سیدمحمدباقر موسوی درچه‌ای

موسوی درچه‌ای، سید محمدباقر؛ از شاگردان درس خارج اصول امام خمینی. سید محمدباقر موسوی درچه‌ای معروف به سید محمدباقر و همچنین سید باقر درچه‌ای در سال ۱۳۱۰ ش به دنیا آمد. در زندگینامه او، درج شده در دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور که بر اساس اسناد شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه سراسر کشور تهیه شده، اشاره‌ای به محل تولد او نشده است (کاظمینی، ج ۲، ۸۶۴) ولی با استناد به پسوند او می‌توان احتمال داد که در درچه اصفهان به دنیا آمده باشد. در منبع فوق همچنین درباره تحصیلات او اطلاعات چندانی ارائه نشده است. به نظر می‌رسد پس از آنکه خواندن و نوشتن را در زادگاهش فراگرفت، به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر به تحصیل پرداخت ولی. درباره استادان او در دوره مقدمات و سطح هم اطلاعاتی در دست نیست و تنها از حسینعلی منتظری به عنوان یکی استادان دوره سطح او نام برده شده است. وی پس از پایان دوره سطح در درس خارج فقه (قضا) آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. در درس خارج اصول هم از شاگردان امام خمینی بود (همان). اگرچه درباره سال دقیق حضور او در درس امام خمینی اطلاعاتی در دست نیست، ولی با استناد به حضور او در درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی، می‌توان گفت که در دهه ۱۳۳۰ ش در آن درس شرکت می‌کرده و هم‌زمان از درس‌های خارج اصول امام خمینی هم بهره می‌برده است. سید محمدباقر موسوی درچه‌ای در سال ۱۳۴۴ ش در قم حضور داشت (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۷)، بنابراین می‌توان احتمال داد تا آن سال از درس خارج اصول امام خمینی در مساجد محمدیه، سلماسی و اعظم قم بهره می‌برد. موسوی درچه‌ای یکی از روحانیان مبارزی بود که با آغاز نهضت اسلامی به مبارز با حکومت پهلوی پرداخت. او در سال ۱۳۴۴ ش وقتی امام خمینی از ترکیه به عراق مهاجرت کرد، همراه با جمعی از روحانیان و طلاب حوزه علمیه قم، نامه‌ای به امام خمینی ارسال کردند و در آن خرسندی خود را از انتقال ایشان به نجف اشرف ابراز نمودند. امضاکنندگان ازجمله موسوی درچه‌ای در آن نامه، ادامه تبعید آن مرجع عالی‌قدر به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی ایران را موجب تأثر و تنفر عموم ملت ایران دانستند و اعلام کردند «ملت شریف مسلمان ایران و حوزه علمیه قم که از منویات مقدس آن قائد عظیم‌الشأن پیروی می‌کنند و برای تأمین و اجرای آن از هیچ‌گونه فداکاری دریغ ندارند، انتظار دارند که به‌زودی موانع برطرف شود تا با مراجعت حضرتعالی به حوزه علمیه قم و با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر، مصالح عالیه اسلام و ایران و حقوق از دست رفته ملت تأمین گردد» (دوانی، ج ۵، ۱۵۸-۱۵۹؛ خسروشاهی، ۹۴-۱۰۰؛ روحانی، ج ۱، ۸۷۶ ـ ۸۷۷؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۸ ـ ۱۷۳). پس از آن، او به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد و چند سال در شهر خمین و روستاهای اطراف آن به تبلیغ پرداخت (کاظمینی، ج۲، ۸۶۴). موسوی درچه‌ای در ۱۲ آبان ۱۳۴۸ از امام خمینی اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (صحیفه امام، ج ۲، ۲۵۰). وی سپس به شهرری رفت و امامت جماعت مسجد جوادالائمه آن شهر را بر عهده گرفت (کاظمینی، ج ۲، ۸۶۴). در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ ش از روحانیان مبارز شهرری و تهران بود و همراه با روحانیان مبارز تهران، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی امضا می‌کرد. ازجمله وقتی در اردیبهشت ۱۳۵۷ مأموران حکومت پهلوی به بیوت آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید کاظم شریعتمداری حمله کردند، همراه با جمعی از علمای تهران نامه‌ای نوشتند و در آن هجوم مأموران به منازل مراجع عظام تقلید و ضرب‌وجرح و قتل طلاب علوم حوزوی را که «عملی حساب‌شده از طرف رژیم حاکم بود»، محکوم کردند و آن را موجب تنفر بیش‌ازپیش جامعه روحانیت و عموم مسلمانان از حکومت پهلوی دانستند و در پایان بر این نکته تأکید کردند که این‌گونه اعمال وحشیانه و غیرقابل‌تحمل، خشم شدید ملت مسلمان ایران را برانگیخته است (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۸۹-۲۹۰). در خرداد ۱۳۵۷ و در سالروز قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نیز همراه با جمعی از عالمان و روحانیان تهران، روز ۲۷ خرداد را در اعتراض به اقدامات حکومت پهلوی در کشتار مردم در شهرهای مختلف و حمله به خوابگاه‌های دانشجویی در تهران و شهادت تنی چند از دانشجویان، به‌عنوان روز عزای عمومی اعلام کردند (همان، ۳۱۲-۳۱۴). پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به تظاهرات مردم اصفهان و نجف‌آباد که نتیجه خشم حکومت پهلوی از برگزاری تظاهرات گسترده روزهای تاسوعا و عاشورای آن سال بود، موسوی درچه‌ای و جمعی از روحانیان با صدور اعلامیه‌ای، از آن اقدام به‌عنوان تلاش مذبوحانه حکومتی در حال سقوط نام بردند. آنان در اعلامیه‌ای که در این باره صادر کردند، بر تداوم مبارزه تا سقوط کامل حکومت پهلوی تأکید نمودند (همان، ۵۰۳-۵۰۴). موسوی درچه‌ای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اقامه نماز در مسجد جوادالائمه شهرری ادامه داد. او در ۲۶ فروردین ۱۳۶۵ به سمت امام جمعه فرخ‌شهر منصوب شد و تا آذر همان سال در آن سمت بود (کاظمینی، ج ۲، ۸۶۴). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خسروشاهی، سید هادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۱، تهران، برگ رضوان.