حکمت معنوی (درآمدی بر اندیشه فلسفی امام‌خمینی) کتابی به قلم باقر صاحبی است که به تبیین جامع فلسفه امام‌خمینی پرداخته‌است. این کتاب در سال ۱۴۰۱ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده‌است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | حکمت معنوی |
| نویسنده | باقر صاحبی |
| تاریخ نگارش | ۱۴۰۱ش |
| موضوع | اندیشه فلسفی امام‌خمینی |
| سبک | توصیفی |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه چاپ و نشر عروج |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۱ش |
| نوبت چاپ | اول |
مؤلف
باقر صاحبی، متولد ۱۳۵۶ش، استاد سطوح عالیه قم، متخصص فلسفه و عرفان، دارای آثار فراوان از جمله کتاب اوج معرفت، الهادیه و قریب ۶۸ مقاله علمی پژوهشی و تخصصی است.
محتوا
کتاب حکمت معنوی، جامع‌ترین و کامل‌ترین کتاب در زمینه معرفی فلسفه امام‌خمینی می‌باشد. در این پژوهش آمده؛ امام‌خمینی پس از بهره بردن از محضر اساتید بزرگ فلسفه، با استفاده از میراث فلاسفه پیشین و با بهره‌گیری از مبانی خاص فلسفی خود، دست به اقدامات علمی و عملی گسترده زد تا شریعت و دین را با ابعاد معرفتی آن در سطح مختلف فردی و اجتماعی معرفی کند. ایشان به شرح حکمت متعالیه پرداخت و بنا داشت با آمیختن دین، فلسفه و عرفان، بسیاری از مشکلات مطرح در عرصه فلسفه را حلّ کند.[۱] بدین جهت جست‌وجوی بنیان‌های فلسفی و معرفتی در آثار امام و کشف نظام هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی وی از ضروریات شناخت هرچه بهتر دقایق فلسفه است.
در این کتاب برای نشان دادن ابعاد و زوایای فلسفه امام‌خمینی به جای آنکه از بیرون به فلسفه او نگریسته و با فلسفه پیشینیان مقایسه و دربارهٔ آن داوری شود، وارد متن فلسفه وی شده و با بررسی دقیق محتوای آن مجموعه مباحث فلسفی امام را در موضوعات گوناگون طبقه‌بندی کرده و دربارهٔ هر موضوع و مسئله فلسفی، دیدگاه‌های ایشان و نیز دیدگاه‌های دیگر حکما به دقت بررسی و تحلیل می‌کند.[۲]
در این کتاب به ویژگی‌های روش امام در دانش فلسفه اشاره شده‌است؛ از جمله این ویژگی‌ها عبارتند از:
- پرهیز از تقلید و تلاش در جهت فلسفه‌ورزی[۳]
- توجه به قرآن و حدیث
- عدم تعبد مقلدانه در مسائل فلسفی و اعتقادی.[۴]
- حفظ حدود علوم.[۵]
- توصیف و گزارش همراه با نقد و داوری آراء فلسفی
اهمیت
پژوهش حاضر از چند جهت مهم و ضروری به نظر می‌رسد:
- امام‌خمینی اشکالاتی را که گاهی در فلسفه اسلامی مطرح می‌شود، با توجه به مبانی حکمت متعالیه و رویکرد ناب عرفانی پاسخ داده‌است.
- ایشان فلسفه ملاصدرا را با رویکرد عرفانی تفسیر کرده‌است که در نتیجه فلسفه امام را می‌توان تلفیقی هماهنگ میان حکمت متعالیه و عرفان به‌شمار آورد.
- در این پژوهش تلاش شده مبانی، مقدمات و مؤلفه‌های مؤثر در فهم مبانی فلسفه امام به نحو روشن تبیین شود.
- تحقیق حاضر، برای استادان متخصص و صاحب‌نظر در فلسفه و همچنین برای راهنمایی کسانی که می‌خواهند به مبانی فلسفی امام‌خمینی آشنایی داشته باشند اهمیت دارد.
در این اثر مبانی و اصول فلسفی امام‌خمینی و نقش و مسائل آن در روش‌شناسی و مباحث کلان هستی‌شناسی، خداشناسی، انسان‌شناسی و معادشناسی تحلیل و بررسی شده‌است.
ساختار
کتاب حکمت معنوی، از یک مقدمه و هفت بخش و چندین فصل تنظیم شده‌است:
- بخش اول این نوشتار دربارهٔ کلیات است که دارای سه فصل می‌باشد.
- بخش دوم این پژوهش به هستی‌شناسی اختصاص دارد که دارای پنج فصل می‌باشد و به مسائلی چون وجود، ماهیت، اصالت وجود، تشکیک در وجود و وجود رابط پرداخته‌است.
- بخش سوم، به جهان‌شناسی اختصاص دارد و دارای پنج فصل است.
- بخش چهارم به معرفت‌شناسی پرداخته که دارای سه فصل است و دربارهٔ حقیقت علم، مراتب ادراک و بحث اتحاد عاقل و معقول می‌باشد.
- بخش پنجم به مبحث خداشناسی و براهین آن پرداخته و دارای چهار فصل است.
- بخش ششم، بحث نفس‌شناسی است که دارای پنج فصل است
- بخش هفتم به معادشناسی اختصاص دارد و شامل مباحثی چون تناسخ، مرگ، برزخ، حشر، تجسم اعمال و بهشت و جهنم می‌باشد. این بخش دارای هشت فصل است.
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب حکمت معنوی، در سال ۱۴۰۱ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده‌است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تقریرات فلسفه امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- صاحبی، باقر، حکمت معنوی (درآمدی بر اندیشه فلسفی امام‌خمینی)، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۴۰۱ش.
- لک‌زایی، رضا، روش‌شناسی شارحان حکمت متعالیه، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.