یکتا، عبدالعظیم؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. عبدالعظیم یکتا در سال ۱۳۰۶ در خانواده‌ای روحانی در صومعه‌سرا به دنیا آمد (انقلاب اسلامی...، استان...، ج ۱، ۹۰). پدرش شیخ موسی یکتا از روحانیان صومعه‌سرا بود و با استناد به صحیفه امام می‌توان گفت که از دوستان یا ارادتمندان امام خمینی بوده است (صحیفه امام، ج ۱، ۳۱۶). عبدالعظیم یکتا دوران ابتدایی را در صومعه‌سرا گذراند. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و بخشی از مقدمات را در همان‌جا و نزد عالمی به نام سید مرتضی باقری‌نژاد خواند. سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی رشت شد و در مدارس حوزوی آن شهر بخشی دیگر از دروس را خواند، ولی درباره استادان و دروس او در آن شهر گزارشی در دست نیست. یکتا سپس به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد استادان حوزه علمیه قم خواند. درباره استادان او در آن مقطع هم گزارشی در دست نیست و در زندگینامه او (درج‌شده در دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور) از استادان او در مقطع سطح نامی برده نشده است (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۱). او دروس عقلی و فلسفه را هم نزد علامه سید محمدحسین طباطبایی و حسینعلی منتظری خواند. سپس در درس خارج فقه و اصول آیات سید حسین طباطبایی بروجردی و امام خمینی شرکت کرد. درباره حضور یکتا در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی گزارشی در دست نیست، ولی او در سال ۱۳۴۰ ش به زادگاهش بازگشت (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۲) و با استناد به این گزارش می‌توان گفت که در دهه ۱۳۳۰ ش در درس‌های امام خمینی در مساجد محمدیه و سلماسی قم حضور می‌یافته است. عبدالعظیم یکتا هم‌زمان با تحصیلات حوزوی، در آزمون مدرسی دانشکده معقول و منقول تهران (دانشکده الهیات دانشگاه تهران) شرکت کرد و موفق به دریافت مدرک مدرسی از آنجا شد (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۲). یکتا در سال ۱۳۴۰ ش به صومعه‌سرا بازگشت و به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین در مسجد ولیعصر، مسجد جعفری و مسجد جامع آن شهر پرداخت (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان گیلان، ج ۱، ۹۰-۹۱). او از آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی، به حمایت از ایشان می‌پرداخت. ازجمله فعالیت‌های او می‌توان به ارسال تلگرافی به امام خمینی اشاره کرد؛ وقتی امام خمینی در فروردین ۱۳۴۳ از حبس و حصر در تهران آزاد شد و به قم بازگشت، یکتا ازجمله روحانیانی بود که همراه با جمعی از مردم صومعه‌سرا، در نامه‌ای به امام خمینی، آزادی ایشان را تبریک گفتند و امام خمینی هم در پاسخ از وی تشکر کرد (صحیفه امام، ج ۱، ۳۱۶). بر اساس گزارش ساواک استان گیلان، یکتا در بهمن ۱۳۴۳ در سخنرانی‌ای در صومعه‌سرا، مطالبی (به گفته گزارشگر ساواک) بر خلاف مصالح ملی ایراد کرد که به‌منزله انتقاد از حکومت پهلوی یا تمجید و تجلیل از امام خمینی بود. همین سخنرانی باعث شد تا ابتدا به شهربانی احضار شود. شهربانی به وی درباره تداوم فعالیت‌ها تذکر داد و در نهایت او را ممنوع‌المنبر کرد. در سال ۱۳۴۹ ش هم در سخنانی درباره حقوق زنان، از حکومت پهلوی انتقاد کرد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان گیلان، ج ۱، ۹۰). او علی‌رغم سخت‌گیری ساواک، به سخنرانی‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی و دفاع از امام خمینی ادامه داد و ازجمله در سال ۱۳۵۱ به انتقاد از وضعیت مذهبی کشور پرداخت (همان، ۲۸۸)، به همین سبب ساواک خواستار احضار یکتا شد. ساواک همچنین در آن نامه خواسته بود تا به وی نسبت به تداوم این فعالیت‌ها تذکر داده شود (همان، ۲۹۴). در پی این دستور، یکتا به ساواک احضار و با سپردن تعهد آزاد شد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان گیلان، ج ۱، ۹۰). سپس به شهرهای مختلف چون فومن، رشت، بندر انزلی، ماسال، دماوند، بابل و... سفر و مسائل نهضت اسلامی را تبیین می‌کرد. یکی از اقدامات او در آن دوران، نام بردن از امام خمینی بود و همین مسئله باعث شد تا بارها توسط مأموران حکومت پهلوی دستگیر و زندانی شود (همان، ج ۱، ۹۰-۹۱). استمرار فعالیت‌های سیاسی او باعث شد ساواک گیلان خواستار مراقبت از رفتار و اعمال وی شود. ازجمله پرویز ثابتی مدیرکل اداره سوم ساواک در نامه‌ای به ساواک گیلان خواست تا «ضمن ادامه مراقبت از اعمال و رفتار نامبرده، از فعالیت‌های فعلی وی به نفع روحانیون افراطی و متعصبین مذهبی آگاهی حاصل نموده و از نتیجه کنترل تماس‌های یادشده و شناسایی دوستان و معاشرین وی، این اداره کل را آگاه سازند» (همان، ج ۲، ۲۲). عبدالعظیم یکتا در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ ش همراه با روحانیانی چون سید محمود ضیابری و صادق احسان‌بخش از روحانیان شاخص گیلان، به مبارزات خود ادامه داد. در آن سال‌ها در برگزاری تظاهرات و راهپیمایی‌های اعتراضی علیه حکومت پهلوی نقش داشت و ازجمله یکی از راهپیمایی‌های اعتراضی مردم فومن، پس از سخنرانی او آغاز شد (همان، ج ۱، ۹۰-۹۱). در شهریور ۱۳۵۷ نیز پس از ایراد سخنرانی علیه حکومت پهلوی به ساواک احضار شد. وی این بار هم با سپردن تعهد آزاد شد (همان، ج ۲، ۲۸۵). ساواک در همان زمان در گزارشی دیگر یکتا را یکی از عوامل تظاهرات و راهپیمایی‌های مردم گیلان در روزهای دوم و سوم شهریور آن سال معرفی کرد و سپس خواستار مراقبت از رفتار او شد (همان، ۲۹۹). عبدالعظیم یکتا پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی به سمت امام جمعه صومعه‌سرا منصوب شد. هم‌زمان فرماندهی کمیته انقلاب اسلامی آن شهر را بر عهده داشت و مسئول کمیته امداد امام خمینی آن شهر نیز بود. از سال ۱۳۶۰ ش هم مسئول شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در آن شهر بود. وی در کنار فعالیت‌های فوق، ریاست عالیه حوزه علمیه صومعه‌سرا را هم بر عهده داشت (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۲). عبدالعظیم یکتا در تیر ۱۳۹۴ از دنیا رفت («اولین امام جمعه صومعه‌سرا درگذشت»، ۸). منابع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان (۱۳۸۹)، ج ۱ و ۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «اولین امام جمعه صومعه‌سرا درگذشت» (۱۳۹۴)، دوهفته‌نامه افق حوزه، سال چهاردهم، شماره ۴۲۱، ۲۴ تیر؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، به اهتمام سید محمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۲، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.