان‌که در یک نوبت هجده نفر بازداشت و روانه [[زندان]] شدند تا آنکه مأموران دولتی این جلسه را تعطیل کردند <ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۲۶.</ref>. در سال ۱۳۵۴ نیز طلاب در بزرگداشت [[پانزده خرداد]] ۱۳۴۲ تظاهراتی در [[میدان آستانه]] و [[مدرسه فیضیه]] برگزار کردند که تعدادی مجروح و بازداشت شدند {{ببینید|هفده خرداد}}.
در [[نوروز]] ۱۳۴۴ هم‌زمان با تحویل سال، طلاب انقلابی در حرم فاطمه معصومه(س) دعای توسل برگزار کردند و طلبه‌ای به نام غلام‌حسین فلاح یزدی با سخنرانی کوتاه با اشاره به قیام پانزده خرداد به تبعید امام‌خمینی و بازداشت تعداد بسیاری از روحانیان انقلابی اعتراض کرد که با واکنش مأموران مواجه شد <ref>روح‌بخش، صلوات سیاسی، ۲۱/۴۴.</ref>. نیروهای رژیم در چند نوبت به این مراسم حمله کردند و تعدادی از شرکت‌کنندگان در مراسم دعا بازداشت و زندانی شدند؛ چنان‌که در یک نوبت هجده نفر بازداشت و روانه [[زندان]] شدند تا آنکه مأموران دولتی این جلسه را تعطیل کردند <ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۲۶.</ref>. در سال ۱۳۵۴ نیز طلاب در بزرگداشت [[پانزده خرداد]] ۱۳۴۲ تظاهراتی در [[میدان آستانه]] و [[مدرسه فیضیه]] برگزار کردند که تعدادی مجروح و بازداشت شدند. {{ببینید|هفده خرداد}}.
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}