عبدالعظیم یکتا
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالعظیم یکتا |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ شمسی |
| زادگاه | صومعه‌سرا |
| تاریخ وفات | تیر ۱۳۹۴ |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ موسی یکتا (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدحسین طباطبایی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | از مبارزان نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | اولین امام جمعه صومعه‌سرا |
عبدالعظیم یکتا، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
عبدالعظیم یکتا در سال ۱۳۰۶ در خانواده‌ای روحانی در صومعه‌سرا به دنیا آمد [۱] پدرش شیخ موسی یکتا از روحانیان صومعه‌سرا بود و با استناد به صحیفه امام می‌توان گفت که از دوستان یا ارادتمندان امام‌خمینی بوده است [۲] عبدالعظیم یکتا دوران ابتدایی را در صومعه‌سرا گذراند. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و بخشی از مقدمات را در همان‌جا و نزد عالمی به نام سیدمرتضی باقری‌نژاد خواند. سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی رشت شد و در مدارس حوزوی آن شهر بخشی دیگر از دروس را خواند، ولی درباره استادان و دروس او در آن شهر گزارشی در دست نیست. یکتا سپس به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد استادان حوزه علمیه قم خواند. درباره استادان او در آن مقطع هم گزارشی در دست نیست و در زندگینامه او (درج‌شده در دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور) از استادان او در مقطع سطح نامی برده نشده است [۳] او دروس عقلی و فلسفه را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی و حسینعلی منتظری خواند. سپس در درس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی و امام‌خمینی شرکت کرد. درباره حضور یکتا در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی او در سال ۱۳۴۰ ش به زادگاهش بازگشت [۴] و با استناد به این گزارش می‌توان گفت که در دهه ۱۳۳۰ ش در درس‌های امام‌خمینی در مساجد محمدیه و سلماسی قم حضور می‌یافته است.
عبدالعظیم یکتا هم‌زمان با تحصیلات حوزوی، در آزمون مدرسی دانشکده معقول و منقول تهران (دانشکده الهیات دانشگاه تهران) شرکت کرد و موفق به دریافت مدرک مدرسی از آنجا شد [۵]
فعالیت سیاسی و اجتماعی
یکتا در سال ۱۳۴۰ ش به صومعه‌سرا بازگشت و به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین در مسجد ولیعصر، مسجد جعفری و مسجد جامع آن شهر پرداخت [۶] او از آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام‌خمینی، به حمایت از ایشان می‌پرداخت. ازجمله فعالیت‌های او می‌توان به ارسال تلگرافی به امام‌خمینی اشاره کرد؛ وقتی امام‌خمینی در فروردین ۱۳۴۳ از حبس و حصر در تهران آزاد شد و به قم بازگشت، یکتا ازجمله روحانیانی بود که همراه با جمعی از مردم صومعه‌سرا، در نامه‌ای به امام‌خمینی، آزادی ایشان را تبریک گفتند و امام‌خمینی هم در پاسخ از وی تشکر کرد [۷] بر اساس گزارش ساواک استان گیلان، یکتا در بهمن ۱۳۴۳ در سخنرانی‌ای در صومعه‌سرا، مطالبی (به گفته گزارشگر ساواک) بر خلاف مصالح ملی ایراد کرد که به‌منزله انتقاد از حکومت پهلوی یا تمجید و تجلیل از امام‌خمینی بود. همین سخنرانی باعث شد تا ابتدا به شهربانی احضار شود. شهربانی به وی درباره تداوم فعالیت‌ها تذکر داد و در نهایت او را ممنوع‌المنبر کرد. در سال ۱۳۴۹ ش هم در سخنانی درباره حقوق زنان، از حکومت پهلوی انتقاد کرد [۸] او علی‌رغم سخت‌گیری ساواک، به سخنرانی‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی و دفاع از امام‌خمینی ادامه داد و ازجمله در سال ۱۳۵۱ به انتقاد از وضعیت مذهبی کشور پرداخت (همان، ۲۸۸)، به همین سبب ساواک خواستار احضار یکتا شد. ساواک همچنین در آن نامه خواسته بود تا به وی نسبت به تداوم این فعالیت‌ها تذکر داده شود [۹] در پی این دستور، یکتا به ساواک احضار و با سپردن تعهد آزاد شد [۱۰] سپس به شهرهای مختلف چون فومن، رشت، بندر انزلی، ماسال، دماوند، بابل و... سفر و مسائل نهضت اسلامی را تبیین می‌کرد. یکی از اقدامات او در آن دوران، نام بردن از امام‌خمینی بود و همین مسئله باعث شد تا بارها توسط مأموران حکومت پهلوی دستگیر و زندانی شود [۱۱]. استمرار فعالیت‌های سیاسی او باعث شد ساواک گیلان خواستار مراقبت از رفتار و اعمال وی شود. ازجمله پرویز ثابتی مدیرکل اداره سوم ساواک در نامه‌ای به ساواک گیلان خواست تا «ضمن ادامه مراقبت از اعمال و رفتار نامبرده، از فعالیت‌های فعلی وی به نفع روحانیون افراطی و متعصبین مذهبی آگاهی حاصل نموده و از نتیجه کنترل تماس‌های یادشده و شناسایی دوستان و معاشرین وی، این اداره کل را آگاه سازند» [۱۲]
عبدالعظیم یکتا در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ ش همراه با روحانیانی چون سیدمحمود ضیابری و صادق احسان‌بخش از روحانیان شاخص گیلان، به مبارزات خود ادامه داد. در آن سال‌ها در برگزاری تظاهرات و راهپیمایی‌های اعتراضی علیه حکومت پهلوی نقش داشت و ازجمله یکی از راهپیمایی‌های اعتراضی مردم فومن، پس از سخنرانی او آغاز شد [۱۳] در شهریور ۱۳۵۷ نیز پس از ایراد سخنرانی علیه حکومت پهلوی به ساواک احضار شد. وی این بار هم با سپردن تعهد آزاد شد (همان، ج ۲، ۲۸۵). ساواک در همان زمان در گزارشی دیگر یکتا را یکی از عوامل تظاهرات و راهپیمایی‌های مردم گیلان در روزهای دوم و سوم شهریور آن سال معرفی کرد و سپس خواستار مراقبت از رفتار او شد [۱۴]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
عبدالعظیم یکتا پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام‌خمینی به سمت امام جمعه صومعه‌سرا منصوب شد. هم‌زمان فرماندهی کمیته انقلاب اسلامی آن شهر را بر عهده داشت و مسئول کمیته امداد امام‌خمینی آن شهر نیز بود. از سال ۱۳۶۰ ش هم مسئول شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در آن شهر بود. وی در کنار فعالیت‌های فوق، ریاست عالیه حوزه علمیه صومعه‌سرا را هم بر عهده داشت [۱۵] عبدالعظیم یکتا در تیر ۱۳۹۴ از دنیا رفت [۱۶]
پانویس
- ↑ (انقلاب اسلامی...، استان...، ج ۱، ۹۰).
- ↑ (صحیفه امام، ج ۱، ۳۱۶).
- ↑ (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۱).
- ↑ (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۲)
- ↑ (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۲).
- ↑ (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان گیلان، ج ۱، ۹۰-۹۱).
- ↑ (صحیفه امام، ج ۱، ۳۱۶).
- ↑ (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان گیلان، ج ۱، ۹۰).
- ↑ (همان، ۲۹۴).
- ↑ (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان گیلان، ج ۱، ۹۰).
- ↑ (همان، ج ۱، ۹۰-۹۱)
- ↑ (همان، ج ۲، ۲۲).
- ↑ (همان، ج ۱، ۹۰-۹۱).
- ↑ (همان، ۲۹۹).
- ↑ (کاظمینی، ج ۲، ۱۰۰۲).
- ↑ («اولین امام جمعه صومعه‌سرا درگذشت»، ۸).
منابع
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان گیلان (۱۳۸۹)، ج ۱ و ۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «اولین امام جمعه صومعه‌سرا درگذشت» (۱۳۹۴)، دوهفته‌نامه افق حوزه، سال چهاردهم، شماره ۴۲۱، ۲۴ تیر؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، به اهتمام سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۲، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.