ساده‌زیستی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
از دیرباز اغلب حکومت‌ها به‌خصوص حکومت‌های پادشاهی به ایجاد تشکیلات تجملی و رفاه و استفاده از امکانات پر زرق و برق تمایل داشته‌اند. بسیاری از رهبران حکومت‌شان را با شعار ساده‌زیستی آغاز می‌کنند؛ ولی پس از تثبیت، به [[تجمل‌گرایی]] رو می‌آورند و این امر تعصب و دلیری حاکمان و سربازان یک حکومت را در دفع دشمنان کاهش می‌دهد <ref>ابن‌خلدون، تاریخ، ۱/۱۷۶ ـ ۱۷۷ و ۲۰۹.</ref>. ساده‌زیستی صرفاً یک [[فضیلت اخلاقی]] نیست، بلکه می‌تواند یک ضرورت سیاسی باشد. شخصی می‌تواند با پایبندی به [[اخلاق سیاسی]] وارد عرصه [[سیاست]] شود که به مال و جاه و مقام دلبستگی نداشته باشد؛ زیرا به همان مقدار که انسان به این امور وابسته می‌شود، به همان میزان امکان تحرک و پیشرفت او کاهش می‌یابد <ref>اسلامی، امام، ۲۷۷.</ref>.
از دیرباز اغلب حکومت‌ها به‌خصوص حکومت‌های پادشاهی به ایجاد تشکیلات تجملی و رفاه و استفاده از امکانات پر زرق و برق تمایل داشته‌اند. بسیاری از رهبران حکومت‌شان را با شعار ساده‌زیستی آغاز می‌کنند؛ ولی پس از تثبیت، به [[تجمل‌گرایی]] رو می‌آورند و این امر تعصب و دلیری حاکمان و سربازان یک حکومت را در دفع دشمنان کاهش می‌دهد <ref>ابن‌خلدون، تاریخ، ۱/۱۷۶ ـ ۱۷۷ و ۲۰۹.</ref>. ساده‌زیستی صرفاً یک [[فضیلت اخلاقی]] نیست، بلکه می‌تواند یک ضرورت سیاسی باشد. شخصی می‌تواند با پایبندی به [[اخلاق سیاسی]] وارد عرصه [[سیاست]] شود که به مال و جاه و مقام دلبستگی نداشته باشد؛ زیرا به همان مقدار که انسان به این امور وابسته می‌شود، به همان میزان امکان تحرک و پیشرفت او کاهش می‌یابد <ref>اسلامی، امام، ۲۷۷.</ref>.


امام‌خمینی بر اهمیت ساده‌زیستی در [[حکومت اسلامی]] تأکید می‌کرد؛ از همین‌رو در توضیح و شرح شیوه و شرایط حکومت اسلامی و فرق آن با دیگر حکومت‌ها ازجمله [[رژیم‌های سلطنتی]] و پادشاهی، سادگی را یکی از ویژگی‌های مهم حکومت اسلامی می‌دانست و معتقد بود در حکومت اسلامی کاخ‌های تجملی، خدم و حشم و لوازم سلطنت جایگاهی ندارد <ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۴۶.</ref>. ایشان به حاکمانی که بر خلاف موازین اسلامی رفتار کنند و از اموال عمومی برای ساختن عمارت‌ها و کاخ‌ها و برگزاری جشن‌ها بهره ببرند و [[سیره ائمه معصومان(ع)]] را در ساده‌زیستی نادیده بگیرند، مؤاخذه الهی در [[روز قیامت]] را گوشزد می‌کرد <ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۸۱ ـ ۸۲.</ref>. ایشان در رهنمودهای خود ‌اندکی پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، [[دولت]] را به لزوم ساده‌زیستی و پرهیز از ساخت وزارتخانه‌ها به شکل کاخ و دوری از اسراف در هزینه‌ها توصیه می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۶۶، ۳۲۹ و ۳۳۱.</ref> {{ببینید|اسراف}}؛ زیرا از نظر ایشان یکی از پایه‌های نظری اخلاق [[کارگزاران]] در [[نظام اسلامی]] توجه به ساده‌زیستی <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۷۶.</ref> و خدمت به مردم <ref>ثواقب، جلوه‌هایی از ‌اندیشه سیاسی امام‌خمینی، ۱۳۱.</ref> است؛ چنان‌که پس از دوران [[انقلاب اسلامی]] کاخ‌ها نوعاً تبدیل به [[موزه‌های هنری]] و [[موزه‌های فرهنگی|فرهنگی]] شدند و درِ آنها به روی عموم مردم گشوده شد <ref>هنر، مجله، حرکتی مثبت در راه عرضه تاریخ نقاشی ـ دیداری از مجموعه سعدآباد، ۲۰۱.</ref>.
امام‌خمینی بر اهمیت ساده‌زیستی در [[حکومت اسلامی]] تأکید می‌کرد؛ از همین‌رو در توضیح و شرح شیوه و شرایط حکومت اسلامی و فرق آن با دیگر حکومت‌ها ازجمله [[رژیم‌های سلطنتی]] و پادشاهی، سادگی را یکی از ویژگی‌های مهم حکومت اسلامی می‌دانست و معتقد بود در حکومت اسلامی کاخ‌های تجملی، خدم و حشم و لوازم سلطنت جایگاهی ندارد <ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۴۶.</ref>. ایشان به حاکمانی که بر خلاف موازین اسلامی رفتار کنند و از اموال عمومی برای ساختن عمارت‌ها و کاخ‌ها و برگزاری جشن‌ها بهره ببرند و [[سیره ائمه معصومان(ع)]] را در ساده‌زیستی نادیده بگیرند، مؤاخذه الهی در [[روز قیامت]] را گوشزد می‌کرد <ref>امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۸۱ ـ ۸۲.</ref>. ایشان در رهنمودهای خود ‌اندکی پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، [[دولت]] را به لزوم ساده‌زیستی و پرهیز از ساخت وزارتخانه‌ها به شکل کاخ و دوری از [[اسراف]] در هزینه‌ها توصیه می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۶۶، ۳۲۹ و ۳۳۱.</ref> زیرا از نظر ایشان یکی از پایه‌های نظری اخلاق [[کارگزاران]] در [[نظام اسلامی]] توجه به ساده‌زیستی <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۷۶.</ref> و خدمت به مردم <ref>ثواقب، جلوه‌هایی از ‌اندیشه سیاسی امام‌خمینی، ۱۳۱.</ref> است؛ چنان‌که پس از دوران [[انقلاب اسلامی]] کاخ‌ها نوعاً تبدیل به [[موزه‌های هنری]] و [[موزه‌های فرهنگی|فرهنگی]] شدند و درِ آنها به روی عموم مردم گشوده شد <ref>هنر، مجله، حرکتی مثبت در راه عرضه تاریخ نقاشی ـ دیداری از مجموعه سعدآباد، ۲۰۱.</ref>.


میان ساده‌زیستی و تواضع سیاسی تناسب وجود دارد. یکی از فواید ساده‌زیستی در عرصه سیاست حشر و نشر مسئولان نظام با مستمندان و ارتباط نزدیک با مردم است؛ زیرا مبنای بسیاری از انحرافات و کج‌روی‌ها در [[حکومت اسلامی]] دوری مردم خصوصاً [[رهبران جامعه]] از ساده‌زیستی است<ref>افتخاری، انتظام ملی، ۸۴ ـ ۸۵؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۷ ـ ۳۱۸، ۴۱۲، ۴۸۳ و ۲۰/۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref>. امام‌خمینی با توجه به نقش مردم در حکومت اسلامی به مسئولان خاطرنشان می‌کرد بزرگان صدر [[اسلام]] از میان مردم برخاستند و مسئولان جمهوری اسلامی نیز باید به گونه‌ای رفتار کنند که مردم آنان را از خودشان بدانند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۸۱ ـ ۳۸۲.</ref>. ایشان بر این باور بود تا وقتی پیوند میان مسئولان نظام جمهوری اسلامی و مردم حفظ شود، این نظام خلل‌ناپذیر می‌ماند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۸۳ ـ ۳۸۴.</ref>. ایشان یکی از عنایات بزرگ خداوند به [[جمهوری اسلامی]] را این می‌دانست که متصدیان امور از قشر مرفه نیستند و تا وضع به این گونه است، حکومت اسلامی برقرار خواهد بود؛ از این‌رو لازم است به شکرانه این نعمت، به مردم خدمت شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۲۲.</ref> و بزرگی کارگزاران در جمهوری اسلامی نه به دنیا و تجملات که به مردم‌داری و آبرومندی در پیشگاه خداوند است و این مسئله مهمی است؛ زیرا این مردم‌اند که در حفظ اسلام و جمهوری اسلامی دخالت دارند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ‏۱۹/۳۱۸.</ref>.
میان ساده‌زیستی و تواضع سیاسی تناسب وجود دارد. یکی از فواید ساده‌زیستی در عرصه سیاست حشر و نشر مسئولان نظام با مستمندان و ارتباط نزدیک با مردم است؛ زیرا مبنای بسیاری از انحرافات و کج‌روی‌ها در [[حکومت اسلامی]] دوری مردم خصوصاً [[رهبران جامعه]] از ساده‌زیستی است<ref>افتخاری، انتظام ملی، ۸۴ ـ ۸۵؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۷ ـ ۳۱۸، ۴۱۲، ۴۸۳ و ۲۰/۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref>. امام‌خمینی با توجه به نقش مردم در حکومت اسلامی به مسئولان خاطرنشان می‌کرد بزرگان صدر [[اسلام]] از میان مردم برخاستند و مسئولان جمهوری اسلامی نیز باید به گونه‌ای رفتار کنند که مردم آنان را از خودشان بدانند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۸۱ ـ ۳۸۲.</ref>. ایشان بر این باور بود تا وقتی پیوند میان مسئولان نظام جمهوری اسلامی و مردم حفظ شود، این نظام خلل‌ناپذیر می‌ماند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۸۳ ـ ۳۸۴.</ref>. ایشان یکی از عنایات بزرگ خداوند به [[جمهوری اسلامی]] را این می‌دانست که متصدیان امور از قشر مرفه نیستند و تا وضع به این گونه است، حکومت اسلامی برقرار خواهد بود؛ از این‌رو لازم است به شکرانه این نعمت، به مردم خدمت شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۲۲.</ref> و بزرگی کارگزاران در جمهوری اسلامی نه به دنیا و تجملات که به مردم‌داری و آبرومندی در پیشگاه خداوند است و این مسئله مهمی است؛ زیرا این مردم‌اند که در حفظ اسلام و جمهوری اسلامی دخالت دارند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ‏۱۹/۳۱۸.</ref>.
خط ۳۳: خط ۳۳:
در حقیقت تأکیدهای بسیار امام‌خمینی در این زمینه به این سبب بود که روحانیان و اهل علم به عنوان پیروان [[مکتب اهل بیت(ع)]] و الگو در میان مردم مشروعیت و نفوذ اجتماعی خاصی دارند و در صورت دوری از ساده‌زیستی و گرایش به تجملات، نفوذ اجتماعی خود را از دست می‌دهند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۵۳ و ۱۹/۳۱۷ ـ ۳۱۸.</ref>. ایشان به [[امامان جمعه]] در شهرهای مختلف سفارش می‌کرد ضمن رعایت موارد حفاظتی از افراط در این خصوص پرهیز کنند؛ زیرا افراط در این امر موجب دوری از مردم می‌شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۸.</ref>.
در حقیقت تأکیدهای بسیار امام‌خمینی در این زمینه به این سبب بود که روحانیان و اهل علم به عنوان پیروان [[مکتب اهل بیت(ع)]] و الگو در میان مردم مشروعیت و نفوذ اجتماعی خاصی دارند و در صورت دوری از ساده‌زیستی و گرایش به تجملات، نفوذ اجتماعی خود را از دست می‌دهند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۵۳ و ۱۹/۳۱۷ ـ ۳۱۸.</ref>. ایشان به [[امامان جمعه]] در شهرهای مختلف سفارش می‌کرد ضمن رعایت موارد حفاظتی از افراط در این خصوص پرهیز کنند؛ زیرا افراط در این امر موجب دوری از مردم می‌شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۱۸.</ref>.
==ساده‌زیستی در زندگی امام‌خمینی==
==ساده‌زیستی در زندگی امام‌خمینی==
نگاهی گذرا به زندگی امام‌خمینی چه در دوران جوانی و چه در اوج مبارزه و تبعید و چه پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، نشان‌دهنده زندگی ساده‌ و بی‌آلایش ایشان است <ref>فردوسی‌پور، خاطرات، ۲۰۰ ـ ۲۰۳.</ref>. ایشان در دوران طلبگی با وجود توانایی مالی حاضر به اجاره خانه نشد و در کنار دیگر طلاب در یکی از حجره‌های [[مدرسه فیضیه]] اقامت گزید <ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم، ۶۷ ـ ۷۳.</ref>. ایشان پس از [[ازدواج]] نیز همچنان خوی سادگی و ساده‌زیستی را حفظ کرد، با اینکه [[خدیجه ثقفی|همسر ایشان]] از خانواده‌های مرفه و دارای تمکن مالی بود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶.</ref> {{ببینید|ثقفی، خدیجه}} و این امر مانع از ادامه قناعت‌پیشگی و گرایش به سوی رفاه‌طلبی در زندگی ایشان نشد <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶؛ میرشکاری، ۱۹۸.</ref>؛ به این ترتیب امام‌خمینی به مدت هفده‌سال در هفت خانه اجاره‌ای در شهر [[قم]] مستأجر بود <ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم، ۸۱ ـ ۸۸.</ref> {{ببینید|خانه امام‌خمینی؛ اقامتگاه‌ها}}.
نگاهی گذرا به زندگی امام‌خمینی چه در دوران جوانی و چه در اوج مبارزه و تبعید و چه پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، نشان‌دهنده زندگی ساده‌ و بی‌آلایش ایشان است <ref>فردوسی‌پور، خاطرات، ۲۰۰ ـ ۲۰۳.</ref>. ایشان در دوران طلبگی با وجود توانایی مالی حاضر به اجاره خانه نشد و در کنار دیگر طلاب در یکی از حجره‌های [[مدرسه فیضیه]] اقامت گزید <ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم، ۶۷ ـ ۷۳.</ref>. ایشان پس از [[ازدواج]] نیز همچنان خوی سادگی و ساده‌زیستی را حفظ کرد، با اینکه [[خدیجه ثقفی|همسر ایشان]] از خانواده‌های مرفه و دارای تمکن مالی بود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶.</ref> {{ببینید|ثقفی، خدیجه}} و این امر مانع از ادامه قناعت‌پیشگی و گرایش به سوی رفاه‌طلبی در زندگی ایشان نشد <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶؛ میرشکاری، ۱۹۸.</ref>؛ به این ترتیب امام‌خمینی به مدت هفده‌سال در هفت خانه اجاره‌ای در شهر [[قم]] مستأجر بود <ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم، ۸۱ ـ ۸۸.</ref> {{ببینید|خانه امام‌خمینی|اقامتگاه‌ها}}.


امام‌خمینی تلاش می‌کرد زندگی ایشان مانند زندگی معمولی طلبه‌ها باشد و به قدر ضرورت از امکانات استفاده می‌کرد <ref>قرهی، مصاحبه، ۶/۱۴۴.</ref>؛ حتی وقتی در نجف ساکن بود، چون بیشتر طلبه‌ها قادر به خرید یخچال نبودند، ایشان هم تا مدتی که وضعیت شهریه طلبه‌ها بهتر شود و بتوانند یخچال تهیه کنند، برای خانه یخچال تهیه نکرد <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۴۴.</ref> و در مدت اقامت طولانی خود در [[نجف اشرف]] به‌رغم اصرار آشنایان به جای خرید خانه از خانه استیجاری استفاده می‌کرد <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۴۵ ـ ۴۶.</ref>. ایشان در [[فرانسه]] نیز خانه‌ای داشت کوچک با دو اتاق که یکی از اتاق‌ها برای خواب و دیگری برای دیدارها بود که در آنها از فرش و اشیای گران‌قیمت خبری نبود <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۵۰.</ref> {{ببینید|نوفل لوشاتو}}. ایشان با اینکه همیشه مرتب و آراسته بود و به ظاهرِ خوب و زیبایی لباس اهمیت می‌داد و همیشه از [[عطر]] استفاده می‌کرد <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۱۶۳.</ref>، برای لباس و قبا از پارچه‌های ارزان‌قیمت استفاده می‌کرد تا کمتر هزینه شود <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۶۳.</ref> {{ببینید|اخلاق و سیره امام‌خمینی}}.
امام‌خمینی تلاش می‌کرد زندگی ایشان مانند زندگی معمولی طلبه‌ها باشد و به قدر ضرورت از امکانات استفاده می‌کرد <ref>قرهی، مصاحبه، ۶/۱۴۴.</ref>؛ حتی وقتی در نجف ساکن بود، چون بیشتر طلبه‌ها قادر به خرید یخچال نبودند، ایشان هم تا مدتی که وضعیت شهریه طلبه‌ها بهتر شود و بتوانند یخچال تهیه کنند، برای خانه یخچال تهیه نکرد <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۴۴.</ref> و در مدت اقامت طولانی خود در [[نجف اشرف]] به‌رغم اصرار آشنایان به جای خرید خانه از خانه استیجاری استفاده می‌کرد <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۴۵ ـ ۴۶.</ref>. ایشان در [[فرانسه]] نیز خانه‌ای داشت کوچک با دو اتاق که یکی از اتاق‌ها برای خواب و دیگری برای دیدارها بود که در آنها از فرش و اشیای گران‌قیمت خبری نبود <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۵۰.</ref> {{ببینید|نوفل لوشاتو}}.  
 
ایشان با اینکه همیشه مرتب و آراسته بود و به ظاهرِ خوب و زیبایی لباس اهمیت می‌داد و همیشه از [[عطر]] استفاده می‌کرد <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۱۶۳.</ref>، برای لباس و قبا از پارچه‌های ارزان‌قیمت استفاده می‌کرد تا کمتر هزینه شود <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۶۳.</ref> {{ببینید|اخلاق و سیره امام‌خمینی}}.


وقتی [[انقلاب اسلامی]] در حال پیروزشدن بود، یاران امام‌خمینی در صدد تهیه منزلی برای ایشان در [[تهران]] بودند که ایشان پیغام داد محل اسکان جای پر زرق و برق نباشد <ref>رفیق‌دوست، خاطرات، ۲۸۰.</ref>. [[زهد]] و التزام به ساده‌زیستیِ ایشان اجازه نمی‌داد تا پس از پیروزی انقلاب نیز زندگی در یک کاخ مجلل را به جای یک خانه محقر برگزیند <ref>اکبری، سیمای امام‌خمینی، ۴۹.</ref>. در اوایل ورود به قم، امام‌خمینی به یکی از یارانش سفارش کرد برای ایشان خانه ساده‌ای تهیه شود <ref>یزدی، مصاحبه، ۶/۱۷۷ ـ ۱۷۸.</ref>. ایشان پس از آنکه به علت عارضه قلبی به تهران منتقل شد، برای ماندن در تهران شرط گذاشت خانه‌ای ساده و به دور از تجملات برای ایشان تهیه شود. به‌رغم تلاش فراوان حدود چهار ماه طول کشید تا خانه جماران تهیه شود. ایشان تأکید کرده بود اگر خانه ساده‌ای پیدا نشود، به قم باز خواهد گشت <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۴۲ ـ ۴۴.</ref>. پس از سکونت در جماران، [[دیدارهای امام‌خمینی|دیدار امام‌خمینی با مردم]] سال‌ها در [[حسینیه جماران]] بود که حتی گچکاری مناسبی نداشت که خود نشان از ساده‌زیستی ایشان داشت.
وقتی [[انقلاب اسلامی]] در حال پیروزشدن بود، یاران امام‌خمینی در صدد تهیه منزلی برای ایشان در [[تهران]] بودند که ایشان پیغام داد محل اسکان جای پر زرق و برق نباشد <ref>رفیق‌دوست، خاطرات، ۲۸۰.</ref>. [[زهد]] و التزام به ساده‌زیستیِ ایشان اجازه نمی‌داد تا پس از پیروزی انقلاب نیز زندگی در یک کاخ مجلل را به جای یک خانه محقر برگزیند <ref>اکبری، سیمای امام‌خمینی، ۴۹.</ref>. در اوایل ورود به قم، امام‌خمینی به یکی از یارانش سفارش کرد برای ایشان خانه ساده‌ای تهیه شود <ref>یزدی، مصاحبه، ۶/۱۷۷ ـ ۱۷۸.</ref>. ایشان پس از آنکه به علت عارضه قلبی به تهران منتقل شد، برای ماندن در تهران شرط گذاشت خانه‌ای ساده و به دور از تجملات برای ایشان تهیه شود. به‌رغم تلاش فراوان حدود چهار ماه طول کشید تا خانه جماران تهیه شود. ایشان تأکید کرده بود اگر خانه ساده‌ای پیدا نشود، به قم باز خواهد گشت <ref>رجایی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ۲/۴۲ ـ ۴۴.</ref>. پس از سکونت در جماران، [[دیدارهای امام‌خمینی|دیدار امام‌خمینی با مردم]] سال‌ها در [[حسینیه جماران]] بود که حتی گچکاری مناسبی نداشت که خود نشان از ساده‌زیستی ایشان داشت.
۲۱٬۱۴۹

ویرایش