حکمت معنوی (کتاب) شناسه: «حکمت معنوی (درآمدی بر اندیشه فلسفی امام خمینی)» کتابی به قلم حجت الاسلام والمسلمین باقر صاحبی است که به تبیین جامع فلسفه امام خمینی پرداخته است. این کتاب در سال ۱۴۰۱ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، منتشر شده است. مؤلف: باقر صاحبی، متولد ۱۳۵۶ش، استاد سطوح عالیه قم، متخصص فلسفه و عرفان، دارای آثار فراوان از جمله کتاب اوج معرفت، الهادیه و قریب ۶۸ مقاله علمی پژوهشی و تخصصی می‌باشد. کتاب حاضر «حکمت معنوی» به قلم ایشان می‌باشد. محتوا و ساختار: این کتاب حاضر جامع‌ترین و کامل‌ترین کتاب در زمینه معرفی فلسفه امام خمینی می‌باشد. در این پژوهش آمده؛ امام خمینی پس از بهره بردن از محضر اساتید بزرگ فلسفه، با استفاده از میراث فلاسفه پیشین و با بهره‌گیری از مبانی خاص فلسفی خود، دست به اقدامات علمی و عملی گسترده زد تا شریعت و دین را با ابعاد معرفتی آن در سطح مختلف فردی و اجتماعی معرفی کند. ایشان به شرح حکمت متعالیه پرداخت و بنا داشت با آمیختن دین، فلسفه و عرفان، بسیاری از مشکلات مطرح در عرصه فلسفه را حلّ کند (باقر صاحبی، حکمت معنوی، مقدمه). بدین جهت جست‌وجوی بنیان‌های فلسفی و معرفتی در آثار امام و کشف نظام هستی‌شناسی و معرفت شناسی وی از ضروریات شناخت هرچه بهتر دقایق فلسفه است. در پژوهش حاضر برای نشان دادن ابعاد و زوایای فلسفه امام خمینی به جای آنکه از بیرون به فلسفه او نگریسته و با فلسفه پیشینیان مقایسه و درباره آن داوری شود، وارد متن فلسفه وی شده و با بررسی دقیق محتوای آن مجموعه مباحث فلسفی امام را در موضوعات گوناگون طبقه‌بندی کرده و درباره هر موضوع و مسئله فلسفی، دیدگاه‌های ایشان و نیز دیدگاه‌های دیگر حکما به دقت بررسی و تحلیل می‌کند (باقر صاحبی، حکمت معنوی، مقدمه). پژوهش حاضر از چند جهت مهم و ضروری به نظر می‌رسد: 1. امام خمینی اشکالاتی را که گاهی در فلسفه اسلامی مطرح می‌شود، با توجه به مبانی حکمت متعالیه و رویکرد ناب عرفانی پاسخ داده است. 2. ایشان فلسفه ملاصدرا را با رویکرد عرفانی تفسیر کرده است که در نتیجه فلسفه امام را می‌توان تلفیقی هماهنگ میان حکمت متعالیه و عرفان به شمار آورد. 3. در این پژوهش تلاش شده مبانی، مقدمات و مؤلفه‌های مؤثر در فهم مبانی فلسفه امام به نحو روشن تبیین شود. 4. این تحقیق حاضر، برای استادان متخصص و صاحب نظر در فلسفه و همچنین برای راهنمایی کسانی که می‌خواهند به مبانی فلسفی امام خمینی آشنایی داشته باشند فوق العاده اهمیت دارد. در این کتاب به ویژگی‌های روش امام در دانش فلسفه اشاره شده است؛ از جمله این ویژگی‌ها عبارتند از: 1. پرهیز از تقلید و تلاش در جهت فلسفه‌ورزی (رضا لک‌زایی، روش‌شناسی شارحان حکمت متعالیه، ص ۵۶) 2. توجه به قرآن و حدیث 3. عدم تعبد مقلدانه در مسائل فلسفی و اعتقادی (امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج ۱، ص ۱۱۵) 4. حفظ حدود علوم (امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج ۲، ص ۳۰۰) 5. توصیف و گزارش همراه با نقد و داوری آراء فلسفی در این اثر مبانی و اصول فلسفی امام خمینی و نقش و مسائل آن در روش‌شناسی و مباحث کلان هستی‌شناسی، خداشناسی، انسان‌شناسی و معادشناسی تحلیل و بررسی شده است. مطالب این کتاب به طور کلی از یک مقدمه و هفت بخش و چندین فصل تنظیم شده است: بخش اول این نوشتار درباره کلیات است که دارای سه فصل می‌باشد. بخش دوم این پژوهش به هستی‌شناسی اختصاص دارد که دارای پنج فصل می‌باشد و به مسائلی چون وجود، ماهیت، اصالت وجود، تشکیک در وجود و وجود رابط پرداخته است. بخش سوم، به جهان‌شناسی اختصاص دارد و دارای پنج فصل است. بخش چهارم به معرفت‌شناسی پرداخته که دارای سه فصل است و درباره حقیقت علم، مراتب ادراک و بحث اتحاد عاقل و معقول می‌باشد. بخش پنجم به مبحث خداشناسی و براهین آن پرداخته و دارای چهار فصل است. بخش ششم، بحث نفس‌شناسی است که دارای پنج فصل است و بخش هفتم به معادشناسی اختصاص دارد و شامل مباحثی چون تناسخ، مرگ، برزخ، حشر، تجسم اعمال و بهشت و جهنم می‌باشد. این بخش دارای هشت فصل است. وضعیت نشر: چاپ اول این کتاب در سال ۱۴۰۱ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س))، منتشر شده است. منابع: 1. صاحبی، باقر، حکمت معنوی (درآمدی بر اندیشه فلسفی امام خمینی)، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۰۱ش. 2. لک‌زایی، رضا، روش‌شناسی شارحان حکمت متعالیه، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س))، چاپ اول، ۱۳۹۰ش. 3. امام خمینی، سید روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.