شناخت قرآن پژوهشی در پرتو مکتب عرفانی ترجمه کتاب «فهم القرآن»، دراسة علی ضوء السلوکیة کتابی به قلم جواد کسار است که به تبیین آراء تفسیری امام‌خمینی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج، منتشر شده است.
محتوا
این کتاب به مجموعه قواعد، آراء و مبانی تفسیری امام‌خمینی پرداخته شده است. در قسمتی از این کتاب آمده، جهان هستی، همه کتاب‌ها، نشانه‌ها، کلمه‌ها و صحیفه‌های الهی هستند. جهان، کتاب یا قرآن تدوینی است که قرائتی افقی دارد و انسان قرآنی است که قرائتی انفسی دارد و قرآن لفظی، تعبیر لفظی از وجود انسان است و صورت نوشتنی برای وجود تکوینی است.[۱] از این جهت است که امام‌خمینی معتقد است همه موجودات حتی جماد و نبات، کتاب الهی است که سالک الی الله و مجاهد فی سبیل الله از صفحات آن کتاب، اسماء و صفات الهی را به اندازه ظرف وجودی خود می‌خواند.[۲] به باور ایشان، رازهای قرآن جز با طهارت کشف نمی‌گردد و کسی باطن آن را لمس نمی‌کند مگر آنکه طهارتی که قرآن گفته داشته باشد؛ لذا راهی در معارف الهی پیموده نمی‌شود مگر آنکه انسان در ابتدا از ظاهر شریعت و متأدب به آداب شریعت شود.[۳] امام‌خمینی معتقد است این کتاب جامع الهی که در آن از معرفت ذات الهی تا معرفت افعال می‌باشد، هر طبقه به قدر استعداد خود از آن ادراکی دارند (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۱۸۵). از جمله مباحث مورد توجه در این پژوهش، بحث از اشارات و برداشت‌های قرآنی است، امام‌خمینی با استناد به آیه «لا تقربوا الصَّلوة و أنتم سُکاری» (نساء، ۴۳) معتقد است باید عبادت از روی نشاط و بهجت به جا آورده شود و از تکلف و کسالت به کلی احتراز شود.[۴]
ساختار
این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و چهار بخش می‌باشد: بخش اول درباره علوم قرآنی و اصول تفسیری است که دارای ده فصل است؛ فصل اول درباره امکان شناخت، فصل دوم درباره نیاز به تفسیر، فصل سوم درباره تفسیر و اهداف آن، فصل چهارم درباره تفسیر به رأی، فصل پنجم درباره نظریه درجه‌بندی شناخت، فصل ششم درباره موانع فهم قرآن، فصل هفتم درباره مجادله ظاهر و باطن، فصل هشتم درباره عصری بودن قرآن، فصل نهم درباره حروف مقطعه و فصل دهم درباره سلامت قرآن از تحریف می‌باشد. بخش دوم درباره طرح آشتی بین عارف، فیلسوف و فقیه است. بخش سوم درباره نمونه‌های تفسیری و اشاره‌های قرآنی، سخن به میان آمده است. بخش چهارم درباره خاطرات روزانه قرآنی می‌باشد.
حاشیه
این پژوهش، دارای حاشیه‌های فراوانی است که به مناسبت متن‌های مختلف کتاب، بیان شده است، در این حواشی به اقسام ظلمت در نگاه امام‌خمینی، معرفی برخی نویسندگان و آثار علمی آنها و بیان رویکردهای تفسیری آنان می‌باشد.
هدف و انگیزه تألیف
هدف از نگارش، هماهنگی بین رویکردهای سه‌گانه عرفانی و فلسفی و فقهی امام‌خمینی و نقل نمونه‌هایی از تفسیر ایشان می‌باشد.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج.[۵]، منتشر شده است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعاء السحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش.
- کسار، جواد، شناخت قرآن پژوهشی در پرتو مکتب عرفانی، مترجم: محمدعلی سلطانی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.