انسان‌شناسی فلسفی در اندیشه امام خمینی (کتاب) شناسه: «انسان‌شناسی فلسفی در اندیشه امام خمینی» کتابی به قلم دکتر حسن پناهی آزاد است که به تبیین و سامان‌دهی آراء انسان‌شناسی امام خمینی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، منتشر شده‌است. مؤلف: حسن پناهی آزاد، متولد ۱۳۵۳ش، دکترای رشته مبانی نظری اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و عضو علمی-پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده که «انسان‌شناسی فلسفی در اندیشه امام خمینی (س)» از آن جمله است. محتوا و ساختار: با توجه به اهمیت شناخت انسان، انسان‌شناسی فلسفی در نگاه امام خمینی از اهمیتی بالا برخوردار است؛ زیرا این قسم از انسان‌شناسی از قواعد و اصول کلی عقل بهره‌برداری می‌کند و نتایج کلی می‌دهد (حسن پناهی آزاد، انسان‌شناسی فلسفی در اندیشه امام خمینی، ص۱۲). در این کتاب به انسان‌شناسی فلسفی در اندیشه امام خمینی پرداخته شده؛ البته انسان‌شناسی فلسفی حضرت امام به موازات انسان‌شناسی حکمت متعالیه می‌باشد؛ امّا در برخی مسائل امام نظر ملاصدرا را مورد دقت، بازخوانی و گاه نقد کرده‌است که منجر به تولید مسئله یا نظر جدید و متفاوتی شده‌است (حسن پناهی آزاد، انسان‌شناسی فلسفی، مقدمه)؛ از این رو این کتاب کوشیده‌است مسائل انسان‌شناسی فلسفی را از متن و آثار امام استخراج و در قالبی منظم و منسجم ارائه کند و به نمودار ساختن نظام و ساختار انسان‌شناسی فلسفی از دیدگاه امام خمینی بیانجامد همچنین توانایی مقابله با مکاتب مختلف انسان‌شناسی غربی و غیر اسلامی را نشان می‌دهد (حسن پناهی آزاد، انسان‌شناسی فلسفی، ص۷)؛ البته در موارد لزوم، به نظرات دیگر فلاسفه نیز اشاره شده تا پیشینه و مقدمات مسئله مورد بحث، فراهم آید. از ویژگی‌های این اثر حاضر آن است که در بیان تطبیق و مقایسه نیست و تنها درصد ارائه سازمان‌یافته مبحث در اندیشه امام می‌باشد. در این پژوهش آمده که آراء و نقدهای امام بر فلاسفه پیشین نشانگر عمق و دقت ایشان در مباحث علمی است، محوریت بحث و مراجعه این کتاب بر کتاب «تقریرات فلسفه امام خمینی» می‌باشد همچنین مباحث و مسائل مورد بحث در این کتاب نیز محدود به محور نقص و قوای نفس می‌باشد. در کتاب حاضر آمده که امام خمینی همسو با حکمت متعالیه قید «کمال اول» را برای تعریف نفس لحاظ کرده و آن را تعریف حقیقی دانسته‌است (امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۵۹۴؛ حسن پناهی آزاد، انسان‌شناسی فلسفی، ص۶۸–۶۹). در نظام فلسفی امام خمینی که مبتنی بر عوالم و وجود مراتب اشتدادی است، نفس دارای مراتبی چون تجرد خیالی و عقلی است (امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۲، ص۵۷۹؛ حسن پناهی آزاد، انسان‌شناسی فلسفی، ص۱۴۱–۱۴۵). این کتاب از یک مقدمه و سه فصل سامان یافته‌است. فصل اول دربارهٔ کلیات نظیر اهمیت انسان‌شناسی و پیشینه انسان‌شناسی می‌باشد. فصل دوم دربارهٔ نفس و تاریخچه آن، تعریف نفس، اقسام آن، روح و نفس، حدودث نفس، هویت نفس، قوای نفس، نفس و بدن و نفس پس از مرگ است. فصل سوم دربارهٔ عقل، معنای آن، اقسام عقل، درجات عقل عملی، عقل فعال، نقد منکرین اتحاد نفس با عقل فعال و نیاز عقل به شریعت می‌باشد. وضعیت نشر: چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، منتشر شده‌است.
منابع: ۱. پناهی آزاد، حسن، انسان‌شناسی فلسفی در اندیشه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. ۲. امام خمینی، سید روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.