confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۱۸۸
ویرایش
کاربر:Salar/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
←واکنش‌ها
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==واکنش‌ها== | ==واکنش‌ها== | ||
پس از حکم و سخنان امام‌خمینی به بازرگان برای تشکیل دولت موقت و همچنین خواسته ایشان از مردم برای اعلام نظر در این | پس از حکم و سخنان امام‌خمینی به بازرگان برای تشکیل دولت موقت و همچنین خواسته ایشان از مردم برای اعلام نظر در این خصوص،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵۴/۶ و ۶۱.</ref> جامعه روحانیت مبارز تهران، مردم را برای انجام یک راهپیمایی در هجدهم بهمن ۱۳۵۷ به نشانه حمایت از دولت موقت فرا خواند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۷۲۰/۴ ـ ۷۲۱).</ref> مردم نیز به خیابان‌ها آمدند و با شعارهایی از دولت بازرگان حمایت کردند و موج راهپیمایی‌ها و حمایت‌ها شهرها را فرا گرفت.<ref>کرباسچی، هفت‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۱۱۳۱/۲ و ۱۱۳۴.</ref> راهپیمایی مردم در آبادان، اراک، اصفهان، ایلام، بندرعباس، بهبهان، تبریز، چالوس، زاهدان، شیراز، قزوین، گرگان، همدان، یزد و ۴۴ شهر دیگر، در حمایت از دولت موقت صورت گرفت. تظاهرات مردم به‌ویژه در تهران، مهم‌ترین اعلام حمایت مردمی از دولت موقت بود که ضمن قطعنامه‌ای هفت‌ماده‌ای تأکید کردند تا محو کامل نظام استبدادی و استقرار جمهوری اسلامی، به مبارزه ادامه خواهند داد و از این پس قراردادها و موافقت‌نامه‌ها، تنها با تصویب دولت انقلاب مورد قبول خواهد بود.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۱۷، ۱۸، ۱۳۵۷/۱۱/۱۹؛ کیهان، روزنامه، ۱۷، ۱۸ و ۱۳۵۷/۱۱/۱۹؛ بازرگان، مهدی، خاطرات، ۳۱۶/۲ ـ ۳۱۷.</ref> در اصفهان نیز نزدیک به یک میلیون نفر در میدان نقش جهان از دولت بازرگان حمایت کردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، ۲۵۱/۳.</ref> شورای انقلاب با استفاده از کمیته‌های کاری خود در سراسر کشور، تنظیم راهپیمایی‌ها در حمایت از بازرگان و برنامه‌ریزی برای تصرف وزارتخانه‌ها را بر عهده داشت.<ref> (هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۱۷۷؛ همو، حقیقت‌ها، ۴۰).</ref> {{ببینید|شورای انقلاب اسلامی}} نظامیان با راهپیمایی در شهرهای اصفهان، تهران، درود، قصرشیرین و قم وفاداری و حمایت خود از دولت انقلاب را ابراز کردند.<ref>کیهان، روزنامه، ۲، ۳ و ۱۳۵۷/۱۱/۱۶</ref> حضور درجه‌داران و کارمندان نیروی زمینی و هوایی ارتش شاهنشاهی در تظاهرات حمایت از بازرگان، نظر خبرنگاران داخلی و خارجی را جلب کرده بود.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، ۲۵۰/۳.</ref> جبهه ملی نیز از مقامات و سازمان‌های دولتی و مردم خواست تا از دولت بازرگان حمایت کنند.<ref>کرباسچی، هفت‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۱۱۳۱/۲.</ref> | ||
بازرگان از صبح | بازرگان از صبح ۱۳۵۷/۱۱/۱۷ با استقرار در مدرسه رفاه، تحت حفاظت نیروهای انقلاب قرار گرفت و کار خود را آغاز کرد.<ref>بازرگان، شورای انقلاب، ۳۳؛ کیهان، روزنامه، ۲، ۳ و ۱۳۵۷/۱۱/۱۶.</ref> او به طور موقت از ریاست نهضت آزادی ایران کناره‌گیری کرد.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، ۱۸۶/۳.</ref> نهضت آزادی نیز در اعلامیه‌ای ضمن تأیید حق نصب و عزل برای امام‌خمینی به نیابت از معصوم(ع) و طبق اصول اسلامی و شیعی، انتصاب انقلابی و تاریخ‌ساز بازرگان را به مردم تبریک گفت و تأکید امام‌خمینی بر دوری نخست‌وزیر از وابستگی حزبی را برخاسته از همان حق دانست و کناره‌گیری نخست‌وزیر از حزبش را نیز مصداق اطاعت از «أُولِی اْلأَمْرِ»<ref>قران کریم، سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> خواند و به بازرگان اطمینان داد نهایت تلاش خویش را در انجام وظایف مکتبی و تشکیلاتیِ نهضت آزادی ایران، به کار خواهد بست.<ref> (نهضت آزادی ایران، نهضت آزادی ایران، اسناد نهضت آزادی ایران، ۷۱/۱۱).</ref> گروه‌های گوناگون، کارمندان اداره‌ها و بیش از یازده وزارتخانه (ازجمله نخست‌وزیری و وزارت خارجه) از ۱۳۵۷/۱۱/۱۷ با دولت موقت اعلام همبستگی کردند؛ هرچند هواپیماهای جنگی نیروی هوایی دولت بختیار در همان روز در یک مانور تهدیدآمیز در آسمان تهران پرواز کردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، ۱۸۶/۳.</ref> | ||
راهپیمایی‌های هجدهم و نوزدهم بهمن تیر خلاصی بر دولت بختیار بود؛ در عین حال بخشی از هیئت حاکم امریکا هنوز از بختیار حمایت می‌کردند | بختیار در جلسه مجلس شورای ملی (هفدهم بهمن) پس از تصویب لایحه انحلال سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) و خبر از محاکمه وزیران گذشته، اعلام کرد به منظور حفظ وحدت حاضر است با مخالفان مذاکره کند و تغییر و تبدیل در محدوده قانون را نیز می‌پذیرد.<ref> (قره‌باغی، اعترافات ژنرال، ۲۹۸).</ref> وی همچنین در اظهارات خود دولت بازرگان را دولت سایه خواند و گفت در یک کشور دو دولت معنا ندارد (طباطبایی، ۳/۲۲۸) و تهدید کرد اقدامات بازرگان را متوقف خواهد کرد.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۲، ۱۳۵۷/۱۱/۱۵؛ رضوی، هاشمی و انقلاب، ۱۵۲.</ref> بازرگان که سعی در آرام‌کردن اوضاع داشت، اظهار امیدواری کرد مشکلات از راه مذاکراه حل شود و کار به مراحل خطرناک کشیده نشود.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۲، ۱۳۵۷/۱۱/۱۶؛ رضوی، هاشمی و انقلاب، ۱۵۲.</ref> در حالی‌که تبریک گروه‌ها و سازمان‌های مختلف به پشتیبانی از نخست‌وزیری بازرگان در روزنامه‌ها و اعلامیه‌های گوناگون منتشر می‌شد، گروهی با عنوان طرفداران قانون اساسی در هجدهم و بیستم بهمن، در حمایت از بختیار تظاهرات کردند (بهنود، ۳۴۱ ـ ۳۴۲ و ۳۴۴؛ بهشتی‌پور، ۹۰؛ قره‌باغی، ۲۹۸)؛ اما بازرگان در دانشگاه تهران در بیستم بهمن، برنامه دولت خود را در اجتماع بیش از ده هزار تن ارائه کرد و وعده داد خیلی زود اعضای دولت را معرفی می‌کند.<ref>کیهان، روزنامه، ۳، ۱۳۵۷/۱۱/۲۱؛ بازرگان، خاطرات، ۳۱۷/۲ ـ ۳۲۲.</ref> امام‌خمینی نیز از راهپیمایی گسترده مردم در حمایت از دولت بازرگان سپاسگزاری کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰۹/۶.</ref> | ||
راهپیمایی‌های هجدهم و نوزدهم بهمن تیر خلاصی بر دولت بختیار بود؛ در عین حال بخشی از هیئت حاکم امریکا هنوز از بختیار حمایت می‌کردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، ۲۵۲/۳.</ref> سخنگوی وزارت خارجه امریکا ضمن حمایت از دولت بختیار یادآور شد امریکا نمی‌تواند همه‌پرسی عظیم خیابانی ملت ایران را که به دستور «آیت‌الله خمینی» صورت گرفته و می‌گیرد، نادیده بگیرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۵۲/۳ ـ ۲۵۳؛ اطلاعات، روزنامه، ۸، ۱۳۵۷/۱۱/۱۸.</ref> اتحاد جماهیر شوروی ازجمله کشورهایی بود که بدون فاصله دولت موقت را به رسمیت شناخت.<ref> (روبین، جنگ قدرتها در ایران، ۱۶۵).</ref> مطبوعات شوروی نیز از انتصاب بازرگان به نخست‌وزیری دولت موقت استقبال کردند. پراودا نشریه حزب کمونیست شوروی نوشت، دولت بختیار که هوادار محمدرضا پهلوی است، تسلط سیاسی و اقتصادی خود را بر ایران و زندگی مردم ایران از دست داده‌است.<ref>رضوی، هاشمی و انقلاب، ۱۵۴.</ref> | |||
دولت بختیار با همه تلاش‌های داخلی و خارجی که برای تثبیت آن صورت گرفت، پذیرش مردمی نیافت و سرانجام با افزایش مقاومت مردم و نیز سرپیچی همافران، افسران و درجه‌داران از فرماندهان ارشد خود و اعلام همبستگی آنان با امام‌خمینی و مردم و کناره‌گیری ارتش از رویارویی با مردم، سرنگون شد و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. {{ببینید|دهه فجر انقلاب اسلامی | بیست و دو بهمن | شاپور بختیار}} بازرگان در ۲۳ بهمن با استقبال کارمندان نخست‌وزیری به ساختمان نخست‌وزیری رفت و اختیار امور اجرایی کشور را در دست گرفت.<ref> (بازرگان، مهدی، شورای انقلاب، ۳۴).</ref> | |||
==علل انتخاب بازرگان== | ==علل انتخاب بازرگان== | ||
چندین علت برای گزینش بازرگان آورده شده‌است؛ ازجمله سابقه وی در امور سیاسی، اجرایی و دینی بود. بازرگان پس از کودتای ۲۸ مرداد وارد میدان مبارزه شد و مبارزات سختی را با دولت‌های رژیم در پیش گرفت؛ پس از آن در سال ۱۳۴۰ با همکاری یدالله سحابی و سیدمحمود طالقانی نهضت آزادی را تشکیل داد و به زندان رفت؛ اما دست از مقاومت برنداشت (← مقاله‌های نهضت آزادی ایران؛ بازرگان، مهدی). وی در دو دوره متوالی در سال‌های ۱۳۲۴ ـ ۱۳۲۹ ریاست دانشکده فنی دانشگاه تهران را بر عهده داشت (بازرگان، مهدی، خاطرات، ۱/۲۴۵ ـ ۲۴۶؛ گروه پژوهش، ۲۶ و ۳۳). در سال ۱۳۳۰ با به‌قدرت‌رسیدن جبهه ملی و در دوره ملی‌شدن صنعت نفت، بازرگان مأمور خلع ید از شرکت سابق نفت گردید و از سوی محمد مصدق، رئیس هیئت مدیره موقت شرکت ملی نفت شد (برزین، ۶۰؛ گروه پژوهش، ۲۵؛ فوزی، ۱/۱۸۱). وی پس از آن مدیرکل طرح لوله‌کشی آب تهران شد و تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در این سمت باقی بود (گروه پژوهش، ۲۵). امام‌خمینی نیز در حکم و سخنرانی خود به تدین و سابقه مبارزاتی بازرگان اشاره کرده‌است (۶/۵۴ ـ ۵۵) و در حقیقت آن را مهم‌ترین عامل توجه خود به بازرگان دانسته‌است. | چندین علت برای گزینش بازرگان آورده شده‌است؛ ازجمله سابقه وی در امور سیاسی، اجرایی و دینی بود. بازرگان پس از کودتای ۲۸ مرداد وارد میدان مبارزه شد و مبارزات سختی را با دولت‌های رژیم در پیش گرفت؛ پس از آن در سال ۱۳۴۰ با همکاری یدالله سحابی و سیدمحمود طالقانی نهضت آزادی را تشکیل داد و به زندان رفت؛ اما دست از مقاومت برنداشت (← مقاله‌های نهضت آزادی ایران؛ بازرگان، مهدی). وی در دو دوره متوالی در سال‌های ۱۳۲۴ ـ ۱۳۲۹ ریاست دانشکده فنی دانشگاه تهران را بر عهده داشت (بازرگان، مهدی، خاطرات، ۱/۲۴۵ ـ ۲۴۶؛ گروه پژوهش، ۲۶ و ۳۳). در سال ۱۳۳۰ با به‌قدرت‌رسیدن جبهه ملی و در دوره ملی‌شدن صنعت نفت، بازرگان مأمور خلع ید از شرکت سابق نفت گردید و از سوی محمد مصدق، رئیس هیئت مدیره موقت شرکت ملی نفت شد (برزین، ۶۰؛ گروه پژوهش، ۲۵؛ فوزی، ۱/۱۸۱). وی پس از آن مدیرکل طرح لوله‌کشی آب تهران شد و تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در این سمت باقی بود (گروه پژوهش، ۲۵). امام‌خمینی نیز در حکم و سخنرانی خود به تدین و سابقه مبارزاتی بازرگان اشاره کرده‌است (۶/۵۴ ـ ۵۵) و در حقیقت آن را مهم‌ترین عامل توجه خود به بازرگان دانسته‌است. | ||