سیدمحمدتقی محصل همدانی

سیدمحمدتقی محصل همدانی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

سیدمحمدتقی محصل همدانی

اطلاعات فردی
تاریخ تولد	۱۳۱۴ش
زادگاه	محله خلف باغ یزد
خویشاوندان سرشناس	سیدعلی‌محمد وزیری (دایی)
اطلاعات علمی
استادان	سیداسدالله مدنی، سیدعباس خاتم یزدی، حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، محمد مفتح، ابوالقاسم خزعلی و محمد محمدی گیلانی، سیدحسین بروجردی، امام‌خمینی و...
محل تحصیل	یزد، قم و نجف
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	مبارزه با رژیم پهلوی، حمایت از نهضت امام‌خمینی، نماینده مجلس شورای اسلامی
اجتماعی	مسئولیت حوزه علمیه یزد، جهاد سازندگی و بنیاد مستضعفان، سازمان بازرسی کل کشور، عضو شورای شهر یزد، همکاری با قوه قضاییه، دبیر اجرایی شورای فرمان هشت‌ماده‌ای امام‌خمینی و...

تولد و خاندان

سیدمحمدتقی محصل همدانی در سال ۱۳۱۴ش در محله خلف باغ یزد و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش سیدمیرحسین از روحانیان یزد بود که به وعظ و خطابه در آن شهر می‌پرداخت و دایی‌اش سیدعلی‌محمد وزیری از روحانیان برجسته یزد محسوب می‌شد و کتابخانه معروف او یادگاری از آن روحانی برجسته است.

تحصیل

سیدمحمدتقی محصل همدانی با تشویق دایی‌اش و همچنین شیخ غلامرضا فقیه خراسانی از منسوبان خویش به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات و بخشی از دروس سطح را در سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۶ش در حوزه علمیه یزد و نزد علاقه‌بند، شیخ محمود فرساد، میرزا حسن محمودآبادی و شیخ عباس هدایتی خواند. آنگاه برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف دروس سطح را پیش سیداسدالله مدنی تبریزی، مظفر و سیدعباس خاتم یزدی به پایان رساند. سپس به کشور بازگشت و این بار در قم بخش دیگری از دروس سطح را در حوزه علمیه قم پیش حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، محمد مفتح، ابوالقاسم خزعلی و محمد محمدی گیلانی به پایان رساند. سپس در درس‌های خارج فقه و اصول سیدحسین طباطبایی بروجردی و امام‌خمینی شرکت کرد. درباره سال‌های دقیق حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به حضور او در درس آیت‌الله بروجردی می‌توان گفت که از اواخر دهه ۱۳۳۰ ش در درس امام‌خمینی هم شرکت می‌کرده و این حضور تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ در مساجد سلماسی و اعظم قم استمرار داشته است.

فعالیت مبارزاتی علیه رژیم پهلوی

محصل همدانی که در محله یخچال قاضی، محل سکونت امام‌خمینی اقامت داشت، با شروع مبارزات امام‌خمینی بر ضد حکومت پهلوی، با توجه به ارتباطات و رفت‌وآمدهایی که با سیدمصطفی خمینی، سیدمرتضی پسندیده و همچنین بیت امام‌خمینی داشت، در کنار درس، مبارزات جدی و مخفیانه خود را علیه حکومت پهلوی با هدایت و رهبری امام‌خمینی آغاز کرد. شرکت در نمازهای جماعتی که در منزل امام‌خمینی برگزار می‌شد، حضور در جلسات درس ایشان، انجام مأموریت‌های مختلف و پیگیری محرمانه بعضی از دستوراتی که امام‌خمینی صادر می‌کردند، از جلوه‌های حضور او در کنار امام‌خمینی بود. او در روز اول فروردین ۱۳۴۲ و در حمله مأموران به مدرسه فیضیه حضور داشت. همچنین در روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با توجه به همسایگی با امام‌خمینی، شاهد دستگیری امام‌خمینی بود و پس از آن در اطلاع‌رسانی به مردم نقش داشت و ازجمله دستگیری امام‌خمینی را به طلاب مدرسه آیت‌الله بروجردی رساند. سپس به تهران رفت و در تظاهرات مردم آن شهر علیه حکومت پهلوی شرکت کرد

محصل همدانی در اسفند ۱۳۴۳ ش همراه با جمعی از علما و محصلان یزدی حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، به تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور اعتراض کردند. آنان در این نامه، با استناد به مصونیت قضایی مراجع تقلید در قانون اساسی، تبعید ایشان را مغایر با قانون اساسی و شرع دانستند و خواستار آزادی و بازگرداندن ایشان به کشور و آزادی دیگر روحانیان زندانی شدند. پس از آنکه امام‌خمینی از ترکیه به عراق مهاجرت کردند، محصل همدانی همراه با جمعی دیگر از روحانیان مبارز کشور در نامه‌ای به امام‌خمینی، با ابراز خرسندی از حضور ایشان در عتبات عالیات، ادامه تبعید ایشان به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی ایران را محکوم کردند و اطاعت خود و «ملت شریف مسلمان ایران و حوزه علمیه‌ی قم» را از «منویات مقدس آن قائد عظیم‌الشأن» اعلام و آرزو کردند که برای تأمین و اجرای آن از هیچ‌گونه فداکاری دریغ نورزند و خواستار مراجعت ایشان به حوزه علمیه قم و تأمین حقوق از دست رفته ملت و مصالح عالیه اسلام و ایران «با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر» شدند. آنگاه همراه با طلاب یزدی حوزه علمیه قم، تلگراف دیگری خدمت امام‌خمینی فرستادند و ورود ایشان را به نجف اشرف تبریک گفتند. پس از آن نیز اعلامیه‌هایی در حمایت از امام‌خمینی و محکومیت حکومت پهلوی امضا کردند.

محصل همدانی در سال ۱۳۴۴ ش به زاهدان رفت و در مسجد و حسینیه‌ای که به همت سیدعلی‌محمد وزیری در این شهر برای شیعیان زاهدان تأسیس شده بود، سخنرانی کرد و از سیاست‌های حکومت پهلوی انتقاد نمود. پس از آن نیز با سفر به زادگاهش یزد به سخنرانی‌های انتقادی ادامه داد و ازجمله در مسجد حظیره به سخنرانی پرداخت. در همان دوران، در انتقال برخی از نامه‌های محرمانه و بیانیه‌های امام‌خمینی از کربلا و نجف به ایران و همچنین انتقال نامه‌های سیدمرتضی پسندیده و آیت‌الله گلپایگانی از قم به نجف نقش داشت. او در سال ۱۳۴۶ش با معرفی شیخ محمد فکور یزدی و سیدعباس خاتم یزدی اجازه‌ای در امور حسبیه از امام‌خمینی دریافت کرد. او همچنین از سال ۱۳۵۲-۱۳۵۷ش به پیشنهاد آیت‌الله گلپایگانی، مدیریت مدارس ایشان را در حوزه علمیه قم بر عهده داشت.

فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی

محصل همدانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در محاکم قضایی پرداخت. سپس در اواخر سال ۱۳۵۸ش با دعوت محمد صدوقی یزدی به زادگاهش بازگشت و مسئولیت حوزه علمیه یزد را بر عهده گرفت. هم‌زمان مسئولیت جهاد سازندگی و بنیاد مستضعفان را هم بر عهده داشت. در اولین دوره انتخابات شورای شهر یزد نامزد عضویت در آن شورا شد و به عضویت آن شورا انتخاب گردید. سپس به سازمان بازرسی کل کشور رفت و معاونت نهادهای انقلاب اسلامی آن سازمان را از سال ۱۳۶۰ش و با دعوت سیدمحمد محقق داماد ریاست آن سازمان را بر عهده گرفت. پس از صدور فرمان هشت‌ماده‌ای امام‌خمینی، دبیر اجرایی شورای هشت‌ماده‌ای امام شد و سپس قائم‌مقامی سازمان بازرسی کل کشور را بر عهده گرفت.

محصل همدانی در دوره‌های چهارم. و پنجم مجلس شورای اسلامی، نمایندگی مردم یزد را بر عهده داشت. پس از پایان دوره پنجم مجلس شورای اسلامی به قوه قضائیه بازگشت و در سمت معاونت قضایی دادستان کل کشور و دادیار دیوان عالی کشور خدمت کرد. هم‌زمان در هیئت پنج‌نفره شناسایی قضات واجد شرایط عضویت داشت و به تدریس در دانشکده قضایی پرداخت. بازرس ستاد حج و زیارت کشور در عربستان و مسئول بررسی وضعیت زائران و حجاج ایرانی از دیگر مسئولیت‌های او بود. او در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی هم نمایندگی مردم یزد را عهده‌دار بود.