مجتبی حاج‌آخوند، روحانی مبارز و از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | مجتبی روشن |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۸ش |
| زادگاه | کرمانشاه |
| تاریخ وفات | ۱۵ مهر ۱۳۸۰ش |
| محل دفن | قم/حرم حضرت معصومه |
| شهر وفات | کرمانشاه |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ حسن حاج‌آخوند (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدحسین بروجردی، سیدکاظم شریعتمداری، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و... |
| محل تحصیل | کرمانشاه و قم |
| تألیفات | تقریرات درس خارج اصول امام‌خمینی و... |
| سایر | تدریس در دانشگاه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی، نمایندگی مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی ولی فقیه در نهادهای مختلف |
| اجتماعی | مدیریت حوزه علمیه کرمانشاه، مرمت مسجد شهبازخان |
تولد و خاندان
مجتبی روشن معروف به حاج‌آخوند در سال ۱۳۰۸ش در کرمانشاه به دنیا آمد. پدرش شیخ حسن حاج‌آخوند از شاگردان میرزای نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی بود که در کرمانشاه به تبلیغ دین و ارشاد مردم می‌پرداخت.[۱]
تحصیل
مجتبی حاج‌آخوند پس از طی دوران ابتدایی در کرمانشاه، در سال ۱۳۲۳ش وارد حوزه علمیه آن شهر شد و دروس مقدمات و سطح را نزد پدرش و سیدمحمدجواد حسینی نجومی، محمدحسن علامی، سیدمحمود معصومی لاری، سیدحسین معصومی لاری، محمد آل‌آقا[۲] و سیدمحمد میبدی آموخت.[۳] در سال ۱۳۳۲ ش رهسپار قم شد و در درس سطح کفایه سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی شرکت کرد و آنگاه در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی حضور یافت. او پس از وفات آیت‌الله بروجردی در درس خارج فقه آیات سیدکاظم شریعتمداری و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و خارج اصول امام‌خمینی شرکت کرد.[۴] و درس امام‌خمینی را تقریر نمود.[۵] مدتی هم در درس خارج فقه و اصول سیدمحمد محقق داماد و محمدعلی اراکی حضور یافت.[۶] او در ده خرداد ۱۳۴۰ از امام‌خمینی اجاره دخالت در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد.[۷] و از نخستین افرادی بود که چنین اجازه‌ای را دریافت نمود. حاج‌آخوند در مهر ۱۳۴۳[۸]و با دستور امام‌خمینی به زادگاهش بازگشت،[۹] بنابراین می‌توان گفت که در سال‌های ۱۳۴۰-۱۳۴۳ در درس خارج اصول امام‌خمینی که در مسجد اعظم تشکیل می‌شد شرکت می‌کرده است.
فعالیت‌های مبارزاتی علیه حکومت پهلوی
او در بازگشت به کرمانشاه پیام امام‌خمینی را به روحانیان کرمانشاه مبنی بر تشکیل جلسات هفتگی و افشاگری علیه اقدامات خلاف دین حکومت پهلوی ابلاغ کرد. پیرو ابلاغ این پیام، اولین جلسه روحانیان کرمانشاه در سوم مهر ۱۳۴۳ در مسجد شهبازخان برگزار شد.[۱۰] سپس به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین در مسجد شهبازخان آن شهر پرداخت و هم‌زمان مدیریت مدرسه حاج شهبازخان را هم بر عهده گرفت.[۱۱] وی همچنین همراه با عطاءالله اشرفی اصفهانی، در جلساتی که با حضور برخی از روحانیان مبارز مدعو به کرمانشاه تشکیل می‌شد حضور می‌یافت. در یکی از جلسات که با حضور محمد یزدی در منزل اشرفی اصفهانی برگزار شده بود، با اشاره به اعدام انقلابی حسنعلی منصور گفت: «اینها دشمن اسلام می‌باشند و هر کسی آنها را بکشد عملش بسیار خوب است».[۱۲] همچنین از برخی روحانیان برای سخنرانی به کرمانشاه دعوت می‌کرد.[۱۳]
حاج‌آخوند پس از درگذشت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم در سال ۱۳۴۹ ش، در معرفی امام‌خمینی به‌عنوان مرجع تقلید اعلم می‌کوشید. این تلاش‌ها باعث تثبیت مرجعیت امام‌خمینی در کرمانشاه شد.[۱۴] حاج‌آخوند در آذر همان سال از طرف امام‌خمینی مأمور پرداخت شهریه به طلاب علوم حوزوی در مدرسه شهبازخان کرمانشاه شد.[۱۵] او پس از آن سؤالات شرعی را به امام‌خمینی ارجاع می‌داد.[۱۶]و یک بار نیز هدیه (شیرینی) برای امام‌خمینی به نجف اشرف ارسال کرده بود.[۱۷] به سبب ارتباط با امام‌خمینی، ساواک از وی به‌عنوان یکی از طرفداران امام‌خمینی در کرمانشاه نام برد و سپس در گزارشی دیگر، او را «از وعّاظ متعصّب و ناراحت و طرفدار» امام‌خمینی نامید که «کراراً به ساواک استان هدایت شده است». تداوم فعالیت‌های سیاسی باعث شد تا در ۱۲ آبان ۱۳۵۲ به دستور ساواک مرکز (تهران) در کرمانشاه دستگیر و بعد از سه روز بازداشت در ساواک آن شهر، محاکمه شود. او در نهایت به سه سال زندان محکوم و به کمیته ضدخرابکاری ساواک تهران تحویل داده شد.[۱۸] و در زندان قصر محبوس گردید.[۱۹] دستگیری مجتبی حاج‌آخوند با واکنش روحانیان مواجه شد و عطاءالله اشرفی اصفهانی اقداماتی را برای آزادی او انجام داد. ساواک که در جریان این تلاش‌ها قرار گرفته بود، در ذیل گزارشی دراین‌باره تأکید کرد که «اصلح است که شیخ مجتبی حاج‌آخوند شدیداً تحت تعقیب قانونی قرار گیرد».[۲۰] در پی تلاش‌های روحانیان مبارز و مراجع تقلید، وی پس از شش ماه آزاد شد و به کرمانشاه بازگشت. او در کرمانشاه به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه داد و تداوم این مبارزات باعث شد تا در سال ۱۳۵۴ ش ممنوع‌الخروج شود.[۲۱]
حاج‌آخوند در ۲۷ خرداد ۱۳۵۷ و در پی حمله مأموران رژیم پهلوی به بیوت آیات عظام در قم، همراه با روحانیان مبارز کرمانشاه اعلامیه‌ای صادر کرد و از مردم خواست در اعتراض به آن اقدام، دست از کسب‌وکار بکشند.[۲۲] همچنین در جریان تحریم اعیاد شعبانیه توسط امام‌خمینی، با صدور اعلامیه‌ای دیگر همراه با روحانیان مبارز کرمانشاه، بر ضرورت پیروی از دستور امام‌خمینی در این زمینه تأکید کرد.[۲۳] در ۳۱ تیر آن سال هم با صدور اعلامیه‌ای دیگر همراه با روحانیان مبارز کرمانشاه، اقدامات سرکوبگرانه مأموران رژیم پهلوی در قم و دیگر شهرها را محکوم کرد.[۲۴]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
مجتبی حاج‌آخوند پس از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف شورای مرکزی کمیته انقلاب اسلامی به فرماندهی کمیته انقلاب اسلامی شهر کرمانشاه منصوب شد.[۲۵] و در ۶ بهمن ۱۳۶۱ همراه با محمدحسین زرندی و با حکم امام‌خمینی، سرپرستی حوزه علمیه باختران (کرمانشاه) را بر عهده گرفت. امام‌خمینی در آن حکم به آنان اجازه داده بود از وجوهات شرعیه در رفع نیازهای طلاب علوم حوزوی استفاده کنند.[۲۶] نمایندگی امام‌خمینی در جهاد سازندگی استان کرمانشاه، نمایندگی ولی‌فقیه در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، ریاست اداره عقیدتی ـ سیاسی ارتش در غرب کشور و نمایندگی امام‌خمینی در بنیاد مسکن کرمانشاه از دیگر سمت‌های او بود.[۲۷] وی در اولین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی مردم استان کرمانشاه در آن مجلس را بر عهده داشت.[۲۸] و در دوره دوم آن مجلس نیز همچنان نماینده مردم استان کرمانشاه بود.[۲۹] او در کنار فعالیت‌های فوق به تدریس در دانشگاه‌های کرمانشاه می‌پرداخت و در تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه در زادگاهش فعال بود.[۳۰] تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی و تقریرات درس خارج اصول امام‌خمینی از تألیفات اوست.[۳۱] از فعالیت‌های اجتماعی او هم می‌توان به مرمت و بازسازی مسجد و مدرسه شهبازخان اشاره کرد.[۳۲]
درگذشت
حاج‌آخوند در ۱۵ مهر ۱۳۸۰ش در کرمانشاه از دنیا رفت و پیکرش پس از تشییع در زادگاهش، به قم منتقل شد و پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله محمدتقی بهجت، در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۳۳]
پانویس
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۵۴.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۵۵-۱۵۷.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۵۵-۱۵۷؛ «درگذشتگان: آیت‌الله حاج آخوند»، ص۱۲۶.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله حاج آخوند»، ص۱۲۶-۱۲۷.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۷۱.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۵۶ـ۱۵۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۷۹.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵، ص۱۲.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۵۹.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵، ص۱۲.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۵۹.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۵، ص٬۲۱-۲۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۵، ص۸۰.
- ↑ بهرامی، انقلاب اسلامی در کرمانشاه، ج۱، ص۵۰۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۵۹۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۶۰۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۶۱۴.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۶۴.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۲-۳۳۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵، ص۹۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۰، ص۲۷۷ ـ۲۷۸.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج۶، ص۵۸۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۵، ص۱۳۱؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج۷، ص۳۱۵-۳۱۶.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵، ص۱۳۳.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۶۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام‌خمینی، ج۱۷، ص۲۵۸.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۶۶.
- ↑ خبرگان ملت، ج۱، ص۵۸۹.
- ↑ خبرگان ملت، ج۱، ص۵۹۴.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله حاج‌آخوند»، ص۱۲۶.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۷۱.
- ↑ کرجی، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ص۱۶۵؛ «درگذشتگان: آیت‌الله حاج‌آخوند»، ص۱۲۶.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله حاج‌آخوند»، ص۱۲۶.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ج۶، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۹)، ج۷، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- بهرامی، روح‌الله (۱۳۸۹)، انقلاب اسلامی در کرمانشاه، ج۱ و ۲، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خبرگان ملت، شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۷۹)، دفتر دوم، قم، دبیرخانه¬ مجلس خبرگان رهبری.
- «درگذشتگان: آیت‌الله حاج‌آخوند» (۱۳۸۰)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۷۰، مهر و آبان.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- صحیفه امام‌خمینی (۱۳۷۸)، ج۱ و ۱۷ و ۲۱ (ویرایش سوم)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- کرجی، علی (۱۳۸۲)، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه غیرت»، ستارگان حرم، ج۱۴، قم، زائر.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۰: آیت‌الله سیدمرتضی پسندیده (۱۳۸۰)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵: آیت‌الله حاج شیخ عطاءالله اشرفی اصفهانی (۱۳۸۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.