حجت‌الله ساکی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حجت‌الله ساکی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۹ |
| زادگاه | خرم‌آباد |
| تاریخ وفات | 1 تیر ۱۴۰۱ |
| شهر وفات | خرم‌آباد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | روح‌الله کمالوند، حسین شب‌زنده‌دار، علی‌پناه اشتهاردی، جعفر سبحانی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی، ابوالقاسم خزعلی، علی‌اکبر مشکینی، سیدمحمدحسین طباطبایی |
| محل تحصیل | خرم‌آباد، قم |
| تألیفات | رساله توحید و خداشناسی، الزکات، مدارک حج، صلاه جمعه، صلاه مسافر |
| سایر | تدریس در مدرسه علمیه کمالیه، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام‌نور خرم‌آباد |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | اقامه نماز جماعت در مسجد دولتیاری خرم‌آباد |
حجت‌الله ساکی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
او در سال ۱۳۱۹ در شهر خرم‌آباد متولد شد. مقطع ابتدایی را در خرم‌آباد طی کرد. در ۱۳۳۲ش به حوزه علمیه کمالیه خرم‌آباد رفت و به تحصیل دروس حوزوی پرداخت. او مقدمات و بخشی از دروس سطح را در مدت شش سال نزد استادان آن حوزه ازجمله روح‌الله کمالوند آموخت. در سال ۱۳۳۸ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر ابتدا در درس لمعه حسین شب‌زنده‌دار جهرمی، علی‌پناه اشتهاردی و غلامرضا صلواتی اراکی شرکت کرد. رسایل را نزد جعفر سبحانی و کفایه‌الاصول را نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی آموخت و در مکاسب از شاگردان حسین نوری همدانی و ناصر مکارم شیرازی بود. تفسیر قرآن را هم پیش ابوالقاسم خزعلی و میرزا علی‌اکبر مشکینی فراگرفت. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج فقه و اصول آیات امام‌خمینی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، شیخ محمدعلی اراکی، سیدمحمد محقق داماد و سیدرضا بهاءالدینی بهره‌مند شد. دروس فلسفی را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند [۱].
او از سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۵ش در قم بود، بنابراین می‌توان احتمال داد که در نخستین سال‌های دهه ۱۳۴۰ش در درس خارج فقه و اصول[۲] و به گفته سیف‌زاده، فقط در درس خارج فقه امام‌خمینی حضور می‌یافته است [۳].
فعالیت سیاسی و اجتماعی قبل از انقلاب
حجت‌الله ساکی در دوم فروردین ۱۳۴۲ و در جریان حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه، در آن مدرسه حضور داشت و شاهد آن حمله بود [۴]. او در دی ۱۳۴۳ در تحریک طلاب مدرسه علمیه کمالیه خرم‌آباد علیه حکومت پهلوی نقش داشت. بر اساس گزارشی که ساواک دراین‌باره تهیه کرد، او همراه با سیدفخرالدین رحیمی، طلاب آن مدرسه را به ایراد سخنرانی‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی تشویق می‌کرد و به همین سبب ساواک خواستار تذکر جدی به آنان شد. او در آن سال به اتهام مذکور و همچنین نصب تصویر امام‌خمینی بر دیوار مسجد جامع خرم‌آباد، به ساواک احضار شد و مورد بازجویی قرار گرفت [۵].
در اسفند ۱۳۴۳، همراه با جمعی از علما و محصلان خرم‌آبادی در حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، به تبعید امام‌خمینی اعتراض کردند و با استناد به مصونیت مراجع تقلید، آن اقدام را عملی غیرقانونی دانستند و خواستار آزادی و بازگرداندن ایشان به کشور شدند. آنان همچنین در آن نامه بر الغای مصوبات غیرشرعی، آزادی سایر زندانیان سیاسی و آزادی‌های سیاسی (برطرف کردن خفقان عمومی) تأکید کردند [۶].
در مهر ۱۳۴۴ ش پس از انتقال امام‌خمینی به نجف اشرف همراه با روحانیت مبارز سراسر کشور، نامه‌ای به ایشان ارسال کردند و خرسندی خود را از انتقال ایشان به نجف اشرف ابراز نمودند. آنان در آن نامه ادامه تبعید «آن مرجع عالی‌قدر که به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی ایران» بود را «موجب تأثر و تنفر عموم ملت ایران» دانستند و اعلام کردند «ملت شریف مسلمان ایران و حوزه علمیه قم که از منویات مقدس آن قائد عظیم‌الشأن پیروی می‌کنند و برای تأمین و اجرای آن از هیچ‌گونه فداکاری دریغ ندارند، انتظار دارند که به‌زودی موانع بر طرف شود تا با مراجعت حضرت‌عالی به حوزه علمیه قم و با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر، مصالح عالیه اسلام و ایران و حقوق از دست رفته ملت تأمین گردد» [۷].
همچنین همراه با طلاب خرم‌آبادی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به ایشان، از حضور ایشان در نجف اشرف ابراز خرسندی کردند و خواستار بازگشت ایشان به کشور شدند [۸].
این فعالیت‌ها باعث شد در آستانه ماه مبارک رمضان ۱۳۴۴ش همراه با جمع زیادی از روحانیون سراسر کشور ممنوع‌المنبر گردد [۹]. او در ۱۳۴۵ش همراه با جمعی از محصلان و فضلای حوزه علمیه قم در نامه‌ای سرگشاده به مراجع تقلید، اقدامات هیئت حاکم ازجمله دستگیری و تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، دستگیری و حبس تعدادی از روحانیان و تبعید تعدادی دیگر از روحانیان از قم به شهرهای دیگر را محکوم کردند [۱۰].
حجت‌الله ساکی پس از استقرار سیداسدالله مدنی در خرم‌آباد، به زادگاهش بازگشت و چهار سال به استفاده از درس خارج فقه و اصول ایشان پرداخت [۱۱]. مدتی هم در درس عباسعلی صادقی حضور یافت [۱۲]. او در خرم‌آباد در کنار تحصیل و تدریس در مدرسه کمالیه آن شهر، به مبارزه سیاسی علیه حکومت پهلوی ادامه می‌داد و به این سبب سه بار دستگیر شد؛ آخرین بار پس از دستگیری در خرم‌آباد، ابتدا به بروجرد و سپس به همدان منتقل شد و مدتی بعد به قم تبعید گردید و یک سال از ورود به خرم‌آباد منع شد [۱۳]. او پس از پایان دوره تبعید، همچنان از بازگشت به زادگاهش منع شد [۱۴].
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به خرم‌آباد بازگشت و به اقامه نماز جماعت در مسجد دولتیاری آن شهر پرداخت [۱۵].
با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹)، بارها در جبهه‌های جنگ و مناطق عملیاتی چون سلیمانیه، سومار، نفت‌شهر، سرپل ذهاب، پاوه، سردشت، اروندکنار و.... حضور یافت [۱۶]. سپس به تدریس مکاسب و رسایل در مدرسه علمیه کمالیه و مراکز آموزش عالی خرم‌آباد (دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام‌نور) پرداخت و هم‌زمان عضو هیئت ممتحن همان‌جا بود. علاوه بر آن، در شورای مرکزی روحانیت خرم‌آباد عضویت داشت.
تألیفات
تألیفات او عبارت است از: ۱- رساله توحید و خداشناسی. ۲- الزکات (به عربی). ۳- مدارک حج (عربی). ۴- صلاه جمعه (عربی). ۵- صلاه مسافر [۱۷].
حجت الله ساکی در اول تیر ۱۴۰۱ در خرم آباد درگذشت.
پانویس
- ↑ “اندر گذر عمر…”، ص۲۸
- ↑ “اندر گذر عمر…”، ص۲۸.
- ↑ سیف‌زاده، ص۱۱۹۹
- ↑ “اندر گذر عمر…”، ص۲۹
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۳، ص۴۵
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۱۴۴؛ دوانی، ج ۵، ص۱۰۰ ـ ۱۰۱
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۱۷۸- ۱۷۳؛ دوانی، ج ۵، ص۱۵۸-۱۵۹؛ خسروشاهی، ج ۳، ص۹۴-۱۰۰؛ سیر مبارزات امام در آیینه…، ج ۵، ص۳۷۲-۳۶۹
- ↑ روحانی، ج ۲، ص۱۳۲
- ↑ سلیمی، ص۳۱۷-۳۱۳
- ↑ سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ص۴۰۸-۴۱۱
- ↑ “اندر گذر عمر…”، ص۲۸
- ↑ سیف‌زاده، ص۱۱۹۹
- ↑ سیف‌زاده، ص۱۱۹۹
- ↑ “اندر گذر عمر…”، ص۲۹
- ↑ همان، ص۳۰
- ↑ همان
- ↑ همان، ص۳۰
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «اندر گذار عمر: نگاهی به زندگی آیت‌الله حجت‌الله ساکی خرم‌آبادی» (۱۳۹۳)، نشریه جامعه و اقتصاد، سال پنجم، شماره ۱۵۳، ۳۱ فروردین.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج ۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- سلیمی، حشمت‌الله (۱۳۸۶)، مبارزات روحانیون و وعاظ مساجد به روایت اسناد، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه¬ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیر مبارزات یاران امام در آیینه اسناد (۱۳۹۳)، ج ۳، تهران، مؤسسه¬ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیف‌زاده، سیدمحمد (۱۳۹۲)، علما در روشنای تاریخ: خاطرات روحانیت لرستان از روزگار قاجار تا ظهور انقلاب اسلامی، خرم‌آباد، سیفا.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۳: شهیدان حجج‌الاسلام سیدنورالدین و سیدفخرالدین رحیمی (۱۳۸۱)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.