حسین شب‌زنده‌دار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| زادگاه =جهرم | | زادگاه =جهرم | ||
| تاریخ وفات =۵ مرداد ۱۳۹۳ش | | تاریخ وفات =۵ مرداد ۱۳۹۳ش | ||
| شهر وفات =قم | | شهر وفات =[[قم]] | ||
| تاریخ شهادت = | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت = | | محل شهادت = | ||
| محل دفن =حرم حضرت معصومه | | محل دفن =[[حرم حضرت معصومه]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| استادان = | | استادان =[[امام‌خمینی]]، [[محمد صدوقی]]، [[مرتضی حائری یزدی]]، [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]]، [[عبدالجواد جبل‌عاملی]]، [[سیداحمد خوانساری]]، [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]]، [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و... | ||
| شاگردان = | | شاگردان =[[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[سیدحسن طاهری خرم‌آبادی]]، [[سیدجمال‌الدین دین‌پرور]]، [[محمد مؤمن]] و... | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل =جهرم، شیراز و قم | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = | | تالیفات =تقریرات دروس خارج امام‌خمینی و.... | ||
| سایر = | | سایر =تدریس در حوزه علمیه قم | ||
| سیاسی = | | سیاسی =حمایت از نهضت امام‌خمینی و مبارزه علیه حکومت پهلوی | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی =فعالیت در [[دفتر استفتائات امام‌خمینی]] | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}}'''حسین شب‌زنده‌دار'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | }}'''حسین شب‌زنده‌دار'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | ||
== تحصیل == | == تولد و تحصیل == | ||
حسین شب‌زنده‌دار در سال ۱۳۰۸ش در محله سنان شهر جهرم در استان فارس زاده شد. خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در جهرم آموخت و سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات و بخشی از دروس سطح را در حوزه علمیه جهرم نزد سیدحسین شریعتمداری، میرزا محمد نمازی، شیخ علی‌اکبر ناصری، سیدمحمد احمدی، سیدمحمدرضا اصفهانی، سیدابراهیم حق‌شناس و شیخ عطاءالله حقدان خواند. او سپس به [[شیراز]] رفت و بخش دیگری از دروس سطح را در آن شهر نزد ملا احمد دارابی، سیدعلی خفری، بهاءالدین محلاّتی، ابوالحسن حدائق و سیدعبدالعلی آیت‌اللهی آموخت. در سال ۱۳۲۶ش راهی [[قم]] شد و دروس سطح را نزد [[محمد صدوقی|محمد صدوقی یزدی]]، [[محمدتقی بهجت]]، [[مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضی حائری یزدی]]، سیدرضا بهاءالدینی، [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]]، [[عبدالجواد جبل‌عاملی|شیخ عبدالجواد جبل‌عاملی اصفهانی]]، [[محمد مجاهدی|میرزا محمد مجاهدی تبریزی]]، [[سیدرضا صدر]] و شیخ عبدالرزاق قاینی تکمیل کرد. هم‌زمان در درس تفسیر قرآن [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] حضور می‌یافت. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات [[سیداحمد خوانساری]]، [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]]، [[محمدعلی اراکی|شیخ محمدعلی اراکی]]، [[امام‌خمینی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[عباسعلی شاهرودی|شیخ عباسعلی شاهرودی]] بهره‌مند شد.<ref>سلمانی آرانی، ۵۰۹-۵۱۲؛ انصاری، ص۱۲۰.</ref> درباره حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به احتمال فراوان در دهه ۱۳۳۰ از درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی که در [[مسجد سلماسی]] و سپس در [[مسجد اعظم قم]] تشکیل می‌شد، استفاده می‌کرد و آن درس‌ها را تقریر می‌نمود.<ref>سلمانی آرانی، ۵۲۳؛ «رحلت آیت‌الله شب زنده‌دار»، ۶۴.</ref> | |||
== تدریس == | == تدریس == | ||
شب‌زنده‌دار سپس به تدریس قوانین،<ref>خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۳۸.</ref> مطول،<ref>خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن، ص۴۰.</ref> لمعتین، مکاسب و اصول فقه در حوزه علمیه قم پرداخت.<ref>سلمانی آرانی، ص۵۱۳.</ref> و از میان شاگردان پرشمار او می‌توان به اکبر هاشمی | شب‌زنده‌دار سپس به تدریس قوانین،<ref>خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۳۸.</ref> مطول،<ref>خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن، ص۴۰.</ref> لمعتین، مکاسب و اصول فقه در [[حوزه علمیه قم]] پرداخت.<ref>سلمانی آرانی، ص۵۱۳.</ref> و از میان شاگردان پرشمار او می‌توان به [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[سیدحسن طاهری خرم‌آبادی]]، [[سیدجمال‌الدین دین‌پرور]]،<ref>«تکریم بزرگان از...»، ص۴.</ref> [[محمد مؤمن|محمد مؤمن قمی]]،<ref>خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن، ص۴۰.</ref> [[قربانعلی دری نجف‌آبادی|قربانعلی درّی نجف‌آبادی]]<ref>خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۳۸.</ref> و... اشاره کرد. همچنین با اغلب نشریات حوزوی ازجمله مکتب اسلام، مکتب تشیع، معارف جعفری و... همکاری می‌کرد و برخی از مقالات او در آن نشریات منتشر شده است.<ref>«رحلت آیت‌الله شب زنده‌دار»، ص۶۳-۶۴.</ref> | ||
== حمایت از نهضت امام‌خمینی == | == حمایت از نهضت امام‌خمینی == | ||
حسین شب‌زنده‌دار در جریان [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی|تصویب لوایح انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] (پاییز ۱۳۴۱ش)، از طرف امام‌خمینی به شیراز رفت.<ref>سیر مبارزات امام...، ج۱، ص۱۲ـ۱۳.</ref> او همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، در اسفند ۱۳۴۲ و پس از انتصاب [[حسنعلی منصور]] به نخست‌وزیری، در نامه‌ای به او که رونوشت آن را به امام‌خمینی و [[سیدحسن قمی|آیت‌الله سیدحسن قمی]] نیز ارسال کردند، با اشاره به تجاوزهای دولت [[اسدالله علم]] به حریم دین و قانون اساسی، خواستار آزادی امام‌خمینی و آیات سیدحسن قمی و [[سیدمحمود طالقانی]] و الغای تصویب‌نامه‌های ضددینی شدند.<ref>روحانی، ج۱، ص۶۴۲؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۲، ص۲۱۴-۲۱۵؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۰۹-۱۱۰.</ref> وی پس از آن نیز به صدور اعلامیه‌های انتقادی علیه [[حکومت پهلوی]] یا در حمایت از امام‌خمینی ادامه داد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۱۲۸-۱۳۰، ۱۴۵-۱۴۶، ۱۶۳، ۱۶۴، ۱۷۲ـ۱۷۴؛ خسروشاهی، ج۳، ص۱۴۵؛ آیت‌الله‌العظمی ناصر...، ج۱، ص۲۱۷.</ref> همچنین در ایام تبلیغ محرم، صفر و رمضان، به اقامه نماز جماعت و سخنرانی و [[تفسیر|تفسیر قرآن]] در جهرم می‌پرداخت و نقش بارز و چشمگیری در روشنگری جوانان و مردم شهر داشت.<ref>«رحلت آیت‌الله...»، ص۶۴.</ref> و [[مرجعیت امام‌خمینی]] را ترویج می‌کرد.<ref>انصاری، ص۱۲۰.</ref> در رمضان همان سال همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در نامه‌ای به آیات [[سیدمحمدهادی میلانی|سیدمحمدهادی حسینی میلانی]] و [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]]، با اشاره به موسم تبلیغ و سخت‌گیری‌های حکومت پهلوی علیه امام‌خمینی، خواستار اظهارنظر آن مراجع درباره تجلیل از امام‌خمینی علی‌رغم این سخت‌گیری‌ها شدند. آیت‌الله میلانی هم در پاسخ، بر تجلیل از امام‌خمینی و تکرار مطالبه علما درباره [[بازگشت امام‌خمینی به ایران|بازگشت امام‌خمینی به کشور]] تأکید کرد.<ref>آیت‌الله‌العظمی سید...، ص۲۶۵ ـ ۲۶۹؛ روحانی، ج ۲، ص۳۵-۳۷؛ دوانی، ج ۵، ص۸۲-۸۴.</ref> به همین علت [[ساواک]] در گزارشی درباره روحانیان طرفدار امام‌خمینی در سراسر کشور، از او به‌عنوان یکی از طرفداران امام‌خمینی نام برد.<ref>آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۹۹.</ref> | |||
شب‌زنده‌دار پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در دفتر استفتائات امام‌خمینی در قم پرداخت.<ref>سلمان آرانی، ص۵۲۲؛ «رحلت آیت‌الله...»، ص۶۴.</ref> و پس از مدتی به تدریس دروس عالی سطح در حوزه علمیه قم اهتمام ورزید. | شب‌زنده‌دار پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] به فعالیت در [[دفتر استفتائات امام‌خمینی]] در [[قم]] پرداخت.<ref>سلمان آرانی، ص۵۲۲؛ «رحلت آیت‌الله...»، ص۶۴.</ref> و پس از مدتی به تدریس دروس عالی سطح در [[حوزه علمیه قم]] اهتمام ورزید. | ||
== تألیفات == | == تألیفات == | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
شب‌زنده‌دار جهرمی در ۵ مرداد ۱۳۹۳ در شهر قم از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط ناصر مکارم شیرازی در حرم حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.<ref>سلمانی آرانی، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref> | شب‌زنده‌دار جهرمی در ۵ مرداد ۱۳۹۳ در شهر قم از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط [[ناصر مکارم شیرازی]] در [[حرم حضرت معصومه(س)]] در قم به خاک سپرده شد.<ref>سلمانی آرانی، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۱ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۱۶:۴۰
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۸ش |
| زادگاه | جهرم |
| تاریخ وفات | ۵ مرداد ۱۳۹۳ش |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، محمد صدوقی، مرتضی حائری یزدی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، عبدالجواد جبل‌عاملی، سیداحمد خوانساری، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، محمدعلی اراکی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و... |
| شاگردان | اکبر هاشمی رفسنجانی، سیدحسن طاهری خرم‌آبادی، سیدجمال‌الدین دین‌پرور، محمد مؤمن و... |
| محل تحصیل | جهرم، شیراز و قم |
| تألیفات | تقریرات دروس خارج امام‌خمینی و.... |
| سایر | تدریس در حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی و مبارزه علیه حکومت پهلوی |
| اجتماعی | فعالیت در دفتر استفتائات امام‌خمینی |
حسین شب‌زنده‌دار، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد و تحصیل
حسین شب‌زنده‌دار در سال ۱۳۰۸ش در محله سنان شهر جهرم در استان فارس زاده شد. خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در جهرم آموخت و سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات و بخشی از دروس سطح را در حوزه علمیه جهرم نزد سیدحسین شریعتمداری، میرزا محمد نمازی، شیخ علی‌اکبر ناصری، سیدمحمد احمدی، سیدمحمدرضا اصفهانی، سیدابراهیم حق‌شناس و شیخ عطاءالله حقدان خواند. او سپس به شیراز رفت و بخش دیگری از دروس سطح را در آن شهر نزد ملا احمد دارابی، سیدعلی خفری، بهاءالدین محلاّتی، ابوالحسن حدائق و سیدعبدالعلی آیت‌اللهی آموخت. در سال ۱۳۲۶ش راهی قم شد و دروس سطح را نزد محمد صدوقی یزدی، محمدتقی بهجت، شیخ مرتضی حائری یزدی، سیدرضا بهاءالدینی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، شیخ عبدالجواد جبل‌عاملی اصفهانی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدرضا صدر و شیخ عبدالرزاق قاینی تکمیل کرد. هم‌زمان در درس تفسیر قرآن سیدمحمدحسین طباطبایی حضور می‌یافت. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات سیداحمد خوانساری، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، شیخ محمدعلی اراکی، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و شیخ عباسعلی شاهرودی بهره‌مند شد.[۱] درباره حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به احتمال فراوان در دهه ۱۳۳۰ از درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی که در مسجد سلماسی و سپس در مسجد اعظم قم تشکیل می‌شد، استفاده می‌کرد و آن درس‌ها را تقریر می‌نمود.[۲]
تدریس
شب‌زنده‌دار سپس به تدریس قوانین،[۳] مطول،[۴] لمعتین، مکاسب و اصول فقه در حوزه علمیه قم پرداخت.[۵] و از میان شاگردان پرشمار او می‌توان به اکبر هاشمی رفسنجانی، سیدحسن طاهری خرم‌آبادی، سیدجمال‌الدین دین‌پرور،[۶] محمد مؤمن قمی،[۷] قربانعلی درّی نجف‌آبادی[۸] و... اشاره کرد. همچنین با اغلب نشریات حوزوی ازجمله مکتب اسلام، مکتب تشیع، معارف جعفری و... همکاری می‌کرد و برخی از مقالات او در آن نشریات منتشر شده است.[۹]
حمایت از نهضت امام‌خمینی
حسین شب‌زنده‌دار در جریان تصویب لوایح انجمن‌های ایالتی و ولایتی (پاییز ۱۳۴۱ش)، از طرف امام‌خمینی به شیراز رفت.[۱۰] او همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم، در اسفند ۱۳۴۲ و پس از انتصاب حسنعلی منصور به نخست‌وزیری، در نامه‌ای به او که رونوشت آن را به امام‌خمینی و آیت‌الله سیدحسن قمی نیز ارسال کردند، با اشاره به تجاوزهای دولت اسدالله علم به حریم دین و قانون اساسی، خواستار آزادی امام‌خمینی و آیات سیدحسن قمی و سیدمحمود طالقانی و الغای تصویب‌نامه‌های ضددینی شدند.[۱۱] وی پس از آن نیز به صدور اعلامیه‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی یا در حمایت از امام‌خمینی ادامه داد.[۱۲] همچنین در ایام تبلیغ محرم، صفر و رمضان، به اقامه نماز جماعت و سخنرانی و تفسیر قرآن در جهرم می‌پرداخت و نقش بارز و چشمگیری در روشنگری جوانان و مردم شهر داشت.[۱۳] و مرجعیت امام‌خمینی را ترویج می‌کرد.[۱۴] در رمضان همان سال همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در نامه‌ای به آیات سیدمحمدهادی حسینی میلانی و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، با اشاره به موسم تبلیغ و سخت‌گیری‌های حکومت پهلوی علیه امام‌خمینی، خواستار اظهارنظر آن مراجع درباره تجلیل از امام‌خمینی علی‌رغم این سخت‌گیری‌ها شدند. آیت‌الله میلانی هم در پاسخ، بر تجلیل از امام‌خمینی و تکرار مطالبه علما درباره بازگشت امام‌خمینی به کشور تأکید کرد.[۱۵] به همین علت ساواک در گزارشی درباره روحانیان طرفدار امام‌خمینی در سراسر کشور، از او به‌عنوان یکی از طرفداران امام‌خمینی نام برد.[۱۶]
شب‌زنده‌دار پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در دفتر استفتائات امام‌خمینی در قم پرداخت.[۱۷] و پس از مدتی به تدریس دروس عالی سطح در حوزه علمیه قم اهتمام ورزید.
تألیفات
تألیفات حسین شب‌زنده‌دار عبارت است از: ۱- تقریرات دروس خارج امام‌خمینی. ۲- شرح دعای مکارم الاخلاق. ۳- امامت و معاد. ۴- حاشیه بر مجمع‌البیان. ۵- حاشیه بر مفاتیح الغیب فخر رازی. ۶- حاشیه بر تفسیر المیزان.[۱۸] ۷- سلسله درس‌های اخلاق. ۸- سلسله مقالات «خبرهای غیبی از آینده» در نشریه درس‌هایی از مکتب اسلام (۱۳۴۱-۱۳۴۴). ۹- مقاله «منکرین معاد جسمانی چه می‌گویند» در نشریه درس‌هایی از مکتب اسلام (۱۳۴۴ شماره ۳). ۱۰- مقاله «گوشه‌ای از اسرار پیشرفت مسلمین» در نشریه مکتب تشیع (۱۳۴۳ شماره ۱۱). ۱۱- مقاله «عقل و تجربه» در نشریه معارف جعفری (۱۳۴۷، شماره ۹). ۱۲- مقاله «عفت و پاکدامنی» در نشریه معارف جعفری (۱۳۴۳، شماره ۳). ۱۳- مقاله «غارت بیت‌المال» (۱۳۴۳، شماره ویژه). ۱۴- مقاله «خاطره‌هایی از ثمرات درختی پربار»، درباره سیدعبدالحسین نجفی لاری.
درگذشت
شب‌زنده‌دار جهرمی در ۵ مرداد ۱۳۹۳ در شهر قم از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط ناصر مکارم شیرازی در حرم حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.[۱۹]
پانویس
- ↑ سلمانی آرانی، ۵۰۹-۵۱۲؛ انصاری، ص۱۲۰.
- ↑ سلمانی آرانی، ۵۲۳؛ «رحلت آیت‌الله شب زنده‌دار»، ۶۴.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۳۸.
- ↑ خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن، ص۴۰.
- ↑ سلمانی آرانی، ص۵۱۳.
- ↑ «تکریم بزرگان از...»، ص۴.
- ↑ خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن، ص۴۰.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۳۸.
- ↑ «رحلت آیت‌الله شب زنده‌دار»، ص۶۳-۶۴.
- ↑ سیر مبارزات امام...، ج۱، ص۱۲ـ۱۳.
- ↑ روحانی، ج۱، ص۶۴۲؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۲، ص۲۱۴-۲۱۵؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۰۹-۱۱۰.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۱۲۸-۱۳۰، ۱۴۵-۱۴۶، ۱۶۳، ۱۶۴، ۱۷۲ـ۱۷۴؛ خسروشاهی، ج۳، ص۱۴۵؛ آیت‌الله‌العظمی ناصر...، ج۱، ص۲۱۷.
- ↑ «رحلت آیت‌الله...»، ص۶۴.
- ↑ انصاری، ص۱۲۰.
- ↑ آیت‌الله‌العظمی سید...، ص۲۶۵ ـ ۲۶۹؛ روحانی، ج ۲، ص۳۵-۳۷؛ دوانی، ج ۵، ص۸۲-۸۴.
- ↑ آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۹۹.
- ↑ سلمان آرانی، ص۵۲۲؛ «رحلت آیت‌الله...»، ص۶۴.
- ↑ انصاری، ص۱۲۱؛ «رحلت آیت‌الله...»، ص۶۴.
- ↑ سلمانی آرانی، ص۵۲۳-۵۲۴.
منابع
- آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۰)، ج۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- آیت‌الله‌العظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۳)، «درگذشتگان: آیت‌الله شب‌زنده‌دار»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست‌وپنجم، شماره سوم، مرداد و شهریور.
- «تکریم بزرگان از شخصیت والای استاد فقید اخلاق آیت‌الله شب‌زنده‌دار جهرمی» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه افق حوزه، سال سیزدهم، شماره ۳۹۶، ۱۵ مرداد.
- خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن (۱۳۸۷)، تدوین رضا شیخ محمدی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات و مبارزات حجت‌الاسلام‌والمسلمین دری نجف‌آبادی (۱۳۸۴)، تدوین: حیدر نظری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «رحلت آیت‌الله شب‌زنده‌دار» (۱۳۹۳)، نشریه مکتب اسلام، ۱۳۹۳، شماره ۶۴۰، شهریور.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی، ج۱، قم، دالفکر ـ دارالعلم.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- سلمانی آرانی، محمد (۱۳۸۷)، گلشن ابرار، ج۸، قم، انتشارات نور السجاد؛ سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد شهربانی (۱۳۸۳)، ج۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۹)، کتاب ۱۶: روایت پایداری آیت‌الله عبدالرحیم ربانی شیرازی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.