عطاءالله انصاری همدانی
عطاءالله انصاری همدانی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و خاندان
عطاءالله انصاری همدانی در خانواده‌ای روحانی در همدان به دنیا آمد. پدرش شیخ عباس انصاری از عالمان همدان بود که هنگام تأسیس حوزه علمیه اراک توسط آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، دو سال در درس ایشان حاضر شد و سپس همراه با آیت‌الله حائری یزدی در قم مقیم شد و در حوزه علمیه نوبنیاد آن شهر به تحصیل پرداخت و سپس به دستور آیت‌الله حائری یزدی راهی تهران شد و در کنار اقامه نماز در یکی از مساجد آن شهر، به تدریس دروس رسایل و کفایه در مدرسه عبدالله‌خان در بازار بزازهای تهران پرداخت. جدش ملا محمد انصاری همدانی از روحانیان شاخص همدان بود و نسب آنان به جابر بن عبدالله انصاری، صحابی گرانقدر پیامبر اسلام(ص) می‌رسید(شریف‌رازی، ج۴، ص۳۷۹).
تحصیل
عطاءالله انصاری خواندن و نوشتن را در تهران فراگرفت. سپس به تحصیل پرداخت و مقدمات را در تهران خواند (شریف‌رازی، ج۴، ص۳۸۰). درباره استادان او در تهران اطلاعاتی در دست نیست.
عطاءالله انصاری سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد استادان آنجا تکمیل کرد، ولی در این باره اطلاعاتی در دست نیست. وی سپس در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدمحمد محقق داماد، سیدکاظم شریعتمداری (شریف‌رازی، ج۴، ص۳۸۰) و امام‌خمینی شرکت کرد (روحانی، ج۱، ص۴۹؛ باقری بیدهندی، ص۱۳۳). درباره سال‌های حضور او در درس‌های امام‌خمینی اطلاعاتی در دست نیست. او سپس از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۳).
فعالیت سیاسی و اجتماعی
انصاری پس از سال‌ها تحصیل در قم به تهران بازگشت و به اقامه نماز جماعت در آن شهر و همچنین تدریس در مدرسه عبدالله‌خان در بازار بزازها در تهران پرداخت (شریف‌رازی، ج۴، ص۳۸۰).
او در جریان نهضت اسلامی به رهبری امام‌خمینی، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. او که برادر همسر محی‌الدین انواری بود، در دوران حبس انواری (۱۳۴۴-۱۳۵۶ش)، به ملاقات او می‌رفت و در یکی از این ملاقات‌ها، در جریان بیماری او قرار گرفت و به همین علت ساواک از او تعهد گرفت درباره بیماری انواری با کسی صحبت نکند (سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۴، ص۳۷۱).
انصاری پس از درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی در اول آبان ۱۳۵۶، همراه با جمعی از روحانیان مبارز تهران اعلامیه‌ای منتشر کردند و در آن از مردم برای شرکت در مراسمی در تجلیل از سیدمصطفی خمینی در مسجد جامع بازار تهران دعوت کردند (دوانی، ج۶، ص۵۲۰-۵۲۱). پس از انتشار مقاله‌ای موهن در روزنامه اطلاعات علیه امام‌خمینی در ۱۷ دی ۱۳۵۶ نیز با جمعی دیگر از روحانیان مبارز تهران، اعلامیه‌ای را در محکومیت آن صادر کردند و از مدرسان حوزه علمیه قم خواستند در اعتراض به اهانت حکومت به ساحت مرجعیت، دروس خود را تعطیل کنند (اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۶ـ۲۳۷).
پانویس
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- باقری بیدهندی، ناصر (۱۳۶۸)، «نجوم امت ۲۸: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا روح‌الله خمینی»، ماهنامه نور علم، دوره سوم، شماره ۳۱، تیر.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵ و ۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، اسلامیه.
- سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۱۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.