معراج عارفان (کتاب)

معراج عارفان (کتاب) شناسه: «معراج عارفان» کتابی به قلم علی زمانی قمشه‌ای است که به شرح کتاب سرّ الصلاة امام‌خمینی پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۹۰ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج، منتشر شده است. محتوا: این پژوهش به شرح متن فارسی سرّ الصلاة امام‌خمینی با رویکرد عرفانی-اخلاقی پرداخته است. در این کتاب نویسنده عبارات متن سرّ الصلاة را تا حدّ امکان به زبان ساده برای عموم برگردانده است. در بخشی از این کتاب آمده، بعد از آنکه سالک از انانیت خود عبور کرد و از بیت نفس خارج شد و در طلب مقصد اصلی و خداجویی منازل و مراحل تعینات را سیر کرد و فانی در اسماء الهی شد، محو کلی برایش حاصل می‌شود و به مقام قرب نوافل و فرائض رسیده و چشم و گوشش جز به حق باز نشود (امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۹۰-۵۹۱). امام‌خمینی یکی از مقارنات و مناسبات نماز را اذان و اقامه می‌داند، ایشان اذان نزد اهل معرفت و علماء بالله را عبارت از اعلام به سراسر عالم به عنوان انسان کبیر و به جهان انسانیت به عنوان عالم صغیر می‌شمارد، بدین منظور که آماده حضور درگاه خداوند شوند (زمانی قمشه‌ای، معراج عارفن، ص۱۲۱). امام‌خمینی در بیان پاکسازی بدن و لباس از نجاسات ظاهری و خالی کردن درون از پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها با استناد به آیه «وَالرُّجزَ فَاهجُر» (مدثر: ۵) و روایات (عبدالرزاق گیلانی، مصباح الشریعه، ص۳۳) معتقد است بر سالک لازم است از انواع نجاسات دوری کند و دل را از نغمه‌ها و وساوس شیطانی صاف کند (امام‌خمینی، سرّ الصلاة، ص۵۴-۵۸؛ آداب الصلاة، ص۸۲). ایشان در بیان راز قیام، معتقد است قیام نزد اهل معرفت عبارت است از؛ پشت راست کردن در پیشگاه مقدس حق‌تعالی و دامن همت بر کمر زدن برای اطاعت فرمان او و در نزد عارفان عبارت است از استقامت و پایمردی در به دست آوردن اخلاق پسندیده و عدالت در ملکات اخلاقی (زمانی قمشه‌ای، معراج عارفان، ص۱۳۱). ساختار: این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و دو مقاله و یک خاتمه است: مقاله اول دارای چند فصل است که درباره رازهای طهارت، مکان نمازگزار و رازهای وقت می‌باشد. مقاله دوم نیز درباره مقارنات و مناسبات نماز است و دارای چند فصل است که درباره رازهای اذان و اقامه، راز قیام، رازهای قرائت، ابزار و اسباب ترقی، اشاره‌ای اجمالی به تفسیر سوره حمد، اسرار رکوع، راز سجود، درک مقام سجده، راز تشهد و سلام و در خاتمه به راز تکبیرهای سه‌گانه پایانی نماز پرداخته شده است (زمانی قمشه‌ای، علی، معراج عارفان، فهرست). نقدها بر نظریات مؤلف: برخی مطالب در این کتاب دارای ابهام است و مبانی عرفان عملی و سلوکی امام به خوبی بیان نشده، حتی از دیگر آثار امام‌خمینی به خوبی استفاده نشده است. وضعیت نشر: چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۰ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س))، منتشر شده است. فهرست منابع: ۱. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش. ۲. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، سرّ الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ ششم، ۱۳۷۸ش. ۳. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش. ۴. گیلانی، عبدالرزاق، مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین محدث ارموی، تهران، نشر صدوق، ۱۳۶۶ش. ۵. زمانی قمشه‌ای، علی، معراج عارفان، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.