نماز جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۵ دی ۱۴۰۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
==پیشینه==
==پیشینه==


نماز عبادتی است که در [[ادیان]] آسمانی سابقه داشته است. [[ابراهیم(ع)]] و [[موسی(ع)]] به نماز می‌ایستادند<ref> هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۸۸۷ ـ ۸۸۹.</ref>. در آیین [[زرتشت]] نماز با تشریفات خاص انجام می‌شد<ref> رضایی، تاریخ ادیان جهان، ۳/۲۹۷.</ref>. در [[قرآن کریم]] نیز [[لقمان(ع)]] و [[عیسی(ع)]] به نماز سفارش شده‌اند<ref> لقمان، ۱۷؛ مریم، ۳۱.</ref>؛ چنان‌که اسماعیل(ع) اهل خود را به آن سفارش می‌کرد<ref> مریم، ۵۵.</ref>. در آیین یهود نوعی نماز جماعت وجود دارد و از شرایط آن حضور ده مرد [[یهودی]] است<ref> یدیدیا و حیان، شرعیات یهود، ۲۲ و ۲۵؛‌ سلیمانی و قاسمی، نماز در آئین یهود، ۱۲۹، ۱۳۴؛ اشتاین سالتز، سیری در تلمود، ۱۵۹.</ref>. در روایات از نماز مسیحیان در کلیسا یادشده است<ref> متقی هندی، کنز العمال، ۷/۴۸۵.</ref>{{ببینید|نماز}} برخی از مفسران از دستور خداوند به [[حضرت مریم(س)]] در آیه «وَ ارْکعی مَعَ الرَّاکعینَ»<ref> آل عمران، ۴۳.</ref> چنین برداشت کرده‌اند که نماز جماعت و عبادتِ جمعی، پیش از [[اسلام]] نیز وجود داشته است<ref> ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۴/۳۲۰؛ قرطبی، ۴/۸۵؛ قرائتی، ۱/۵۱۱.</ref>.
نماز عبادتی است که در [[ادیان]] آسمانی سابقه داشته است. [[ابراهیم(ع)]] و [[موسی(ع)]] به نماز می‌ایستادند<ref> هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۸۸۷ ـ ۸۸۹.</ref>. در آیین [[زرتشت]] نماز با تشریفات خاص انجام می‌شد<ref> رضایی، تاریخ ادیان جهان، ۳/۲۹۷.</ref>. در [[قرآن کریم]] نیز [[لقمان(ع)]] و [[عیسی(ع)]] به نماز سفارش شده‌اند<ref> لقمان، ۱۷؛ مریم، ۳۱.</ref>؛ چنان‌که اسماعیل(ع) اهل خود را به آن سفارش می‌کرد<ref> مریم، ۵۵.</ref>. در آیین یهود نوعی نماز جماعت وجود دارد و از شرایط آن حضور ده مرد [[یهودی]] است<ref> یدیدیا و حیان، شرعیات یهود، ۲۲ و ۲۵؛‌ سلیمانی و قاسمی، نماز در آئین یهود، ۱۲۹، ۱۳۴؛ اشتاین سالتز، سیری در تلمود، ۱۵۹.</ref>. در روایات از نماز مسیحیان در کلیسا یادشده است<ref> متقی هندی، کنز العمال، ۷/۴۸۵.</ref>{{ببینید|نماز}} برخی از مفسران از دستور خداوند به [[حضرت مریم(س)]] در آیه «وَ ارْکعی مَعَ الرَّاکعینَ»<ref> آل عمران، ۴۳.</ref> چنین برداشت کرده‌اند که نماز جماعت و عبادتِ جمعی، پیش از [[اسلام]] نیز وجود داشته است<ref> ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۴/۳۲۰؛ قرطبی، الجامع، ۴/۸۵؛ قرائتی، ۱/۵۱۱.</ref>.


در اسلام تشریع نماز در مکه و با جماعت همراه بوده و [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] نماز را به جماعت برپا کرده‌اند و آیه ۴۳ بقره نیز در‌این‌باره نازل شده است<ref> حسکانی، شواهد التنزیل، ۱/۱۱۱.</ref>. پس از آن افزون بر ‌[[علی(ع)]]، [[خدیجه]] و زیدبن‌حارثه و جعفربن‌ابی‌طالب نیز همراه پیامبر اکرم(ص) نماز را به جماعت به‌جای می‌آوردند<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۸/۱۸۰ ـ ۱۸۴.</ref>. پیامبر(ص) پس از هجرت به [[مدینه]] نماز را با جمع مسلمانان و به جماعت برپا می‌کرد<ref> ابن‌سیدالناس، عیون الاثر، ۱/۲۲۵.</ref> و کسانی را که در نماز جماعت شرکت نمی‌کردند سرزنش و به کیفری شدید تهدید می‌کرد<ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ۳/۲۵.</ref>. روایات بسیاری از پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) درباره اهمیت نماز جماعت و [[ثواب]] و فضیلت آن آمده است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۹ ـ ۲۹۰.</ref>. فقیهان [[شیعه]] ازجمله امام‌خمینی در کتاب‌های فقهی خود بخشی از «کتاب الصلاة» را به نماز جماعت و احکام مرتبط با آن از قبیل اهمیت، شرایط امام جماعت و برخی از مسائل دیگر اختصاص داده‌اند.
در اسلام تشریع نماز در مکه و با جماعت همراه بوده و [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] نماز را به جماعت برپا کرده‌اند و آیه ۴۳ بقره نیز در‌این‌باره نازل شده است<ref> حسکانی، شواهد التنزیل، ۱/۱۱۱.</ref>. پس از آن افزون بر ‌[[علی(ع)]]، [[خدیجه]] و زیدبن‌حارثه و جعفربن‌ابی‌طالب نیز همراه پیامبر اکرم(ص) نماز را به جماعت به‌جای می‌آوردند<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۸/۱۸۰ ـ ۱۸۴.</ref>. پیامبر(ص) پس از هجرت به [[مدینه]] نماز را با جمع مسلمانان و به جماعت برپا می‌کرد<ref> ابن‌سیدالناس، عیون الاثر، ۱/۲۲۵.</ref> و کسانی را که در نماز جماعت شرکت نمی‌کردند سرزنش و به کیفری شدید تهدید می‌کرد<ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ۳/۲۵.</ref>. روایات بسیاری از پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) درباره اهمیت نماز جماعت و [[ثواب]] و فضیلت آن آمده است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۹ ـ ۲۹۰.</ref>. فقیهان [[شیعه]] ازجمله امام‌خمینی در کتاب‌های فقهی خود بخشی از «کتاب الصلاة» را به نماز جماعت و احکام مرتبط با آن از قبیل اهمیت، شرایط امام جماعت و برخی از مسائل دیگر اختصاص داده‌اند.
خط ۲۵: خط ۲۵:
نماز جماعت در اسلام از مهم‌ترین [[مستحبات]] و از شعائر اسلامی و نشانه‌های اسلام است<ref> حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۴/۲۲۷ ـ ۲۲۹.</ref>. در [[آیات]]<ref> بقره، ۴۳، آل عمران، ۴۳؛ اعراف، ۲۹.</ref>؛ و روایات بسیار<ref> صدوق، من لایحضر، ۱/۳۷۵؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۹ ـ ۲۹۰.</ref> از مسلمانان خواسته شده که نماز را با جماعت بخوانند. مفسران از تعبیر «وَ ارْکعوا مَعَ الرَّاکعینَ: با رکوع‌کنندگان رکوع کنید»<ref> بقره، ۴۳.</ref> برداشت کرده‌اند که سزاوار است نماز به جماعت برپایی شود<ref> فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱/۱۹۴.</ref>. دستور به سرعت‌گرفتن در رسیدن به موجباتِ مغفرت خداوند<ref> حدید، ۲۱.</ref>، به سرعت‌گرفتن در رسیدن به [[تکبیر]] اول نماز جماعت نیز تفسیر شده است<ref> امام‌خمینی، تهذیب الاصول، ۱/۲۴۶.</ref>. قرآن به صف‌های نمازگزاران سوگند یاد کرده<ref> طبرسی، مجمع البیان، ۸/۶۸۳؛ طباطبایی، سیدمحمدحسین، ۱۷/۱۲۰.</ref> و به مجاهدان سفارش کرده است در هنگام نبرد نیز نماز را به جماعت به جای آورند<ref> نساء، ۱۰۲؛ طوسی، التبیان، ۳/۳۰۹.</ref>.
نماز جماعت در اسلام از مهم‌ترین [[مستحبات]] و از شعائر اسلامی و نشانه‌های اسلام است<ref> حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۴/۲۲۷ ـ ۲۲۹.</ref>. در [[آیات]]<ref> بقره، ۴۳، آل عمران، ۴۳؛ اعراف، ۲۹.</ref>؛ و روایات بسیار<ref> صدوق، من لایحضر، ۱/۳۷۵؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۹ ـ ۲۹۰.</ref> از مسلمانان خواسته شده که نماز را با جماعت بخوانند. مفسران از تعبیر «وَ ارْکعوا مَعَ الرَّاکعینَ: با رکوع‌کنندگان رکوع کنید»<ref> بقره، ۴۳.</ref> برداشت کرده‌اند که سزاوار است نماز به جماعت برپایی شود<ref> فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱/۱۹۴.</ref>. دستور به سرعت‌گرفتن در رسیدن به موجباتِ مغفرت خداوند<ref> حدید، ۲۱.</ref>، به سرعت‌گرفتن در رسیدن به [[تکبیر]] اول نماز جماعت نیز تفسیر شده است<ref> امام‌خمینی، تهذیب الاصول، ۱/۲۴۶.</ref>. قرآن به صف‌های نمازگزاران سوگند یاد کرده<ref> طبرسی، مجمع البیان، ۸/۶۸۳؛ طباطبایی، سیدمحمدحسین، ۱۷/۱۲۰.</ref> و به مجاهدان سفارش کرده است در هنگام نبرد نیز نماز را به جماعت به جای آورند<ref> نساء، ۱۰۲؛ طوسی، التبیان، ۳/۳۰۹.</ref>.


پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) همواره بر انجام نماز جماعت سفارش می‌کردند<ref> کلینی، الکافی، ۳/۳۷۶ و ۳۸۰؛ حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۴/۲۲۷؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۴/۱۸۸.</ref>. پیامبر(ص) مسلمانان را به شرکت در نماز جماعت هرچند در شرایط بسیار سخت سفارش کرده است<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۸۵/۵.</ref>. [[امام‌حسین(ع)]] نیز در روز عاشورا با وجود حمله دشمن، نماز ظهر و عصر را به جماعت برگزار کرد<ref> بن‌طاووس، اللهوف، ۱۱۰ ـ ۱۱۱؛  امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۹۲.</ref>. امام‌خمینی با اشاره به سیره پیامبر اکرم(ص) یادآور شده اصل تشریع نمازهای شبانه‌روز به جماعت بوده است<ref> امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۲۷۹.</ref>؛ برخی دیگر نیز به این مطلب اشاره کرده‌اند<ref> طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱/۳۱.</ref>. امام‌خمینی که نماز جمعه و جماعت را مناسب‌ترین میدان تشکل و بیان مصالح مسلمین مى‏دانست<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۳۸.</ref>، در وصیت‌نامه ‌الهی‌سیاسی خود، نماز جمعه را از بزرگ‌ترین عنایات حق‌تعالی بر [[جمهوری اسلامی ایران]] شمرده و از ائمه جمعه و جماعت خواسته از آنها غفلت نکنند و از ظرفیت‌های آن بهره‌برداری کنند<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۰۰.</ref>.
پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) همواره بر انجام نماز جماعت سفارش می‌کردند<ref> کلینی، الکافی، ۳/۳۷۶ و ۳۸۰؛ حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۴/۲۲۷؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۴/۱۸۸.</ref>. پیامبر(ص) مسلمانان را به شرکت در نماز جماعت هرچند در شرایط بسیار سخت سفارش کرده است<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۸۵/۵.</ref>. [[امام‌حسین(ع)]] نیز در روز عاشورا با وجود حمله دشمن، نماز ظهر و عصر را به جماعت برگزار کرد<ref> بن‌طاووس، اللهوف، ۱۱۰ـ۱۱۱؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۹۲.</ref>. امام‌خمینی با اشاره به سیره پیامبر اکرم(ص) یادآور شده اصل تشریع نمازهای شبانه‌روز به جماعت بوده است<ref> امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۲۷۹.</ref>؛ برخی دیگر نیز به این مطلب اشاره کرده‌اند<ref> طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱/۳۱.</ref>. امام‌خمینی که نماز جمعه و جماعت را مناسب‌ترین میدان تشکل و بیان مصالح مسلمین مى‏دانست<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۳۸.</ref>، در وصیت‌نامه ‌الهی‌سیاسی خود، نماز جمعه را از بزرگ‌ترین عنایات حق‌تعالی بر [[جمهوری اسلامی ایران]] شمرده و از ائمه جمعه و جماعت خواسته از آنها غفلت نکنند و از ظرفیت‌های آن بهره‌برداری کنند<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۰۰.</ref>.


بر اساس روایات متعدد از شیعه<ref> کلینی، الکافی، ۳/۳۷۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۵ ـ ۲۸۶.</ref> و اهل سنت<ref> بخاری، صحیح البخاری، ۱/۱۵۸.</ref>، فضیلت نماز جماعت، چندین برابرِ نماز فرادا است. در روایتی ثواب یک رکعت نماز جماعت برابر با چهل سال نماز فرادا<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۶/۴۴۶.</ref> و شرکت یک نفر در نماز جماعت، برابر با ۱۵۰ نماز، دو نفر ششصد نماز معرفی شده و اگر به ده نفر برسند، ثوابش را جز خداوند نمی‌تواند شماره کند<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۶/۴۴۴.</ref>. پیامبر(ص) حتی به نابینا اجازه ترک نماز جماعت را نداد و به او سفارش کرد به ‌گونه‌ای می‌تواند در نماز جماعت حاضر شود<ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ۳/۲۶۶.</ref>؛ چنان‌که تأکید شده است نماز جماعت سنت پیامبر(ص) است و اگر کسی بدون عذر آن را ترک کند، به نماز کامل دست نمی‌یابد<ref> کلینی، الکافی، ۳/۳۷۲؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۱/۲۶۰.</ref>. در روایتی دیگر‌ آمده است نماز کسی ‌که ‌نماز جماعت‌ را برای رویگردانی ‌از جماعت ‌مؤمنان ترک می‌کند، قبول نیست<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۸۶/۱۸۵.</ref> و از نگاه روایات چنین‌ کسی ‌[[عادل ‌]]<nowiki/>نیست و [[غیبت]] او‌ جایز است؛ مردم باید از او دوری کنند و امام‌ مسلمانان ‌باید به‌ وی اعلام کند که‌ در صورت پیوستن به‌ جماعت‌ مسلمانان در امان ‌است<ref> طوسی، الاستبصار، ۳/۱۳.</ref>. در زمان پیامبر(ص) زنان نیز در جماعت پیامبر(ص) حاضر می‌شدند<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۹/۲۰۱؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱/۱۳۷.</ref>.
بر اساس روایات متعدد از شیعه<ref> کلینی، الکافی، ۳/۳۷۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۵ ـ ۲۸۶.</ref> و اهل سنت<ref> بخاری، صحیح البخاری، ۱/۱۵۸.</ref>، فضیلت نماز جماعت، چندین برابرِ نماز فرادا است. در روایتی ثواب یک رکعت نماز جماعت برابر با چهل سال نماز فرادا<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۶/۴۴۶.</ref> و شرکت یک نفر در نماز جماعت، برابر با ۱۵۰ نماز، دو نفر ششصد نماز معرفی شده و اگر به ده نفر برسند، ثوابش را جز خداوند نمی‌تواند شماره کند<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۶/۴۴۴.</ref>. پیامبر(ص) حتی به نابینا اجازه ترک نماز جماعت را نداد و به او سفارش کرد به ‌گونه‌ای می‌تواند در نماز جماعت حاضر شود<ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ۳/۲۶۶.</ref>؛ چنان‌که تأکید شده است نماز جماعت سنت پیامبر(ص) است و اگر کسی بدون عذر آن را ترک کند، به نماز کامل دست نمی‌یابد<ref> کلینی، الکافی، ۳/۳۷۲؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۱/۲۶۰.</ref>. در روایتی دیگر‌ آمده است نماز کسی ‌که ‌نماز جماعت‌ را برای رویگردانی ‌از جماعت ‌مؤمنان ترک می‌کند، قبول نیست<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۸۶/۱۸۵.</ref> و از نگاه روایات چنین‌ کسی ‌[[عادل ‌]]<nowiki/>نیست و [[غیبت]] او‌ جایز است؛ مردم باید از او دوری کنند و امام‌ مسلمانان ‌باید به‌ وی اعلام کند که‌ در صورت پیوستن به‌ جماعت‌ مسلمانان در امان ‌است<ref> طوسی، الاستبصار، ۳/۱۳.</ref>. در زمان پیامبر(ص) زنان نیز در جماعت پیامبر(ص) حاضر می‌شدند<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۹/۲۰۱؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱/۱۳۷.</ref>.
۵۷۲

ویرایش