محمد جعفری گیلانی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۲۱:۳۳ توسط P.mahdi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

محمد جعفری گیلانی، روحانی مبارز و از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

محمد جعفری گیلانی
محمد جعفری گیلانی.webp
اطلاعات فردی
تاریخ تولد۱۳۱۸ش
زادگاهرودسر
اطلاعات علمی
استادانامام‌خمینی، محمدتقی ستوده و محمدعلی امینیان و...
محل تحصیلحوزه علمیه قم و مشهد
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسینماینده مجلس شورای اسلامی
اجتماعیریاست هیئت‌مدیره دفتر تبلیغات اسلامی و عضو شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه


تحصل

محمد جعفری معروف به جعفری گیلانی در سال ۱۳۱۸ش در شهر رودسر در استان گیلان به دنیا آمد.[۱] او پس از طی دوران ابتدایی،[۲] به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و در سال ۱۳۳۳ش به قم رفت و دروس مقدمات و سطح را در آن حوزه نزد برخی از استادان آن حوزه ازجمله محمدرضا آدینه‌وند آموخت. آنگاه به مشهد رفت و در حوزه علمیه آن شهر در درس ادیب نیشابوری حاضر شد. پس از مدتی دوباره به قم بازگشت و دروس سطح را نزد محمدتقی ستوده و محمدعلی امینیان تکمیل کرد.[۳] او در ۱۳۴۰ دوره سطح را به پایان رساند و از آن سال در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی شرکت کرد.[۴] و به نظر می‌رسد حضور او در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور ادامه داشته است. وی سپس از درس خارج شیخ مرتضی حائری یزدی بهره‌مند شد.[۵]

فعالیت مبارزاتی

محمد جعفری گیلانی از سال ۱۳۴۱ش به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. در سال ۱۳۴۲ ش به جرم فعالیت علیه حکومت پهلوی دستگیر و زندانی شد.[۶] و مدت یک ماه در زندان بود.[۷] پس از آزادی به مبارزات خود ادامه داد و در سال ۱۳۴۳ش به جرم توزیع اعلامیه علیه حکومت پهلوی تحت تعقیب قرار گرفت.[۸] جعفری گیلانی ازجمله افرادی بود که در لیله الضرب (کتک خوردن طرفداران امام‌خمینی در مسجد اعظم قم به بهانه طرح نام ایشان) حضور داشت و در آن روز مورد ضرب و شتم قرار گرفت.[۹] او در سال ۱۳۴۴ش نیز به جرم اهانت به محمدرضاشاه دستگیر شد.[۱۰] و این بار سه ماه در زندان به سر برد.[۱۱] در ۳۰ آبان ۱۳۴۴ و در اولین سالگرد تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، همراه با جمعی از روحانیان، با ارسال نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر، به تبعید امام‌خمینی اعتراض کرد.[۱۲] پس از استقرار امام‌خمینی در نجف اشرف هم همراه با محصلان و مدرسان حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امام‌خمینی، ادامه تبعید «آن مرجع عالی‌قدر که به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی ایران صورت گرفته است» را غیرقانونی اعلام کرد و بر پیروی مردم ایران و حوزه علمیه قم «از منویات مقدس آن قائد عظیم‌الشأن » تأکید نمود و خواستار رفع موانع بازگشت ایشان به کشور شد «تا... با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر، مصالح عالیه اسلام و ایران و حقوق از دست رفته ملت تأمین گردد».[۱۳]

وی در محرم و صفر همان سال ازجمله واعظانی بود که از طرف شهاب‌الدین اشراقی، داماد امام‌خمینی مأموریت یافت در سخنرانی‌هایش به افشاگری علیه حکومت پهلوی و اطلاع‌رسانی درباره تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور بپردازد.[۱۴] این اقدامات باعث شد تا اداره کل سوم ساواک در نامه‌ای به ساواک قم، از وی به‌عنوان یکی از طرفداران جدی امام‌خمینی در قم نام ببرد و خواستار تبعید او از قم شود.[۱۵] این درخواست در اردیبهشت ۱۳۴۵ توسط رئیس ساواک قم تکرار شد.[۱۶] پیرو این پیشنهاد، کمیسیون امنیت اجتماعی قم در سوم اردیبهشت آن سال وی را به چهار ماه اقامت اجباری (تبعید) در شهر فردوس محکوم کرد.[۱۷] جعفری در ۲۰ دی همان سال پس از سخنرانی در چینی‌جان رودسر و تجلیل از امام‌خمینی، به شهربانی احضار و به ساواک گیلان تحویل داده شد و در نهایت با قرار وثیقه آزاد گردید.[۱۸] در گزارش ساواک درباره فعالیت‌های او، از وی به‌عنوان یکی از شاگردان امام‌خمینی نام برده شده است که هر جا، هر فرصتی پیش می‌آید برای امام‌خمینی تبلیغ می‌کند.[۱۹] او سپس محاکمه و به حبس محکوم شد و در ۷ خرداد ۱۳۴۷ از زندان آزاد شد.[۲۰] با وجود این، اداره کل سوم ساواک در نامه‌ای به ساواک گیلان، خواستار کنترل رفتار و تماس‌های او شد.

وی پس از آزادی به فعالیت‌های سیاسی ادامه داد و در روستاهای املش جلساتی را با حضور طرفداران امام‌خمینی برگزار می‌کرد و به بحث و سخنرانی در آن جلسات می‌پرداخت.[۲۱] وی همچنین با برگزاری جلساتی در روستای چینی‌جان[۲۲] و دیگر روستاهای رودسر، در ترویج مرجعیت امام‌خمینی می‌کوشید.[۲۳] این فعالیت‌ها باعث شد تا ساواک او را تحت نظر قرار دهد.[۲۴] جعفری گیلانی در سال ۱۳۴۹ش در توزیع تلگراف مدرسان حوزه علمیه قم به امام‌خمینی در جریان رحلت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم نقش داشت. ساواک در گزارشی دراین‌باره نوشت: «محمد جعفری گیلانی در حالی که تعدادی از همین اعلامیه مدرسین و گیلانی‌ها را در دست داشت به حبیب‌الهی خمینی داد و همچنین عامل توزیع‌کننده سالاری یزدی و جعفری گیلانی و مصطفی شربیانی می‌باشند».[۲۵] در ۱۳ دی ۱۳۵۰ پس از سخنرانی محمدعلی علامه وحیدی، سناتور انتصابی شاه در مجلس سنا علیه امام‌خمینی، تظاهراتی علیه حکومت پهلوی در قم شکل گرفت که جعفری گیلانی هم در آن نقش داشت. به همین دلیل در قم دستگیر و زندانی شد.[۲۶] وی در آن سال‌ها در گروه «بیت اعظم» که با هدف «ترویج و تبلیغ دین مبین اسلام و نشر افکار و عقاید قائد اعظم آیت‌الله خمینی و پیروی از برنامه‌های مبارزاتی ایشان» تشکیل شده بود، عضویت داشت.[۲۷] ساواک در گزارشی از فعالیت‌های جعفری گیلانی، وی را «یکی از روحانیون ناراحت و اخلالگر و طرفدار [امام] خمینی در شهرستان قم... که در فعالیت‌های ضدامنیتی و تحریک طلاب علوم حوزوی و متعصبین مذهبی به شورش و بلوا دخالت داشته» نامید و کمیسیون امنیت اجتماعی قم در ۲۲ مرداد ۱۳۵۲ او را به سه سال تبعید در نیریز در استان فارس محکوم کرد. وی در آن زمان متواری بود، به همین سبب ساواک خواستار شناسایی، بازداشت و اعزام او به نیریز شد.[۲۸]او در دی همان سال ممنوع‌المنبر شد. گویا وی تبعید نشده بود، چراکه در اسناد ساواک، محل اقامت او در آن تاریخ، قم قید شده است.[۲۹] کمیسیون امنیت اجتماعی قم در شهریور ۱۳۵۳ رأی به تبعید او به کاشمر در استان خراسان داد.[۳۰] او در آستانه ماه محرم (دی) ۱۳۵۴ از طرف ساواک ممنوع‌المنبر شد و در آن سند هم محل اقامت او قم قید شده است.[۳۱]

جعفری گیلانی در سال ۱۳۵۷ش از عوامل اصلی حرکت مردم و انجام تظاهرات و سخنرانی علیه رژیم پهلوی در گیلان بود. بر اساس اسناد ساواک، وی در دهه سوم تیر آن سال، به سخنرانی در مسجد جامع املش می‌پرداخت و در تشویق مردم به تظاهرات نقش داشت. به همین علت رئیس ساواک لاهیجان در نامه‌ای به ریاست ساواک گیلان، خواستار دستگیری او به اتهام «تحریک و اخلال نظم و سوق دادن مردم به‌سوی اقدامات اخلالگرانه» شد.[۳۲] در پی این دستور، او در ۲۸ تیر ۱۳۵۷ پس از سخنرانی در مسجد جامع املش دستگیر و زندانی شد.[۳۳]

مسئولیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران

وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به حمایت از نظام اسلامی پرداخت. در ۹ مهر ۱۳۵۸ با حکم امام‌خمینی به شهرهای لنگرود، رودسر و لاهیجان رفت تا به سازمان‌دهی اوضاع آن شهرها بپردازد.[۳۴] سپس در تأسیس دفتر تبلیغات اسلامی در قم نقش داشت.[۳۵] او در سال ۱۳۶۱ش و انتخابات میان‌دوره‌ای اولین دوره مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه لنگرود به نمایندگی مجلس شورای اسلامی برگزیده شد.[۳۶] پس از پایان دوره اول مجلس شورای اسلامی مسئولیت اعزام طلاب به جبهه‌های جنگ را بر عهده گرفت و سپس به ریاست هیئت‌مدیره دفتر تبلیغات اسلامی قم منصوب گردید. آنگاه به عضویت شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه درآمد.[۳۷]و در سال۱۳۹۶ش نیز عضویت او در آن شورا تمدید شد.[۳۸]

پانویس

  1. کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۲۱۸.
  2. معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۴۰.
  3. کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۲۱۸.
  4. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۱، ص۹۱.
  5. کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۲۱۸.
  6. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۱، ص۱۴۱.
  7. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۲۵۲.
  8. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۱، ص۱۴۱.
  9. «لیله الضرب: اولین چماق‌داری علیه طرفداران امام»، ص۱۰۱-۱۰۲.
  10. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۱، ص۱۴۱.
  11. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۲۵۲.
  12. دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۵، ص۱۵۰-۱۵۴.
  13. اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۷۸-۱۷۳؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۹۵؛ سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک، ج۵، ص۳۷۲-۳۶۹.
  14. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۳۶، ص۵۵.
  15. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۶، ص۹۵، ج۲۱، ص۹۰.
  16. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۱، ص۱۰۲.
  17. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۱، ص۱۱۶.
  18. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۱، ص۱۴۲.
  19. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج ۱، ص۱۴۲؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۴، ص۲۸۲-۲۸۳.
  20. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۳۲۷.
  21. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۱۵۰-۱۵۱.
  22. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۱۵۳.
  23. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۱۵۹.
  24. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان، ج۲، ص۱۸۵.
  25. یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۰، ص۱۶۵.
  26. یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۰، ص۲۷۳.
  27. یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۰، ص۳۳۸.
  28. یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۰، ص۳۵۱؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۶، ص۴۹۱.
  29. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۳، ص۷۸-۷۹.
  30. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۱، ۱۸۶.
  31. یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۳، ص۱۹۷.
  32. انقلاب اسلامی به...، استان گیلان، ج۲، ص۲۴.
  33. انقلاب اسلامی به...، استان گیلان، ج۲، ص۳۲۷.
  34. امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۰، ص۱۹۳.
  35. خاطرات آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی، ج۱، ص۵۱۹.
  36. معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۴۰.
  37. کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۲۱۹.
  38. «با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام حاج‌علی‌اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه شد»، ص۱.

منابع

  • اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان (۱۳۸۹)، ج۱ و ۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • «با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام حاج‌علی‌اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه شد» (۱۳۹۶)، روزنامه رسالت، شماره ۹۱۲۴، ۱۷ دی.
  • خاطرات آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی (۱۳۸۴)، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۴ و ۶، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، تهران، برگ رضوان.
  • معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
  • «لیله الضرب: اولین چماق‌داری علیه طرفداران امام» (۱۳۷۱-۱۳۷۲)، فصلنامه یاد، شماره ۲۹ و ۳۰، زمستان و بهار.
  • یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۱: آیت‌الله حاج شیخ محمدمهدی ربانی املشی (۱۳۸۰)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳۶: آیت‌الله محمدصادق خلخالی (۱۳۸۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۳: عالم مبارز حجت‌الاسلام حاج شیخ محمد تعمیرکاری (۱۳۹۰)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۴۰: معلم اخلاق آیت‌الله حاج میرزاعلی فیض مشکینی اردبیلی (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۶: آیت‌الله شیخ شهاب‌الدین اشراقی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.